Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman (spr.)
Sędziowie	SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera
Protokolant	Stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa L. M.

przeciwko (...) w W.

o podwyższenie renty

na skutek apelacji powoda L. M.

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 24 lipca 2018 roku, sygn. akt I C 230/17

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 768/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 marca 2017 roku powód L. M. wystąpił przeciwko (...) w W. o:

- podwyższenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb zasądzonej od pozwanego(...) w W. na rzecz powoda L. M. przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 sierpnia 2011 roku, sygn.. akt VI ACa 222/11 z kwoty 317 złotych do kwoty 550 złotych płatnej do 10 dnia każdego miesiąca od dania 1 stycznia 2014 roku na przyszłość wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

- podwyższenie renty wyrównawczej zasądzonej od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda L. M. przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 sierpnia 2011 roku, sygn.. akt VI ACa 222/11 z kwoty 743 złotych do kwoty1100 złotych płatnej do 10 dnia każdego miesiąca od dania 1 stycznia 2014 roku na przyszłość wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 9 lipca 2001 roku uległ wypadkowi samochodowemu, w wyniku którego doznał poważnego urazu kręgosłupa. Od daty wydania pierwszego orzeczenia przez sąd stan zdrowia powoda uległ pogorszeniu, powód utracił możliwość samodzielnego poruszania się, cierpi na częste zapalania dróg moczowych. Pojawiły się u niego stany depresyjne związane ze skutkami przebytego urazu. Nadto wskazał, że nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie renty wyrównawczej z uwagi, iż nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzeń.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że roszczenie powoda jest nieudowodnione co do zakresu jak i wysokości dochodzonego roszczenia.

W piśmie procesowym z dnia 25 kwietnia 2018 roku pełnomocnik powoda zmienił roszczenie i wniósł:

- o podwyższenie renty wyrównawczej stosunkowo za każdy miesiąc począwszy od 1 kwietnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2014 roku do kwoty po 1.244 złotych miesięcznie, od 1 stycznia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku do kwoty po 1.153 złotych miesięcznie, od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku do kwoty po 1.207 złotych miesięcznie, od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku do kwoty po 1.285 złotych miesięcznie, od dnia 1 stycznia 2018 roku na przyszłość do kwoty po 1.427 złotych;

- o podwyższenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb do kwoty 817 złotych.

Wyrokiem z dnia 24 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu przedmiotowej sprawy podwyższył rentę wyrównawczą od pozwanego (...) z siedzibą w W. określoną wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 listopada 2010 roku, w sprawie sygn. akt XXV C 1192/06, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 sierpnia 20111 roku, sygn. akt. VI ACa 222/11 na rzecz powoda L. M. z kwoty po 743,- złote do kwoty po 1.230,- złotych miesięcznie płatnej z góry do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 31 marca 2017 roku oraz oddalił powództwo w pozostałej części.

Rozstrzygając o kosztach procesu, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda L. M. kwotę 1.135 złotych tytułem ich zwrotu. Nakazał również ściągnąć od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Opocznie kwotę 1.594,- złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sadowych od uwzględnionej części powództwa.

Podstawę faktyczną powyższego wyroku stanowiły następujące ustalenia Sądu pierwszej instancji:

W dniu 9 lipca 2001 roku L. M. jadąc jako pasażer na tylnym siedzeniu samochodu marki M. nr. rej. (...) w miejscowości D. koło O. uległ wypadkowi komunikacyjnemu. L. M. był po spożyciu alkoholu i nie był przypięty pasami bezpieczeństwa. Kierujący samochodem nie posiadał prawa jazdy i jechał z nadmierną prędkością. Powód w wyniku wypadku doznał poważnych obrażeń: urazu kręgosłupa lędźwiowego skutkującego złamaniem kompensacyjnym trzonu kręgu (...) i uszkodzeniem korzeni tzw. ogona końskiego.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 24 listopada 2010 roku, w sprawie sygn. akt XXVC 1192/06 zasądził na rzecz powoda L. M. od pozwanego (...) w W. m.in. tytułem renty wyrównawczej kwoty po 623,79 złotych miesięczne płatne od dnia 1 grudnia 2010 roku do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia płatności którejkolwiek z rat oraz tytułem renty na zwiększone potrzeby kwoty po 241,50 złotych miesięcznie płatne do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

Na skutek apelacji powoda od w/w wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2011 roku, w sprawie VI ACa 222/11 zmienił zaskarżony wyrok w części m.in. w ten sposób, że zasądzoną tytułem renty wyrównawczej kwotę 623,79 złotych podwyższył do kwoty 743 złotych oraz zasądzoną rentę z tytułu zwiększonych potrzeb podwyższył z kwoty 241,50 złotych do kwoty 317 złotych.

Biegły lekarz sądowy ortopeda w sporządzonej na potrzeby postępowania opinii pisemnej stwierdził, że powód po przebytym urazie narządu ruchu z lipca 2001 roku ze złamaniem kręgosłupa na poziomie (...) nie odzyskał pełnej wydolności dynamicznej kręgosłupa oraz kończyn dolnych, złamanie uległo zrostowi z pozostawieniem nieodwracalnego zniekształcenia kręgosłupa na poziomie (...) z przyśpieszonymi zmianami zwyrodnieniowymi pourazowymi, poza tym utrzymuje się dysfunkcja obwodowej części kończyn dolnych od goleni ku obwodowi. Jednak powód porusza się samodzielnie przy pomocy kul. Utrzymuje się dysfunkcja pęcherza moczowego. Powód ma trudności natury neurologicznej, urologicznej i rehabilitacyjnej. Co do możliwości pracy powoda to jest on osobą niepełnosprawną umiarkowanego stopnia i pozostaje niezdolny do pracy ze względów ortopedycznych. Częściowo może podjąć pracę w warunkach pracy w zakładzie pracy chronionej z uwzględnieniem przeciwskazań z powodu ogólnego stanu zdrowia. Dysfunkcja pęcherza moczowego pozostaje ze skutkami doznanego urazu. Zaburzenia czucia w obrębie kończyn dolnych z osłabieniem i zanikami mięśni i stóp objawiające się opadaniem stóp z podeszwowym ustawieniem stóp i zanikami mięśni, powstającymi przykurczami torebki stawowej i więzadła i mogą skutkować bólami zwłaszcza w nocy. Z powodu tych dolegliwości bólowych wskazana jest kinezoterapia m.in. ćwiczenia na basenie. Wiadomo, że neurologicznie nie ma szans na poprawę, jednak rehabilitacja może skutkować otrzymaniem poprawnej wydolności dynamicznej.

Biegły lekarz sądowy urolog w sporządzonej na potrzeby postępowania opinii pisemnej stwierdził, że stan zdrowia powoda w aspekcie (...) jest taki sam od czasu wypadku do dnia badania przez biegłego urologa w 2009 roku. Związek zaburzeń oddawania moczu z wypadkiem jest niewątpliwy. Logika poprzedniego biegłego urologa jest słuszna. W stosunku do 2010 roku stan zdrowia nie uległ pogorszeniu. Zmian w oddawaniu moczu nie ma. Nie ma też oznak niewydolności nerek lub ich częstego stanu zapalnego. Zużywa 3-4 pieluch dziennie i w tym zakresie nie ma zmian w stosunku do okresu przed i po 2010 roku. Leków nie zażywa, w aktach sprawy tylko jedna faktura za leki. Z punktu widzenia urologa nie wymaga pomocy osób trzecich. Kończyny górne sprawne. Zaburzenia pęcherzowe trwałe. Stan jest jednak dynamiczny o tyle o ile stwierdzono wysokociśnieniowy pęcherz. Zatem należy kontrolować stan nerek 2 razy w roku w ramach NFZ. Nie ma istotnych zmian w zakresie zwiększenia kosztów leczenia z punktu urologicznego z wyjątkiem wzrostu cen np. pieluch pomiędzy rokiem 2010 a obecnie. Większość leków odkażających jest refundowana przez NFZ. Wszystkie leki udokumentowane fakturami mogą stanowić koszt dla powoda. Obecnie powód leków nie zażywa.

L. M. jest niezdolny do pracy. Otrzymuje rentę z tytułu niezdolności do pracy. W okresie od 1 czerwca 2017 roku do 31 sierpnia 2017 roku L. M. otrzymywał rentę w kwocie 1.000 złotych (brutto), 854 złote (netto).

L. M. mieszka z rodzicami oraz siostrą i jej rodziną. Od 2013 roku rozpoczął budowę domu po to aby zamieszkać samodzielnie. L. M. porusza się o kulach, korzysta z pampersów, które są refundowane przez NFZ. L. M. korzystał z prywatnej konsultacji ortopedycznej. W okresie od 28 sierpnia 2016 roku do 31 sierpnia 2016 roku przebywał na oddziale (...) ZOZ w K.. Po powrocie ze szpitala przyjmował leki urologiczne.

L. M. zeznał, że korzysta z masaży oraz uczęszcza na basen i siłownię. Na basen jest zawożony najczęściej przez szwagra. Z siłowni korzysta jeden raz w tygodniu. Nadto zeznał, że przyjmuje leki urologiczne oraz oprócz 60 sztuk pampersów, które są refundowane kupuje dodatkowe, gdyż mu nie wystarcza.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów wskazanych wyżej, opinii biegłych sądowych lekarzy ortopedy traumatologa i urologa oraz zeznań powoda i świadka K. Z.. Odnosząc się do zeznań powoda oraz świadka w tej części, w której wskazywali, że powód korzysta z pływania na basenie kilka razy w tygodniu, że raz jest wożony na siłownie i korzysta z masaży to zdaniem sądu są one niewiarygodne. Sąd wskazał, że poza tymi zeznaniami powód nie przedstawił, żadnych innych dowodów w postaci rachunków, czy też zaświadczenia od rehabilitanta, które potwierdzałyby powyższe okoliczności. Takie wnioski Sądu są tym bardziej uzasadnione, iż już w toku postępowania przez Sądem Okręgowym w Warszawie, w sprawie, sygn.. akt XXVC 1192/06 powód L. M. zaprzestał korzystania z masaży (k.587 akt XXVC 1192/06).

Opinia biegłego lekarza ortopedy nie była przez strony kwestionowana. W ocenie Sądu jest ona rzeczowa, jasna a wnioski z niej wyciągnięte są logiczne. Odnosząc się do opinii lekarza urologa, Sąd Rejonowy wyjaśnił, że oddalił wniosek pełnomocnika powoda o wydanie opinii uzupełniającej przez biegłego na powyższe okoliczności urologa albowiem jak stwierdził biegły, powód oświadczył, że leków nie przyjmuje. W aktach sprawy znajduje się tylko jedna faktura za leki. Stąd nie można przyjąć, że powód przyjmuje leki urologiczne na stałe. Ustalanie zatem cen tych leków uznać należy za zbędne, tym bardziej, że biegły oświadczył, że ceny leków nie wzrosły znacząco.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest częściowo zasadne.

Zważył, że art. 907 § 2 k.c. stanowi, że jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie. Przytoczony przepis, jak wynika wyraźnie w jego treści („chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie”), przewiduje odstępstwo od zasady materialnej prawomocności wyroków i materialnej skuteczności ugód, w zakresie określenia wysokości i czasu trwania renty (por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego - zasadę prawną z dnia 18 października 1972 r., III PZP 25/72, OSNC 1973, nr 3, poz. 38). Związanie prawomocnym wyrokiem lub zawartą ugodą dotyczy, w świetle zgodnego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jedynie zasady odpowiedzialności dłużnika i stopnia tej odpowiedzialności, w tym przyczynienia się poszkodowanego do szkody. Sąd nie jest natomiast związany sposobem jej obliczenia zastosowanym w umowie stron ( ugodzie ) lub wyroku zasądzającym rentę ( zob. wyroki SN z dnia: 19 listopada 1971 r., II PR 346/71, OSNCP 1972 nr 5, poz. 94; 27 listopada 1986 r., IV CR 371/86, niepublik.; 13 października 1987 r., IV CR 265/87, 3 marca 2005 r., I UK 196/04, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 24; 7 maja 2013 r., I PK 306/12 ). Sąd, rozpoznając na podstawie na art. 907 § 2 k.c. powództwo o zmianę wysokości renty za wyrządzoną szkodę, nie bada więc ponownie przesłanek odpowiedzialności, lecz ogranicza się do sprawdzenia, czy zmiana stosunków usprawiedliwia żądanie zmiany wysokości lub czasu trwania renty ( vide: uzasadnienie wyroku S.N. z 10.04.2014 r. sygn. akt II PK 191/13, Legalis, nr 998560 ).

Sąd Rejonowy przypomniał, że w niniejszej sprawie powód dochodził podwyższenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb jak również renty wyrównawczej i wyjaśnił, że w jego ocenie zachodzą podstawy tylko do podwyższenia renty wyrównawczej. Zauważył, że nie każda zmiana stosunków - nawet nieznaczna - daje podstawę do zmiany renty. Przesłanką żądania zmiany wysokości lub czasu trwania renty jest zmiana stosunków, a ciężar dowodu - zgodnie z art. 6 k.c.- spoczywa na powodzie. Zmiana stosunków musi nastąpić po dacie ustalenia uprawnienia do renty. Orzekając o zmianie, sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności dotyczące sytuacji osobistej i majątkowej stron umowy oraz okoliczności obiektywne, w tym też istotny spadek zmiany siły nabywczej pieniądza. Podwyższenie renty z uwagi na wzrost przeciętnego wynagrodzenia nie budzi zastrzeżeń na gruncie art. 444 § 2 k.c. i nie prowadzi też do naruszenia art. 907 § 2 k.c. Zmiana stosunków polega tu na tym, że gdyby powódka była zdrowa, osiągnęłaby dochody z własnej pracy ( vide: wyrok S.A. w Krakowie z dnia 24.11.2016 r., sygn.. akt I ACa 798/16 Legalis 1558633 ). Na powodzie – reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika – ciążył obowiązek wykazania, iż po ustaleniu prawa do renty nastąpiła zmiana stosunków. Temu obowiązkowi w zakresie udowodnienia zmiany stosunków w zakresie renty z tytułu zwiększonych potrzeb powód nie sprostał. W ocenie Sądu meritii, poza twierdzeniami powoda, iż ponosi zwiększone wydatki na leki nie przedstawił dowodów z wyjątkiem jednej faktury za leki, które wykupił po powrocie ze szpitala w K., gdzie przebywał na oddziale (...). Okoliczność ta wskazuje, że wbrew twierdzeniom powoda nie przyjmuje on na stale leków odkażających drogi moczowe. Okoliczność tę potwierdził biegły lekarz urolog, który w swojej opinii wskazał, że powód nie przyjmuje leków. Nadto należy wskazać, iż jak podkreślił biegły urolog leki urologiczne odkażające drogi moczowe są w większej części refundowane oraz istnieje możliwość wpisania leków w koszt powoda, o ile będzie posiadał faktury. Podobnie należy odnieść się do zakupu przez powoda pampersów. Na tę okoliczność nie przedstawiono nawet jednej faktury, a przecież powód - jak twierdzi - korzysta z pampersów od czasu zdarzenia. Również koszty korzystania powoda z basenu czy też siłowni nie zostały udowodnione. Wszystkie te okoliczności, nie dają w ocenie Sądu podstaw do przyjęcia, iż nastąpiła istotna zmiana stosunków w zakresie zwiększonych potrzeb powoda. Zmiana stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. musi być istotna i taka, której sąd w wyroku lub strony w ugodzie nie przewidziały albo nawet przewidziały, lecz inaczej, o innej treści ( wyrok SN z dnia 15.04.1972 r., II PR 48/72 Legalis nr 16187 ).

Dlatego też powództwo o podwyższenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb podlegało oddaleniu.

Odnosząc się do powództwa o podwyższenie renty wyrównawczej Sąd Rejonowy uznał, że jest ono częściowo zasadne.

Wyjaśnił, że ocena przesłanek zastosowania art. 907 § 2 k.c. wymaga uwzględnienia charakteru renty przewidzianej w art. 444 § 2 k.c. Renta ta, nazywana wyrównawczą lub uzupełniającą, ma na celu naprawienie szkody przyszłej o charakterze ciągłym ( trwałym ); przysługuje w wypadku szkody na osobie, a zobowiązanie dłużnika, wynikające z przepisów o czynach niedozwolonych, jest zobowiązaniem niepieniężnym ze świadczeniem pieniężnym. Przy jednostkowych tylko wypowiedziach odmiennych, w piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że renta wyrównawcza przysługująca na podstawie art. 444 § 2 k.c. ma charakter odszkodowawczy, kompensacyjny ( por. m.in. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1963 r., III CO 38/62, OSPiKA 1965, nr 9, poz. 196 i wyrok z dnia 13 grudnia 1999 r., I CKN 832/99 ). Szkoda powstała w związku z uszkodzeniem ciała, podlegająca naprawieniu na podstawie art. 444 § 2 k.c., może polegać między innymi na całkowitej lub częściowej utracie zdolności do pracy, której następstwem są gospodarcze skutki szkody na osobie, wyrażające się w nieosiąganiu zarobków

( utracie korzyści ), jakie poszkodowany mógłby uzyskać nie doznawszy uszkodzenia ciała.

Zmianę wysokości renty na podstawie art. 907 § 2 k.c. może uzasadniać istotny spadek siły nabywczej pieniądza, w wyniku którego zwiększa się negatywny skutek gospodarczy zdarzenia wywołującego szkodę. W wypadku przejścia poszkodowanego na emeryturę lub rentę z ubezpieczenia społecznego, renta odszkodowawcza powinna uwzględniać ewentualną różnicę pomiędzy faktycznie uzyskiwanym z tego tytułu świadczeniem, a świadczeniem, które przypadłoby uprawnionemu z uwzględnieniem zarobków osiąganych w braku zdarzenia szkodzącego ( vide: wyrok S.N. z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn.. akt IV CSK 444/13, Legalis nr 848069 ). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2017 roku wynosiło 4.271,51 złotych ( M.P. 2018, poz.187). Natomiast w okresie od 1 czerwca 2017 roku do 31 lipca 2017 roku powód otrzymywał rentę w ZUS z tytułu niezdolności do pracy w kwocie 854 złotych netto. Biorąc pod uwagę, iż poprzednio sądu orzekające w sprawie ustaliły wysokość renty wyrównawczej na kwotę 743 złotych, co stanowiło około 73 % ówczesnego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, Sąd przyjął, iż wysokość miesięcznej renty wyrównawczej stanowi kwotę 1.230 złotych tj. 4.271,51 zł x 73 % = 3.118,20 zł – 20% (tytułem składek na ubezpieczenie społeczne – 623,64 zł) = 2.494,57 zł. Następnie od kwoty 2.494,57 zł należało odjąć rentę otrzymywaną z ZUS tj. 854 zł = 1.640,57 zł. Od kwoty 1.640,57 zł należy odjąć 25% z tytułu przyczynienia się poszkodowanego – tj. 410,14 zł. = w zaokrągleniu 1.230 zł. Do takiej też kwoty Sąd podwyższył wysokość renty wyrównawczej. Wielkością procentowego przyczynienia się ustaloną w poprzednich sprawach Sąd był związany, o czym była mowa wyżej.

Sąd nie uwzględnił powództwa w zakresie podwyższenia renty wyrównawczej za okres przed wytoczeniem powództwa. Wskazał, iż pełnomocnik powoda nie przedstawił Sądowi dowodu pozwalającego ustalić, jaką wysokość renty z ZUS powód otrzymywał od stycznia 2014 roku, nie złożył również w tym zakresie wniosków dowodowych. Należy bowiem pamiętać, że emerytury i renty podlegają corocznej waloryzacji. Wysokość zaś otrzymywanej przez powoda renty z ZUS ma znaczenie dla ustalenia wysokości renty wyrównawczej, co wskazano powyżej.

Dlatego też Sąd podwyższył rentę wyrównawczą od 31 marca 2017 roku, tj. od daty wniesienia powództwa.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k. p. c. Powód wygrał proces w 83 %. (7.080 zł – wartość przedmiotu sporu). Koszty poniesione przez powoda wyniosły 1.817 zł. - wynagrodzenie radcy prawnego wraz z opłatą skarbową. Koszty poniesione przez stronę pozwaną wynosiły 2.194,48 zł - wynagrodzenie radcy prawnego wraz z opłatą skarbową w kwocie 1.817 zł oraz koszty dojazdu pełnomocnika na rozprawę w dniach 6.07 i 5.09.2017 r. w łącznej kwocie 377,48 zł. Łącznie koszty procesu stanowią kwotę 4.011,48 zł. Strony winny obciążać koszty sądowe w takim zakresie jak przegrały sprawę. Zatem powoda winny obciążać koszty w kwocie 681,95 zł. (4.11,48 zł x 17 %), skoro faktycznie powód poniósł koszty w wysokości 1.817 złotych należy mu się zwrot w kwocie 1.135 złotych w zaokrągleniu (1.817 zł – 681,95 zł), którą to kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda.

W niniejszej sprawie powód został zwolniony od kosztów sądowych. Na koszty sądowe od których powód został zwolniony złożyły się: wydatki na opinie biegłego ortopedy w kwocie 590 złotych, biegłego urologa w kwocie 976,87 złotych, opłata sądowa w kwocie 354 złotych. Łącznie koszy sądowe od których powód został zwolniony wyniosły 1.920,87 złotych. Stosownie do treści art. 113 cytowanej wyżej ustawy kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić (…) sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Dlatego też Sąd nakazał ściągnął od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Opocznie kwotę 1.594 złotych – zaokrągleniu, tytułem części kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa (1.920,87 x 83 % = 1.594,32 zł).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powoda, zaskarżając go w części oddalającej powództwo (pkt. 2 sentencji), oraz w części orzekającej o kosztach postępowania (pkt. 3 sentencji).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, ponieważ Sąd pominął dowody z przesłuchania powoda oraz świadka na okoliczność kosztów ponoszonych przez powoda w zakresie leczenia, rehabilitacji, a także kosztów związanych z budową domu,

- art. 233 § 1 k.p.c. polegające na odniesieniu do faktu zmiany sytuacji powoda w ostatnim okresie w stosunku do okresu, w którym była renta zasądzona po raz pierwszy w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania;

2. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy tj. art. 328 § 2 k.p.c. przez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku i ograniczenie tego obowiązku do art. 907 § 2 k.c.

3. dokonanie niewłaściwej wykładni art. 907 § 2 k.c., poprzez odmowę jego zastosowania w przypadku żądania podwyższenia renty na zwiększone potrzeby, która to prowadzi do niemożliwości korygowania wyroku z punktu widzenia art. 444 § 2 k.c.

Powołując się na powyższe uchybienia skarżący wniósł o zmianę pkt. 2 wyroku poprzez podwyższenie renty na zwiększone potrzeby począwszy od dnia 31 marca 2014 r. do kwoty 817 zł oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie wydanego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Opocznie z uwzględnieniem kosztów procesu za instancję odwoławczą.

W piśmie procesowym z dnia 15 października 2018 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów wskazujących na naruszenie przepisów prawa procesowego stwierdzić należy, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszania art. 328 § 2 k.p.c. Treść uzasadnienia Sądu pierwszej instancji odpowiada wymaganiom wskazanym w powołanym przepisie. Jednocześnie w uzasadnieniu apelacji brak jakichkolwiek dodatkowych argumentów pozwalających na przyjęcie na omawianej płaszczyźnie jakichkolwiek uchybień po stronie Sądu. Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd pierwszej instancji opierając się na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym dokonał ustaleń faktycznych pozwalających na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy. Zasadnie w swych motywach prawnych odniósł się przede wszystkim do treści przepisu art. 907 § 2 k.c. skoro wskazany przepis stanowił podstawę roszczenia powoda. W uzupełnieniu powyższych stwierdzeń wskazać należy, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę apelacji tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku sporządzone będzie w taki sposób, że uniemożliwi to kontrolę instancyjną.

Taka okoliczność w przedmiotowej sprawie z pewnością nie zaistniała.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd Rejonowy nie naruszył również normy art. 233 § 1 k.p.c. Nie można się zgodzić ze skarżącym, że wydając zaskarżone orzeczenie dokonał oceny dowodów w sposób niewszechstronny, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania.

Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, w omawianej sprawie skarżący nie sprostał wskazanym wyżej wymaganiom.

Formułując powyższy zarzut pełnomocnik powoda odniósł go do trzech zagadnień. W pierwszej kolejności, zarzucił Sądowi pierwszej instancji, pominięcie dowodu z zeznań powoda i świadka K. Z..

Przyczyny, dla których Sąd meritii pominął dowody z przesłuchania powoda oraz świadka na okoliczność kosztów ponoszonych przez powoda w zakresie leczenia, rehabilitacji, a także kosztów związanych z budową domu zostały szczegółowo określone w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenie.

Przypominając, że zadaniem powoda było wykazania, iż wydatki związane z realizacją potrzeb powstałych w następstwie wypadku jakiemu uległ przekraczają kwotę już zasądzonej renty – a więc 317,- zł. miesięcznie wskazać należy, że z zeznań świadka K. Z. nie wynika, jakie skonkretyzowane koszty powód ponosi w związku z rehabilitacją. Zeznania te są bowiem dalece ogólnikowe a ustalenia jakie można z nich wywieść ograniczają się do stwierdzenia, że świadek otrzymuje od powoda około 50 zł. miesięcznie w związku z wspólnymi wyjazdami na basen. Jednocześnie z zeznań L. M. wynika, że koszt wizyty na basenie to około 20 zł. z uwzględnieniem kosztów opiekuna.

Słusznie Sąd Rejonowy dokonując oceny omawianych zeznań przyjął również, że powód nie udowodnił, że ponosi wydatki związane z uczęszczaniem na masarze. Pomijając już fakt, że nie zostały one potwierdzone żadnymi rachunkami wskazać należy, że powód nie był nawet w stanie wskazać nazwiska masażysty z usług, którego korzysta. Ta okoliczność w istotny sposób podważa wiarygodność omawianych zeznań. Podobnie ocenić należy zeznania powoda w zakresie w jakim wyjaśnił, że ponosi wydatki związane z zakupem leków urologicznych i antydepresyjnych. Potrzeba zakupów pierwszych nie została potwierdzona przez biegłego urologa. Z kolei twierdzenia, że leki antydepresyjne kupuje dwa razy w tygodniu przy uwzględnieniu faktu, że nie przedstawił żadnego rachunku potwierdzającego tą okoliczność uznać należy za mało wiarygodne.

Formułując zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. pełnomocnik powoda zakwestionował prawidłowość wniosków wynikających z opinii biegłego neurologa.

Zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy. Stąd też jakkolwiek opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, to podlega ona ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a zatem na tle tego materiału dowodowego koniecznym jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków. W omawianej sprawie opinia została sporządzona przez lekarza specjalistę posiadającego gruntowną wiedzę z zakresu swojej specjalności.

Biegły W. S. wyczerpująco i logicznie wyjaśnił, z jakich względów brak jest podstaw aby uznać, że u powoda doszło do pogorszenia stanu zdrowia, oraz że w związku z potrzebą leczenia powód ponosi większe niż to było w 2010 r. koszty. Opinia jest kompleksowa, rzetelna i w pełni uzasadniona, wnikliwie odnosi się do stanu zdrowia L. M. i okoliczności wynikających z przedstawionych przez niego dowodów.

Z tych względów zastrzeżenia zgłoszone do sporządzonej opinii, Sąd Odwoławczy uznał, za stanowiące one jedynie polemikę z prawidłowymi wnioskami wyciągniętymi przez biegłego oraz sąd pierwszej instancji z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W ocenie sądu Okręgowego, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w pełni rozstrzyga istotę sporu, uzyskano bowiem od biegłego sądowego wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania. Dlatego też sąd orzekający w pierwszej instancji prawidłowo uznał, iż nie zachodzi konieczność ponownego przeprowadzania dowodu z uzupełniającej opinii biegłego. Sporządzona opinia stanowiła wystarczający materiał do oceny stanu zdrowia powoda pod kątem ustalenia, czy zaistniały przesłanki do podwyższenia przyznanej mu już z tytułu zwiększonych potrzeb renty.

Podkreślić, w uzupełnieniu powyższych argumentów, należy że Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Nadto wskazać należy, że sąd nie może zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, innej niż wyrażona w opiniach biegłych.

Brak jest również podstaw aby uznać, że potrzeba do podwyższenia renty na zwiększone potrzeby wynika z okoliczności, że powód rozpoczął budowę domu.

Powód nie udowodnił, że w związku z powyższym ponosi wydatki, których nie poniósłby gdyby nie wypadek, któremu uległ, nie wskazał jednocześnie jak kwota winna być zasądzona z tego tytułu w stosunku miesięcznym. W piśmie procesowym z dnia 25 kwietnia 2018 r. ( k. 100 ) zawierającym rozszerzenie powództwa i wyliczenie renty na zwiększone potrzeby pełnomocnik powoda całkowicie pominął wydatki jakie są rzekomo ponoszone z tego tytułu. Omawiany zarzut uznać więc należy za gołosłowny i podniesiony tylko dla potrzeb wniesionej apelacji.

Na koniec tej części rozważań wskazać jeszcze należy, że art. 233 § 1 k.p.c. normuje ocenę dowodów pod kątem ich wiarygodności lub mocy, pozostawiając w tym zakresie sądowi orzekającemu pełną praktycznie swobodę, ograniczoną jedynie koniecznością pozostania przy jej czynieniu w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Dla oceny takiej nie może być konkurencyjną ocena odmienna, zaprezentowana przez stronę procesu, choćby i tej ocenie nie można było zarzucić braku logiki lub sprzeczności z doświadczeniem życiowym. Nie jest jednocześnie naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c., a zatem przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, wartościowanie dowodów przeprowadzanych w sprawie i uznanie części z nich za podstawę swego rozstrzygnięcia, jeżeli sąd w swoich rozważaniach nie pominął reszty materiału dowodowego mającego znaczenie. Dotyczy to także oceny dowodów z opinii biegłych lekarzy.

Powyższe oznacza, że wydając swoje orzeczenie, sąd I instancji oparł się na dowodach, które uznał za przekonujące, rzeczowe i w stopniu wystarczającym dla rozstrzygnięcia wyjaśniające sprawę.

Reasumując, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych, uznając tym samym za prawidłową i zgodną z dyrektywami wynikającymi z art. 233 § 1 k.p.c. ocenę dowodów.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, Sąd Okręgowy uznaje za własne wskazując je jako podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd Rejonowy nie dopuścił się również naruszenia przepisu prawa materialnego - art. 907 § 2 k.c.

Orzekając o oddaleniu powództwa o podwyższenie renty na zwiększone potrzeby prawidłowo przyjął, że powód nie udowodnił przesłanek uzasadniających zastosowanie powyższego przepisu. Oczywistym pozostaje, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał; sąd zaś powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie zgłoszonych żądań.

W omawianej sprawie podwyższenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb na podstawie art. 444 § 2 k.c. nie było uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby w większym niż dotychczas zakresie faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki. Do przyznania renty z tego tytułu wystarcza więc samo zwiększenie istniejących wcześniej potrzeb ( których kompensację przewidywała wcześniej przyznana renta ) jako następstwo czynu niedozwolonego. W konsekwencji nie wykazanie przez stronę powodową zasadniczej okoliczności jaką jest zmiana stosunków o której mowa w art. 907 § 2 k.c. prowadzić musi do oddalenie powództwa.

Stanowiska, że powód nie udowodnił zwiększenia potrzeb, których zaspokojenie winno nastąpić poprzez podwyższenie renty z art. 444 § 2 k.c. nie podważa okoliczność, że dla określenia wysokości świadczeń przysługujących z tytułu wydatków związanych z dojazdami na rehabilitację i leczenie nie są bezwzględnie wymagane rachunki potwierdzające rodzaj wydatków i kosztów ich pokrycia. Dowodem na ich ponoszenie mogą być oczywiście wyjaśnienia osoby poszkodowanej lub jego opiekuna ale tylko w przypadku gdy te wyjaśnienia nie pozostają w sprzeczności z ustaleniami wynikającymi z innych przeprowadzonych w sprawie dowodów. W omawianej sprawie oddalenie powództwa w zaskarżonym przez apelującego zakresie stanowiło nie tylko konsekwencję uznanie niewiarygodności zeznań powoda i świadka K. Z., ale wynikał również z treści opinii urologa, z której wynika, że stan zdrowia powoda nie uległ pogorszeniu i nie powstała potrzeba zwiększenia wydatków związanych z jego leczeniem i rehabilitacją. Przypomnieć należy, że biegły W. S. sporządzając opinię dokonał porównania stanu zdrowia powoda po wypadku i zwiększonych wtedy potrzeb związanych z leczeniem i rehabilitacją z aktualną sytuacją zdrowotną L. M..

W uzupełnieniu powyższych uwag wskazać należy, że jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 15 grudnia 2017 r. ( sygn. akt I ACa 618/17 ) zwiększenie się potrzeb w rozumieniu art. 444 § 2 k.c. należy interpretować jako stan, w którym materialne koszty egzystencji poszkodowanego po zdarzeniu inicjującym szkodę są wyższe od podobnych wydatków ponoszonych w okresie wcześniejszym. Opisana sytuacja ma charakter obiektywnego zwiększenia wydatków i w swojej istocie jest pochodną szkody majątkowej. Skoro podjęta przez powoda próba wykazania kosztów rehabilitacji, okazała się nieskuteczna, zaś pozwany wszedł z nim w spór w tej kwestii, na podstawie art. 6 k.c., należało uznać roszczenie powoda dotyczące podwyższenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb za nieudowodnione i je oddalić.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 102 k.p.c. Zgodnie z treścią powołanego przepisu sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, gdy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony. W ten sposób w określonych okolicznościach ustawodawca przyznał prymat zasadzie słuszności, nie sprecyzował jednak pojęcia wypadku szczególnie uzasadnionego i nie podał jego przykładów. Z tego względu ocena stanów faktycznych pod kątem dopuszczalności zastosowania zasady słuszności odnośnie do obowiązku zwrotu kosztów procesu pozostawiona została sądowi, który powinien kierować się w tym zakresie własnym poczuciem sprawiedliwości. Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma zatem charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 roku, III CZ 10/12, OSNC 2012/7-8/98).

W opinii Sądu o potrzebie zastosowania powołanego przepisu świadczy charakter dochodzonego roszczenia. Roszczenie o podwyższenie renty na zwiększone potrzeby miało w istocie ocenny charakter. Jego oddalenie nie stanowiło konsekwencji braku podstawy prawnej, a odmiennej niż zaprezentowana przez powoda oceny przedstawionych w toku procesu dowodów.

Dodatkowo za odstąpieniem od obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym przemawia obiektywnie trudna sytuacja zdrowotna i majątkowa L. M., który na skutek wypadku w znacznym zakresie utracił zdolność do pracy i musi borykać się z trudnościami życia codziennego związanymi z niepełnosprawnością.