Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia Ewa Tomczyk
Protokolant	sekr. sąd. Dorota Piątek

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2022 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz powódki M. P. kwotę 20.000,00 (dwadzieścia tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 10.000,00 (dziesięć tysięcy) złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od powódki M. P. na rzecz strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. kwotę 220,00 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 254/22

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 16 lutego 2022 roku pełnomocnik powódki M. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. kwot:

- 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i ból po śmierci męża wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty,

- 30.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci męża wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty

Nadto pozew zawierał żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

W pozwie wskazano, że ustalając wysokość kwot dochodzonych pozwem uwzględniono pięćdziesięcio – procentowy stopień przyczynienia się J. P. do powstania szkody.

Uzasadniając roszczenie powódka podniosła, że wraz ze śmiercią męża utraciła życiowego partnera, źródło duchowego, fizycznego i materialnego wsparcia oraz pomocy, a także poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie, co bezpośrednio doprowadziło do znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował roszczenia pozwu co do wysokości, wskazując, że są rażąco wygórowane oraz negował by doszło do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powódki. Kwestia przyczynienia do poszkodowanego i jego wysokości na poziomie 50% pozostawała między stronami bezsporna (k. 35- 37).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 kwietnia 2021 r. w W. doszło do wypadku, w którym śmierć poniósł mąż powódki J. P.. Sprawcą wypadku był D. D., kierujący pojazdem V. (...) o nr rej. (...), który w wyniku niezachowania szczególnej ostrożności i nienależytej obserwacji przedpola jazdy potrącił J. P..

/ dowód: akt zgonu -k. 12, notatka urzędowa -k. 10-11/

Prokuratura Rejonowa w Wieluniu nadzorowała śledztwo w sprawie powyższego wypadku, tj. o czyn z art. 177 § 2 k.k. W toku postępowania ustalono, że dnia 13 kwietnia 2021 r. J. P. wyjechał wczesnym rankiem ze swojego miejsca zamieszkania do W., ponieważ miał umówiona wizytę u ortopedy w Szpitalu w W.. O godzinie 07:43 funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w W. otrzymali informację, że w rejonie skrzyżowania ul. (...) i ul. (...) doszło do zdarzenia drogowego. Na miejscu ustalono, że kierujący samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej. (...) 57 D. D. potrącił prawą częścią pojazdu pieszego - J. P., który przechodził w miejscu niedozwolonym. Pokrzywdzony miał wtargnąć na jezdnię z prawej strony, przechodząc na lewą, patrząc w kierunku ul. (...) w W.. Po uderzeniu D. D. niezwłocznie zatrzymał samochód i udzielił potrąconemu pierwszej pomocy. Pokrzywdzonego zabrało pogotowie do Szpitala w W., skąd z uwagi na odniesione obrażenia został przetransportowany do Szpitala w S., gdzie dnia 14 kwietnia 2021 roku zmarł.

Postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2021 roku sygn. akt. PR 1 Ds. 540.2021 Prokuratura Rejonowa w Wieluniu umorzyła śledztwo na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. z uwagi na to, że czyn nie zawiera ustawowych znamion czynu zabronionego, przyjmując wtargnięcie J. P. na drogę.

/dowód: postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Wieluniu z dnia 31 sierpnia 2021 roku sygn. akt. PR 1 Ds. 540.2021-k.17-18/

Posiadacz pojazdu, którym kierował sprawca zdarzenia w dacie wypadku korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z pozwanym Towarzystwem (...).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 13 października 2021 r., powódka wraz z pozostałymi członkami rodziny zgłosiła pozwanemu szkodę domagając się roszczeń związanych ze śmiercią męża, to jest 120.000 zł zadośćuczynienia i 30.000 zł z tytuł odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej.

/dowód: zgłoszenie szkody z dnia 13 października 2021 r.-k. 19-22/

Decyzją z dnia 14 stycznia 2022 roku pozwany uznał swoją odpowiedzialność i przyznał powódce zadośćuczynienie w kwocie 50.000 zł, które z uwagi na stopień przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody zostało zmniejszone o 50 %, to jest do 25.000 zł . Ponadto pozwany odmówił prawa do przyznania odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. podnosząc, że w sprawie nie został jednak udowodniony fakt, iż na skutek tragicznej śmierci powódki doszło do pogorszenia jej sytuacji życiowej.

/dowód: decyzja o przyznaniu odszkodowania z dnia 14 stycznia 2022 r-k. 25-26, potwierdzenie przelewu z dnia 21 stycznia 2022 roku -k. 27/

Powódka ma 68 lat. W małżeństwie z J. P. pozostała od 46 lat. J. P. w chwili swej śmierci miał 70 lat. Małżonkowie mieszkali razem we własnym domu jednorodzinnym, tworząc zgodne i szczęśliwe małżeństwo, byli sobie bardzo bliscy, wspierali się i pomagali sobie wzajemnie, lubili spędzać ze sobą czas, np. podczas niedzielnych obiadów, spotykali się z sąsiadami i rodziną. Zmarły był zdrowym i aktywnym człowiekiem. Był sprawny fizycznie i umysłowo, był dla powódki ogromnym wsparciem i pomocą, pracował w gospodarstwie domowym i rolnym. Na krótko przed śmiercią mąż powódki oddał ziemię w nieodpłatną dzierżawę. J. P. z zawodu był budowlańcem, potrafił wiele rzeczy robić sam, dorabiał sobie kładąc np. płytki i wykonując inne prace remontowe, czym wspomagał budżet domowy kwotą około 1.000 zł miesięcznie. W okresie aktywności zawodowej pracował w elektrowni, a powódka była księgową. Razem z powódką i jej mężem zamieszkiwała jedna z córek małżonków M. M., obecnie powódka w dalszym ciągu mieszka z córką, która partycypuje w kosztach utrzymania domu.

/dowód: zeznania powódki -k. 53 i verte, zeznania świadków: A. P. -k. 51 verte-52 oraz M. M. -k. 52-53/

O. małżonkowie byli już na emeryturze. Emerytura powódki była niższa od emerytury zmarłego- wynosiła ok. 1500-1600 zł, podczas gdy emerytura J. P. ok. 3000 zł.

Obecnie powódka pobiera emeryturę zmarłego męża, w wysokości ok. 2500 zł miesięcznie.

/dowód: zeznania powódki -k. 53 i verte, zeznania świadka M. M. -k. 52-53/

Powódka bardzo przeżyła śmierć męża. Do dziś nie może pogodzić się z jego stratą, a jej życie drastycznie się zmieniło. Powódka tęskni za mężem, stała się płaczliwa, rozdrażniona, depresyjna, miała problemy ze snem, które z uwagi na dolegliwości kardiologiczne (powódka przeszła zawał) leczyła farmakologicznie.

Powódka odwiedza grób męża, w dalszym ciągu odczuwa głęboki smutek i żal po stracie męża, chroni swoje dzieci nie okazując przez nimi swego cierpienia.

/dowód: zeznania powódki M. P. -k. 53 i verte, zeznania świadków: A. P. -k. 51 verte-52 oraz M. M. -k. 52-53/

W czasie, kiedy J. P. żył małżonkowie wspierali swoje dzieci finansowo. J. P. pomagał synowi w montowaniu fotowoltaiki, oczyszczalni ścieków, wiele prac remontowych wykonywał również w domu, do których to prac obecnie powódka musi odpłatnie najmować fachowców. Powódka obawia się o przyszłość i o to, czy poradzi finansowo.

/dowód: zeznania powódki, zeznania świadków: A. P. -k. 51 verte-52 oraz M. M. -k. 52-53/

Sąd Rejonowy w Wieluniu, do którego wystąpił przeciwko pozwanemu A. P. ustalił zadośćuczynienie po śmierci jego ojca na kwotę 70.000 zł, zasądzając kwotę 25.000 zł z uwagi na ustalone przyczynienie w rozmiarze 50 % i kwotę 10.000 zł wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym.

/dowód: zeznania świadka A. P. -k. 51 verte-52/

Sąd pominął zgłoszony przez pozwanego dowód z opinii biegłych psychiatry i psychologa dopuszczony postanowieniem z dnia 29 marca 2022 r. jako że pozwany nie uiścił zaliczki na poczet wydatków związanych z opinią (art. 130 ⁴ § 5 k.p.c.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawę odpowiedzialności strony pozwanej stanowiły przepisy art. 822 k.c. i art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. oraz art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (tekst jednolity - Dz. U. z 2021 r., poz. 854). Zgodnie z tym ostatnim przepisem z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Strona pozwana nie kwestionowała swej odpowiedzialności gwarancyjnej za sprawcę szkody.

Niesporne było również, że zmarły mąż powódki przyczynił się do powstania szkody, przy czym strony były zgodne co do rozmiaru tego przyczynienia na 50 %. Wskazać należy, że co do zasady jeżeli poszkodowany, który przyczynił się do powstania szkody, następnie zmarł, a roszczeń dochodzą osoby uprawnione jako poszkodowane pośrednio, przyczynienie się zmarłego powoduje zmniejszenie odszkodowania dla tych osób na podstawie art. 362 k.c. Wynika to z faktu, że roszczenia osób wymienionych w art. 446 k.c. są zależne od zachowania się poszkodowanego (por. G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska Komentarz do kodeksu cywilnego Księga trzecia Zobowiązania Tom I, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1996 r., str. 375, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1985 r. IV CR 412/85, Lex nr 5221, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.12.1985 r., IV CR 398/85, opubl. Legalis).

Przyczynienie się J. P. do zaistnienia wypadku drogowego, o który chodzi w sprawie, wyrażało się w tym, że wszedł on na jezdnię poza przejściem dla pieszych w chwili gdy nadjeżdżał samochodów. Tym samym naruszył on przepis art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tj. Dz.U. z 2017 r., poz. 1260), zgodnie z którym przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów - pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom. Jako osoba pełnoletnia, dysponująca odpowiednim doświadczeniem życiowym niezbędnym przy ocenie własnego postępowania oraz wyobrażenia co do skutków niewłaściwego postępowania – powinien zdawać sobie sprawę, czym grozi wtargnięcie na jezdnię i tym samym przyczynił się do odniesionych, a śmiertelnych w skutkach obrażeń ciała.

Podstawą żądania pozwu w zakresie zadośćuczynienia stanowi przepis art. 446 § 4 k.c. przyznający prawo do tego świadczenia dla najbliższego członka rodziny zmarłego za doznaną krzywdę, czyli szkodę niemajątkową. Powołany przepis ma na celu zrekompensować krzywdę spowodowaną naruszeniem prawa do życia w rodzinie i bólu spowodowanego utratą osoby najbliższej.

Użyte w art. 446 § 4 k.c. wyrażenie „odpowiednia suma” zawiera już w sobie pojęcie niemożności ścisłego ustalenia zadośćuczynienia ze względu na istotę krzywdy. Dlatego przy ustaleniu zadośćuczynienia nie stosuje się automatyzmu, a każda krzywda jest oceniana przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy. Sąd orzekając w przedmiocie takiego żądania musi wziąć pod uwagę kompensacyjny charakter zadośćuczynienia i rodzaj naruszonego dobra - ciężar gatunkowy poszczególnych dóbr osobistych. Przy uwzględnianiu szkody niemajątkowej brane są pod uwagę: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia i odczuwanej pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. sygn. akt III CSK 279/10 (Lex nr 898254). Istotna przy ocenie rozmiaru krzywdy jest również rola, jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, rodzaj i intensywność więzi łączących pokrzywdzonych ze zmarłym, zaburzenia, do jakich doszło w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny, kolejną przesłanką powinno być określenie, w jakim stopniu pozostali członkowie będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy.

O tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy ewentualnie z powinowactwa. Aby więc ustalić, czy występujący o zadośćuczynienie jest najbliższym członkiem rodziny nieżyjącego sąd powinien stwierdzić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącym tego roszczenia a zmarłym.

W przedmiotowej sprawie ponad jakąkolwiek wątpliwość ustalono, że powódkę ze zmarłym mężem łączyły bliskie relacje i że byli oni dla siebie najbliższymi członkami rodziny, a co za tym idzie jest ona uprawniona do zadośćuczynienia.

Nagła i tragiczna śmierć męża z pewnością stanowiła dla powódki traumatyczne i bolesne przeżycie. Powódkę ze zmarłym mężem łączyła bowiem rodzinna więź bliskości. Jednocześnie wskutek przedmiotowego zdarzenia zostało naruszone prawo powódki do życia w małżeństwie i pełnej rodzinie.

Wszelkie okoliczności świadczące o rozmiarze krzywdy powódki ustalone zostały w oparciu o dowody osobowe w postaci zeznań świadków w osobach dzieci powódki oraz przesłuchanie powódki. Zeznania te są miarodajnym źródłem ustalenia występowania u powódki jako następstwa śmierci męża negatywnych doznań w postaci uczucia żalu, smutku, przygnębienia, przejściowej utraty zainteresowań i obniżenia nastroju. Nie ulega żadnej wątpliwości, że śmierć osoby bliskiej stanowi wielki wstrząs dla rodziny, a cierpienia psychiczne, jakie się z tym wiążą mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była więź emocjonalna łącząca zmarłego z najbliższymi. Zmarły był aktywnym, zaradnym, uczestniczącym w życiu powódki mężczyzną. Na rozmiar krzywdy powódki miały również wpływ okoliczności śmierci męża, który poniósł śmierć w wypadku samochodowym, zatem śmierć ta była nagła i niespodziewana, tym samym wywołała wstrząs psychiczny. Nikt nie spodziewał, że J. P. tak szybko odejdzie z tego świata.

Oceniając wg kryteriów obiektywnych krzywdę powódki stwierdzić należy, że krzywda ta jest bardzo dotkliwa z uwagi na rodzaj i siłę więzów rodzinnych oraz rolę pełnioną przez zmarłego w życiu powódki. Cierpienie powódki po śmierci męża jest odbierane przez nią bardzo boleśnie z uwagi na poczucie krzywdy, osamotnienia i tęsknoty. Tracąc ważną i bliską osobę, powódka doświadczyła bólu i cierpienia wynikającego z nieodwracalnej utraty możliwości obcowania z mężem, z którym gdyby nie tragiczny wypadek żyłaby jeszcze przez jakiś czas.

Niewątpliwie krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Należy przy tym zaznaczyć, że zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny pokrzywdzonego. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej” społeczeństwa ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar (por. między innymi wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 września 2002 r. IV CKN 1266/00, z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10, oraz z dnia 10 maja 2012 r. IV CSK 416/11, niepubl.).

W ocenie Sądu adekwatną kwotą z tytułu zadośćuczynienia dla powódki byłaby kwota 90.000 zł, która przedstawia pewną odczuwalną wartość ekonomiczną i pomoże wynagrodzić doznane cierpienia psychiczne. Uwzględniając ustalone na 50 % przyczynienie oraz wypłaconą już na rzecz powódki kwotę 25.000 zł do zasądzenia pozostawała kwota 20.000 zł, a dalej idące żądanie jako wygórowane zostało oddalone.

Podstawę powództwa o odszkodowanie stanowi przepis art. 446 § 3 k.c.

Z pogorszeniem sytuacji życiowej przewidzianej wskazanym przepisem mamy do czynienia wówczas, gdy śmierć bezpośrednio poszkodowanego wywołuje różnorodne następstwa, przejawiające się w uszczerbku poniesionym przez inne osoby, przykładowo - w postaci uczucia osamotnienia i trudności życiowych członka rodziny pozostałego przy życiu, dla którego zmarła osoba stanowiła oparcie w codziennym życiu, przejawiała troskę i sprawowała nad nim opiekę, w postaci objawów osłabienia energii życiowej, przyspieszenia choroby, itp. Generalnie odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. obejmuje szkody, przy czym są to szeroko pojęte szkody majątkowe, pomimo tego, że nieuchwytne lub trudne do wymierzenia i obliczenia, ale prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Odszkodowanie to obejmuje szkody, które nie ulegają uwzględnieniu przy zasądzeniu renty i ma wymiar ekonomiczny, uwzględnia też utratę realnej możliwości poprawienia warunków życia i realizacji planów życiowych na przyszłość. Obejmuje ono niekorzystne zmiany w sytuacji materialnej członków rodziny bezpośrednio poszkodowanego oraz zmiany w sferze ich dóbr niematerialnych, które wpływają na sytuację materialną. Są to zarówno zmiany znane i istniejące w dacie orzekania, jak i zmiany dające się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego. Może to być utrata pomocy, wsparcia i opieki ze strony zmarłego członka rodziny lub możliwość uzyskania w przyszłości stabilnych warunków życiowych, ale mogą to być także niekorzystne zmiany w psychice (stres, depresja, poczucie osamotnienia), które mają wpływ na stan zdrowia, osłabienie aktywności życiowej lub zawodowej i w konsekwencji powodują pogorszenie sytuacji majątkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.06.2013 r., II CSK 639/12, Lex nr 1378528).

Utrwalone w orzecznictwie jest, że art. 446 § 3 k.c. jest podstawą prawną rekompensaty jedynie szkody majątkowej, jednakże o szczególnym charakterze, nie poddającą się ścisłemu ustaleniu, czemu ustawodawca dał wyraz przyznając sądowi uprawnienie określenia „stosowanego”, to jest uwzględniającego wszelkie okoliczności danej sprawy, odszkodowania. Sytuacja życiowa w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. to ogół czynników, składających się na położenie życiowe jednostki, to także trudno mierzalne wartości ekonomiczne.

Wykładnia celowościowa każe przyjąć, że odszkodowanie „stosowane” to takie, które w sposób dostateczny rekompensuje doznaną szkodę, uwzględniając jej rozmiar, długotrwałość, szczególne okoliczności danego przypadku, ale także stopę życiową społeczeństwa. Odszkodowanie powinno wyrażać taką sumę, która będzie odbierana jako realne adekwatne przysporzenie zarówno przez uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia, uwzględniającego ocenę większości rozsądnie myślących ludzi (por. wyrok wyroku Sadu Najwyższego z dnia 30.06.2004 r., V CK 445/03, Lex nr 173555).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że w związku ze śmiercią męża nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej jego żony- powódki. Na skutek jego śmierci powódka została z pewnością pozbawiona świadczeń z zakresu wzajemnej pomocy i opieki oraz korzyści z pomocy świadczonej przez męża. Szkody te jakkolwiek w swej przeważającej części są szkodami niematerialnymi, to jednak mają swój wymiar materialny, gdyż niektóre czynności z zakresu pomocy, opieki mogą być wykonane odpłatnie. Pogorszenie to może jednakże uzasadniać przyznanie odszkodowania tylko wówczas, gdy powoduje reperkusje majątkowe w sytuacji życiowej uprawnionego, a nie polega wyłącznie na jego cierpieniach moralnych.

Ocena znacznego pogorszenia sytuacji życiowej jest uzależniona od rozmiarów ujemnych następstw o charakterze majątkowym wywołanych przez śmierć osoby najbliższej, zarówno już istniejących, jak i dających się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego.

Zmarły dostarczał do budżetu domowego swą emeryturę, przez co partycypował w kosztach związanych z bieżącym utrzymaniem domu i w opłatach. W związku z jego śmiercią sytuacja materialna powódki będzie gorsza, na powódce spoczywa konieczność samodzielnego ponoszenia tych kosztów. Wywołało to ujemne następstwa natury majątkowej. Zmarły ponadto zapewniał pomoc i opiekę powódce, a wszystko to miało swój majątkowy wymiar. Skutkiem śmierci męża było pozbawienie powódki możliwości wsparcia finansowego jakie niewątpliwie uzyskałaby od niego oraz wydatkowania środków na prace, jakie zmarły czynił na potrzeby domu.

Stosownie do art. 322 k.p.c. jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Uwzględniając również tę regulację, a także mając na względzie powołane wyżej okoliczności Sąd uznał, że odpowiednim odszkodowaniem należnym powódce będzie suma 20.000 zł, a przy uwzględnianiu 50 % przyczynienia – 10.000 zł.

Ustalone kwoty zadośćuczynienia i odszkodowania są zbliżone do wysokości świadczeń z tego tytułu zasądzanych w podobnych sprawach.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o Ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Jako datę wymagalności roszczeń został przyjęty wskazany w pozwie dzień 18 stycznia 2022 r., to jest dzień wydania decyzji w przedmiocie żądań powódki. Skoro powódka zgłosiła szkodę w październiku 2021 r., to w styczniu już dawno upłynął 30 – dniowy termin z art. 14 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił przepis art. 100 zd. 1 k.p.c. Przepis ten wyraża zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Z porównania kwoty dochodzonej pozwem (80.000 zł) z kwotą zasądzoną (30.000 zł) wynika, że powódka wygrała sprawę jedynie w 38 %.

Koszty procesu po stronie powódki wyniosły 9.417 zł (w tym 4.000 zł opłata sądowa od pozwu i 5.417 zł koszty zastępstwa procesowego z wydatkiem na opłatę skarbową od pełnomocnictwa). Przy uwzględnieniu kosztów procesu poniesionych przez stronę pozwaną w postaci kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej (5.417 zł) łącznie koszty procesu wyniosły 14.384 zł, z czego powódkę obciąża kwota 220 zł {(14.384 zł x 62 %) - 9.417 zł).

Nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek pełnomocnika powódki o orzeczenie w zakresie kosztów procesu o odsetkach. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty.

Powyższy przepis został wprowadzony do kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1469).

Jak wskazano w uzasadnieniu rządowego projektu tej ustawy odsetki od przyznanego zwrotu kosztów procesu należą się z mocy ustawy obok samego zwrotu, co oznacza, że nie jest potrzebny odrębny wniosek o ich przyznanie ani odrębne rozstrzygniecie o ich przyznaniu; wystarczy samo rozstrzygniecie o przyznaniu zwrotu kosztów procesu (str. 147 uzasadnienia).

Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 sierpnia 2020 r., (IV CSK 218/20), wskazując, że odsetki od kosztów postępowania kasacyjnego zasądzonych na rzecz pozwanej przysługują z mocy samego prawa w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia Sądu Najwyższego wraz z uzasadnieniem powodowi do dnia zapłaty (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.), podzielając poglądy doktryny, że odsetki te - w przeciwieństwie do odsetek o których mowa w art. 98 § 1 ² k.p.c. - nie wymagają odrębnego zasądzenia przez Sąd i może je naliczyć w razie potrzeby komornik.

Powyższy pogląd jest akceptowany przez doktrynę (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz Andrzeja Zielińskiego, Kodeks postępowania cywilnego Komentarz Henryk Haak - w systemie Legalis).

Skoro zatem odsetki od kosztów procesu należą się z mocy ustawy obok samego zwrotu, nie było wymagane odrębne rozstrzygniecie o ich przyznaniu.