Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera SSR del. Dorota Krawczyk (spr.)
Protokolant	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko A. K. i M. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 4 lipca 2013 roku, sygn. akt I C 7/13

1. zmienia zaskarżony wyrok w punktach pierwszym i trzecim sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanych A. K. i M. K. (1) na rzecz powódki Z. K. kwotę 2.001,66 złotych obniża do kwoty 1.834,70 ( jeden tysiąc osiemset trzydzieści cztery 70/100 ) złotych a zasądzone koszty procesu w kwocie 248,20 obniża do kwoty 89 (osiemdziesiąt dziewięć) złotych i w związku z powyższym w pozostałej części powództwo i apelację oddala;

2. zasądza solidarnie od pozwanych A. K. i M. K. (1) na rzecz powódki Z. K. kwotę 300 ( trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 679/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa Z. K. przeciwko A. K., M. K. (1) o zapłatę kwoty 3.660 złotych

1. zasądził solidarnie od pozwanych A. K., M. K. (1) na rzecz powódki Z. K. kwotę 2 001,66 zł;

2. oddalił powództwo w pozostałej części;

3. zasądził solidarnie od pozwanych A. K., M. K. (1) na rzecz powódki Z. K. kwotę 248,20 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Powódka Z. K. mieszka w domu jednorodzinnym położonym w G. ul. (...) razem pozwanym synem i synową. Każda ze stron zajmuje jedną kondygnację budynku. Po zawarciu związku małżeńskiego przez M. K. (1) z A. K. w 1994 roku strony zamieszkały wspólnie. W 1995 roku z nieruchomości wyprowadził się mąż powódki. Po tym jak w domu ostatecznie zamieszkały trzy dorosłe osoby powódka oddała pozwanym do bezpłatnego używania piętro budynku. Strony ustaliły zgodnie, iż opłaty związane z utrzymaniem domu będą obciążały każdego z domowników po 1/3 części. Do połowy 2010 roku strony żyły w zgodzie. Powodem narastających konfliktów był rozwód pomiędzy powódką i jej mężem i stanowisko pozwanych, którzy stanęli po stronie ojca i teścia. Umowa dotycząca podziału opłat związanych z utrzymaniem mieszkania była przestrzegana przez każdą ze stron do października 2011 roku. Do tej chwili powódka regulowała w 1/3 części opłaty związane z energią gazem, opłatą za wywóz nieczystości, podatkami, ubezpieczeniem. Przekazywała synowej gotówkę „do ręki", która miała pilnować terminów płatności. Pozwani ze swej strony regulowali 2/3 opłat. Z uwagi na narastający konflikt powódka od listopada 2011 roku zaprzestała płacenia wszelkich rachunków poza opłatami za gaz.

Za miesiąc listopad i grudzień 2011 roku oraz za cały 2012 rok powódka zapłaciła całość opłat za gaz w łącznej kwocie 2950 złotych. Powódka jest stroną umowy o dostarczanie gazu do nieruchomości.

Pozwani natomiast od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku uiścili pozostałe opłaty związane z używaniem nieruchomości w łącznej wysokości 2845,04 złotych. Stroną umów związanych z dostarczaniem do nieruchomości mediów, za które płacą pozwani jest były mąż powódki M. K. (2).

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sad oparł się przede wszystkim na zeznaniach samych stron postępowania, dowodach wpłat za opłaty związane z używaniem nieruchomości. Strony zgodnie podają, iż opłaty związane z utrzymaniem domu pokrywali w stosunku 1/3 powódka 2/3 pozwani. Zasady te były realizowane do października 2011 roku. Po tej dacie powódka płaci całość opłat za gaz, pozwani płacą za całość pozostałych opłat. W świetle tych zeznań za nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy Sąd uznał rachunki złożone przez pozwanych dotyczące opłat związanych z używaniem nieruchomości za okres przed listopadem 2011 roku. Niezależnie od powyższego zauważyć należy, iż z przedstawionych kopii rachunków nie wynika kto był wpłacającym, kto przeznaczał pieniądze na zapłatę. Wobec tego Sąd uznał za wiarygodne zeznania stron, że ich wzajemne roszczenia dotyczą jedynie zasad rozliczania opłat za okres od listopada 2011 roku. Zatem przedmiotem potrącenia wierzytelności zgłoszonej przez pozwanych, a wynikającej ze wszystkich złożonych do akt sprawy rachunków opiewających na kwotę 15 065,89, może być jedynie kwota opłat za okres od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku w łącznej kwocie 2845,04 złotych.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo jest częściowo zasadne.

Roszczenie powódki ma swoje prawne uzasadnienie w umowie użyczenia, stosownie do treści której powódka zezwoliła pozwanym na czas nieoznaczony na bezpłatne używanie piętra domu jednorodzinnego położonego w G. ul. (...) (art. 710 k.c). Opłaty związane z używaniem nieruchomości stanowią zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej, w rozumieniu art. 713 k.c. Są ponoszone przez każdego dysponenta rzeczy, nie stanowią czynszu w rozumieniu art. 659 § k.c, który jest elementem przedmiotowo istotnym umowy najmu.

Z ustaleń Sądu wynika, iż powódka oddała pozwanym do bezpłatnego używania piętro domu. Strony zgodnie ustaliły, że opłaty związane z utrzymaniem domu zamieszkałego przez troje dorosłych osób, będą obciążać każdą z tych osób po 1/3 części. Z powodu eskalacji konfliktu, od listopada 2011 roku pozwani zaprzestali regulowania należności za gaz a powódka przestała partycypować w pozostałych kosztach utrzymania domu.

Sąd uznał zgłoszony przez pozwanych zarzut potracenia kosztów utrzymania domu za lata 2009-2012 za zasadny jedynie częściowo to jest w części dotyczącej ponoszenia w całości przez pozwanych wszystkich opłat (poza opłatą za gaz) za okres od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku. Z treści art. 498 k.c. wynika, że w sytuacji gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Tymczasem z ustaleń Sądu wynika, że do października włącznie strony mniej lub bardziej precyzyjnie przestrzegały ustalonych zasad. Od listopada 2011 roku pozwani uiścili całość opłat za energię, wodę, wywóz nieczystości, ubezpieczenie, podatki od nieruchomości, opłaty za wywóz śmieci w łącznej kwocie 2845,04 złotych. Mając na uwadze zasady rozliczania wiążące strony za okres od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku, każda z osób zamieszkujących powinna z tytułu wskazanych wyżej opłat ponieść 948,34 złotych. Zatem Sąd przyjął, iż do potracenia przez pozwanych może być zgłoszona jedynie wierzytelność względem powódki w kwocie 948,34 złotych. Jest to kwota, jakiej powódka nie uiściła z tytułu obciążających ją opłat za energię, wodę, wywóz nieczystości, ubezpieczenie, podatki od nieruchomości, wywóz śmieci. Jednocześnie powódka za ten sam okres czasowy uiściła 4425,62 złotych za gaz. Mając na uwadze zasady rozliczania wiążące strony, za okres od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku, każda z osób zamieszkujących powinna z tytułu opłat za gaz ponieść 1475,20 złotych (4425,62:3=1475,20). Z uwagi na fakt, iż na pozwanych ciąży obowiązek zwrotu tychże opłat w 2/3 daje to kwotę 2950 złotych. Uwzględniając kwotę możliwą do potrącenia w wysokości 948,34 złotych otrzymujemy 2001,66 złotych, jaką winni uiścić pozwani solidarnie na rzecz powódki. W pozostałej części powództwo, jako nieuzasadnione podlegało oddaleniu.

Podniesiony przez pełnomocnika powódki zarzut przedawnienia wszystkich wierzytelności przedstawionych do potracenia nie mógł odnieść zamierzonego skutku, albowiem suma wierzytelności, które Sąd potracił z wierzytelnością powódki, stała się wymagalna w okresie czasu od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku. Świadczenia okresowe związane z opłatami za korzystanie z nieruchomości przedawniają się z upływem lat 3 (art. 118 k.c).

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c, ponieważ powódka wygrała sprawę w 60% (dokładnie 59,57%).

Ogółem koszty w sprawie wyniosły 1412 złotych. Na kwotę tę złożyło się: : 148 złotych i 30 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, koszty zastępstwa procesowego w kwotach po 617 złotych (z czego powódka pokryła 795 złotych a powinna ponieść koszty w wysokości 546,80 złotych). Wobec powyższego orzeczono o obowiązku zwrotu od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwoty 248,20 złotych stosownie do wyniku niniejszego postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając wyrok w całości zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że pozwani A. i M. K. zapłacili opłaty za korzystanie z domu - bez opłat za gaz - za okres od listopada 2011r. do grudnia 2012r. w kwocie 2845,04 zł, podczas gdy rzeczywiście kwota tych opłat wyniosła 3 489,67 zł, oraz przez przyjęcie, że wzajemne rozliczenia stron za korzystanie z domu w okresie do listopada 2011 r. były realizowane według ustaleń rzekomej umowy, w sytuacji gdy pozwani przedstawili kwotę 15 065,89 zł stanowiącą poniesione przez nich opłaty za korzystanie z domu w latach 2009 - 2012r. do potrącenia.

-obrazę prawa materialnego w szczególności art. 118 zd. 2 k.c. przez jego zastosowanie, i art. 405 k.c. przez jego nie zastosowanie, oraz przyjęcie, że świadczenie spełniane przez pozwanych ma charakter świadczenia okresowego, i podlega przedawnieniu w okresie 3 letnim podczas gdy, roszczenie pozwanych jako podlegające regułom bezpodstawnego wzbogacenia, przedawnia się w okresie 10 lat.

-obrazę prawa procesowego w szczególności art. 233 par. 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, w szczególności uznanie za wiarygodne zeznań stron, iż do listopada 2011r. rzekoma umowa stron była realizowana w ten sposób, że strony procesu płaciły wszelkie opłaty związane z korzystaniem z domu w ten sposób, iż powódka płaciła 1/3 część opłat, podczas gdy pozwani 2/3 części rachunków, w sytuacji gdy pozwani zdecydowanie zaprzeczyli realizacji opłat w opisany wyżej sposób.

Pełnomocnik pozwanych wnosił o zmianę zaskarżonego orzeczenia oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanej Z. K. na rzecz pozwanych A. i M. małż. K., kosztów postępowania według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Pełnomocnik pozwanych popierał apelację.

Pełnomocnik powódki wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja strony pozwanej jest w części zasadna.

Trafnie podnosi apelujący zarzut błędnych ustaleń faktycznych przez przyjęcie, że pozwani A. i M. K. (1) zapłacili opłaty za korzystanie z domu - bez opłat za gaz - za okres od listopada 2011r. do grudnia 2012r. w kwocie 2845,04 zł, podczas gdy rzeczywiście kwota tych opłat wyniosła 3345,98zł, (nie jest to kwota wskazana w apelacji - 3489,67 zł), ale rzeczywiście Sąd Rejonowy sumując złożone przez pozwanych rachunki popełnił matematyczny błąd.

Pozostałe zarzuty apelacyjne są niezasadne.

Co do zarzutu obrazy prawa procesowego art. 233 par. 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, w szczególności uznanie za wiarygodne zeznań stron, iż do listopada 2011r. rzekoma umowa stron była realizowana w ten sposób, że strony procesu płaciły wszelkie opłaty związane z korzystaniem z domu w ten sposób, iż powódka płaciła 1/3 część opłat, podczas gdy pozwani 2/3 części rachunków, w sytuacji gdy pozwani zdecydowanie zaprzeczyli realizacji opłat w opisany wyżej sposób, należy stwierdzić, że jest on niezasadny.

Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd Okręgowy, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 kpc. Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady - Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych (por. przykładowo postanowienie z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., nr 5, poz. 33, postanowienie z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, nie publ., wyrok z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139 ).

Sąd odwoławczy w pełni podziela pozostałe ustalenia Sądu Rejonowego i przyjmuje za własne w szczególności, że wzajemne rozliczenia stron za korzystanie z domu powinny być realizowane i do listopada 2011 roku były realizowane, według ustaleń dokonanych przez strony przy zawarciu umowy użyczenia i oddania przez powódkę pozwanym części domu do korzystania. Powódka zeznaje „Ustaliliśmy, że syn z żoną zamieszka u mnie, nie będą płacić czynszu, ale podzielimy się opłatami. Ja miałam płacić 1/3 a pozwani 2/3.” Z zeznań samej pozwanej (k.36 informacyjne wyjaśnienia, potwierdzone przez pozwaną podczas przesłuchania w charakterze strony k. 142) ) wynika „ Umowa opłat była taka między nami, że my będziemy płacić 2/3 pomimo, że zajmujemy ½ domu” , „ Do października włącznie 2011 roku rachunki płaciliśmy w 2/3 części” (k.143). Powódka zeznała, że „Od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku zapłaciłam całość rachunków za gaz . Od listopada 2011 roku nie płacę za wodę wywóz śmieci, energię”. Pozwana A. K. przyznała „Regulowałam 2/3 za gaz do listopada 2011 roku”.

Pozwany M. K. (1) zeznał: ”Potwierdzam zeznania żony w całości. Zasady, o których mówiła żona zostały ustalone od dnia kiedy żona zamieszkała u mnie”.

Mając na uwadze wyżej przytoczone cytaty z zeznań stron, należy stwierdzić, że ustalenia Sądu, co do sposobu rozliczeń są prawidłowe i oparte w całości, wbrew twierdzeniom apelującego, na zgodnych zeznaniach stron w tej kwestii. A tym samym, wobec istnienia umowy stron co do sposobu podziału opłat, niezasadne jest stanowisko apelacji, że skoro strony zajmują po połowie powierzchni i kubatury budynku powinny ponosić opłaty związane z utrzymaniem domu również po połowie. Na marginesie w trakcie postępowania apelujący nie zgłaszał wniosków dowodowych na okoliczność w jakim stosunku strony korzystają z domu i podwórza, nie ustalono czy rzeczywiście po ½ części. Zupełnie nie zrozumiałym jest twierdzenie apelującego, że opłaty za zużycie gazu, wody, energii elektrycznej, za wywóz nieczystości, które to opłaty są zależne od zużycia, miałaby powódka ponosić w ½ części, gdy mieszka sama i pozwani w ½ części gdy mieszkają we dwoje i dwa razy więcej zużywają energii, gazu, produkują dwa razy więcej śmieci.

Wydatki związane z ubezpieczeniem nieruchomości oraz podatkami nie obciążają biorącego rzecz do używania. Są to bowiem koszty stałe, związane z samym faktem istnienia rzeczy i niezależne od stosunku prawnego łączącego strony, ale wobec umowy stron (matki z synem i synową) co do sposobu ponoszenia wydatków i opłat to również wydatki związane z ubezpieczeniem nieruchomości oraz podatkami, powinny być ponoszone w stosunku 1/3 powódka, 2/3 pozwani.

Rzeczywiście pozwana zeznaje, że do października 2011 roku powódka nie zawsze zwracała całą 1/3 część opłat tłumacząc się, że nie ma pieniędzy i znalazło to odzwierciedlenie w uzasadnieniu Sądu Rejonowego stwierdzeniem, że do października włącznie strony mniej lub bardziej precyzyjnie przestrzegały ustalonych zasad. Ale z całą pewnością należy stwierdzić, że zasady były ustalone i powinny być cały czas przestrzegane.

Co do zarzutu obrazy prawa materialnego art. 118 zd. 2 k.c. przez jego zastosowanie i art. 405 k.c. przez jego nie zastosowanie, oraz przyjęcie, że świadczenie spełniane przez pozwanych ma charakter świadczenia okresowego, i podlega przedawnieniu w okresie 3 letnim podczas gdy, roszczenie pozwanych jako podlegające regułom bezpodstawnego wzbogacenia, przedawnia się w okresie 10 lat to należy podnieść, że przewidziany w art. 713 k.c. nakaz odpowiedniego stosowania przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia do rozliczenia wydatków lub nakładów komodatariusza, poczynionych na rzecz użyczoną, nie obejmuje kwestii, które zostały uregulowane w przepisach o umowie użyczenia. Przedawnienie roszczeń o zwrot nakładów unormowane zostało w art. 719 k.c. Przepis ten, jako lex specialis, wyłącza stosowanie art. 118 k.c. Zgodnie z art. 719 kc roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Przepis art. 719 k.c. wprowadza szczególny termin przedawnienia w porównaniu z art. 118 k.c. Termin ten jednak odnosi się tylko do roszczeń przewidzianych przepisem i nie może być traktowany rozszerzająco. W przypadku jakichkolwiek innych roszczeń, których źródłem jest umowa użyczenia, mają zastosowanie ogólne terminy przedawnienia, o jakich mowa w art. 118 k.c.

Rację ma skarżący, że będzie to termin 10 letni, ale nie z powodu zakwalifikowania roszczenia z bezpodstawnego wzbogacenia tylko z zakwalifikowania roszczenia z umowy użyczenia, które to roszczenia nie będą świadczeniami okresowymi. Okoliczność ta jednak nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, ponieważ Sąd uwzględnił zarzut potrącenia tylko należności powstałych od listopada 2011 roku do grudnia 2012 roku, bowiem uznał, że za okres wcześniejszy są rozliczone, a nie dlatego, że roszczenie uległo przedawnieniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie w punkcie 1 i 3 w ten sposób, że zasądzoną od pozwanych A. K., M. K. (1) na rzecz powódki Z. K. kwotę 2 001,66 zł obniżył do kwoty 1834,70zł i w związku z tym w pozostałej części powództwo oddalił. Skoro pozwani ponieśli opłaty w kwocie 3345,98zł to na powódkę przypadają wydatki w kwocie 1115,30 zł, które powódka zobowiązana jest zwrócić pozwanym. Opłaty za gaz przypadające na pozwanych to kwota 2950zł. Po dokonaniu kompensacji pozwani są zobowiązani zwrócić powódce kwotę 1834,70zł i do takiej kwoty, mając na uwadze matematyczny błąd jaki popełnił Sąd Rejonowy, obniżono zasadzoną kwotę. Konsekwencją obniżenia zasądzonej kwoty jest zmiana orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu i obniżenie zasądzonych kosztów procesu z kwoty 248,20zł do kwoty 89zł.

W pozostałej części apelacja została oddalona jako niezasadna na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z § 6 pkt 2 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Zgodnie z treścią 100 k.p.c w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W analizowanej sprawie pozwany wygrał apelację tylko w nieznacznej części, dlatego Sąd obciążył w całości kosztami postępowania apelacyjnego pozwanego, na które to koszty złożyło się wynagrodzenie adwokata powódki w kwocie 300zł.