Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant st. sekr. sądowy Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania M. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 11 sierpnia 2016r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 908/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał M. W. emeryturę od 4 sierpnia 2016 roku tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlega pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 4003,05 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 368985,71 zł, suma kwot pobranych emerytur wynosi 95807,99 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 251,30 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 1102,99 zł. Wysokość emerytury organ rentowy obliczył zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej 1102,99 zł. W uzasadnieniu ZUS wskazał także, że emerytura ustalona niniejszą decyzją zostaje zawieszona, ponieważ jest świadczeniem niekorzystnym i dlatego nadal będzie wypłacana dotychczasowa emerytura.

Od powyższej decyzji wnioskodawca złożył odwołanie wnosząc o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołująca podniosła, że decyzją z 2 grudnia 2010 roku ZUS przyznał jej prawo do wcześniejszej emerytury z uwagi na przepracowanie 15 lat w warunkach szczególnych i teraz w związku z osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego należy się 100% emerytury, bowiem została poinformowana, że dotychczas wypłacano jej tylko 80% świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 31 maja 2017 roku pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uwzględnienie do wyliczenia emerytury rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Pismem z dnia 19 czerwca 2017 roku organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 2 grudnia 2010 roku przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach, dlatego brak jest podstaw do naliczenia emerytury z rekompensatą.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. W., (urodzona (...)) była zatrudniona w (...) Zakład (...) w Ł. w okresie od 16 października 1979 roku do 31 lipca 1999 roku na stanowisku robotnika przyuczonego, wykonując pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin oraz §4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dowód: świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1999 roku k. 10-10v, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31 lipca 1999 roku k. 11 akt sprawy).

W dniu 5 sierpnia 2010 roku odwołująca złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury (dowód: wniosek o emeryturę z dnia 5 sierpnia 2010 roku k. 1-3 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 2 grudnia 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawczyni emeryturę od 4 września 2010 roku tj. od daty nabycia uprawnień. Wysokość emerytury obliczył:

- zgodnie z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wówczas przyjęto: dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia, przeciętną podstawę wymiaru świadczenia składek na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat tj. od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku poprzedzających bezpośrednio rok, w którym wnioskodawczyni nabyła prawo do zasiłku przedemerytalnego. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 65,73%. Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił 23 lata, 4 miesiące i 11 dni okresów składkowych, 7 lat, 9 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych po ograniczeniu do 1/3 udowodnionych okresów składkowych wyniosła 1290,57 zł. Wysokość emerytury obliczona w następujący sposób wyniosła 1290,57zł;

- zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wówczas przyjęto, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury prze średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowana na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 3017,86 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 300824,48 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 292,90 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 1037,36 zł.

ZUS wskazał, że wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w roku 2010 wysokość emerytury od 4 września 2010 roku wynosi 70% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej 903,40 zł, 30% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej 311,21 zł, łącznie 1214,61 zł (dowód: decyzja z dnia 2 grudnia 2010 roku k. 24-24v akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 7 stycznia 2011 roku ZUS z urzędu przeliczył emeryturę skarżącej od 4 września 2010 roku. W uzasadnieniu wskazał, że do emerytury przysługuje deputat węglowy kolejowy od 4 września 2010 roku w kwocie 106,78 zł (dowód: decyzja z dnia 7 stycznia 2011 roku k. 17-17v akt emerytalnych).

W dniu 12 stycznia 2016 roku skarżąca złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego poprzez doliczenie okresu opieki nad dzieckiem/dziećmi po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok tego okresu z uwzględnieniem pełnych miesięcy (dowód: wniosek o emeryturę k. 32-33 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 29 lutego 2016 roku ZUS ustalił wysokość emerytury skarżącej zgodnie z art. 26 w związku z art. 174 ust. 2a od 1 stycznia 2016 roku. Niniejszą decyzją dokonano ponownego przeliczenia emerytury w związku z ponownym ustaleniem wysokości kapitału początkowego decyzją z dnia 17 lutego 2016 roku. W uzasadnieniu wskazano, że wobec osiągnięcia przez ubezpieczoną wieku uprawniającego do emerytury w roku 2010 wysokość emerytury od 4 września 2010 roku wynosi 70% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej 903,40 zł oraz 30% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej 316,96 zł, łącznie 1220,36 zł. Emerytura po waloryzacji przysługuje od 1 marca 2016 roku w kwocie 1443,94 zł. Do emerytury przysługuje ekwiwalent za deputat węglowy kolejowy miesięcznie od 1 stycznia 2016 roku w kwocie 120,77 zł (dowód: decyzja z dnia 29 lutego 2016 roku k. 34-34v akt emerytalnych).

W dniu 8 lipca 2016 roku odwołująca złożyła kolejny wniosek o emeryturę, w którym wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (dowód: wniosek z dnia 8 lipca 2016 roku k. 36-39 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2016 roku ZUS przyznał emeryturę wnioskodawczyni od 4 sierpnia 2016 roku. W uzasadnieniu wskazał, że wysokość emerytury obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej wynosi 1102,99 zł i zostaje ona zawieszona, ponieważ jest świadczeniem niekorzystnym dla skarżącej, dlatego nadal będzie wypłacana dotychczasowa emerytura z decyzji z dnia 29 lutego 2016 roku (dowód: decyzja z dnia 11 sierpnia 2016 roku k. 42 akt emerytalnych).

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Rekompensata, zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 664). jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki przyznania prawa do rekompensaty określone zostały w art. 21 w/w ustawy. Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonym, którzy:

1)  utracili możliwość przejścia na emeryturę w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku (w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku a przed dniem 1 stycznia 1969 roku) podstawy prawnej umożliwiającej uzyskanie wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

2)  nie spełniają warunków do uzyskania emerytury pomostowej,

3)  legitymują się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS,

4)  nie uzyskali prawa do emerytury według zasad określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustalenie prawa do rekompensaty następuje przy rozpoznaniu wniosku o emeryturę, bowiem rekompensata, zgodnie z treścią art. 23 ust. 2 w/w ustawy jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS(t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383, dalej ustawa emerytalna).

Rekompensata zwiększa zatem wartość kapitału początkowego ubezpieczonego i tym samym daje możliwości odpowiedniego zwiększenia podstawy wymiaru emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Skoro rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku, to rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki. Zatem warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Jedynie więc nabycie prawa do wcześniejszej emerytury stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było określenie, czy M. W. spełnia warunki niezbędne do nabycia prawa do rekompensaty, o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 664). W tym celu konieczne było zatem ustalenie, czy legitymuje się ona 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy emerytalnej) oraz czy nie nabyła prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy emerytalnej.

Pierwsza z wyżej wymienionych przesłanek nie była przedmiotem kontrowersji między stronami niniejszego postępowania. Bezspornie bowiem ubezpieczona posiadała okres 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Należy przypomnieć, że przewidziana w art. 2 ust. 5 ustawy pomostowej rekompensata ma stanowić odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Ratio legis ustanowienia przez ustawodawcę instytucji rekompensaty było więc dążenie do wyrównania szkody, spowodowanej wejściem w życie ustawy o emeryturach pomostowych, poniesionej przez osoby legitymujące się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a nie spełniające innych warunków do przyznania im wcześniejszej emerytury do dnia 1 stycznia 2009 roku i jednocześnie nie spełniające warunków do przyznania im emerytury pomostowej po tej dacie. Dla powstania prawa do rekompensaty koniecznym więc jest, by ubezpieczony poniósł szkodę, poprzez utratę możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS, wskutek odebrania mu tego przywileju przez ustawodawcę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 13 października 2010 roku w sprawie III AUa 645/10).

W świetle ustawy o emeryturach pomostowych nie budzi wątpliwości fakt, iż prawo do rekompensaty, na które powołuje się pełnomocnik wnioskodawczyni, przysługuje, ale nie w takiej sytuacji, w której znajduje się skarżąca, tzn. w sytuacji, kiedy została przyznana wcześniejsza emerytura. Czyli niejako ubezpieczona skorzystała z przywileju wynikającego z przepracowania 15 lat w szczególnych warunkach i obecnie przyznanie jej rekompensaty z tego tytułu byłoby niejako podwójną korzyścią. Prawo do rekompensaty reguluje art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach, jednakże na uwadze należy mieć ust. 2 powyższego przepisu, który wyraźnie stanowi, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wobec czytelnej i jasnej treści powyższego uregulowania roszczenie ubezpieczonej nie mogło zostać uwzględnione.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ZUS decyzją z dnia 2 grudnia 2010 roku przyznał wnioskodawczyni od dnia 4 września 2010 roku prawo do emerytury wcześniejszej w wieku 55 lat na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS i tym samym nie ma prawa do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem uzyskała prawo emerytury według zasad określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.