Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Dorota Krawczyk

Protokolant Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 17 września 2015 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu T. K. prawo do wyliczenia wysokości emerytury górniczej za następujące okresy: od (...) 1985 r. do 23 kwietnia 1986 r. i od 20 maja 1988 r. do 31 marca 2004 r. w wymiarze półtorakrotnym przy zastosowaniu przelicznika 1,8;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz T. K. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 126/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił wnioskodawcy T. K. przyznania prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie spełnił on warunków do jej uzyskania. Organ rentowy stwierdził, że wnioskodawca udowodnił jedynie 22 lata, 11 miesięcy i 16 dni pracy górniczej (wobec wymaganych 25 lat), w tym 20 lat, 9 miesięcy i 24 dni pracy górniczej wymienionej w art. 50c ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku oraz od dnia 20 maja 1988 roku do dnia 31 marca 2004 roku, ponieważ stanowiska górnik eksploatacji taśmociągów oraz operator przenośników wielkogabarytowych nie figurują w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Powyższą decyzję zaskarżył w dniu 22 października 2015 roku T. K.. W odwołaniu profesjonalny pełnomocnik reprezentujący skarżącego wskazał, że ubezpieczony w okresie od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku oraz od dnia 20 maja 1988 roku do dnia 31 marca 2004 roku faktycznie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku pracę górniczą odpowiadająca swym charakterem zatrudnieniu na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, a zatem okresy te powinny być zaliczone do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

T. K., urodzony w dniu (...), wystąpił w dniu 24 lipca 2015 roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 w aktach ZUS)

Niekwestionowany przez ZUS okres pracy górniczej wnioskodawcy wynosi łącznie 22 lata, 11 miesięcy i 16 dni.

(dowód: decyzja z dnia 17 września 2015 roku, k. 25 w aktach ZUS)

Od dnia (...) 1985 roku do chwili obecnej T. K. jest zatrudniony w (...) w R., obecnie (...) S.A. Oddział (...) z siedzibą w R..

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 8 w aktach ZUS)

W okresie od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku wnioskodawca był zatrudniony jako górnik eksploatacji taśmociągów w oddziale (...). W okresie od dnia 24 kwietnia 1986 roku do dnia 21 kwietnia 1988 roku roku ubezpieczony pełnił czynną służbę wojskową. W dniu 20 maja 1988 roku wnioskodawca powrócił po odbyciu służby wojskowej na tożsame stanowisko, które to zajmował do dnia 30 czerwca 1991 roku. Z dniem 1 lipca 1991 roku pracodawca powierzył ubezpieczonemu stanowisko operatora przenośników wielkogabarytowych w oddziale (...). Wnioskodawca zajmował to stanowisko do dnia 31 marca 2004 roku, kiedy to został przeniesiony do oddziału ochrony środowiska, szkód górniczych i gospodarki gruntami GW na stanowisko starszego referenta.

(dowód: umowa o pracę, k. 1, karta obiegowa zmiany, k. 5, potwierdzenie zmiany uposażenia z dnia 30 listopada 1985 roku, k. 7, zawiadomienie o rozwiązanie stosunku pracy, k. 9, karta powołania do czynnej służby wojskowej, k. 10, karta obiegowa zmiany, k. 18, umowa o pracę po wojsku z dnia 20 maja 1998 roku, k. 19, , angaż z dnia 1 lipca 1991 roku, k. 24, wniosek o nadanie stopnia górniczego, k. 31, angaż z dnia 31 marca 2004 roku, k. 46 w aktach osobowych wnioskodawcy, wyciąg z książeczki wojskowej, k. 27 akt ZUS)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 7 lipca 2009 roku ustaliła, że wnioskodawca w okresie od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku stale przez 172 dniówki oraz od dnia 20 maja 1988 roku do dnia 31 marca 2004 roku stale przez (...) dniówki pracował jako górnik kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

(dowód: protokół z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej k. 5-6 w aktach ZUS)

W dniu 17 lipca 2015 roku pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że ubezpieczony wykonywał pracę górniczą w okresach od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku, od dnia 20 maja 1988 roku do dnia 31 marca 2004 roku oraz od dnia 1 stycznia 2010 roku do nadal na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 8 w aktach ZUS)

W okresach od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku oraz od dnia 20 maja 1988 roku do dnia 31 marca 2004 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudniony w Oddziale (...), gdzie wykonywał obowiązki operatora przenośników wielkogabarytowych. Przenośniki te są elementami składowymi układu (...) (koparka – taśmociąg – zwałowarka). Łącza one koparkę ze zwałowarką, umożliwiając wydobycie i transport urobku. Do obowiązków skarżącego należało nadzorowanie pracy przenośników taśmowych, usytuowanych we wkopie bezpośrednio w przodku i odbierających wydobyty przez koparkę urobek. Kiedy koparka zdejmowała nakład, przenośnik obsługiwany przez wnioskodawcę nie pracował. Wówczas ubezpieczony czyścił, usuwał pył, wymieniał uszczelnienie i uszkodzone elementy. Przenośnik musiał być w każdej chwili gotowy do podania węgla do elektrowni i umożliwiał przetransportowanie urobku. Skarżący dokonywał bieżących napraw, wymieniał części i podejmował niezbędne czynności w razie awarii przenośnika. Swe czynności wykonywał stale przy wkopie bezpośrednio przy wydobyciu urobku na przenośniku połączonym z koparką. Pracowano w systemie 4 brygadowym. Wnioskodawca świadczył obowiązki pracownicze w systemie stykowym.

(dowód: zeznania świadka A. G., nagranie od minuty 03:47 do minuty 20:56, zeznania świadka Z. H., nagranie od minuty 20:56 do minuty 30:55, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 39:50 do minuty 52:02, protokół z rozprawy z dnia 19 października 2016 roku, k. 37-38v)

W charakterystyce stanowiska pracy z dnia 5 września 2016 roku pracodawca wskazał, że wnioskodawca pomimo różnego nazewnictwa stanowiska pracy, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej. Ubezpieczony był zatrudniony w oddziale (...) i wykonywał pracę bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce kopalni węgla brunatnego. Wykonywał prace przy ładowaniu i transporcie urobku (węgiel i nadkład) oraz przy innych pracach przodkowych: montażu, likwidacji i transporcie maszyn urabiających i ładujących (np. przenośników wielkogabarytowych). Pracodawca stwierdził, że specyfika pracy T. K. odpowiada swoim charakterem stanowisku górnika kopalni odkrywkowej.

Jednocześnie pracodawca odwołującego wskazał, że do jego obowiązków należały następujące czynności:

- nadzór nad pracą przenośnika,

- czyszczenie przenośnika, w tym stacji napędowej,

- nadzór nad pracą sprzętu pomocniczego,

- bieżące drobne naprawy i konserwacja przenośnika taśmowego,

- obsługa przenośnika taśmowego dla innych służb kopalni, np. mechanicznych, elektrycznych i wulkanizacyjnych.

(dowód: charakterystyki stanowiska pracy z dnia 24 sierpnia 2015 roku, k. 23 akt ZUS charakterystyki stanowiska pracy z dnia 5 września 2016 roku, k. 29 akt sprawy)

W okresie od dnia (...) 1985 roku do dnia 23 kwietnia 1986 roku wnioskodawca przepracował 172 dniówki stykowe, a w okresie od dnia 20 maja 1988 roku do dnia 31 marca 2004 roku – 3902 dniówki stykowe.

(dowód: załącznik do karty ewidencyjnej pracownika, k. 11 akt ZUS)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 887), zwana dalej ustawą.

Zgodnie z art. 50 a ust. 1 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat (art. 50 a ust. 2 ).

Przepis z art. 50b ustawy stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Z kolei w myśl art. 50 c ust. 1 pkt 4 ustawy za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust. 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w wymiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

W świetle pkt 32 Załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 roku, Nr 2, poz. 8 ) zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą takimi stanowiskami są: rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni na stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatycy, cieśle.

Natomiast stosownie do treści pkt 7 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których okresu w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym osobą spełniającą warunki do uznania jej pracy za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym jest: rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Z zestawienia powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, może być zaliczona do pracy górniczej, chodzi bowiem wyłącznie o prace wymienione jako górnicze w art. 50c.

Z przepisów wynika również, że nie każda praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się bowiem konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Rodzaj zaś prac podlegających zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym zasadniczo został scharakteryzowany w przepisie art. 50d ust. 1. pkt 1 ustawy emerytalnej. Z treści załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika bowiem, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla.

Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zdań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornych okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Jednocześnie z potocznego rozumienia tego pojęcia, w tym także używanego przez świadków, wnioskodawcę, czy pracodawcę w charakterystyce stanowiska pracy wnioskodawcy, wynikało, iż osoby te pojmują przodek jako miejsce pracy, które jest bezpośrednio przed koparką wielonaczyniową, tam gdzie koparka wielonaczyniowa urabia urobek.

Przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojecie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Nie może budzić wątpliwości dokonując analizy treści zeznań świadków i wnioskodawcy oraz dokumentów załączonych do wniosku o emeryturę i charakterystyki pracy wnioskodawcy, że ubezpieczony pracował w przodku i to przodku eksploatacyjnym wykonując prace w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn podstawowych układu (...) (koparka – taśmociąg – zwałowarka).

Na podstawie ww. materiału dowodowego uznanego za wiarygodny jako bezsporny, jasny i znajdujący potwierdzenie w dokumentacji należało stwierdzić, iż odnośnie zatrudnienia na oddziale (...), brygada, w której zatrudniony był wnioskodawca, zajmowała bieżącą obsługą, konserwacją, naprawami, demontażem i montażem podzespołów i zespołów maszyn podstawowych, tj. przenośników taśmowych wielkogabarytowych. Brygada zajmowała się wyłącznie tymi maszynami podstawowymi. Wnioskodawca w spornym okresie wykonywał naprawy, usuwał awarie, wykonywał demontaż i montaż podzespołów i zespołów tylko tych przenośników taśmowych usytuowanych w przodku eksploatacyjnym w bezpośrednim sąsiedztwie koparki wydobywającej urobek. W czasie prac naprawczych koparki wielonaczyniowe były w ruchu i wykonywały swoją pracę. Z uwagi na przeznaczenie technologiczne przenośników taśmowych obsługiwanych przez ubezpieczonego praca odbywała się stale na terenie przodka eksploatacyjnego, w której urabia się skałę, czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi. Praca odwołującego na tych maszynach niewątpliwie odbywała się w systemie stykowym, co wynika ze specyfiki pracy w obrębie maszyn podstawowych. Zadaniem skarżącego było kontrolowanie przebiegu urobku i biegu taśmociągu oraz jego naprawach. Przenośniki taśmowe, które obsługiwał łączyły koparkę i zwałowarkę i umożliwiały prowadzenie bezpośredniego i zasadniczego procesu produkcyjnego zakładu górniczego polegającego na wydobyciu urobku.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż Sąd miał na uwadze, że o uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym – zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego – decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska pracy określona w angażach czy zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych (por. wyroki SN z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/98; z dnia 22 marca 2001 roku, IIUKN 262/00; z dnia 2 czerwca 2010 roku, I UK 25/10; publ. LEX). Nie mają również znaczenia zakładowe wykazy stanowisk oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone stanowisko. Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być bowiem wykładane w sposób ścisły, a dla oceny charakteru pracy górniczej, nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacji (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1127/12, LEX).

Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska, jak i kwalifikacja tego stanowiska na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej nie przesądzała o zaliczeniu zatrudnienia na tymże stanowisku do pracy górniczej, w tym pracy kwalifikowanej w wymiarze półtorakrotnym, ale poczynione przez Sąd ustalenia faktyczne. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje bowiem treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 Nr 6, poz. 213; z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 Nr 22, poz. 553; z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137).

Praca na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy w przodku pod ziemią, gdy polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami zawiązanymi z pozyskiwaniem węgla brunatnego ze złoża. Praca rzemieślnika tylko wówczas będzie zaliczona w wymiarze półtorakrotnym, gdy rzemieślnik ten wykonuje pracę w przodku polegająca na konserwacji, montażu i demontażu części tych maszyn podstawowych. Wnioskodawca zaś wykonywał pracę w miejscu, gdzie odbywało się urabianie urobku przy pomocy maszyn urabiających – koparek wielonaczyniowych - a także jego praca była związana bezpośrednio z zakresem robót wymienionych w art. 50 d ust.1 pkt 1 na maszynach podstawowych, bo przenośniku taśmowym będącym częścią składową układu (...).

W konsekwencji uznać należało, że pracodawca odwołującego słusznie wskazał, że wykonywał on pracę zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym. Nieprawidłowo jednak określił, że wnioskodawca zajmował stanowisko górnika kopalni odkrywkowej. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy bezsprzecznie wskazuje bowiem, że T. K. wykonywał obowiązki charakterystyczne dla rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, to jest stanowiska wymienionego w treści pkt 7 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 2 ust. 1 i 2 oraz § 11 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.