Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 447/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 12 maja 2021 roku w sprawie VII K 692/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrazy prawa materialnego tj. art. 233 § 1 a kk poprzez jego błędną wykładnię. Ponadto podniesiono zarzut obrazy prawa procesowego poprzez powoływanie się na materiał dowodowy ze sprawy VII W 289/20 Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim bez ujawnienia go na rozprawie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrazy prawa materialnego jest zasadny.

Oskarżony w dniu 23 kwietnia 2020 roku w postępowaniu w sprawie o wykroczenie złożył fałszywe zeznania, jakoby to nie on był kierującym samochodem w chwili kolizji i pomówił o prowadzenie tego samochodu swoją matkę wskazując, jakoby to ona siedziała wówczas za kierownicą, zaś on i jego koledzy byli pasażerami, a po kolizji powiedziała jemu i jego towarzyszom, żeby sobie poszli, a ona wszystko załatwi (k. 3). Tymczasem nagrania z kamer samochodowych oraz zeznania świadków R. D. ( k. 6), E. G. ( k. 8), M. G. (k. 14), J. O. ( k. 10) i A. J. ( k. 12) wskazują, że jest to nieprawda. Matka oskarżonego pojawiła się na miejscu zdarzenia już po kolizji i po tym, jak oskarżony i jego pasażerowie zbiegli z miejsca zdarzenia.

Sąd Rejonowy błędnie zinterpretował prawo materialne uznając, że oskarżony składając w tej sprawie fałszywe zeznania korzystał z kontratypu prawa do obrony.

Po pierwsze, należałoby zastanowić się, czy opis czynu jest właściwy, albowiem oskarżony zaprzeczając temu, że prowadził samochód w chwili kolizji dążył do uniknięcia odpowiedzialności za wykroczenie, a nie odpowiedzialności karnej. Oznacza to, że nie przysługiwało mu prawo do uchylenia się od odpowiedzi na pytania przewidziane w art. 41 § 1 kpw w zw. z art. 183 § 1 kpk, a tym samym nie miało do tej sytuacji zastosowania orzecznictwo o pozaustawowym kontratypie pozwalającym na bezkarne składanie fałszywych zeznań w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej przez siebie lub osobę najbliższą ( por. Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 30 listopada 2004 r. I KZP 26/04 opubl. OSNKW 2004 nr 12, poz. 102, str. 12, Biul. SN 2004 nr 11, Prok. i Pr. 2005 nr 2, poz. 10, str. 9, KZS 2004 nr 12, poz. 3, str. 5, Wokanda 2005 nr 8, str. 16, OSP 2005 nr 10, poz. 117, str. 521, OSNwSK 2004 nr 1, poz. 2214, Legalis). To z kolei oznacza, że można było rozważać postawienie oskarżonemu zarzutu z art. 233 § 1 kk, ale z uwagi na brak takich argumentów w apelacji prokuratora na dalszym etapie postępowania i tak nie będzie to możliwe ( pośredni zakaz reformationis in peius), więc zagadnienie to nie będzie dalej analizowane, a przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy będzie mógł przypisać oskarżonemu co najwyżej przestępstwo z art. 233 § 1 a kk.

Po drugie, pomijając powyższy problem, to nawet przy przyjęciu, że oskarżony działał w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej ( i przed wprowadzeniem przepisu art. 233 § 1 a kk miałby prawo do składania fałszywych zeznań ), to i tak Sąd Rejonowy błędnie zinterpretował orzeczenie Sądu Najwyższego, na które się powołał, a oskarżony tak czy owak popełnił przestępstwo składania fałszywych zeznań.

Istotnie, w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawiła się rozbieżność. W uzasadnieniu powołanego w apelacji postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2020 r., I KZP 10/19, stwierdzono, że poprzednie judykaty straciły aktualność i w omawianej sytuacji nie zachodzi kontratyp pozwalający na złożenie niezgodnych z prawdą zeznań. Jednak w powołanym przez Sąd Rejonowy postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2020 r. I KK 58/19 uznano, że nowy przepis art. 233§ 1 a kk tego nie spowodował, gdyż norma ta odnosi się do kręgu osób, o których mowa w art. 233 § 1 kk, a tymczasem zakres podmiotów podlegających odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1 kk nie obejmował dotąd i nadal nie obejmuje świadka, który składa fałszywe zeznania z obawy przed grożącą mu odpowiedzialnością karną i w grani cach jego własnego czynu zabronionego.

Jednak, nawet w tym drugim, korzystniejszym dla oskarżonego orzeczeniu wskazano wyraźnie, że przyjęcie, iż art. 233 § 1a kk nie narusza prawa do obrony i umożliwia realizację prawa do milczenia jest możliwe tylko przy takim rozumieniu tego przepisu, który wyłącza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności osoby składającej zeznanie nieprawdziwe po pierwsze, z obawy o samooskarżenie, po drugie, w granicach własnego czynu i po trzecie, gdy nie stanowi ono fałszywego pomówienia innej osoby. Jak bowiem argumentowano w uzasadnieniu tego judykatu, penalizacja fałszywych zeznań składanych przez świadka z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, nie narusza standardów konstytucyjnych tylko w zakresie, w jakim zeznania te nie są związane z osobistą odpowiedzialnością karną świadka albo stanowią nieprawdziwe pomówienie innej osoby o ten czyn.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie oskarżony tak ukształtował swe zeznania, że kłamiąc na temat tego, jakoby nie prowadził pojazdu w chwili kolizji jednocześnie wskazał jako kierującą swoją matkę, tym samym pomawiając ją o to, że tę kolizję spowodowała. Zatem nawet przy przyjęciu najkorzystniejszej dla oskarżonego interpretacji wyrażonej w w/w judykacie i tak poniesie on odpowiedzialność za przestępstwo z art. 233 § 1 a kk.

Po trzecie, omawiane orzecznictwo wypracowane na gruncie poprzedniego stanu prawnego ( i związane z unikaniem odpowiedzialności karnej) wypracowało koncepcję kontratypu składania fałszywych zeznań w celu obrony przed samooskarżeniem albo oskarżeniem osoby najbliższej, na równi stawiając te wartości. Tymczasem w tej sprawie oskarżony nie tylko nie chronił osoby najbliższej, ale wręcz ją pomówił ( co całkowicie umknęło uwadze Sądu Rejonowego). Taka postawa, jako głęboko niemoralna i urągająca prawu do uchylania się od odpowiedzi na pytania mogące narazić osoby najbliższe na odpowiedzialność karną ( pomijając na potrzeby analizy kwestię, że w sprawach o wykroczenia i tak norma ta nie ma zastosowana) nigdy, nawet w najbardziej spolegliwych w tej kwestii judykatach, nie była aprobowana i nie korzystała z tego kontratypu.

Pozostałe zarzuty apelacji prokuratora nie będą omawiane, gdyż analiza powyższych jest wystarczająca do wydania rozstrzygnięcia przez Sąd odwoławczy ( art. 436 kpk).

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Oskarżonego należy skazać, albowiem wyczerpał znamiona zarzuconego mu przestępstwa. Wobec jego uprzedniej karalności warunkowe umorzenie postępowania nie wchodzi w grę. Reguła ne peius określona w art. 454 kpk nie pozwala w tej sytuacji Sądowi odwoławczemu na inne rozstrzygniecie niż uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Uniewinnienie

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Sąd Okręgowy uważa, że oskarżonego należy skazać

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd Rejonowy:

-

przeprowadzi postępowanie dowodowe w całości,

-

załączy akta lub kopie kart ze sprawy VII W 289/20 Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim dotyczącej oskarżonego;

-

przy wyrokowaniu będzie związany poglądem prawnym zaprezentowanym we wcześniejszej części uzasadnienia związanym z zagadnieniem kontratypu składania fałszywych zeznań w celu uniknięcia samooskarżenia lub oskarżenia osoby najbliższej;

-

w razie skazania i poczynienia ustaleń faktycznych wskazujących na to, że to jednak oskarżony prowadził samochód w chwili kolizji, Sąd Rejonowy (po wydaniu wyroku) będzie miał na uwadze normę art. 304 § 2 kpk i powiadomi prokuratora o podejrzeniu popełnienia ewentualnych przestępstw przez tych ze świadków, którzy wersję oskarżonego w postępowaniu o wykroczenie wspierali ( jego dwóch pasażerów i matka), a których prokurator z niezrozumiałych powodów pominął formułując akt oskarżenia. Sąd Okręgowy na tym etapie tego nie czyni, albowiem sprawa nie jest rozstrzygnięta, a Sąd Rejonowy ponownie ją rozpoznający nie może być związany oceną dowodów Sądu odwoławczego, tylko jego zapatrywaniami prawnymi i wskazaniami co do przeprowadzenia powtórnego postępowania (art. 442 § 3 kpk)..

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok uniewinniający

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana