Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Sławomir Gosławski

Sędziowie SO Tomasz Ignaczak (spr.)

del. SR Joanna Cisak - Nieckarz

Protokolant sekr. sądowy Agnieszka Olczyk

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2015 roku

sprawy M. P.

oskarżonego z art. 157 § 2 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 13 listopada 2014 roku sygn. akt II K 653/13

na podstawie art.437 § 1 i 2 kpk, art. 438 pkt 2 kpk, art. 634 kpk i art. 628 pkt 1 i 2 kpk, art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami)

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

-

uchyla rozstrzygniecie zawarte w pkt 4 zaskarżonego wyroku,

-

zasądza od oskarżonego M. P. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 50,00 (pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty za pierwszą instancję;

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od oskarżonego M. P. na rzecz oskarżyciela prywatnego R. M. kwotę 958,20 (dziewięćset pięćdziesiąt osiem 20/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego poniesionych w postępowaniu odwoławczym;

4.  zasądza od oskarżonego M. P. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 50,00 ( pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty za drugą instancję.

Sygn. akt: IV Ka 49/15

UZASADNIENIE

M. P. został oskarżony prywatnym aktem oskarżenia o to, że:

w dniu 21.02.2013 roku w K. napadł na pokrzywdzonego R. M., pobił go kopiąc w kolano, przez co spowodował u niego obrażenia ciała naruszające czynności narządów ciała na okres poniżej 7 dni, tj. o czyn z art. 157 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Bełchatowie wyrokiem z dnia 13 listopada 2014 roku w sprawie II K 653/13:

1.  w miejsce zarzuconego czynu oskarżonego uznał za winnego tego, że w dniu 21 lutego 2013 roku w K. szarpiąc pokrzywdzonego R. M. za odzież oraz zadając mu kopnięcie w kolano spowodował u pokrzywdzonego stłuczenie kolana lewego z otarciem naskórka okolicy rzepki, skutkujące naruszeniem czynności narządów ciała na okres czasu poniżej dni siedmiu, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 157 § 2 kk i na podstawie art. 157 § 2 kk wymierzył mu karę 50 stawek dziennych grzywny po 10 zł. jedna stawka;

2.  na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w kwocie 500 zł.;

3.  zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego kwotę 3184,97 zł. tytułem zwrotu kosztów sądowych;

4.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 1106,69 zł. obowiązku zwrotu kosztów sądowych, w tym 50 zł. opłaty.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w całości na jego korzyść zarzucając w apelacji wyrokowi:

-

obrazę przepisów prawa karnego procesowego mającą wpływ na treść wyroku, poprzez

• naruszenie art. 7 i 410 kpk poprzez wadliwą ocenę dowodów polegającą na przyjęciu, że:

  

  oskarżony kopnął pokrzywdzonego w sytuacji, gdy świadkowie potwierdzili jedynie fakt szarpania się oskarżonego z pokrzywdzonym, a nikt nie widział aby oskarżony kopnął pokrzywdzonego;

  

  zeznania świadka T. C. nie zasługują na przyznanie waloru wiarygodności w zakresie, w jakim wskazał na negatywne zachowanie oskarżyciela prywatnego na innych pracowników i korzystanie w nadmierny sposób ze zwolnień lekarskich z uwagi na fakt, że żaden inny świadek tego nie potwierdził, podczas gdy nikt inny nie był na tą okoliczność pytany przez Sąd;

• art. 6 i 74 § 1 kpk poprzez naruszenie prawa do obrony przez przyjęcie braku logiki w postępowaniu oskarżonego polegającym na odmowie wyjaśnień;

• art. 7 kpk w zw. z art. 170 § 1 pkt 1 kpk poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych psychiatrów w sytuacji, gdy oskarżony podnosił wątpliwości co do przebiegu badania i autorstwa opinii;

błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku poprzez ustalenie, że oskarżony dopuścił się zarzuconego czynu, podczas gdy zdaniem obrońcy prawidłowa ocena dowodów powinna prowadzić do wniosku przeciwnego.

W konkluzji obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

Na rozprawie apelacyjnej obrońca popierał apelację i wnioski w niej zawarte. Oskarżony na rozprawie apelacyjnej przyłączył się do stanowiska swojego obrońcy.

Oskarżyciel prywatny należycie powiadomiony o terminie rozprawy apelacyjnej nie stawił się na nią.

Pełnomocnik oskarżyciela prywatnego na rozprawie apelacyjnej wnosił o nieuwzględnienie apelacji i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy oraz o zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych, w tym kosztów dojazdów pełnomocnika na rozprawy apelacyjne, składając zestawienie wydatków.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego była bezzasadna, ale doprowadziła do zmiany z urzędu zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonego.

Argumenty zawarte w apelacji okazały się bezzasadne. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie zasługuje na uwzględnienie, podobnie jak zarzut naruszenia prawa do obrony. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w oparciu o rzetelnie i wszechstronnie oceniony materiał dowodowy. Każdy istotny dowód został poddany analizie i oceniony w kontekście innych, powiązanych z nim dowodów. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Rejonowy jest obiektywna, prawidłowa, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, oparta o całokształt ujawnionego na rozprawie materiału dowodowego i jako taka korzysta z ochrony jaką daje art. 7 kpk. Sąd Okręgowy nie będzie w tym miejscu tej oceny i tych ustaleń powielał, albowiem wobec doręczenia stronom odpisu uzasadnienia zaskarżonego wyroku analiza ta powinna być im znana - dość powiedzieć, że Sąd odwoławczy aprobuje dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów oraz oparte na niej ustalenia faktyczne.

W szczególności prawidłowo dano wiarę pokrzywdzonemu. Sąd Rejonowy słusznie również uznał, że osoby obserwujące szamotaninę między oskarżonym, a oskarżycielem prywatnym mogły nie zauważyć wyprowadzonego przez oskarżonego kopnięcia, a to z dwóch powodów. Po pierwsze, walczących mężczyzn zasłaniał przynajmniej od pasa w dół stół produkcyjny, kopnięcie do trafiło w kolano, a więc na tyle nisko, że mogło być nie zauważone ( i to nawet, gdyby tej partii ciał nie zasłaniał stół ). Po drugie, był to cios wyprowadzony dynamicznie ( bo - zakładając, że oskarżony nie był czynnym tancerzem szkoły baletowej - nie stał z uniesiona nogą demonstrując swoje umiejętności, tylko zadał to uderzenie szybko). W tych okolicznościach zupełnie wiarygodne jest, że pozostali pracownicy nie zauważyli akurat tego jednego ciosu. Skarżący skupia się tylko na jednym argumencie Sądu Rejonowego, związanym z niechęcią pozostałych pracowników do zaangażowania się w spór i zeznawania przeciwko oskarżonemu – a tymczasem są jeszcze inne, trafne argumenty, przemawiające za słusznością ustaleń Sądu meriti. Pomijając powyższe, to przecież bezpośrednio po omawianym zajściu oskarżyciel prywatny skarżył się na ból kolana, a wkrótce po pracy udał się do biegłego obducenta, który potwierdził zaistnienie u niego obrażeń na tej części ciała. Wszystko to razem łączy się w logiczną całość i powoduje, że ustalenia Sądu Rejonowego zasługują na aprobatę Sądu odwoławczego.

Co do zeznań T. C., to faktycznie, okoliczność, czy oskarżyciel prywatny był negatywnie nastawiony do innych pracowników i czy nadużywał zwolnień nie była przedmiotem ustaleń i badania przez Sąd Rejonowy – bo nie musiała. Jest to okoliczność całkowicie pozbawiona znaczenia dla przedmiotowego postępowania, albowiem nawet gdyby negatywna ocena oskarżyciela prywatnego przedstawiona przez świadka T. C. opierała się na prawdziwych przesłankach, to w żadnym razie nie usprawiedliwia to czynu oskarżonego i nie może być traktowane w kategoriach przyczynienia się lub sprowokowania oskarżonego ( nawet gdyby oskarżyciel prywatny był malkontentem rozbijającym zespół pracy i przebywającym notorycznie na zwolnieniach, to żaden z jego przełożonych, w tym oskarżony, nie byłby w związku z tym uprawniony do kopania go w jakąkolwiek część ciała, nawet mniej bolesną i newralgiczną niż kolano – jest to tak oczywiste, że nie wymaga dalszego komentarza). Dlatego ten zarzut apelacyjny jest wręcz bezprzedmiotowy w niniejszym postępowaniu.

Co do naruszenia prawa do obrony poprzez kwestionowanie logiki linii obrony oskarżonego polegającej na odmowie wyjaśnień, to z jednej strony faktycznie Sąd nie powinien wyciągać z tego negatywnych wniosków dla oskarżonego, ale z drugiej takie rozumowanie Sądu ( choć faktycznie krytykowane w cytowanych w uzasadnieniu apelacji prejudykatach) nie miało żadnego wpływu na treść wyroku. Istotnie, gdyby Sąd Rejonowy fakt skazania oskarżonego oparł jedynie, a nawet głównie na tym, że zakwestionowałby logikę odmowy składania przez niego wyjaśnień, to takie postępowanie naruszyłoby prawo karne procesowe w rozumieniu art. 438 pkt 2 kpk. W przedmiotowej sprawie tak jednak nie było – Sąd Rejonowy wykazał sprawstwo i winę oskarżonego na podstawie innych, logicznych i trafnych argumentów, a omawiany komentarz do odmowy składania wyjaśnień w żaden sposób nie rzutuje na trafność tego wywodu. Dlatego nie może być mowy o realnym naruszeniu prawa do obrony oskarżonego.

Co do opinii biegłych psychiatrów, to jest ona pełna, jasna, wyczerpująca, nie budzi żadnych wątpliwości Sądu Okręgowego i Sąd Rejonowy słusznie zrobił, że na niej się oparł. Nie zachodziły żadne okoliczności z art. 201 KPK, które nakazywałyby sięgnąć do uzupełniającej ustnej opinii tych samych biegłych, albo do opinii innych biegłych. Gołosłowne twierdzenia ( a nawet przeświadczenia ) oskarżonego, że opinię wydawały inne osoby niż powołani przez Sąd biegli, bo ktoś inny odbierał od niego wywiad lekarski, nie są do tego wystarczającą podstawą. Nie dość, że są to twierdzenia niczym nie poparte i niewiarygodne, to jeszcze nie wpływają na wartość merytoryczną opinii, skoro biegli dysponowali nie tylko wywiadem i nie tylko na nim się opierali, lecz mieli do dyspozycji również bogatą dokumentację medyczną związaną z leczeniem oskarżonego.

Sąd Okręgowy z urzędu dostrzegł inne uchybienie proceduralne Sądu Rejonowego, które zaowocowało zmianą wyroku na korzyść oskarżonego poza zakresem apelacji.

Sąd Rejonowy w pkt 4 zaskarżonego wyroku zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 1106, 69 zł. tytułem zwrotu kosztów sądowych, w tym 50 zł. opłaty. W uzasadnieniu wyjaśnił, że na te koszty sądowe obok opłaty złożyły się wydatki w kwocie przewyższającej 300 zł. uiszczonego przez oskarżyciela prywatnego przy wniesieniu aktu oskarżenia tzw „ryczałtu” ( k. 12). Ryczałt ten słusznie zaliczono do kosztów procesu podlegających zasądzeniu od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego, o czym trafnie Sąd Rejonowy rozstrzygnął w pkt 3 zaskarżonego wyroku.

Jednak jeśli chodzi o zwrot kwoty przewyższającej kwotę zryczałtowanej równowartości wydatków ( tzw „ryczałt” ), to Sąd Rejonowy naruszył prawo karne procesowe ( konkretnie art. 621 § 1 KPK i art. 628 pkt 2 KPK) w stopniu mającym wpływ na treść wyroku. A contrario z treści art. 621 § 1 KPK wynika, że wszystkie wydatki Skarbu Państwa, poza wskazanymi w zdaniu drugim tego przepisu (a więc poza wydatkami wskazanymi w art. 618 § 1 pkt 5 i 11 KPK, które w tej sprawie nie miały miejsca ) objęte są kwotą uiszczoną tytułem zryczałtowanych wydatków. Nie można zatem obciążać żadnej strony, ( jeżeli doszło w sprawie do uiszczenia ryczałtu kwocie 300 zł.) żadnymi innymi wydatkami. Taka wykładnia jest uzasadniona również w świetle art. 621 § 2 KPK, zawierającego delegację ustawową dla Ministra Sprawiedliwości, który ustalając wysokość ryczałtu ma się kierować przeciętnymi kosztami postępowania prywatnoskargowego oraz zasadą dostępu do Sądu. Powyższe nie stoi w sprzeczności z unormowaniem z art. 632 pkt 1 KPK, który należy rozumieć w ten sposób, że oskarżyciel prywatny ponosi koszty procesu (w zakresie wydatków Skarbu Państwa) w granicach wynikających z tak rozumianego art. 621 § 1 KPK ( por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z 2014-02-19, IV KK 315/13, opubl: www.sn.pl). Wpłacenie przez oskarżyciela prywatnego wraz z wniesieniem do Sądu aktu oskarżenia kwoty stanowiącej zryczałtowaną równowartość wydatków pokrywa wszystkie wydatki określone w art. 618 § 1 KPK, które mogą powstać np. w związku koniecznością sięgnięcia po opinię biegłego, nawet gdy ich wysokość byłaby wyższa niż uiszczony ryczałt, za wyjątkiem kosztów związanych z ogłoszeniami w prasie, radiu i telewizji oraz nie opłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów, (art. 621 § 1 in fine KPK i art. 618 § 1 pkt 5 i 11 KPK). Tak więc dodatkowe koszty postępowania w postaci np. kosztów opinii nie obciążają stron, ale wykłada je Skarb Państwa, gdyż ustawodawca uznał, że całość wydatków tego typu postępowania zamyka się sztywną kwotą stanowiącą zryczałtowaną ich równowartość ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - II Wydział Karny z 2013-12-19, II AKa 169/13, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2014, Nr 1, poz. 20).

Na tym polega urok każdego ryczałtu, że uśrednia od kwotę wydatków, stwarza pewne domniemanie, że tyle właśnie postępowanie będzie kosztowało – i jeżeli będzie kosztowało mniej, różnica będzie stanowiła przychód Skarbu Państwa, zaś jeżeli będzie kosztowało więcej ( tak jak w przedmiotowej sprawie), Skarb Państwa będzie musiał ten wydatek wziąć na swoje barki ( precyzyjniej mówiąc na barki podatników ).

Istnieją tyko trzy sytuacje, wynikające z treści art. 628 pkt 2 KPK, w których oskarżony w sprawie z oskarżenia prywatnego może ponosić realne ( niezależne od ustalonego w/w rozporządzeniem ryczałtu ) wydatki postępowania. Będzie tak wtedy, gdy:

-

oskarżyciel prywatny został zwolniony od uiszczenia zryczałtowanej równowartości wydatków ( art. 628 pkt 2 in principio KPK);

-

rozpoznano sprawę prywatno – skargową bez uiszczenia zryczałtowanej równowartości wydatków co jest możliwe np. na skutek przeoczenia, a więc w sytuacji, w której ani nie wezwano oskarżyciela do ich uiszczenia, ani go od nich nie zwolniono ( art. 628 pkt 2 in fine KPK);

-

dojdzie do sytuacji określonej w art. 622 KPK, w szczególności do umorzenia postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu albo do warunkowego umorzenia postępowania, a Prezes Sądu zwróci oskarżycielowi prywatnemu uiszczoną przez niego zryczałtowaną równowartość wydatków - albowiem przez sformułowanie ujęte w art. 628 pkt 2 in fine KPK „w razie rozpoznania sprawy bez ich uiszczenia” należy rozumieć także sytuację, kiedy z mocy wyraźnego przepisu ustawy (art. 622 KPK) musi dojść do zwrotu uiszczonej zryczałtowanej równowartości wydatków o której mowa w art. 621 § 1 KPK, a więc, gdy w sprawie nie zostaną uiszczone wydatki ( tak w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego - Izba Karna z 2013-03-14, IV KK 1/13, opubl: Prokuratura i Prawo rok 2013, Nr 6, poz. 30, str. 13).

Żadna z tych sytuacji nie miała w przedmiotowej prawie miejsca, dlatego obciążanie oskarżonego realnymi wydatkami procesu ( w kwocie przewyższającej ryczałt) było błędne. Z tego powodu Sąd Okręgowy zmienił pkt 4 zaskarżonego wyroku poprzez ograniczenie kwoty zasądzonej od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa jedynie do (prawidłowo wyliczonej przez Sąd Rejonowy )opłaty w kwocie 50 zł.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok, jako słuszny i sprawiedliwy, zgodny z prawem karnym materialnym i wydany bez innej obrazy prawa karnego procesowego należało utrzymać w mocy.

Na podstawie art. 628 pkt 1 KPK w zw. z art. 634 KPK oraz § 14 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 2 ust. 2 w zw. z § 16 w zw. § 14 ust. 7 w zw. z § 19 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z dnia 3 października 2002 roku. Nr 163 poz. 1348) Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego kwotę 958,20 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego świadczonego w postępowaniu odwoławczym. Kwota ta obejmuje udział pełnomocnika oskarżyciela prywatnego na dwóch terminach rozpraw apelacyjnych ( pierwszym i dodatkowym ) oraz zwrot uzasadnionych kosztów dojazdu do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, które stanowią niezbędne udokumentowane wydatki adwokata w rozumieniu § 19 pkt 2 w/w rozporządzenia.

Zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego , Sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, przy czym podstawę zasądzenia owej opłaty, stanowią stawki minimalne określone w stosownych przepisach. Wynika to wprost z § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) – por. postanowienie Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Karna z 2011-03-23, I KZP 1/11, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna rok 2011, Nr 5, poz. 38, str. 1, oraz postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 2009-09-30, II AKz 643/09, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2009, Nr 4, poz. 35. Pełnomocnik oskarżyciela prywatnego nie złożył zestawienia wydatków, a jego wkład w rozpoznanie sprawy na etapie postępowania odwoławczego był bardzo niewielki i ograniczył się do uczestnictwa w dwóch krótkich terminach rozprawy apelacyjnej. Uzasadnia to zasądzenie wydatków w minimalnej określonej w/w rozporządzeniem wysokości.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim na podstawie art. 634 KPK i art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami) zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 50 złotych tytułem opłaty za drugą instancję. Oskarżony nie ma nikogo na utrzymaniu, ma wysoki dochód i nic nie przemawia za tym, aby w jego przypadku odstępować od zasady ponoszenia przez skazanego kosztów postępowania karnego.

Z powyższych względów orzeczono jak w wyroku.