Portal Orzeczeń

WYROK

1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia SO Ewa Tomczyk
Protokolant	Agnieszka Jachymska

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2023 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko S. N.

o zapłatę kwoty 150.451,88 zł

zasądza od pozwanej S. N. na rzecz powoda (...) Bank S.A. w W. kwotę 150.451,88 (sto pięćdziesiąt tysięcy czterysta pięćdziesiąt jeden 88/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2022 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 11.140,00 (jedenaście tysięcy sto czterdzieści) złotych zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 352/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 lutego 2023 roku powód (...) Bank S.A. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej S. N. kwoty 150.451,88 zł, w tym kwoty 138.876,61 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12.10.2022 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że kwota dochodzona pozwem wynika z braku wywiązania się przez pozwaną z obowiązku spłaty pożyczki zaciągniętej w dniu 27.02.2019 r. nr (...).

Wcześniej, to jest w dniu 12.10.2022 r., o to roszczenie strona powodowa wystąpiła w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie wydał w dniu 21.10.2022 r. w sprawie VI Nc-e (...) nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym (k. 56 odwrót), zaś postanowieniem z dnia 29.11.2022 r. wobec skutecznego wniesienia przez pozwaną sprzeciwu umorzył postępowanie oraz stwierdził, że strona powodowa ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie (k. 60 odwrót).

Pozwana w odpowiedzi na pozew (k. 81 – 85 odwrót) wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania wg norm przepisanych. Zakwestionowała umocowanie osoby, która podpisała umowę w imieniu banku, negowała skuteczność postanowień umowy dotyczących prowizji, zarzuciła sprzeczność umowy z prawem w zakresie odsetek umownych, wywodząc, że powyższe wadliwości skutkują uprawnieniem do złożenia oświadczenia o kredycie darmowym. Negowała włączenie wskaźnika WIBOR 3m do oprocentowania kredytu oraz skuteczność wypowiedzenia umowy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27.02.2019 r. została zawarta pomiędzy powodowym (...) Bankiem Spółką Akcyjną w W. a pozwaną S. N. umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...). Bank był przy zawarciu umowy kredytu reprezentowany przez K. K., który był uprawniony przez Bank między innymi do jednoosobowego zawieranie umów do kwoty 255 550 zł między innymi o kredyt gotówkowy i konsolidacyjny.

Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy powód udostępnił pozwanej kwotę kredytu w wysokości 170.382,57 zł, który był przeznaczony na:

1) potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy w wysokości (...).09 zł,

2) spłatę zobowiązań kredytowych kredytobiorcy w innych bankach,

3) zapłatę kosztów kredytu i prowizji za udzielenie kredytu w wysokości 30.498.48 zł.

Kwotę udzielonego kredytu pozwana zobowiązała się spłacić wraz z należnymi odsetkami umownymi w 120 równych ratach kapitałowo-odsetkowych płatnych nie później niż do 21 dnia każdego miesiąca (pkt 4)

Oprocentowanie kredytu było liczone wg zmiennej stopy, stanowiącej sumę stawki WIBOR 3M i marży w wysokości 8,27 punktów procentowych, stałej w trakcie trwania umowy. Oprocentowanie to w dniu zawarcia umowy wynosiło 9,99 % w stosunku rocznym (§ 2).

Rozwiązanie umowy zostało uregulowane w § 8 umowy kredytowej.

Rozwiązania umowy mogła dokonać każda ze stron przy zachowaniu 30 -dniowego terminu wypowiedzenia bądź w każdym czasie za porozumieniem stron.

Bank miał prawo wypowiedzieć umowę w przypadku między innymi:

1) niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu,

2) utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej,

3) ujawnienia przedłożenia przez kredytobiorcę fałszywych lub nierzetelnych dokumentów,

4) złożenia przez kredytobiorcę fałszywych oświadczeń.

W przypadku wypowiedzenia umowy, kredytobiorca był zobowiązany do spłaty całości zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizjami najpóźniej do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia, liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia.

(dowód: umowa– k. 6 verte-9 verte, pełnomocnictwo - k. 110)

Pozwana nie wywiązywała się ze zobowiązań zawartej z powodem umowy, kredytu, a w szczególności nie dokonywała płatności w ustalonych terminach oraz wysokości.

(dowód: harmonogram spłaty kredytu -k.16-17,19, historia rachunku kredytowego -k.26-52)

Pismem z dnia 24.06.2022 powód wezwał pozwaną do dobrowolnego uregulowania zaległości w spłacie zobowiązania w kwocie 4858,10 zł w terminie 14 dni oraz poinformował o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia – pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu. Pozwana otrzymała to wezwanie w dniu 30 czerwca 2022 r.

(dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy z dnia 24.06.2022 -k. 20 -21 wraz z potwierdzeniem doręczenia-k. 22)

W związku z brakiem płatności pismem z dnia 3.08.2022 r. powód wypowiedział zawartą z pozwaną umowę oraz wezwał do spłaty wymagalnego zadłużenia. Jednocześnie w kierowanym piśmie wskazał, że nieuregulowanie powstałej zaległości skutkować będzie postawieniem w stan wymagalności całej kwoty zadłużenia po upływie okresu wypowiedzenia, a także spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Korespondencja została skutecznie doręczona pozwanej w dniu 5 sierpnia 2022 roku.

(dowód: wypowiedzenie umowy bankowej z dnia 3.08.2022 r. -k. 23-24 wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru-k. 18)

Pismem z dnia 23 września 2022 roku strona powodowa ponownie wezwała pozwaną do dobrowolnego uregulowania zadłużenia.

Pozwana nie dokonała spłaty zobowiązania.

(dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 23.09.2022 r. – k.25)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawę prawną powództwa stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1028) w związku z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jednolity – Dz.U. z 2023 r., poz. 2488). Zgodnie z tym przepisem przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Pozwana zawarła umowę kredytu konsolidacyjnego z powodem oraz otrzymała umówioną kwotę kredytu - na własne potrzeby konsumpcyjne oraz na spłatę innych zobowiązań.

Pozwana podniosła zarzut, iż nie zostało wykazane umocowanie osoby reprezentującej bank przy zawarciu umowy kredytu do występowania w imieniu Banku, a tym samym umowa kredytu jest nieważna. Zarzut ten jest niezasadny. Po pierwsze wskazać należy, że strona pozwana wykazała złożonych w toku procesu pełnomocnictwem substytucyjnym, że podpisujący w imieniu powodowego Banku umowę kredytu K. K. posiadał w tym zakresie stosowne pełnomocnictwo. Nienależnie od tego wskazać należy, że z art. 103 § 1 i 2 k.c. jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

W świetle tego przepisu kwestia istnienia lub braku należytego umocowania pełnomocnika powoda do zawarcia umowy kredytu nie powoduje nieważności umowy. Ważność umowy zawartej przez osobę występującą jako pełnomocnik, ale niemającą umocowania lub działającą poza zakresem umocowania, zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Nie jest zatem bezwzględnie nieważna, lecz jest dotknięta sankcją bezskuteczności zawieszonej - jej ważność jest uzależniona od potwierdzenia przez uprawnioną osobę. Osobą uprawnioną do potwierdzenia takiej umowy jest osoba, w której imieniu działał tzw. rzekomy pełnomocnik. Zatem ważność umowy z powołaniem się na brak umocowania lub przekroczenie granic umocowania przez pełnomocnika może kwestionować osoba, w której imieniu działał rzekomy pełnomocnik. Osoba, która zawarła umowę z rzekomym pełnomocnikiem, nie może na tej podstawie kwestionować ważności umowy. Wszak jej oświadczenie woli jest wiążące i powinna oczekiwać na potwierdzenie umowy przez drugą stronę, czyli wykorzystać możliwość z art. 103 § 2 k.c. a nie powoływać się na nieważność umowy.

Powód również nie kwestionował czynności podjętych przez swojego pełnomocnika, udostępnił pozwanej umówioną kwotę kredytu, a pozwana początkowo kredyt spłacała zgodnie z ustalonym harmonogramem. Obie strony uznawały zatem ważność tej umowy i przystąpiły do jej wykonania.

Te same rozważania odnieść należy do zarzutów co do braku wykazania przez powoda umocowania dla osoby, która w imieniu powodowego banku wypowiedziała umowę kredytu.

W niniejszej sprawie kredytodawca jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej, między innymi w zakresie udzielania kredytów, a pozwana jako osoba fizyczna jest konsumentem. Strony zawarły umowę kredytu w oparciu o przygotowany przez powoda wzorzec umowny. W postępowaniu powód nie wykazał, aby postanowienia łączącej strony umowy dotyczące opłat miały być między stronami uzgodnione w sposób indywidualny (tj. przyjmowane w drodze negocjacji), zatem możliwe było ocenienie ich przez pryzmat art. 385 ¹ § 1 k.c. W ramach kontroli incydentalnej, kiedy nie ma prejudykatu w postaci wyroku Sądu Ochrony Konsumentów i Konkurencji uznającego postanowienia wzorca umownego za niedozwolone, sąd samodzielnie ocenia treść wzorca pod kątem nieuczciwego charakteru jego postanowień.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.p.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać wprowadzenie do domowy klauzul godzących w równowagę kontraktową. Rażące naruszenie interesów konsumenta polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na jego niekorzyść. Obydwa te kryteria muszą być spełnione łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.06. (...)., II CSK 515/11).

Nie ma racji pozwana kwestionując skuteczność postanowień umowy dotyczących prowizji. Zapis dotyczący pobrania przez Bank prowizji i jej wysokości został umieszczony w umowie, którą pozwana podpisała, zatem całkowicie niezrozumiała jest jej argumentacja co do tego, że kwestia ta nie została pomiędzy stronami uzgodniona. Pozwana zaczęła ją kwestionować dopiero w odpowiedzi na pozew, prowizja nie może stanowić też sama w sobie postanowienia sprzecznego z zasadami swobody umów, jako postanowienie umowne sprzeczne z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego - pozwana zakwestionowała w tym zakresie jej ekonomiczne uzasadnienie, oraz zarzuciła, że oprocentowanie kredytu liczone jest nie tylko w odniesieniu do kapitału, ale też w odniesieniu do prowizji. Odnosząc się do tych argumentów wskazać należy, że prowizja stanowi dopuszczone przez prawo wynagrodzenie dla banku za udzielenie kredytu, które wraz z odsetkami, opłatami i innymi kosztami składa się na całkowity koszt kredytu (art. 5 pkt 6 lit. a) ustawy o kredycie konsumenckim). Wysokość tych kosztów ustalana jest przez bank przy uwzględnieniu kosztów wykonywania poszczególnych czynności i usług powiększonych o określoną marżę, gwarantującą bankowi osiąganie dochodów, z których są finansowane koszty jego działalności oraz dalszy rozwój niezbędny do konkurowania z innymi podmiotami funkcjonującymi na tym rynku.

Prowizja jest wynagrodzeniem należnym bankowi za rozpoznanie wniosku o kredyt, za obsługę kredytu, tj. jego comiesięczne księgowanie, rozliczanie.

Kredyt w niniejszej sprawie został zaciągnięty na 10 lat. Prowizja ustalona na 30.498,48 zł stanowiła 18% kwoty kapitału, w przeliczeniu na rok stanowiła koszt 254 zł miesięcznie, a 3049 zł. Kredyt udzielony pozwanej był kredytem konsolidacyjnym, obejmował spłatę zadłużenia z tytułu 2 innych wierzytelności, w związku z tym weryfikacja wniosku kredytowego pozwanej była czasochłonna. W świetle tego uznać należy, że prowizja w ustalonej w umowie nie może być uznana za nadmierną, nie przystającą do warunków rynkowych i by stanowiła źródło nienależnego wynagrodzenia dla banku. Wysokość prowizji została tak skalkulowana że nie przekracza maksymalnej wysokości pozaodsetkowych koszów kredytu (art. 36 lit. a) ustawy o kredycie konsumenckim).

Nie ma również racji pozwana twierdząc, że strona powodowa z naruszeniem przepisów prawa naliczała odsetki od prowizji. Prowizja jako składnik kredytu była kredytowana przez bank, co rodzi uprawnienie banku do naliczania od niej odsetek. Z analizy orzecznictwa powołanego w sprzeciwie nie wynika teza forsowana przez pozwaną co do niedopuszczalności naliczania odsetek od prowizji.

Także całkowicie niezasadne są zarzuty dotyczące braku określenia zasad naliczania odsetek umownych – kwestię te reguluje § 2 umowy określający oprocentowanie kredytu.

Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 30 ust. 1 pkt 6 przewiduje, że w umowie należy określić stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu. Przewidziany w łączącej strony umowie indeks WIBOR 3M jest właśnie indeksem stosowanym do określania wysokości stopy procentowej kredytów złotowych. Jest to indeks ustalany jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania, po jakich największe polskie banki są gotowe złożyć u siebie depozyt. Okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania tego konkretnego kredytu, jak również wskazanie wysokości stałej marży Banku, zostały w umowie określone i nie budzą wątpliwości co do ich stosowania. Sąd nie dostrzegł zatem żadnych przesłanek, by uznać taką konstrukcję ustalenie zmiennego oprocentowania zawartą w umowie kredytu za sprzeczną z zasadą swobody umów lub zasadami współżycia społecznego.

W konsekwencji należy uznać, że łącząca strony umowa jest ważna i może stanowić podstawę skutecznego dochodzenia przez Bank roszczenia związanego z niewykonaniem przez pozwaną swego zobowiązania, pozwana jako konsument działała z pełną świadomością podejmowanych decyzji w przedmiocie zaciągnięcia zobowiązania kredytowego oraz mając pełne rozeznania swej sytuacji majątkowej. Dopiero popadając w problemy finansowe, które skutkowały zaprzestaniem spłaty kredytu pozwana zaczęła powoływać się na szereg wadliwości co do zawarcia umowy oraz jej postanowień. Konsekwencją tego jest również nieskuteczność złożonego przez pozwaną oświadczenia o kredycie darmowym. Następstwem skutecznego wypowiedzenia pozwanej umowy kredytu jest rozwiązanie umowy rodzące po stronie pozwanej obowiązek spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami.

Twierdzenia pozwanej co do tego, że nie otrzymała pisma wzywającego do zapłaty zadłużenia i wypowiedzenia umowy w świetle dokumentów załączonych do pozwu (k. 22 wydruk z śledzenia przesyłek i k. 18 potwierdzenie odbioru wypowiedzenia umowy kredytu) są całkowicie gołosłowne. Zarówno pismo wzywające do spłaty zadłużenia jak i wypowiedzenie zostały prawidłowo skonstruowane, przy spełnieniu wymogów stawianych takim pismom przepisami art. 75 ust. 1 i art. 75 lit .c ust. 1 i 2 Prawa Bankowego.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu był art. 98 k.p.c. w zw. z art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c.