Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

BIP
Rozmiar tekstu
Kontrast

II Ca 779/13 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim z 2013-12-19

Sygn. akt II Ca 779/13, II Cz 714/13

POSTANOWIENIE

Dnia 19 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Arkadiusz Lisiecki (spr.)

Sędziowie:

SSO Grzegorz Ślęzak

SSR del. Wioletta Krawczyk

Protokolant:

Paulina Neyman

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2013 roku

sprawy z wniosku M. Z.

z udziałem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika oraz zażalenia wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 10 września 2013 roku, sygn. akt I Ns 433/10

postanawia: z apelacji i z zażalenia uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 779/13, II Cz 714/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bełchatowie cytuję:

„1. ustanowił na nieruchomości położonej w K. w obrębie (...)oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW nr (...) stanowiącej własność M. Z. służebność przesyłu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. polegającą na prawie korzystania przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w L. i jej każdoczesnego następcę prawnego, jej pracowników oraz inne osoby fizyczne i prawne przez nią ustanowione z odcinka napowietrznej linii energetycznej (...)posadowionej na podwójnym słupie wraz z prawem dostępu do tego słupa i tej linii, pasa technologicznego w strefie oddziaływania linii o szerokości 7,6 m o przebiegu wskazanym na będącej integralną częścią niniejszego orzeczenia mapie sporządzonej przez biegłego sądowego, geodetę D. K. przyjętej do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego w dniu 23 lipca 2013 roku za nr. (...) oraz strefy ochronnej o szerokości 5 m;

2. zobowiązał wnioskodawcę M. Z. do powstrzymywania się od działań, które uniemożliwiałyby dostęp do urządzeń przesyłowych znajdujących się na jego nieruchomości oraz do umożliwienia (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L. prawa korzystania z nieruchomości i wejścia i wjazdu sprzętem na nieruchomość w zakresie niezbędnym do dokonywania napraw, konserwacji i remontów urządzeń przesyłowych oraz przeprowadzania wycinki drzew i krzewów;

3.  zasądził od uczestnika (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na rzecz wnioskodawcy M. Z. kwotę 40.530,00 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu płatną w terminie miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności;

4.  ustalił, że każda ze stron ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie” – koniec cytatu.

Sądu Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca M. Z. jest od 5 lipca 2007 r. właścicielem nieruchomości położonej w K. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Wcześniejszym właścicielem nieruchomości był ojciec wnioskodawcy -K. Z., który w dniu 3 marca 1999 r. nabył nieruchomość od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, w chwili nabycia nieruchomość nie była obciążona ograniczonymi prawami rzeczowymi.

Na nieruchomości tej znajduje się linia energetyczna średniego napięcia (...) posadowiona na podwójnym słupie. Jej posiadaczem jest uczestnik.

Wskazana działka ma charakter gruntu ornego, jednakże w 1999 r. Urząd Gminy w K. wydał warunki zabudowy i zagospodarowania terenu i ustalił możliwość wybudowania budynku mieszkalnego, budynku gospodarczego, przyłącza energetycznego i wodociągowego oraz szamba.

Szerokość pasa o ograniczonym użytkowaniu przy uwzględnianiu przecinki leśnej wynosi 7,6 metra. Powierzchnia z ograniczeniem całkowitym w użytkowaniu pod podwójnym słupem wynosi 12,6 m 2, zaś powierzchnia z ograniczeniem częściowym w użytkowaniu pod linią wynosi 861,4 m 2.

Wysokość jednorazowego odszkodowania za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomościach stanowiących własność wnioskodawcy wynosi 40.530 zł. Na skutek istnienia linii energetycznej nastąpiło ograniczenie w sposobie korzystania z nieruchomości wnioskodawcy. Nastąpiła zmiana funkcji gruntu w pasie przebiegu linii energetycznej z gruntu budowlanego na grunt pozbawiony możliwości zabudowy. Szerokość pasa strefy ochronnej oraz kształt działki ogranicza ponadto możliwość zabudowy pozostałej części działki.

Ograniczenie korzystania z działki wynika również z możliwości wejścia właściciela infrastruktury na nieruchomość w celu konserwacji urządzeń lub usunięcia awarii.

Wezwaniem z dnia 22 lutego 2010 r. pełnomocnik wnioskodawcy wnosił m.in. o zapłatę kwoty 12.000 zł tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2011 r. w sprawie I C 212/10 Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 11.155 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wnioskodawcy. Powództwo o odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości wnioskodawcy zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. w sprawie II Ca 475/11 na skutek apelacji uczestnika.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, iż wniosek jest uzasadniony.

W j sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki ustanowienia służebności przesyłu określone normą art. 305 2 §2 k.c.

Dlatego Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek i ustanowił na na nieruchomości położonej w K. w obrębie (...) oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW nr (...) stanowiącej własność M. Z. służebność przesyłu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. polegającą na prawie korzystania przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w L. i jej każdoczesnego następcę prawnego, jej pracowników oraz inne osoby fizyczne i prawne przez nią ustanowione z odcinka napowietrznej linii energetycznej (...) posadowionej na podwójnym słupie wraz z prawem dostępu do tego słupa i tej linii, pasa technologicznego w strefie oddziaływania linii o szerokości 7,6 m (siedem metrów sześćdziesiąt centymetrów) o przebiegu wskazanym na będącej integralną częścią niniejszego orzeczenia mapie sporządzonej przez biegłego sądowego, geodetę D. K. przyjętej do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego w dniu 23 lipca 2013 roku za nr. (...) oraz strefy ochronnej o szerokości 5 m. Jednocześnie zobowiązał wnioskodawcę M. Z. do powstrzymywania się od działań, które uniemożliwiałyby dostęp do urządzeń przesyłowych znajdujących się na jego nieruchomości oraz do umożliwienia (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L. prawa korzystania z nieruchomości i wejścia i wjazdu sprzętem na nieruchomość w zakresie niezbędnym do dokonywania napraw, konserwacji i remontów urządzeń przesyłowych oraz przeprowadzania wycinki drzew i krzewów.

Sąd Rejonowy opierając się na opinii biegłego Z. K. ustalił wysokość jednorazowego wynagrodzenia należnego wnioskodawcy z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na kwotę 40.530 zł. Tak określona wysokość wynagrodzenia uwzględnia rodzaj, rozmiar, położenie, właściwości i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych a także rodzaj, przeznaczenie i powierzchnię nieruchomości dotkniętych ograniczeniami. Biegły uwzględnił w swojej opinii m.in. wyłączenie możliwości zabudowy tej części nieruchomości oraz doznane przez wnioskodawcę pozostałe ograniczenia związane z ograniczoną możliwością wykorzystania pozostałej części nieruchomości. W ocenie Sądu Rejonowego takie wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu będzie odpowiednim wynagrodzeniem w rozumieniu art. 305 2 §2 k.c.

Zastrzeżenia do opinii zgłoszone przez pełnomocnika uczestnika są w istocie nie popartą przekonującymi i merytorycznymi argumentami polemiką z wnioskami zawartymi w opinii, zarzuty te w istocie sprowadzają się do kwestionowania wysokości prawidłowo ustalonego wynagrodzenia. Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy zgłoszony przez pełnomocnika uczestnika o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości dla określenia wysokości należnego wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. ustalając, iż każda ze stron ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Sąd rozliczał nadto koszty postępowania w toku sprawy obciążając strony stosownie do ich inicjatywy kosztami prowadzonego postępowania.

Apelację od powyższego postanowienia złożył pełnomocnik uczestnika zaskarżając je w części dotyczącej ustalonego w nim wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu zarzucając mu naruszenie prawa procesowego, w tym art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz wydania orzeczenia bez wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz podnoszonych przez stronę zarzutów i twierdzeń przez ich uwzględnienie.

W konkluzji wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Zażalenie na powyższe postanowienie w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania tj. pkt. 4 postanowienia wniósł pełnomocnik wnioskodawcy. Wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania w kwocie 5 362,58 zł oraz o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania zażaleniowego w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja odnosi zamierzony przez jej autora skutek.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd I instancji ustanowił na rzecz uczestnika służebność przesyłu oraz zasądził z tego tytułu na rzecz właściciela nieruchomości jednorazowe wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia za ustanowioną służebność została ustalona na podstawie opinii Z. K. - biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Opinia ta przez uczestnika była kwestionowana, ale Sąd I instancji nieuwzględnił zgłoszonych do niej zastrzeżeń. Stanowiska powyższego Sąd II instancji nie może zaakceptować, a to dlatego że Sąd Rejonowy chociaż w uzasadnieniu swego postanowienia wskazał prawidłowo stanowisko prezentowane w tej materii przez Sąd Najwyższy, to podzielił wnioski biegłego K., który to w swej opinii tych zasad w ogóle niestosuje.

Zaskarżone postanowienie w wyniku powyższego uchybienia zostało wydane przez Sąd Rejonowy z obrazą przepisu prawa materialnego tj. art. 305 2 § 2 k.c., które to uchybienie Sąd II instancji bierze pod uwagę z urzędu – art. 378 k.p.c.

Jak słusznie podnosi Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Przepis art. 305 2 § 2 k.c. nie wskazuje żadnych ustawowych wskazówek, jak określić wysokość tego wynagrodzenia. Jednak w/w przepis stanowi, że ustanowienie służebności przesyłu następuje za wynagrodzeniem, a nie za odszkodowaniem. Oznacza to, że wolą ustawodawcy nie było wyłącznie wyrównanie uszczerbku, jaki następuje w majątku właściciela nieruchomości obciążonej wskutek ustanowienia służebności przesyłu. Pojęcie wynagrodzenia jest bowiem szersze od pojęcia odszkodowania ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5.04.2012 r., w sprawie II CSK 401/11, LEX nr 1211144).

Z uwagi na brak ustawowych wskazówek według których należy ustalić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu orzecznictwo Sądu Najwyższego postuluje, aby odwoływać się do kryteriów dotąd stosowanych przy ustanawianiu innych służebności gruntowych, a nie stosunków obligacyjnych w postaci najmu lub dzierżawy i nie utożsamiać go ze szkodą, mimo powinności uwzględniania ewentualnego zmniejszenia wartości nieruchomości i ewentualnych utraconych pożytków. Oznacza to, że wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela, zmniejszenia jej wartości. Uwzględniać należy, czy urządzenia przesyłowe służą także zaspokajania potrzeb właściciela nieruchomości obciążonej i wówczas ewentualnie odpowiednio je pomniejszać. Każdorazowo jednak górną nie przekraczalną granicą powinna być wartość zajętej nieruchomości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13.04.2011r., V CSK 340/10 nie publ., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.02.2013 r., w sprawie IV CSK 440/12, LEX 1294169, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.04.2012 r., V CSK 190/11, LEX nr 1212828 i wskazane w uzasadnieniu także inne orzeczenia Sądu Najwyższego ).

W świetle wyżej przytoczonych rozważań brak jest podstaw do ustalania wynagrodzenia według metody biegłego K. którą to metodę przyjął za podstawę rozstrzygnięcia Sąd I instancji.

Jak wynika z opinii biegłego geodety D. K. powierzchnia zajętego gruntu pod słup energetyczny wynosi 12,6 m 2, natomiast pozostała część zajętego gruntu na potrzeby linii kablowej, gdzie nastąpiła jedynie częściowa utrata wartości nieruchomości ma powierzchnię 861,4 m 2. Ta część działki może być przez właściciela nadal wykorzystywana zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem. Łącznie zajęta powierzchnia wynosi 861.4 m 2 Skoro biegły rzeczoznawca majątkowy określił cenę wolnorynkową gruntu na kwotę 22,20 zł za m 2, to wysokość wynagrodzenia za zajętą część działki nie może przekraczać wartości zajętego gruntu tj. kwoty 19402,80 zł. Tymczasem zasądzone przez Sąd Rejonowy od uczestnika na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenie kwotę w/w przewyższa ponad dwukrotnie.

Przyjęcie przez Sąd Rejonowy metody ustalenia wynagrodzenia wskazanej przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego doprowadziło do braku wyjaśnienia istoty sprawy.

Z tego to względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie w całości i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą. Uchylenie postanowienia w całości jest spowodowane faktem, że ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem jest orzeczeniem konstytutywnym, tworzącym stosunek prawny. Przepis art. 305 2 § 2 k.c. przewiduje wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu jako świadczenie ekwiwalentne przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości. Zasada odpłatnego ustanawiania służebności oznacza, że wynagrodzenie jest elementem koniecznym orzeczenia kształtującego, a ustanowienie służebności i obciążenie obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia musi nastąpić jednocześnie ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.04.2012 r., w sprawie V CSK 190/11, LEX nr 1212828 ).

Ponownie rozpoznając sprawę obowiązkiem Sądu Rejonowego będzie mając na uwadze utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego przywołane przykładowo w niniejszym uzasadnieniu ustalić prawidłowo wysokość należnego wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowioną służebność przesyłu. Zlecając biegłemu rzeczoznawcy majątkowemu ustalenie wynagrodzenia Sąd meriti będzie miał na uwadze, że przedmiotowa nieruchomość wraz z naniesieniem w postaci słupa i linii średniego napięcia została zakupiona w roku 1999 od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, przez poprzednika prawnego wnioskodawcy (jego ojca) na preferencyjnych warunkach (bo z uwzględnieniem w/w uciążliwości), wydanie natomiast przez Urząd Gminy warunków zabudowy i zagospodarowania działki powinno uwzględniać fakt wybudowanych naniesień przez uczestnika, oraz fakt prowadzenia na działce upraw leśnych. O ile zajdzie takowa potrzeba dodatkowo przeprowadzi na okoliczność jak na wstępie inne dowody wskazane przez zainteresowanych.

Dopiero po wyjaśnieniu w/w kwestii Sąd Rejonowy dokonana ponownie oceny merytorycznej wniosku.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Justyna Dolata
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim
Osoba, która wytworzyła informację:  Arkadiusz Lisiecki,  Grzegorz Ślęzak ,  Wioletta Krawczyk
Data wytworzenia informacji: