Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	SSO Alina Gąsior
Protokolant	st.sekr.sądowy Beata Gurdziołek

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2020 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa D. R.

przeciwko Skarbowi Państwa- Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w L. zastępowanej przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda D. R. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego.

SSO Alina Gąsior

Sygn. akt I C 1440/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 stycznia 2019 r. (data nadania) wniesionym do Sądu Rejonowego w Opocznie w sprawie sygn. akt I C 87/19 powód D. R. wniósł przeciwko Skarbowi Państwa – Ambasadzie Rzeczypospolitej w L. oraz ambasadorowi o zasądzenie na jego rzecz kwoty 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania z odsetkami ustawowymi od dnia wyrokowani oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, iż pracownik Ambasady RP w L. M. L. błędnie zaadresowała korespondencję z dnia 22 listopada 2017 r. skierowaną do powoda, w ten sposób, że wysyłając ją na adres placówki więziennej nie podała jego imienia i nazwiska, przez co funkcjonariusze służby więziennej otworzyli korespondencję i zapoznali się z jej treścią.

W odpowiedzi na pozew pozwany z dnia 7 sierpnia 2019 r. (data nadania) Skarb Państwa - Ambasada Rzeczypospolitej w L., reprezentowana przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi wskazał, że pozwany Ambasador nie ma legitymacji biernej, a ponadto podniósł zarzut nieudowodnienia roszczenia, jak też iż korespondencja nie zawierała danych wrażliwych.

W dniu 31 października 2019 r. powód zmodyfikował żądanie i wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 2.500.000 zł.

Postanowieniem z dnia 31 października 2019 r. Sąd Rejonowy w Opocznie stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał tut. Sądowi jako właściwemu do jej rozpoznania i rozstrzygnięcia.

W piśmie procesowym z dnia 23 grudnia 2019 r. (data nadania) pozwany Skarb Państwa, zastępowany przez Prokuratorię Generalną RP, wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej. W uzasadnieniu pozwany podtrzymał dotychczasową argumentację, a także dodatkowo wskazał, iż szkoda w wysokości określonej przez powoda pozostaje szkodą wyłącznie hipotetyczną.

Na rozprawie w dniu 13 stycznia 2020 roku powód popierał powództwo, oświadczając, że wnosi o zasądzenie kwoty 2.500 000 zł tytułem odszkodowania za szkodę poniesioną z tytułu nieudzielenia mu pomocy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. R. odbywał na terenie Wielkiej Brytanii karę pozbawienia wolności. Z uwagi na ekstradycję odbywał karę pozbawienia wolności w Polsce.

/dowód: zeznania powoda na rozprawie w dniu 13 stycznia 2020 r.: płyta k.129, protokół k.127/

Wydział Konsularny Ambasady RP w L. udzielał powodowi pomocy konsularnej podczas jego pobytu w zakładach karnych w Wielkiej Brytanii.

W dniu 12 październiku 2017 r. powód z Aresztu Śledczego w K. wysłał pismo do Prokuratury Krajowej zawierające prośbę o udzielenie mu pomocy w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych od zakładów karnych na terenie Wielkiej Brytanii. Prokuratura Krajowa przekazała je do Ministerstwa Spraw Zagranicznych z prośbą o stosowne rozpoznanie w zakresie posiadanych kompetencji.

W dniu 17 listopada 2017 r. Wydział Konsularny Ambasady w L. otrzymał za pośrednictwem Departamentu Konsularnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych korespondencję skierowaną przez Prokuraturę Krajową zawierającą pisma powoda.

/dowód: pismo Prokuratury Krajowej z 16.11.2017 r. z załącznikami k.20-25v/

W odpowiedzi Wydział Konsularny w dniu 22 listopada 2017 r. wystosował do powoda pismo na adres Aresztu Śledczego w K., pod którym podpisała się III sekretarz/wicekonsul M. L.. Korespondencja zawierała informację, że Ambasada RP w L. nie może reprezentować go w procesie odszkodowawczym, jednak powód może ustanowić przedstawiciela prawnego na terenie Wielkiej Brytanii, który w jego imieniu mógłby dochodzić roszczeń odszkodowawczych. Do pisma została załączona lista kancelarii prawnych, działających na terenie Wielkiej Brytanii, z usług których powód mógłby skorzystać.

Koperta z adresem nie zawierała imienia i nazwiska powoda, a jedynie adres Aresztu Śledczego w K..

/dowód: pismo Ambasady RP w L. z 22.11.2017 r. wraz z kopertą k.123-123v/

W dniu 6 grudnia 2017 r. Wydział Konsularny otrzymał notyfikację z Aresztu Śledczego w K., że korespondencja została przekazana dalej do Aresztu Śledczego w C., gdyż w międzyczasie powód został tam przeniesiony.

/dowód: potwierdzenie przekazania korespondencji k.27/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne.

Należy zaznaczyć, że powód dochodząc kwoty 2.500 000 zł zamiennie określa, że dochodzi jej tytułem odszkodowania lub zadośćuczynienia. Rozważając roszczenie powoda jako zadośćuczynienie należy mieć na uwadze przepisy art. 448 kc w zw. z art. 23 i 24 § 1 kc. (zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci tajemnicy korespondencji).

W pierwszej kolejności odnieść należy się jednak do legitymacji biernej pozwanego. Powód skierował żądanie przeciwko Skarbu Państwa, Ambasadzie RP w L. oraz ambasadorowi. Co do zasady jednostce organizacyjnej osoby prawnej zdolność sądowa nie przysługuje. Nie ma również podstaw do przyjęcia, że zdolność sądowa ambasady wynika z art. 64 § 2 kc. Jednym z kryteriów decydujących o uznaniu określonych tworów organizacyjnych za organizacje społecznie w rozumieniu art. 64 § 2 kpc jest istnienie ich pewnej samodzielności prawnej. Ambasada kryterium tego nie spełnia, gdyż jest jedynie organem państwa wysyłającego działającym za granicą. Wyjątek od ogólnych zasad określających zdolność sądową w postępowaniu cywilnym przewiduje art. 460 kpc, w którym w sprawach z zakresu prawa pracy przyznano zdolność sądową określonym jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej. Zastosowanie tego przepisu w rozpoznawanej sprawie nie wchodzi jednak w rachubę. W konsekwencji stwierdzić trzeba, że na gruncie polskiego prawa procesowego nie ma podstaw do przyznania zdolności sądowej ambasadzie państwa obcego w Polsce (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2007 r., I CSK 6/07, OSNC 2008 nr 7-8, poz. 90, str. 141 wraz z orzecznictwem tam podanym). Jednakże powód jako pozwanego podał Ambasadę RP w L. obok Skarbu Państwa, a zatem w istocie pozwał on również państwo wysyłające. Dlatego przyjąć należało, iż żądanie powoda oparte zostało na twierdzeniu, iż jednostka wskazana jako strona (Ambasada RP) jest podmiotem Skarbu Państwa. Co do legitymacji ambasadora wskazać należy, iż co do zasady ambasadorowi jako szefowi misji dyplomatycznej przysługuje zdolność sądowa w postępowaniu przed sądem państwa przyjmującego, natomiast skoro konsul podlega ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, zgodzić należy się z pozwanym, że nie przysługuje mu ona w postępowaniu krajowym. W tym zakresie Sąd podziela zarzut pozwanego, jednakże nie powoduje to braku legitymacji prawnej po stronie pozwanego, skoro powód prawidłowo oznaczył Ambasadę RP w L. jako jednostkę przynależną Skarbowi Państwa.

Przechodząc do samego żądania powoda, wskazać należy, iż zgodnie z art. 448 zd. 1 kc w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 448 kc jest samodzielnym instrumentem ochrony dóbr osobistych. Przepis wymienia przesłanki i środki sądowej ochrony dóbr osobistych. Przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie, są: istnienie dobra osobistego, zagrożenie lub naruszenie tego dobra oraz bezprawność zagrożenia lub naruszenia. Pierwsze dwie przesłanki udowodnić musi powód dochodzący ochrony, natomiast pozwany może bronić się, wykazując, że nie działał bezprawnie. Na pozwanym spoczywać będzie ciężar dowodu w tym zakresie. Jednoznacznie wskazuje na to przepis art. 24 § 1 kc używając zwrotu „chyba, że nie jest ono bezprawne”.

Tajemnica korespondencji pozostaje pod ochroną prawa cywilnego jako jedno z wymienionych w art. 23 kc dóbr osobistych. Jej ochronę gwarantują także m.in. art. 49 Konstytucji oraz art. 12 (...) Deklaracji Praw Człowieka oraz art. 82 i 83 prawa autorskiego.

Naruszenie dobra osobistego w postaci tajemnicy korespondencji ma miejsce w przypadku zapoznania się z treścią cudzej korespondencji lub rozpowszechnienia tej korespondencji. Korespondencja objęta jest tajemnicą nawet przed jej dotarciem do adresata

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż korespondencja z Ambasady RP w L. z dnia 22 listopada 2017 r. została zaadresowana na adres zakładu karnego w K., w którym powód przebywał. W takiej sytuacji mogłoby zaistnieć naruszenie tajemnicy korespondencji, albowiem treść przesyłki mogła zostać odczytana przez inną osobę niż adresat pisma. Powód nie wskazał jednak dokładnie, kto zapoznał z pismem pochodzącym od konsula. Powód nie zgłosił tu żadnych wniosków dowodowych zmierzających do wykazania, czy i kto przeczytał pisma pochodzące od konsula, nie wniósł w szczególności o przesłuchanie funkcjonariusza zakładu karnego zajmującego się przekazywaniem osadzonym korespondencji, który mógłby dysponować wiedzą na temat tego, kto zapoznał się z treścią korespondencji. Powód jedynie ogólnie wskazał, iż z treścią korespondencji zapoznała się służba więzienna. Jednakże sami funkcjonariusze służby więziennej nie mogą być postrzegani jako osoby postronne, gdyż zobowiązani są do zachowania tajemnicy służbowej, w tym także wiadomości pozyskanych przy wykonywaniu funkcji czy w związku z jej wykonaniem. Funkcjonariusz przekazujący korespondencję powinien zapewnić jej dotarcie do adresata, z wyłączeniem innych osób. Tajemnica korespondencji winna być przestrzegana w kontaktach skazanego z osobami trzecimi rozumianymi jako podmioty usytuowane poza strukturą zakładu karnego. A na takie osoby powód nie wskazał.

Pismo z dnia 22 listopada 2017 r. zawierało informację, że Ambasada RP w L. nie może reprezentować powoda w procesie odszkodowawczym, ale powód może ustanowić przedstawiciela prawnego spośród adwokatów polskojęzycznych prowadzących praktykę w Wielkiej Brytanii, objętych załącznikiem. Zgodnie ze stanowiskiem pozwanego wykaz ten jest ogólnie dostępny na stronie internetowej placówki, ponadto korespondencja była dostępna w ograniczonym kręgu osób, zatrudnionych w administracji zakładu karnego. W ocenie Sądu informacje zawarte w piśmie od konsula nie były informacjami „wrażliwymi”, nie dotyczyły bowiem bezpośrednio osoby powoda, jego sytuacji osobistej, finansowej, prywatnej, zdrowotnej, rodzinnej, itp. Z pisma konsula można było jedynie powziąć dwie wiadomości: o tym, że powód zwrócił się do Prokuratury Krajowej w W. pismem z dnia 11 października 2017 r., który odesłał to pismo do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a także iż pismo to dotyczyło roszczenia odszkodowawczego przeciwko pracownikom Służby Więziennej w związku z wypadkiem. Osoba, która poznałaby treść pisma, nie uzyskałaby wiedzy co do tego, co jest konkretnie przedmiotem pisma powoda z dnia 11 października 2017 r., czego powód się domaga i z jakich okoliczności faktycznych wynika zgłaszane przez niego roszczenie.

Również zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z art. 448 kc zadośćuczynienie przysługuje w razie wystąpienia krzywdy, czyli szkody niemajątkowej. Powód, żądając tak znacznej kwoty, w ogóle nie uzasadnił, na czym miałaby krzywda po jego stronie polegać, tzn. jak miałby zostać dotknięty ujawnieniem tajemnicy korespondencji, jakie konkretnie skutki w jego sferze osobistej, uczuciowej, psychicznej, intelektualnej miałoby to ujawnienie tajemnicy wywołać. Co więcej, w chwili wpłynięcia korespondencji do zakładu karnego w K. powoda nie było już na jego terenie, bowiem został przekazany do innego zakładu. Wobec braku wykazania zaistnienia krzywdy, brak jest podstaw do dochodzenia z tego tytułu zadośćuczynienia.

Oceniając żądanie powoda jako odszkodowanie należy wskazać, że jego źródłem miałaby być szkoda, której powód miał doznać przebywając w zakładzie karnym w Wielkiej Brytanii, a następnie brak pomocy ze strony władz polskich w dochodzeniu odszkodowania.

W ocenie Sądu tak skonstruowane roszczenie jest czysto hipotetyczne, a powód domagając się jego zasądzenia nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie swoich twierdzeń. Powód ogólnie wskazał, że w wyniku upadku doznał obrażeń, które spowodowały uszczerbek na jego zdrowiu, nie przedstawiając na tę okoliczność żadnych dowodów i jednocześnie domagając się od pozwanego pomocy w dochodzeniu swoich żądań.

Na marginesie wskazać należy, iż przez okres 2 lata pozwany urząd w sposób kompleksowy wspierał powoda podczas jego funkcjonowania w ramach brytyjskiego systemu penitencjarnego (k.28-28v), co ma dodatkowy wpływ na ocenę żądania na płaszczyźnie zasad współżycia społecznego. Sąd w toku postępowania nie był natomiast zobligowany do poszukiwania przyczyn w zakresie odmowy pomocy prawnej konsula i ich oceny, bowiem nie wchodziło to w zakres niniejszego postępowania.

Reasumując, przedstawione w pozwie okoliczności nie wskazują, by działania Skarbu Państwa doprowadziły do naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego powoda bądź też spowodowały po stronie powoda szkodę skutkującą dochodzeniem odszkodowania.

Tym samym żądanie pozwu nie znajduje w okolicznościach sprawy należytego usprawiedliwienia i Sąd powództwo oddalił jako bezzasadne.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu, mając na uwadze jego sytuację osobistą i majątkową. Powód w toku postępowania korzystał ze zwolnienia od kosztów sądowych, z oświadczenia o stanie majątkowym wynika, że nie posiada żadnych dochodów i aktualnie pozostaje na utrzymaniu rodziców.

SSO Alina Gąsior