Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Sędzia:

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym sprawy

z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

przeciwko M. Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 8 maja 2018 roku, sygn. akt I C 485/18upr

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach pierwszym, drugim i trzecim sentencji w ten sposób, że zasądzoną do pozwanej M. Ś. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 2.000 złotych podwyższa do kwoty 4.050,69 (cztery tysiące pięćdziesiąt, 69/100) złotych oraz zasądzone koszty procesu w kwocie 500 złotych podwyższa do kwoty 1.017 (jeden tysiąc siedemnaście) złotych,

2.  zasądza od pozwanej M. Ś. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zawrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt: II Ca 527/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 grudnia 2017 roku złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód (...) S.A. z siedzibą w K. domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanej M. Ś. kwoty 4.050,69 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od 11 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, a także kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i postanowieniem z dnia 8 grudnia 2018roku przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Tryb.

Pozwana M. Ś. nie wdała się w spór co do istoty sprawy - nie stawiła się na termin rozprawy i nie złożyła odpowiedzi na pozew, ani w żaden inny sposób nie zajęła stanowiska w sprawie.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zasądził od pozwanej M. Ś. na rzecz powoda (...)Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 2.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 11 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałej części; zasądził od pozwanej M. Ś. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów procesu od uwzględnionej części powództwa; nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył następujący stan faktyczny: W dniu 12 grudnia 2014 r. poprzednik prawny powoda – (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. zawarł z pozwaną, M. Ś., umowę pożyczki udzieloną na podstawie Umowy Ramowej Pożyczki. Termin spłaty pożyczki przypadał na dzień 6 grudnia 2015 r.

Powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 2.000,00 złotych, która miała zostać spłacona w 12 miesięcznych ratach. Całkowita kwota do zwrotu wynosiła 4.230,70 złotych, a na wymienioną kwotę składały się – oprócz kapitału pożyczki i należnych odsetek – także opłata dodatkowa (120,00 zł) oraz prowizja za udzielenie pożyczki (2.230,70 zł).

W dniu 28 czerwca 2016 r. (...) Sp. z o. o. zawarła z powodem(...) S.A. z siedzibą w K. umowę sprzedaży wierzytelności, na podstawie, której powód nabył wierzytelność względem pozwanej.

Dnia 8 lipca 2016 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 1.472,56 zł z dalszymi odsetkami oraz zawiadomił pozwaną o cesji jej wierzytelności na rzecz (...)S.A. z siedzibą w K..

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w części.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 720 k.c.

Sąd Rejonowy dokonał kontroli postanowień zawartych w umowie ramowej pożyczki nr (...) z dnia 12 grudnia 2014 r. Należy zaznaczyć, że jakkolwiek powódka nie wskazała nawet jakie dokładnie opłaty stanowią kwotę 2.230,70 zł, to wysokość tejże opłaty (opłat) – wyższa od kapitału – nie ma żadnego racjonalnego, ekonomicznego uzasadnienia.

Dobre obyczaje, o jakich mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c. to reguły postępowania zgodne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące choćby niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Za takie należy uznać postępowanie powoda, który w omawianym wyżej postanowieniu przewidział opłaty za konkretne czynności nieodzwierciedlające rzeczywistych kosztów ich dokonania, a przez to wygórowane i stanowiące de facto źródło dochodu, co jest niezgodne z ich deklarowanym przez przedsiębiorcę celem. W tym też znaczeniu rażąco naruszają interesy pozwanego, nakładają bowiem na niego obowiązki nieadekwatne do rzeczywiście ponoszonych przez powoda kosztów. Sąd Rejonowy nie twierdzi tu bynajmniej, że powódka (pożyczkodawca) nie ma prawa do pobierania dodatkowych opłat. Winny być one jednak skalkulowane z rzeczywistymi kosztami działań, a nie stanowić ukryte przed klientem – konsumentem źródło dochodów.

W świetle powyższych uwag Sąd Rejonowy, na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c. uznał, że w niniejszej sprawie pozwana nie była związana postanowieniem umowy pożyczki z dnia 12grudnia 2014 r. nakładającej na nią obowiązek zapłaty 2230,70 zł. Sąd Rejonowy nie jest przy tym władny samodzielnie określić właściwą wysokość przedmiotowych opłat.

Dochodzone roszczenie podlegało zasądzeniu w części obejmującej kapitał – 2.000,00 zł. Oddalono je w części obejmującej różnicę między całkowitym kosztem pożyczki a kapitałem.

Dodatkowy koszt pożyczki w kwocie 2.230,70 zł jest w istocie próbą dochodzenia odsetek, co jest sprzeczne z ustawą (art. 359 § 2 ¹ i § 2 ² k.c.). Wynika z powyższego, że zaliczenie kwoty 2.230,70 zł do całkowitego kosztu pożyczki jest niczym innym jak właśnie zastrzeżeniem dodatkowych, ukrytych odsetek. W tym zakresie postanowienia umowy są sprzeczne z ustawą i jako takie nieważne (art. 58 § 1 k.c.).

Podnieść należy, iż pozwana M. Ś. nie zajęła stanowiska w przedmiotowej sprawie. Mimo tego, Sąd Rejonowy ocenił okoliczności podniesione przez stronę powodową w świetle prawa materialnego, albowiem od obowiązku udowodnienia faktów uzasadniających roszczenie nie zwalnia powoda nawet treść przepisu art. 339 k.p.c.

W konsekwencji Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 11 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

Orzekając odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. Sąd miał na względzie znowelizowanie treści przepisu art. 481 § 2 k.c. ustawą z dnia 09 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1830), bowiem w dniu 01 stycznia 2016 r. wszedł w życie przepis art. 481 § 2 k.c. w znowelizowanym brzmieniu.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Pozwana przegrała sprawę w połowie (49,4 %), co skutkowało koniecznością stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (art. 100 zd. I k.p.c.).

Na koszty procesu powódki złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika – 900,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł oraz koszty opłaty sądowej w wysokości 100,00 zł. Pozwana obowiązana jest zwrócić powódce kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu od uwzględnionej części powództwa (art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.).

Pełnomocnik powoda zaskarżył w części wyrok zaoczny wydany przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb., w której tenże Sąd oddalił powództwo.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił w szczególności:

naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

a) Art. 339 § 2 kpc poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przez Sąd Orzekający analizy przedstawionych przez powoda twierdzeń i dopiero po ich negatywnej ocenie przeprowadzenie postępowania dowodowego, w sytuacji gdy w/v przepis przy spełnieniu przesłanek do wydania wyroku zaocznego nakłada obligatoryjny obowiązek dokonania ocen'' twierdzeń powoda,

b) art. 385 1 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie polegające na błędnym przyjęciu, że zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy,

c) art. 13 ust 1 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że opłaty w nim wskazane nie obejmują opłat za upomnienia i wezwania do zapłaty.

Z ostrożności procesowej, w przypadku nieuwzględnienia przedmiotowego zarzutu,

naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) Art. 233 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r Kodeks postępowania cywilnego (dalej: „kpc”) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie tj. brak wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału przez Sąd Orzekający i odmówienie mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom, w sytuacji gdy przedmiotowe dokumenty winne być traktowane jako dowody należycie wykazujące istnienie przysługującej Powodowi należności.

b) Art. 232 zd. 2 kpc w zw. z art. 299 kpc poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania stron - Strony Pozwanej, w sytuacji gdy zdaniem Sądu (czemu Powód konsekwentnie zaprzecza) w sprawie brak było środków dowodowych,

c) Art. 308 § 1 kpc przez jego niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I Instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w/w przepisie,

d) Art. 208 § 1 kpc poprzez jego niezastosowanie, i, w przypadku powzięcia wątpliwości przez Sąd Orzekający, zaniechanie wezwania Strony Powodowej do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia wątpliwości Sądu.

Wskazując na powyższe wnosił o:

1. Zmianę zaskarżonego wyroku w części, tj co do kwoty 2 050,69 zł i zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kwoty 4 050,69 zl wraz z odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania,

2. Zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

3. Dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta, ewentualnie wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania w całości wraz z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja jest uzasadniona.

Z poczynionych prawidłowo przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych wynika, że strony zawarły umowę ramową pożyczki tzw. szybką pożyczkę przez internet. Z przedłożonej umowy ramowej pożyczki wynika, że w sposób szczegółowy została opisana procedura zawarcia umowy pożyczki, z której w sposób jednoznaczny wynika możliwość zapoznania się pozwanej z warunkami zawieranej umowy pożyczki, w tym także z wysokością oraz kosztami związanymi z jej udzieleniem, jak i nieterminową spłatą.

Strona powodowa wykazała sposób wyliczenia dochodzonej w sprawie należności. Na dochodzoną kwotę 4050,69 zł składa się kwota udzielonej pożyczki: 2 000,00 zł; prowizja za udzieloną pożyczkę 2 230,70 zł - §4.1. umowy ramowej; koszty wezwań do zapłaty - 120,00 zł - § 6.4 umowy ramowej.

Faktem niespornym jest, że pozwana bezpośrednio na konto Cedenta wpłaciła kwotę 300,01 zł, która to kwota nie została objęta przedmiotowym powództwem.

Sposób obliczenia prowizji został zaś opisany w § 4 pkt 1 lit. B umowy ramowej. Trafnie podnosi autor apelacji, że możliwość pobierania wynagrodzenia od udzielenia pożyczki w formie prowizji przewiduje art. 13 ust. 1 pkt 10 oraz art. 5 ust. 6 pkt a ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim.

Jak wynika też z umowy ramowej pożyczkodawca mógł przesłać pożyczkobiorcy będącemu w zwłoce wezwanie do zapłaty w formie pisemnej lub w formie wiadomości e-mail, co powodowało, że zostanie obciążony kwotami w wysokości po 40 zł (każdorazowo) za przesłanie pierwszego, drugiego i trzeciego wezwania do zapłaty. Z wyjaśnień powoda wynika, że podstawę naliczenia kwoty 100 zł stanowią wystosowane do pozwanej wiadomości SMS, a także upomnienia nadane drogą tradycyjną.

Zdaniem Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie, nie można uznać, że przywołane wyżej postanowienia w sposób nierzetelny i nieuczciwy kształtują prawa i obowiązki pozwanej, a zamieszczone przez powoda we wzorcu umownym zakwestionowane postanowienia nie można uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumentów wskutek nierzetelnego traktowania pożyczkobiorcy przez Cedenta.

Podzielić należy twierdzenie apelującego, że pozwana wyraziła zgodę co do wszystkich warunków umowy, w tym wysokości oraz kosztów związanych zarówno z jej udzieleniem jak i nieterminową spłatą.

Zasadnie także strona powodowa podnosi, że w doktrynie i orzecznictwie przyjęto, iż spod kontroli wprowadzonej przepisem art. 385 ¹ k.c. wyłączeniu podlegają postanowienia określające główne świadczenie stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W tym wypadku wystarczające jest więc spełnienie warunku transparentności, by wyłączyć możliwość kontroli treści umowy (zob. E. Łętowska. Umowy, s. 342). Natomiast brak transparentności postanowienia określającego główne świadczenia stron może, poza sankcją z art 385 ¹ zd. 2 k.c., stanowić podstawę do uznania go za abuzywne (zob. wyr. SN z 10.7.2014 r, ICSK 531/13, Legalis).

Dodatkowo podnieść należy, na co trafnie zwrócił również uwagę autor apelacji, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego podniesiono, iż zabronione jest podnoszenie klauzul abuzywnych przez sąd meriti z urzędu ( patrz, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.10.2003 r., w sprawie I CK 222/02, Legalis ). Jak podniesiono w uzasadnieniu w/w orzeczenia odmowa ochrony prawnej prawu podmiotowemu z powołaniem się na nadużycie tego prawa może nastąpić jedynie wyjątkowo. Konieczne jest udowodnienie wystąpienia tych szczególnych okoliczności. To pozwana miała obowiązek podnieść w/w zarzut i udowodnić swoje twierdzenia. Niedopuszczalne jest zatem działanie sądu meriti w tej kwestii z urzędu.

Skoro zaskarżone orzeczenie zostało wydane z obrazą art. 385 ¹ § 1 k.c., dlatego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy dokonał jego zmiany i orzekł jak w sentencji. O kosztach procesu za I i II instancję orzeczono stosownie do treści art. 98 k.p.c. Na zasądzone w kwocie 100 zł koszty procesu za instancję odwoławczą składa się opłata od apelacji w w/w kwocie ( apelacja bowiem nie została sporządzona przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym ).