Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 458/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 5 maja 2023 r. sygn. akt II K 479/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzuty

1

2

Zgłoszone w apelacji obrońcy zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych.

zasadny

częściowo zasadne

niezasadne

Zgłoszone w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zarzuty:

- naruszenia prawa materialnego: art. 46 § 1 kk i art. 115 § 2 kk;

- rażącej niewspółmierności kary.

zasadny

częściowo zasadne

niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. 1

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia może wynikać bądź z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd „braku”), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd dowolności). Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7 kpk), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. W orzecznictwie podnosi się jednak, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas: „gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania”, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu (w. SN z 24 marca 1975 r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995, poz. 84), przy czym jest to aktualne jedynie przy zarzucie błędu o charakterze „dowolności”. Tego typu zarzut co do błędu w ustaleniach faktycznych to bowiem, nie sama odmienna ocena materiału dowodowego przez skarżącego, lecz wykazanie, jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego (w. SN z 22 stycznia 1975 r., I KR 197/74, OSNKW 5/1975, poz. 58).

W związku z tym, stwierdzić należy, iż nietrafne są zarzuty obrońcy dotyczące błędów w ustaleniach faktycznych, których miał się dopuścić Sąd I instancji. W szczególności nie sposób jest przyznać racji obrońcy, że „sprzedaż” konia przez M. T. R. P. (1) miała charakter warunkowy lub nastąpiła w drodze umowy przedwstępnej. Z wyjaśnień R. P. (1) w sposób nie budzący wątpliwości wynika przecież, że uzgodnione zostały pomiędzy wymienionymi stronami wszystkie najistotniejsze elementy „sprzedaży” (cena oraz przedmiot umowy). Następnie R. P. (1) uiszczając część ceny odebrał konia, który został mu przekazany wraz z paszportem. W tej sytuacji doszło zatem do klasycznego wykonania ww. umowy i tak też to odbierał R. P. (1), który od tego momentu „czuł się właścicielem” przedmiotowego zwierzęcia (por. wyjaśnienia k. 270). Pomiędzy stronami nie było natomiast żadnych uzgodnień odnośnie ewentualnego terminu zawarcia umowy przyrzeczonej, ani mowy o żadnym warunku. Dlatego też nie sposób jest mówić o jakiejkolwiek umowie przedwstępnej, czy warunkowej. Fakt natomiast, że R. P. (1) przystąpił do licytacji wynikał z tego, że chciał pomóc M. T. w „ukryciu” faktu „sprzedaży” konia i „zalegalizowaniu” jego wcześniejszego „kupienia”. W żaden zaś sposób, nie wiązał się z zamiarem jego nabycia w drodze ustnego przetargu. W chwili przecież zawierania umowy „sprzedaży” Michal T. nie był właścicielem konia, a jedynie jego dozorcą i tym samym nie mógł na nikogo przenieść prawa własności do niego.

Wbrew temu co zarzucił obrońca w apelacji Sąd Rejonowy konstruując podstawę faktyczną rozstrzygnięcia słusznie przyjął, że R. P. (1) został nakłoniony do wzięcia udziału w licytacji konia.

Twierdzenie natomiast, że jego udział w przetargu wynikać miał z tego, że chciał on w ten sposób odwrócić skutki swojego nierzetelnego działania kłóci się logiką oraz doświadczeniem życiowym. Największe przecież interes w tym, żeby fakt „sprzedaży” konia nie wyszedł na jaw miał M. T. który był jego dozorcą, a nie R. P. (2). Dlatego też M. T. najpierw za wszelką cenę chciał sprowadzić konia z powrotem z zagranicy, a dopiero później jak to się nie udało przekonał R. P. (1), że wzięcie udziału w licytacji i jej wygranie to najlepsze wyjście z sytuacji.

Przeprowadzona przez Sąd Rejonowy ocena materiału dowodowego oraz wnioski wyprowadzone z poczynionych ustaleń mieszczą się w granicach swobodnej oceny dowodów, gdyż pozostają w zgodzie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Apelacja obrońcy natomiast stanowi w istocie rzeczy jedynie gołosłowną polemikę z ustaleniami sądu rejonowego, gdyż nie wskazuje jakich konkretnie uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego miał się dopuścić Sąd I instancji w dokonanej ocenie i tym samym podnoszone zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.

Ad. 2

Na zasadzie art. 436 kpk Sąd ograniczył rozpoznanie środka odwoławczego do okoliczności wskazanych powyżej oraz w punkcie 4, które należało uwzględnić z urzędu, gdyż rozpoznanie sprawy w tym zakresie było wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpatrywanie pozostałych uchybień (zarzutów apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego) stało się bezprzedmiotowe.

Wniosek

Obrońcy zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Omówiono poniżej w punkcie 4.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Podżeganie jest niesprawczą formą przestępnego współdziałania, która polega na oddziaływaniu na sferę woli innej osoby, które wzbudzić ma w niej zamiar podjęcia określonego (skonkretyzowanego) działania lub zaniechania stanowiącego czyn zabroniony. Stanowi odrębny typ czynu zabronionego.

Nakłanianie, aby mogło być uznane za podżeganie, nie musi mieć postaci presji psychicznej wywieranej na osobę nakłanianą, ale z uwagi na to, iż znamiona podżegania nie określają w żaden sposób formy nakłaniania, może ono przybierać postać prośby, polecenia, zlecenia, rady, propozycji, sugestii (tak wyr. SN z 16.11.2007 r., V KK 31/07, Legalis).

Znamiona podżegania są zrealizowane w momencie podjęcia czynności ukierunkowanych na wpłynięcie na sferę wolicjonalną innej osoby i nakłonienia sprawcy do popełnienia czynu zabronionego (por. post. SN z 3.8.2006 r., III KK 445/05, Legalis). Zachowanie osoby podżeganej nie wpływa na wyczerpanie znamion podżegania. W kontekście znamion podżegania bez znaczenia pozostaje zatem, czy bezpośredni sprawca dokonał, czy chociażby usiłował dokonać czynu zabronionego, do którego był nakłaniany. Innymi słowy, dla przyjęcia odpowiedzialności podżegacza sprawca nie musi urzeczywistniać czynu zabronionego (por. wyr. SA w Białymstoku z 25.4.2002 r., II AKa 112/02, Legalis).

Podżeganie może być popełnione jednak wyłącznie w zamiarze bezpośrednim, co wynika z użytego przez ustawodawcę sformułowania „chcąc, by inna osoba dokonała”.

Zachowania polegające na nieumyślnym wpływaniu na psychikę sprawcy, zachęcające w sposób niezamierzony do popełnienia czynu zabronionego bądź uczynione w zamiarze ewentualnym, tzn. gdy osoba godzi się na to, że jej oddziaływanie na sprawcę spowoduje podjęcie zamiaru popełnienia czynu zabronionego, pozostają bezkarne (por. wyr. SN z 10.5.1982 r., Rw 317/82, OSNKW 1982, Nr 10–11, poz. 7; J. Giezek, w: J. Giezek, KK. Komentarz. Część ogólna, 2012, s. 170; L. Gardocki, Prawo karne, 2009, s. 96; K. Buchała, A. Zoll, Polskie prawo karne, 1997, s. 307; P. Kardas, w: A. Zoll, KK. Komentarz. Część ogólna, t. 1, 2012, s. 355–356; zdaniem Ł. Pohla, Właściwe podżeganie, s. 84, zachodzi tu zamiar bezpośredni kierunkowy).

Słusznie wskazuje się w literaturze, że podżeganie jest zrelacjonowane do konkretnego czynu zabronionego, czynu, który „jawi się w jego świadomości. Nie musi być jednak dla przyjęcia odpowiedzialności podżegacza urzeczywistniony” przez bezpośredniego wykonawcę (por. A. Zoll, w: K. Buchała, A. Zoll, KK. Komentarz. Część ogólna, 1998, s. 182).

Podżeganie ma niewątpliwie swój sens tylko w relacji do tego, do czego się nakłania. Przepis zaś art. 18 § 2 kk wskazuje, że ma to być typ czynu zabronionego, nie zaś zdarzenie rzeczywiste, tj. zachowanie określonej osoby.

W świetle poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń oskarżony M. T. nakłaniał R. P. (2) jedynie do tego, aby ten wziął udział przetargu i wylicytował konia (k. 282 odw.), a nie do tego aby „przegrał” licytację i doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez G. P. na skutek wyzyskania jego błędu tzn. sytuacji, w której pomimo przybicia na rzecz pokrzywdzonego i uiszczenia reszty ceny nie będzie on w stanie odebrać konia z racji tego, że zwierzę zostało już wcześniej wywiezione i sprzedane we W. (przez R. P. (1)). Inaczej mówiąc czyn M. T. „kończył” się na nakłanianiu drugiego z oskarżonych do wylicytowania konia i nie „obejmował” już tego, że R. P. (1) doprowadzi do sytuacji, w której przetarg wygra drugi z jego uczestników. Jedynie przecież wylicytowanie konia przez R. P. (1) było w interesie M. T., gdyż w przeciwnym razie na jaw wychodził fakt przywłaszczenia przez niego jako dozorcę zwierzęcia.

Reasumując powyższe, dojść należy do wniosku, że w zachowaniu przypisanym M. T. nie sposób się dopatrzyć znamion czynu zabronionego polegającego na podżeganiu R. P. (1) do popełnienia oszustwa na szkodę G. P.. Wymieniona bowiem forma zjawiskowa przestępstwa możliwa jest tylko z zamiarem bezpośrednim, a nie ewentualnym. M. T. natomiast z pewnością nie chciał tego, aby pokrzywdzony został w opisany powyżej sposób doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. M. T. nakłaniał jedynie drugiego z oskarżonych do wzięcia udziału w licytacji konia i jej wygrania. W okolicznościach jednak niniejszej sprawy zachowanie do którego był nakłaniany R. P. (1) nie stanowiło czynu zabronionego, gdyż ten ostatni doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że przedmiot przetargu został już wcześniej sprzedany we W. (nie był w błędzie).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Poza granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami w oparciu o art. 440 kpk dopuszczalna jest zawsze zmiana orzeczenia na korzyść oskarżonego, o czym świadczy użyty zwrot „zmienia orzeczenie na korzyść” (por. Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 2, 2011, s. 862–863; Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 1, 2013, s. 115; Grzegorczyk, Tylman, Postępowanie, 2011, s. 882).

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Odmienne orzeczenie co do istoty sprawy w stosunku do M. T..

Zwięźle o powodach zmiany

Omówiono w pkt 4.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego w sprawie z oskarżenia publicznego kosztami procesu należało zgodnie z art. 632 pkt 1 kpk obciążyć Skarb Państwa.

7. PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość zaskarżonego wyroku w stosunku do M. T.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel posiłkowy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie o karze w stosunku do M. T.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana