Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodnicząca	Sędzia SO Ewa Tomczyk
Protokolant	Dorota Piątek

po rozpoznaniu w dniu 05 listopada 2024 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa J. D.

przeciwko M. N. (1)

o zapłatę

1.  utrzymuje w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 15 lutego 2023 roku sygn. akt I Nc 1/23 ;

2.  dodatkowo zasądza od pozwanego M. N. (1) na rzecz powoda J. D. kwotę 10.817 (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 508/24

UZASADNIENIE

W pozwie o zapłatę w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla z dnia 30 grudnia 2022 r. powód J. D. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. N. (1) kwoty 241.448,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty wskazując, że roszczenie to pozostaje w związku z niewywiązaniem się przez pozwanego z obowiązku zapłaty pożyczki zabezpieczonej wekslem in blanco.

W dniu 15 lutego 2023 roku Sąd Okręgowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla , w którym nakazał pozwanemu zapłatę na rzecz powoda kwoty 241.448,69 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 3.019 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (k.22).

Pozwany złożył zarzuty od nakazu zapłaty, wniósł o uchylenie nakazu zapłaty z dnia 15 lutego 2023 roku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (k.26-27).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 sierpnia 2018 roku pomiędzy powodem J. D., a pozwanym M. N. (1) została zawarta umowa pożyczki gotówkowej, na podstawie której powód udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 167.600,00 zł.

Pozwany jako pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić kwotę będącą przedmiotem pożyczki w terminie do dnia 1 stycznia 2021 roku.

Strony ustaliły, że pożyczkobiorca zapłaci odsetki od zaciągniętej pożyczki w wysokości 5 % w stosunku rocznym, a odsetki miały być płatne wraz ze spłatą należności głównej (§ 1 ust.1 i 2 umowy pożyczki), a w przypadku niedokonania zwrotu pożyczki w terminie określonym w § 1 ust.1 umowy pożyczkobiorca będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy odsetek umownych za każdy dzień opóźnienia w wysokości maksymalnej (czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP) - § 2 umowy pożyczki.

(dowód: umowa pożyczki – k. 10)

W dniu 16 sierpnia 2018 roku pozwany potwierdził otrzymanie gotówki w kwocie 167.600,00 zł i jednocześnie zobowiązał się do terminowej spłaty pożyczki.

(dowód: potwierdzenie otrzymania gotówki- k.12)

Zabezpieczeniem spłaty pożyczki był podpisany w dniu 16 sierpnia 2018 r. przez pozwanego weksel własny in blanco.

(dowód: kopia weksla –k. 7)

W związku z podpisaniem weksla została sporządzona deklaracja wekslowa, w której pozwany upoważnił powoda do uzupełnienia weksla in blanco na sumę wekslową odpowiadającą kwocie aktualnego zadłużenia wraz wszystkimi należnymi odsetkami umownymi, w tym odsetkami maksymalnymi wynikającymi z umowy pożyczki z dnia 16.0.8.2018 r. oraz zezwolił by weksel ten opatrzyć miejscem płatności R. oraz na wpisanie klauzuli „bez protestu”. Wierzyciel miał zawiadomić wystawcę o wypełnieniu weksla listem poleconym wysłanym najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności weksla. Pozwany jako wystawca weksla wyraził zgodę na treść deklaracji wekslowej.

Deklaracja wekslowa, umowa pożyczki i potwierdzenie otrzymania pożyczki posiadają podpisy pozwanego notarialnie poświadczone przez notariusza A. Z. z Kancelarii Notarialnej w R..

(dowód: deklaracja wekslowa -k.8, poświadczenie własnoręczności podpisu -k.9, 11 verte,13)

Powód wypełnił weksel własny in blanco wystawiony przez pozwanego na kwotę 241.448,69 zł, jako termin jego płatności wpisał dzień 15.12.2022 r., zapłata tej kwoty miała nastąpić na zlecenie powoda bez protestu. Jako miejsce płatności weksla zostało wpisane R..

(dowód: weksel -k. 7)

Pismem z dnia 18 listopada 2022 r. powód zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla in blanco i wezwał do wykupu weksla w kwocie 241.448,69 zł w terminie do dnia 15 grudnia 2022 r. W wezwaniu tym wskazano, że nie wykupienie weksla w terminie płatności spowoduje, że cała suma wekslowa z odsetkami będzie dochodzona na drodze postępowania sądowego.

Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 6.12.2022 r.

(dowód: zawiadomienie o wypełnieniu weksla -k.14, potwierdzenie odbioru – k. 16)

Powód jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą J. D. (...) udzielił (...) Sp. z o.o. Sp. k. (utworzonej jako spółka celowa m.in. do organizacji gali boksu zawodowego, która odbyła się w W. w dniu 25 maja 2018 r.) kilkunastu pożyczek w łącznej kwocie 1.028.000,00 zł, które tylko częściowo zostały spłacone – do zapłaty pozostaje kwota 966.000 zł. Powód był wspólnikiem (...) Sp. z o.o. Sp. k. w R..

Umowy w imieniu (...) Sp. z o.o. Sp. k. podpisał pozwany, jako prezes zarządu (...) Sp. z o.o., która jako komplementariusz reprezentowała Spółkę. Wierzytelność wynikająca z tych umów pożyczki został uznana przez spółkę - w dniu 16 sierpnia 2018 r. w Kancelarii Notarialnej pozwany działając w imieniu (...) Sp. z o.o. Sp. k. oświadczył, że posiada względem powoda jako przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. D. zobowiązania wynikające z zawartych dotychczas umów pożyczek na kwotę około 960.000 zł. Nadto pozwany oświadczył, że rozróżnia zobowiązania które posiada wobec powoda jako osoby fizycznej i zobowiązania wobec powoda jako przedsiębiorcy z tytułu pożyczek udzielanych (...) Sp. z o.o. sp. k. w R. oraz przyznał istnienie innych zobowiązań, które miały zostać „sformalizowane” w formie pisemnej w terminie do dnia 20 września 2018 r. Na oświadczeniu tym złożył swój podpis również powód. Podpisy stron na tym oświadczeniu zostały notarialnie poświadczone przez notariusza A. Z..

(dowód: odpis z KRS – k. 116-125, wydruk z (...) k. 124-127, umowy pożyczek – k. 83-110, oświadczenie - k. 76-79, potwierdzenia operacji – k. 80-82)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne.

Z poczynionych w sprawie bezspornych ustaleń faktycznych wynika, że pozwany wystawił weksel in blanco.

W myśl art. 9 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. prawo wekslowego (tekst jednolity – Dz.U. z 2022 r., poz. 282) wystawca odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla.

Weksel został uzupełniony pod względem formalnym zgodnie z wiążącą strony deklaracją wekslową oraz wymaganymi przez prawo wekslowe warunkami ważności określonymi w art. 101 prawa wekslowego, a mianowicie zawiera on nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej (241.448,69 zł), oznaczenie terminu płatności (15 grudnia 2022 r.), oznaczenia miejsca płatności (R.), osobę, na której zlecenie zapłata ma być dokonana (J. D.), oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla (R., 16 sierpnia 2018 r.), podpis wystawy weksla (M. N. (2)).

Strona powodowa wystąpiła z roszczeniem wekslowym, domagając się, by pozwany wykonał obciążające go zobowiązanie wekslowe. Na wstępie rozważań wskazać należy pozwanemu, że zobowiązanie wekslowe ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, a zatem niezależny od przyczyny i podstawy prawnej, która spowodowała jego zaciągnięcie. Oznacza to, że na podstawie samego weksla wierzyciel może domagać się zapłaty od dłużnika oznaczonej sumy pieniężnej, a nieprawidłowość lub brak przyczyny prawnej nie ma wpływu na ważność zobowiązań wekslowych (art. 10 prawa wekslowego).

Zobowiązania wekslowe charakteryzuje też zasada surowości formalnej i materialnej, przy czym ta ostatnia przejawia się np. ograniczeniem zarzutów przysługujących dłużnikom wekslowym. Abstrakcyjność zobowiązania wekslowego zostaję złagodzona, gdy wynika ono z weksla wystawionego jako weksel in blanco, co do którego wystawca i pierwszy wierzyciel uzgodnili warunki jego wypełnienia. Jeżeli spór toczy się miedzy wyżej wymienionymi osobami, wiąże je zawarte porozumienie. Dlatego dłużnik może podnosić także zarzuty subiektywne, wynikające ze stosunku podstawowego łączącego go z wierzycielem. Tak więc, choć w niniejszej sprawie mamy do czynienia z zobowiązaniem wynikającym z weksla gwarancyjnego wystawionego in blanco, w przypadku którego złagodzony jest nieco rygoryzm materialny, to zobowiązanie nie traci charakteru wekslowego. Daje to szczególną, silną pozycję w procesie posiadaczowi weksla. Tak jak w wypadku każdego innego roszczenia wekslowego nie musi on wykazywać ani podstawy gospodarczej zobowiązania, ani tego, że ona w ogóle istniała.

Sytuacja zmienia się w razie wniesienia zarzutów przez stronę pozwaną, ponieważ sprawa przesuwa się na płaszczyznę prawa cywilnego.

W niniejszej sprawie pozwany w zarzutach od nakazu zapłaty twierdzi, że powód nie wywiązał się ze swoich zobowiązań poczynionych przy okazji umowy pożyczki, to jest spłaty zobowiązania wobec innej osoby, to jest Z. S.. Tym samym należy ten zarzut traktować jako zarzut, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem wekslowym. Czyniło to koniecznym rozpoznanie sprawy na płaszczyźnie wiążącego strony, to jest remitenta i wystawcy weksla, stosunku podstawowego - umowy o pożyczki, bowiem na zabezpieczenie ewentualnych roszczeń z niej wynikających wystawiony został sporny weksel.

Z deklaracji wekslowej wynika, że weksel in blanco był wystawiony celem zabezpieczenia spłaty pożyczki udzielonej pozwanemu przez powoda. Powód miał prawo wypełnić weksel w przypadku nie dotrzymania umownego terminu zwrotu pożyczki.

Stosunkiem podstawowym łączącym strony była umowa pożyczki.

W myśl art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej ilości.

Pozwany nie kwestionował ani faktu, że pożyczka nie została zwrócona ani wysokości zadłużenia, a odmawiając zwrotu pożyczki zasłaniał się tym, że powód nie wykonał swego zobowiązania polegającego na obowiązku rozliczenia się z wierzycielem (...) Sp. z o.o. Sp. k. w R. – Z. S.. Powód zaprzeczył, aby obowiązek zwrotu przez pozwanego kwoty pożyczki uzależniony był od spełniania przez powoda jakiegokolwiek świadczenia na rzecz innej osoby. W szczególności nie wynika to z treści umowy pożyczki ani z deklaracji wekslowej.

Wobec regulacji prawnej stosunku zobowiązaniowego między stronami pisemną umową pozwany nie mógł dowodzić zeznaniami świadków, że treść umowy była inna niż ta wynikająca z pisemnego dokumentu. Powyższe ograniczenie wynika z art. 246 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem jeżeli ustawa lub umowa stron wymaga dla czynności prawnej zachowania formy pisemnej dowód ze świadków lub z przesłuchania stron w sprawie między uczestnikami tej czynności na fakt jej dokonania jest dopuszczalny w wypadku, gdy dokument obejmujący czynność został zgubiony, zniszczony lub zabrany przez osobę trzecią, a jeśli fotka pisemna była zastrzeżona tylko dla celów dowodowych, także w przypadku określonym w kodeksie cywilnym.

W myśl art. 720 § 2 k.c. umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Jest to zastrzeżenie formy wyłącznie dla celów dowodowych ( ad probationem). Oznacza to, że umowa pożyczki może być skutecznie zawarta w dowolnej formie, zaś niedochowanie formy dokumentowej w wypadku pożyczki o wartości przekraczającej 1000 złotych, nie skutkuje nieważnością umowy pożyczki, a jedynie ograniczeniami dowodowymi wynikającymi z art. 74 k.c.

Przepis art. 246 k.p.c. pozostaje w ścisłym związku z przepisami k.c. dotyczącymi formy czynności prawnych (art. 73- 78 ¹ k.c.) Przepisy KC wymieniają formę pisemną, dokumentową i elektroniczną oraz inne formy szczególne. Natomiast ze względu na skutki niedochowania zastrzeżonej przez ustawę lub umowę formy należy wyróżnić: formę pod rygorem nieważności ( ad solemnitatem), formę zastrzeżoną dla wywołania szczególnych skutków prawnych ( ad eventum), formę dla celów dowodowych ( ad probationem). Skutkiem niedochowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej zastrzeżonej przez ustawę pod rygorem nieważności jest nieważność dokonanej czynności prawnej (art. 73 § 1 k.c.). W wypadku niedochowania innej formy szczególnej zastrzeżonej przez ustawę czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna, chyba że zachowanie formy szczególnej zostało zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej (art. 73 § 2 k.c.) Natomiast niezachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej zastrzeżonej przez ustawę bez rygoru nieważności powoduje niedopuszczalność dowodów z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania tej czynności, chyba że zastrzeżony został w ustawie skutek ad eventum (art. 74 § 1 k.c.). Zastrzeżenie w umowie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez określenia skutków niezachowania zastrzeżonej formy uznawane jest za zastrzeżenie formy dla celów dowodowych. Wskazać należy, że treść art. 246 k.p.c. nie została dostosowana do obecnego brzmienia przepisów KC dotyczących, obok formy pisemnej, również formy dokumentowej i elektronicznej. Podzielić należy jednak pogląd, że zakres ograniczeń dowodowych przewidziany w tym przepisie dotyczy wszystkich tych form [zob. M. R. , w: A. M. , K. P. (red.), Kodeks, t. I, art. 246, Nb 6 i 7].

Skutkiem niedochowania formy ad probationem są ograniczenia o charakterze procesowym dotyczące możliwości przeprowadzenia dowodów z zeznań świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). Możliwość dopuszczenia tych dowodów powstaje w dwóch sytuacjach. Pierwsza z nich występuje, gdy wymagana dla celów dowodowych forma pisemna, dokumentowa lub elektroniczna została zachowana, jednakże doszło do utraty dokumentu inkorporującego tę czynność prawną. Sytuacja druga występuje, gdy czynność prawna została dokonana bez dochowania formy zastrzeżonej dla celów dowodowych – wówczas przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron jest dopuszczalne jedynie w następujących okolicznościach: 1) gdy obie strony czynności prawnej wyrażą na to zgodę; 2) żądanie przeprowadzenia dowodu pochodzi od konsumenta będącego stroną czynności prawnej z przedsiębiorcą; 3) fakt dokonania czynności prawnej został uprawdopodobniony za pomocą dokumentu; 4) czynność prawna dokonana została w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami.

Zatem skoro pozwany nie kwestionował, że zawarł z powodem umowę pożyczki, tylko twierdzi, że treść tej umowy była inna – to jest że była to umowa warunkowa w tym sensie, że na powodzie ciążył obowiązek zwrotu kwoty pożyczki tylko w sytuacji gdy powód spełni świadczenie na rzecz innej osoby, to takiej treści umowy jako wymagającej zachowania dla celów dowodowych formy pisemnej pozwany nie mógł dowodzić w tym procesie zeznaniami świadków ani dowodem z przesłuchania stron. Dlatego też jego wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka Z. S. jako dowodu którego przeprowadzenie wyłączają przepisy podlegał na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 1 k.p.c. pominięciu.

Reasumując Sąd uznał za udowodniony fakt zawarcia między stronami w dniu w dniu 16 sierpnia 2018 r. umowy pożyczki na kwotę 167.600 zł z terminem zwrotu ustalonym na dzień 1 stycznia 2021 r. Pozwany nie zwrócił w umówionym terminie pożyczki. Zatem żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda żądanej pozwem kwoty było zasadne, w tym również w zakresie żądania odsetkowego (ar. 481 k.c.), co uzasadniało na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. utrzymanie w całości nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 15 lutego 2023 r.

Z uwagi na to, że po wydaniu nakazu zapłaty powód udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia sprawy radcy prawnemu, należało na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. art. 99 k.p.c. zasądzić dodatkowo na rzecz powoda kwotę 10.817 zł, w tym 10.800 zł z tytułu stawki za czynności radcy prawnego (§ 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych - t. j.Dz.U. z 2023 r., poz. 1935) oraz wydatek na opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

Sędzia SO Ewa Tomczyk