Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 sierpnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant st. sekr. sądowy Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku I. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o przeliczenie emerytury i rekompensatę

na skutek odwołania I. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 24 stycznia 2017r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 467/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 stycznia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił I. D. przeliczenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu wskazano, że od dnia 6 kwietnia 1997 roku wnioskodawczyni ma ustalone prawo do emerytury, której wysokość została obliczona zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej. Od powyższej decyzji wnioskodawczyni I. D. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła odwołanie, w którym wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji przez organ rentowy w trybie art. 477(9) §2 k.p.c. i przyznanie ubezpieczonej prawa do emerytury z rekompensatą poprzez przyznanie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach z art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od 13 stycznia 2017. W przypadku zaś nie uznania przez organ rentowy odwołania za słuszne wniosła o:

- zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie ubezpieczonej prawa do emerytury z rekompensatą poprzez przyznanie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od 13 stycznia 2017 roku w trybie art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych;

- stwierdzenie, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za niewydanie decyzji przyznającej prawo do emerytury z rekompensatą w ustawowym terminie;

- zasądzenie na rzecz ubezpieczonej od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie:

- art. 23 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że przepis ten nie ma zastosowania do emerytury obliczonej w myśl art. 53 ustawy emerytalnej, podczas gdy warunek sformułowany w ustawie o emeryturach pomostowych należy rozumieć w ten sposób, że rekompensata jest adresowana do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy nie nabyli prawa do emerytury z FUS przed osiągnięciem wieku emerytalnego, obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia;

- art. 21 w związku z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS;

- art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia o emeryturach i rentach z FUS w związku z §2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez nieprzyznanie ubezpieczonej prawa do rekompensaty i nieuwzględnienia pracy w warunkach szczególnych wykonywanej w okresie od września 1962 roku do grudnia 1986 roku, w sytuacji gdy ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach przez łączny okres ponad 15 lat, co wynika z charakteru świadczonej przez ubezpieczoną pracy oraz warunków w jakich praca ta była wykonywana;

- art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2017 roku pełnomocnik organu rentowego oświadczył, że organ kwestionuje wykonywanie przez wnioskodawczynię w pełnym wymiarze czasu pracy prac w warunkach szczególnych, ponieważ nie wykonywała wyłącznie klejenia na gorąco, ale również inne prac.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. D. urodziła się w dniu (...). W dniu 22 września 1986 roku złożyła wniosek o rentę inwalidzką.

(dowód: wniosek o rentę inwalidzką k. 1 – w aktach rentowych)

Do wniosku o rentę załączyła m.in. świadectwo pracy wystawione przez Spółdzielnię Pracy (...) w P. o zatrudnieniu w okresie od 1 września 1962 roku do 6 października 1986 roku na stanowisku introligatora przemysłowego oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach w uspołecznionym zakładzie pracy w okresie zatrudnienia z wyżej wymienionej Spółdzielni od 1 maja 1985 roku do 30 kwietnia 1986 roku.

(dowód: świadectwo pracy k. 4, zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach k. 7 – w aktach rentowych)

Decyzją z dnia 26 listopada 1986 roku ZUS przyznał wnioskodawczyni prawo do renty inwalidzkiej od dnia 7 października 1986 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjął przeciętny miesięczny zarobek z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia w okresie od 1 października 1985 roku do 30 września 1986 roku. Podstawa ta wyniosła 17.872,00 zł. ZUS uznał za udowodnione 26 lat zatrudnienia. Renta inwalidzka wyniosła 85% podstawy wymiaru do 3.000,00 zł – tj. 2.550,00 zł i 50% podstawy wymiaru ponad 3.000,00 zł – tj. 7.436,00 zł. Do renty inwalidzkiej przyznano 6% wzrostu podstawy wymiaru z tytułu ponad 20-letniego okresu zatrudnienia tj. kwotę 1.072,00 zł.

(dowód: decyzja z dnia 26 listopada 1986 roku k. 15 – w aktach rentowych)

W dniu 25 listopada 1986 roku ubezpieczona złożyła z ZUS świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia. Zaświadczono w nim, że była ona zatrudniona w Spółdzielni Pracy (...) w P. w okresie od 1 września 1962 roku do 6 października 1986 roku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując pracę na stanowisku introligatora przemysłowego, wymienioną w dziale nr XI poz. 5 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Kultury i Sztuki nr 39 z dnia 26 lipca 1982 roku w sprawie prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. Urz. MKiS nr 5 poz. 12).

(dowód: świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia k. 17 – w aktach rentowych)

Decyzją zamienną z dnia 31 grudnia 1986 roku ZUS przyznał wnioskodawczyni rentę inwalidzką od 7 października 1986 roku, to jest od wyczerpania zasiłku chorobowego. Do renty inwalidzkiej przyznał dodatkowo, oprócz wzrostu jak w decyzji z dnia 26 listopada 1986 roku, 10% wzrostu podstawy wymiaru z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, to jest kwotę 1.787,00 zł. Renta inwalidzka łącznie ze wzrostami i dodatkami wyniosła 12.845,00 zł.

(dowód: decyzja z dnia 31 grudnia 1986 roku k. 18 - w aktach rentowych)

W dniu 5 marca 1997 roku I. D. złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Oświadczyła, że wszystkie dokumenty znajdują się aktach rentowych.

(dowód: wniosek o emeryturę wraz z kwestionariuszem z dnia 5 marca 1997 roku k. 1-3 – w aktach emerytalnych)

Decyzją z dnia 24 marca 1997 roku ZUS wstrzymał dalszą wypłatę renty inwalidzkiej wnioskodawczyni.

(dowód: decyzja z dnia 24 marca 1997 roku k. 84 – w aktach rentowych)

Decyzją z tego samego dnia ZUS przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 6 kwietnia 1997 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął zwaloryzowaną od 1 marca 1997 roku podstawę wymiaru renty. Podstawa wymiaru wynosiła 646,91 zł. Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił 26 lat i 8 miesięcy okresów składkowych.

(dowód: decyzja z dnia 24 marca 1997 roku k. 6 – w aktach emerytalnych)

W dniu 22 grudnia 2015 roku skarżąca wniosła o przyznanie do emerytury dodatku za pracę w warunkach szkodliwych od momentu uzyskania przez nią prawa do emerytury oraz wydanie jej decyzji o przyznaniu dodatku za pracę w warunkach szkodliwych.

(dowód: wniosek z dnia 22 grudnia 2015 roku k. 97 – w aktach emerytalnych)

Decyzją z dnia 30 grudnia 2015 roku organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do przyznania dodatku za pracę w warunkach szkodliwych.

(dowód: decyzja z dnia 30 grudnia 2015 roku k. 98 – w aktach akt emerytalnych)

Odwołanie wnioskodawczyni od powyższej decyzji oddalone zostało wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 1 grudnia 2016 roku w sprawie VU 138/16.

(dowód: odpis wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 1 grudnia 2016 roku w sprawie VU 138/16 k. 12 – w aktach emerytalnych)

W dniu 13 stycznia 2017 roku I. D. złożyła wniosek o ponowne przeliczenie wysokości emerytury i ustalenie prawa do emerytury z rekompensatą.

(dowód: wniosek z dnia 4 stycznia 2017 roku k. 13-15 akt emerytalnych II)

W następstwie tego wniosku została wydana zaskarżona decyzja.

(dowód: decyzja z dnia 24 stycznia 2017 roku k. 24 akt emerytalnych II)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie jest nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 664), zwanej dalej ustawą, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl natomiast ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Interpretacji art. 21 ust. 2 ustawy, jak słusznie wskazywał pełnomocnik wnioskodawczyni w odwołaniu, należy dokonywać przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w art. 2 ust. 5 ustawy. Z przepisu tego wynika, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1 stycznia 1999 roku i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej w zamian za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 2010 roku, K 27/09, OTK - A 2010, nr 9, poz. 109). A skoro celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to przesłanka negatywna, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy, na co wskazuje wykładnia funkcjonalna tego przepisu, zachodzi nie w każdym przypadku pobierania przez osobę ubiegającą się o rekompensatę emerytury z FUS, a jedynie w przypadku pobierania emerytury przyznanej w obniżonym wieku emerytalnym np. na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39 czy też art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 14 grudnia 2015 roku, III AUa 1070/15).

Powyższe nie oznacza jednak, że odwołanie to jest zasadne.

Należy bowiem podnieść, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę, a w myśl ustępu 2 art. 23 ustawy rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z przepisu art. 23 ust. 2 ustawy wynika więc, po pierwsze, że rekompensata nie jest samodzielnym świadczeniem wypłacanym z zasobów systemu ubezpieczeń społecznych tak, jak emerytura. Jako kwota pieniężna ustalana w sposób przewidziany w art. 22 ustawy o emeryturach pomostowych jest dopisywana przez ZUS ubezpieczonemu do kwoty kapitału początkowego, czyli zwiększa ona wartość kapitału początkowego i wpływa na wysokość emerytury (por. G. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Ustawa o emeryturach pomostowych, Komentarz, Warszawa 2013). Także dlatego przepis art. 23 ust. 1 ustawy dla przyznania prawa do rekompensaty wymaga złożenia przez ubezpieczonego wniosku o emeryturę. Przy czym chodzi tu o emeryturę z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Po drugie, skoro zgodnie z art. 23 ustawy emerytalnej rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383) kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnieciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 grudnia 2015 roku, III AUa 717/15).

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawczyni urodziła się w dniu (...), więc nie jest objęta systemem emerytalnym zdefiniowanej składki. Nie należy ona więc do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty, to jest osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku a przed dniem 1 stycznia 1969 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały przez co najmniej przez 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

To zaś wyklucza przyznanie jej prawa do rekompensaty, jako dodatku do kapitału początkowego bez konieczności czynienia ustaleń, czy zasadnie organ rentowy zakwestionował wydane wnioskodawczyni świadectwo pracy w warunkach szczególnych.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.