Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2013 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Marta Legeny-Błaszczyk

Sędziowie SO Ireneusz Grodek (spr.)

SO Tomasz Ignaczak

Protokolant Dagmara Szczepanik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Opocznie del. do Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim - A. J.

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2013 roku

sprawy K. F.

oskarżonego z art. 290 § 1 i 2 kk

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 02 września 2013 roku sygn. akt II K 133/13

na podstawie art.437§1 i 2 kpk i art.438 pkt 1 i 2 kpk w zw. z art.109§2 kpw, art.634 kpk i art.627 kpk w zw. z art.119 kpw, art.10 ust.1 i art.21 ust.2 pkt a) ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami)

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, iż:

a)  przyjmując, że K. F. działał w celu przywłaszczenia wyrąbanego drzewa stwierdza, że tak przypisany czyn wyczerpuje dyspozycję art.120§1 kw i za to na podstawie art.120§1 kw wymierza mu karę 1 (jednego) miesiąca ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w rozmiarze 30 (trzydziestu) godzin;

b)  za podstawę prawną orzeczonej w punkcie 3. nawiązki przyjmuje przepis art.120§3 kw;

2.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;

3.  zasądza od K. F. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 50 (pięćdziesięciu) złotych tytułem wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 30 (trzydziestu) złotych tytułem opłaty za obie instancje.

Sygn. akt IV Ka 584 / 13

UZASADNIENIE

K. F. został oskarżony o to, że w dniu 14 listopada 2012 r. w godz. 04:00 – 07:00 z terenu lasu państwowego, Oddział 178d leśnictwa T., gm. S., woj. (...), dokonał wycięcia drzewa gatunku sosna o średnicy pnia 24,5x28 cm, które następnie pociął na 23 kawałki różnej długości, powodując tym samym straty wartości 95,90 zł na szkodę Lasów Państwowych Nadleśnictwa S., tj. o czyn z art. 290 § 1, 2 kk.

Wyrokiem z dnia 2 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim:

1.  oskarżonego K. F. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu przyjmując, iż wypełnił on dyspozycję art. 290 § 1 kk i za to na podstawie art. 290 § 1 kk w zw. z art. 278 § 1 kk wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat;

3.  na podstawie art. 290 § 2 kk zasądził od oskarżonego na rzecz Skarb Państwa - Lasów Państwowych Nadleśnictwa S. kwotę 191,80 tytułem nawiązki;

4.  zwolnił oskarżonego od kosztów procesu, które przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator, zaskarżając go w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego. Podniósł zarzut jej rażącej niewspółmierność, polegającą na orzeczeniu wobec niego 4 miesięcy pozbawienia wolności z jednoczesnym warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat, orzeczenia nawiązki na rzecz Lasów Państwowych oraz zwolnieniu go z kosztów procesu, przy jednoczesnym braku realnej dolegliwości ekonomicznej w postaci grzywny, co w ocenie skarżącego wynikało z niedostatecznego uwzględnienia okoliczności obciążających oskarżonego, jak działanie na szkodę Skarbu Państwa, a nadto składanie sprzecznych wyjaśnień, wskazujących na jego złą wolę i chęć uniknięcia kary, które to okoliczności winny przemawiać za uznaniem, iż w przedmiotowej sprawie brak jest przesłanek do zastosowania wobec oskarżonego swoistego dobrodziejstwa instytucji warunkowego zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności, miast wnioskowanej przez skarżącego towarzyszącej takiej karze dolegliwości ekonomicznej, która uczyniłaby sankcję faktycznie odczuwalną, co w konsekwencji spowodowało, iż orzeczone wobec oskarżonego sankcje karne nie spełnią swych ustawowych funkcji w zakresie indywidualnej prewencji i społecznego oddziaływania. W konkluzji prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary grzywny w ilości 50 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł, obciążenia go kosztami sądowymi, zaś w pozostałym zakresie o utrzymanie wyroku w mocy.

W toku rozprawy apelacyjnej prokurator poparł skargę apelacyjną, sygnalizując dodatkowo, iż zaskarżony wyrok zapadł z obrazą przepisu art. 413 § 2 pkt 1 kpk, polegającą na tym, że w opisie czynu przypisanego ( w ślad za aktem oskarżenia ) oskarżonemu nie ujęto wszystkich ustawowych znamion przestępstwa z art. 290 § 1 kk. W związku z powyższym prokurator wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Tryb. K. F. wniósł o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przypisany K. F. występek z art. 290 § 1 kk, wedle znamion w tym przepisie zawartych, polega na dopuszczeniu się wyrębu drzewa w lesie w celu jego przywłaszczenia. Z powyższego wynika, iż przestępstwo kradzieży leśnej należy do przestępstw kierunkowych, znamiennych celem, który wyraża się chęcią przywłaszczenia wyrąbanego drzewa. W razie braku takiego zamiaru ( celu ) po stronie sprawcy, wyrąb drzewa w cudzym lesie bez zgody uprawnionego nie mógłby zostać traktowany jako przestępstwo z art. 290 § 1 kk. Skoro więc działanie „ w celu przywłaszczenia ” jest warunkiem sine qua non dla przypisania sprawcy wyrębu drzewa w lesie odpowiedzialności karnej za występek z art. 290 § 1 kk, jego brak w opisie czynu powoduje, iż zawarty nim zespół znamion jest zdekompletowany, co tym samym wyklucza możliwość przypisania przestępstwa kradzieży leśnej.

Obowiązek dokładnego określenia przypisanego oskarżonemu czynu wynika z unormowania zawartego w treści art. 413 § 2 pkt 1 kpk. W orzecznictwie jednolicie wskazuje się, iż obowiązek ten oznacza zawarcie w opisie czynu wszystkich elementów należących do jego istoty, w tym dotyczących podmiotu, strony podmiotowej, rodzaju zaatakowanego dobra, czasu, miejsca i sposobu popełnienia czynu oraz skutków, zwłaszcza rodzaju i wysokości szkody. Opis ten musi w szczególności odpowiadać pełnemu zespołowi znamion, jakie sformułowane zostały w części szczególnej kodeksu karnego dla poszczególnego typu czynu zabronionego. Następstwem pominięcia któregokolwiek z tych znamion w opisie będzie to, iż odpowiedzialność karna za ten czyn zostaje wyłączona ( por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2012 r., IV KK 326/2011, LexPolonica nr 3108438; wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2013 r., II KK 229/2012, LexPolonica nr 6698823; postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2013 r. II KK 71/2013, LexPolonica nr 6714030; wyrok SN z dnia 29 maja 2012 r. III KK 87/2012, LexPolonica nr 3975011; postanowienie SN z dnia 26 marca 2008 r. II KK 276/2008, LexPolonica nr 2039028; postanowienie SN z dnia 28 czerwca 2007 r. II KK 101/2007, LexPolonica nr 1874364).

Co prawda w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy przekonująco wykazał, iż celem działania K. F. rzeczywiście było przywłaszczenie wyrąbanego drzewa, jednakże nie konwaliduje to faktu, iż tego rodzaju ustalenie nie znalazło swojego odzwierciedlenia w opisie czynu. Treść uzasadnienia wyroku nie może skutecznie uzupełniać opisu czynu przypisanemu oskarżonemu – wszystkie jego znamiona muszą być zamieszczone w sentencji wyroku, a nie tylko w jego uzasadnieniu ( por. wyrok SN z 23 czerwca 2010 r., (...), opub. L., postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2006 r., sygn. akt IV KK 108/06 opubl. L. ). Także zdaniem SA w K. ( wyrok z 26 marca 2009 r., II Aka 49 / 09, opubl. L. ), „ przepis art. 413 § 2 pkt 1 kpk nakłada na sąd obowiązek dokładnego określenia w wyroku przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej. W świetle brzmienia tegoż przepisu oczywistym jest zatem, że to właśnie treść wyroku, a nie jego uzasadnienie bądź np. materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, wskazuje na to jaki czyn został oskarżonemu przypisany, a więc za winnego popełnienia jakiego czynu oskarżony został uznany ”. Podobny pogląd wyraził także SA w Ł. ( wyrok z dnia 17 marca 2009 r., II Aka 32 / 09, opubl. L. ): „ ustalenia za jakie przestępstwo oskarżony został skazany należy czynić na podstawie treści wyroku, nie zaś w oparciu o opis czynu zawarty w samym tylko uzasadnieniu orzeczenia. Stąd też nie eliminuje stwierdzonego uchybienia fakt dokonania przez Sąd I instancji opisu przedmiotowego przestępstwa dopiero w pisemnych motywach wyroku ”.

Co do zasady, w przypadku, gdy z opisu czynu zawartego w wyroku nie wynika, by wypełniał on ustawowe znamiona przypisanego przestępstwa, choć ponad wszelką wątpliwość wskazują na to realia dowodowe sprawy, wyrok należałoby uznać za rażąco niesprawiedliwy w rozumieniu art. 440 kpk. W przypadku jego zaskarżenia przez oskarżyciela publicznego na niekorzyść oskarżonego tylko w zakresie kary, te niepełne ustalenia faktyczne ( braki ) w opisie czynu nie mogłyby zostać uzupełnione, albowiem byłoby to orzekanie na niekorzyść oskarżonego poza zakresem zaskarżenia i poza podniesionymi przez oskarżyciela zarzutami, a na to nie pozwala art. 434 § 1 kpk. Przepis ten stanowi bowiem, iż sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, a także tylko w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej, przy czym jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu. W takiej sytuacji art. 440 kpk obligowałby Sąd Odwoławczy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Przy ponownym orzekaniu Sąd Rejonowy na podstawie art. 443 kpk w związku z podstawą procesową uchylenia wyroku ( art. 440 kpk ), byłby uprawniony do poczynienia dodatkowych ustaleń faktycznych w części dyspozytywnej wyroku przez uzupełnienie opisu czynu o brakujące znamię ( tak SN w wyroku z dnia 23 sierpnia 2007 r., IV KK 210 / 07, opubl. L. ).

Jednakże zważyć należało, iż pomiędzy datą rozprawy odwoławczej, a dniem orzekania przez Sąd Okręgowy, doszło do zmiany stanu prawnego, przy którym, konwalidując uchybienie związane z obrazą art. 423 § 2 pkt 1 kpk, możliwe było – stosownie do art. 434 § 2 kpk – wydanie orzeczenia na korzyść oskarżonego pomimo, iż środek odwoławczy wniesiono na jego niekorzyść.

Przestępstwo wyrębu drzewa w lesie w celu jego przywłaszczenia należy do grupy tzw. przestępstw przepołowionych, mających swój odpowiednik w kodeksie wykroczeń. Granicę między przestępstwem, a wykroczeniem wyznacza wartość przedmiotu przestępstwa. Na mocy ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, obowiązujące od dnia 9 listopada 2013 r. brzmienie art. 120 § 1 kw sankcjonuje odpowiedzialność za dopuszczenie się w celu przywłaszczenia wyrębu drzewa w lesie albo kradzieży lub przywłaszczenia z lasu drzewa wyrąbanego lub powalonego, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 1 / 4 minimalnego wynagrodzenia, o jakim mowa w art. 47 § 9 kw. Przestała zatem obowiązywać dotychczasowa granica, separująca wykroczenie z art. 120 § 1 kk od przestępstwa z art. 290 § 1 kk, kwotą 75 złotych. Wynagrodzenie, o którym mowa w obecnym brzmieniu art. 120 § 1 kw w zw. z art. 47 § 9 kw ( por. rozporządzenie RM z dnia 13 września 2011 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 r., Dz.U.2011.192.1141, ustalające minimalne wynagrodzenie za pracę od 1 stycznia 2012 r. ), wynosiło 1500 złotych ( mając na uwadze datę popełnionego czynu ). Skoro więc wartość wyrąbanego przez K. F. drzewa wynosiła 95,90 złotych, próg, o jakim aktualnie mowa w art. 120 § 1 kw, nie został przekroczony. W dacie orzekania Sąd Okręgowy miał obowiązek stosowania ustawy nowej, skoro przepisy dotychczas obowiązujące nie były dla sprawcy względniejsze w rozumieniu art. 4 § 1 kk i art. 2 § 1 kw. W tej sytuacji niecelowym było uchylenie zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania, skoro mimo uzupełnienia opisu czynu przez Sąd Okręgowy, Sąd ten i tak orzekł na korzyść oskarżonego, na co pozwala art. 434 § 2 kpk w zw, z art. 109 § 2 kpw. O tym, czy sąd odwoławczy orzeka na korzyść, czy na niekorzyść, przesądza całościowe zestawienie ze sobą obydwu wyroków – Sądu I i II instancji, a nie z osobna poszczególnych ich elementów ( co do ustaleń faktycznych, kwalifikacji, czy kary ). Uznać należy, iż nawet przy braku apelacji na niekorzyść oskarżonego, dopuszczalna byłaby zmiana opisu czynu przez dodanie przez sąd odwoławczy nowych znamion, o ile sąd ten będzie poruszał się w granicach tożsamości czynu i nie dojdzie do zmiany jego kwalifikacji na surowszą ( por. wyroki SN z dnia 5 maja 2010 r., III KK 386 / 09, opubl. L. oraz z dnia 6 lipca 2005 r., V KK 489 / 05, opubl. L. ). Skoro więc w niniejszej sprawie, mimo uzupełnienia opisu, czynu doszło do zmiany jego oceny prawnej z przestępstwa na wykroczenie, co jednocześnie łączyło się z bardzo wyraźnym obniżeniem kary, zmiana zaskarżonego wyroku była dopuszczalna.

Przy wymiarze kary Sąd Okręgowy miał na względzie, iż oskarżony dokonał wycięcia tylko jednego drzewa o niewielkiej wartości, zaś pokrzywdzony mienie odzyskał w całości. Na niekorzyść K. F. poczytać należało natomiast uprzednią karalność za przestępstwo kradzieży wyrąbanego drzewa.

Wobec przedstawionej powyżej zmiany stanu konieczną stała się zmiana podstawy prawnej orzeczonej przez Sąd I instancji nawiązki.

Z analogicznego powodu, jak przedstawiony w akapicie powyższym, zawarty w apelacji prokuratora w zarzut i wniosek o orzeczenia grzywny obok kary pozbawienia wolności, okazały się bezprzedmiotowe.

Wobec ukarania K. F. za wykroczenie Sąd II instancji zasądził od niego na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 634 kpk i art. 624 kpk w zw. z art. 119 kpw kwotę 50 złotych tytułem zryczałtowanych wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym oraz na podstawie art. 10 ust. 1 i art. 21 ust. 2 pkt a) ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U.1983.49.223 ze zm.) kwotę 30 złotych tytułem opłaty za obie instancje.