Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia Adam Bojko
Protokolant	sekr. sąd. Angelika Szeszko

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim
na rozprawie

sprawy z powództwa J. G. i A. G.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie nieważności czynności prawnej i zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów J. G. i A. G. w częściach równych na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 5 657,00 zł (pięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt siedem złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1567/23

UZASADNIENIE

Powodowie J. G. i A. G. w pozwie wniesionym przeciwko (...) S.A. w W. zażądali:

1.  ustalenia, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 kwietnia 2009 r., zawarta 7 kwietnia 2009 r. jest nieważna;

2.  zasądzenia od pozwanego na ich rzecz kwoty 194 197,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tj. po 97 098,56 zł na rzecz każdego z powodów (1/2 udziału) tytułu tytułem zwrotu części nienależnie pobranych kwot w przypadku uznania, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 kwietnia 2009 r., zawarta 7 kwietnia 2009 r. jest nieważna;

3.  ewentualnie w przypadku uznania, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 kwietnia 2009 r., zawarta 7 kwietnia 2009 r. jest ważna, zasądzenia od pozwanego na ich rzecz kwoty 129 737,32 zł z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tj. po 64 868,66 zł na rzecz każdego z powodów (1/2 udziału) tytułu tytułem zwrotu części nienależnie pobranych kwot w przypadku uznania, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 kwietnia 2009 r., zawarta 7 kwietnia 2009 r. jest ważna;

4.  ewentualnie w przypadku uznania, że roszczenie z pkt 3 jest niezasadne, zasądzenia od pozwanego na ich rzecz kwoty 32 687,34 zł z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tj. po 16 343,67 zł na rzecz każdego z powodów (1/2 udziału) tytułu tytułem zwrotu części nienależnie pobranych kwot w przypadku uznania, że w umowie kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 kwietnia 2009 r., zawartej 7 kwietnia 2009 r. znajdują się niedozwolone postanowienia umowne dotyczące w zakresie oprocentowania – jednakże tylko wyłącznie odnośnie stawki (...).

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że w dniu 7 kwietnia 2009 r. zawarli z (...) Bank S.A. w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...). Powodowie wskazali, że postanowienia umowy dotyczące ustalania zmiennego oprocentowania kredytu z zastosowaniem stawki referencyjnej WIBOR tj. § 1 ust. 3, § 13 ust. 1 -5 mają charakter abuzywny, z uwagi na nierównomierne rozłożenie pomiędzy stronami umowy ryzyka wynikającego z zastrzeżenia zmiennej stopy oprocentowania, która może podlegać nieograniczonym zmianom tylko na skutek hipotetycznych wskazań banków - bez zagwarantowania w umowie jakichkolwiek mechanizmów, które mogłyby ograniczyć ryzyko ponoszone przez konsumenta. Powodowie nie mieli bowiem żadnego wpływu na wysokość stawki WIBOR w poszczególnych okresach, a wartość ta była wyznaczana nie na podstawie realnych rynkowych wartości, lecz na podstawie hipotetycznych ofert banków. Ukształtowanie umowy kredytu, w której nie określono żadnego wskaźnika służącego ustalaniu wysokości oprocentowania poza marżą banku, byłoby sprzeczne z naturą stosunku kredytowego ewentualnie z zasadami współżycia społecznego, w związku z czym po usunięciu niedozwolonych postanowień, dalsze obowiązywanie umowy nie jest możliwe. Z ostrożności procesowej, z uwagi na brak jednolitego orzecznictwa, powodowie sformułowali roszczenie o zapłatę oparte na zerowym oprocentowaniu, a w dalszej kolejności na oprocentowaniu obejmującym wyłącznie marżę banku.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany wskazał, że postanowienia umowy kredytu dotyczące zmiennego oprocentowania nie poddają się ocenie w zakresie zarzucanej w pozwie abuzywności. Zostały bowiem sformułowane jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości, a powodowie mogli w każdej chwili samodzielnie je zweryfikować z oficjalnie publikowaną przez administratora wartością. Bank stosuje wskaźnik WIBOR jako komponent ustalenia oprocentowania zgodnie z ustawą Prawo bankowe oraz Rozporządzeniem (...), a ustawowa regulacja nie może podlegać ocenie z punktu widzenia abuzywności. Niezależnie od powyższego bank oferował powodom możliwość negocjowania spornych postanowień umowy, a powodowie mogli się zdecydować na kredyt w innej walucie i z innym wskaźnikiem. Bank spełnił również wszystkie obowiązki informacyjne w zakresie informowania o ryzyku stosowania zmiennego oprocentowania. Ryzyko zmiany stopy procentowej nie ma przy tym charakteru nieograniczonego, albowiem został ustawowo ograniczone do wysokości odsetek maksymalnych. Definicja stawki referencyjnej WIBOR jest zawarta w § 6 ust. 12 umowy oraz w § 2 Regulaminu, a Bank nie był i nie jest zobowiązany do wyjaśniania mechanizmu ustalania wskaźnika WIBOR swoim klientom. Umowa w sposób precyzyjny wskazuje na zasady ustalania oprocentowania i jego zmiany, nie pozostawiając pozwanemu żadnej dowolności w tym zakresie, opiera się na weryfikowalnym wskaźniku, którego wysokość jest całkowicie niezależna od pozwanego. Zarzuty dotyczące WIBOR, w tym jego kalkulacji są chybione względem pozwanego, albowiem nie jest on administratorem tego wskaźnika. Nie ma również nawet hipotetycznego wpływu na jego wysokość, ponieważ nie jest bankiem panelistą WIBOR. W ocenie pozwanego nawet w przypadku uznania kwestionowanych postanowień za abuzywne w ich miejsce powinny wejść postanowienia k.c. dotyczące odsetek ustawowych kapitałowych, wynoszących sumę stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 kwietnia 2009 roku pomiędzy (...) Bank S.A. w K., a powodami została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...). Zgodnie z umową bank udzielił powodom kredytu w kwocie 186 552,17 złotych, a powodowie zobowiązali się do spłaty kredytu w 360 miesięcznych równych ratach kapitałowo - odsetkowych.

Zgodnie z § 1 ust. 3 umowy oprocentowanie kredytu jest zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosi 9,90 % w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki (...) i marży Banku, która wynosi 5,55 %. Kredytobiorca oświadcza, że jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko.

§ 6 pkt 12 umowy zawiera definicję wskaźnika WIBOR 3 miesięczny (WIBOR 3m) – (W. I. R.) wskazując, że jest to oprocentowanie na jakie banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom na rynku międzybankowym w W. na okres trzech miesięcy (dane publikuje m. in. dziennik Rzeczpospolita).

Według § 13 umowy oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu (...) (ust.1). Indeks (...) dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek WIBOR 3m, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę. W przypadku, gdy 26 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3m obliczana jest od najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu. W przypadku, gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3m obliczana jest do najbliższego dnia roboczego, poprzedzającego ten dzień. Indeks (...) obliczany jest do dwóch miejsc po przecinku (ust. 2). Indeks (...) ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość Indeksu jest różna od obowiązującej stawki Indeksu (...) o przynajmniej 0,1 punktu procentowego (ust. 3). W przypadku likwidacji stawki WIBOR, Bank w terminie 14-stu dni od daty jej likwidacji, określi nowy czynnik, na podstawie, którego określane będzie oprocentowanie kredytu, nie spowoduje to jednak zwiększenia marży ryzyka Banku. Nowy wskaźnik obowiązywać będzie od 1-go dnia kwartału następującego po kwartale, w którym stawka WIBOR ulegnie likwidacji (ust. 4). Bank dokonując zmiany oprocentowania, zawiadamia Kredytobiorcę, Poręczycieli i właścicieli nieruchomości o aktualnej wysokości stopy oprocentowania oraz dacie jej wprowadzenia, doręczając nowy harmonogram spłat listem poleconym. Zawiadomienie o zmianie oprocentowania staje się integralną częścią umowy i nie wymaga aneksu (ust. 5).

Integralną część umowy stanowił Regulamin do umowy kredytu hipotecznego.

/dowód: umowa kredytu hipotecznego nr (...) k.15-25, Regulamin produktu kredyt hipoteczny DOM k. 181 - 188/

Umowa kredytu została zawarta na wniosek powodów. We wniosku kredytowym powodowie wnosili o udzielenie kredytu w kwocie 167 800 zł na okres 360 miesięcy.

/dowód: wniosek o kredyt hipoteczny nr 111 948 k.161-168/

W 2011 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy kredytu hipotecznego nr (...), w celu restrukturyzacji zadłużenia powodów w kwocie 4 706,40 zł, poprzez czasowe zmniejszenie wysokości i odroczenie spłaty części rat przez okres 60 miesięcy, a ponadto wydłużenie okresu spłaty kredytu. Zgodnie z aneksem okres spłaty kredytu został przedłużony do dnia 31 grudnia 2049 r., zmieniły się też na czas określony zasady spłaty kredytu w ten sposób, że w okresie 60 miesięcy od dnia wejścia w życiu aneksu, kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty miesięcznych rat w wysokości 850 zł, które będą w całości zaliczane na poczet spłaty kapitału kredytu, a odsetki od kapitału będą naliczane, jednakże ich spłata została zawieszona, a po upływie okresu karencji zostaną doliczone do kwoty kapitału kredytu. Zgodnie z § 2 aneksu oprocentowanie kredytu jest zmienne i w dniu zawarcia aneksu wynosi 9,41 %. Warunki zmiany oprocentowania określa umowa kredytu (ust. 1). Kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko. Zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz na wysokość rat kapitałowo – odsetkowych lub odsetkowych. Sposób ustalania oprocentowania kredytu określa umowa (ust.2).

/dowód: aneks nr (...) do umowy kredytu hipotecznego z dnia 3.04.2009 r. k.177-180/

W okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 4 kwietnia 2023 r. powodowie spełnili na rzecz banku świadczenie w łącznej kwocie 194.197,12 zł .

/dowód: zaświadczenie pozwanego z dnia 4.04.2023 r. k.30, historia zadłużenia oraz spłat k. 31 -34, wyciąg z rachunku kredytu k. 35 – 50/

Powodowie w sprawie kredytu zgłosili się do pośrednika finansowego. Pracownik pośrednika finansowego zaproponował im zawarcie umowy kredytu z pozwanym bankiem, albowiem bank badając zdolność kredytową, uwzględniał diety otrzymywane przez powoda z tytułu wykonywania pracy kierowcy za granicą. Raty kredytu wzrosły znacząco w czasie pandemii covid -19.

/dowód: zeznania powódki J. G. k. 365 – 365 odwrót, k. 356 odwrót – 357, zeznania powoda A. G. k. 365 odwrót, k. 357/

Pracownik pośrednika finansowego informował klientów, że oprocentowanie kredytu składa się WIBOR – u i marży banku oraz o ryzyku jego zmiany. Nie zapewniał klientów, że oprocentowanie kredytu nie wzrośnie znacząco w całym okresie kredytowania. Klienci dysponowali czasem niezbędnym do zapoznania się z umową.

/dowód: zeznania świadka A. B. k. 364 odwrót – 365/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest niezasadne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 – 4 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidulanie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanej konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Uregulowanie art. 385 ¹ k.c. stanowi implementację do prawa polskiego postanowień dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE L Nr 95, s. 29 ze zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, s. 288).

Jak jednak stanowi art. 1 ust. 2 powyższej dyrektywy warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze oraz postanowienia lub zasady konwencji międzynarodowych, których stroną są Państwa Członkowskie lub Wspólnota, zwłaszcza w dziedzinie transportu, nie będą podlegały przepisom niniejszej dyrektywy.

W orzecznictwie (...) wyjaśniono, że wyrażenie „obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze” w świetle motywu trzynastego tej dyrektywy obejmuje zarówno przepisy prawa krajowego, które mają zastosowanie między umawiającymi się stronami niezależnie od ich wyboru, ale również te, które mają charakter dyspozytywny, to znaczy mają zastosowanie domyślnie w braku odmiennych uzgodnień między stronami (por. postanowienie (...) z 14 kwietnia 2021 r., C-364/19, XU i inni przeciwko (...) SA). Dodatkowo warunek umowny, który nie był indywidualnie negocjowany, lecz odzwierciedla zasadę, która zgodnie z prawem krajowym znajduje zastosowanie między umawiającymi się stronami, nie jest objęty zakresem stosowania dyrektywy 93/13 z zastrzeżeniem, że nie dokonano żadnych innych uzgodnień w tym zakresie (por. wyrok (...) z 9 lipca 2020 r., C 81/19, NG i OH przeciwko (...) SA).

Zgodnie z przepisem art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz nadzorze na pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 2245, ze zm.), jeśli strony nie uzgodniły stałej stopy oprocentowania, to sposób ustalania stopy procentowej określa się jako wartość wskaźnika referencyjnego oraz wysokość marży ustalonej w umowie. Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 28 powyższej ustawy wskaźnikiem referencyjnym jest wskaźnik opisany w art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) (...) z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającego dyrektywy 2008/48/WE i (...) oraz rozporządzenie (UE) nr (...) (dalej jako rozporządzenie (...)).

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia (...) wskaźnikiem referencyjnym jest dowolny indeks stanowiący odniesienie do określenia kwoty przypadającej do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub umowy finansowej lub do określenia wartości instrumentu finansowego bądź indeks stosowany do pomiaru wyników funduszu inwestycyjnego w celu śledzenia stopy zwrotu takiego indeksu lub określenia alokacji aktywów z portfela, lub obliczania opłat za wyniki.

Wskaźnik WIBOR 3M niewątpliwie spełnia parametry powyższego wskaźnika. Został on wskazany wprost jako kluczowy wskaźnik referencyjny w załączniku do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) (...) z dnia 11 sierpnia 2016 r. ustanawiającego wykaz kluczowych wskaźników referencyjnych stosowanych na rynkach finansowych.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 rozporządzenia (...) podmiot nadzorowany może stosować w Unii wskaźnik referencyjny lub zestaw wskaźników jeżeli wskaźnik referencyjny opracowuje administrator mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w Unii i wpisany do rejestru, o którym mowa w art. 36, lub wskaźnik referencyjny, który wpisano do rejestru, o którym mowa w art. 36.

Jak natomiast stanowi art. 51 ust. 1 rozporządzenia (...) podmiot opracowujący indeks, który opracowuje wskaźnik referencyjny w dniu 30 czerwca 2016 r. występuje z wnioskiem o udzielenie zezwolenia lub o rejestrację zgodnie z art. 34 do dnia 1 stycznia 2020 r. Według art. 51 ust. 3 rozporządzenia (...) podmiot opracowujący indeks może nadal opracowywać istniejący wskaźnik referencyjny, który mogą stosować podmioty nadzorowane, do dnia 1 stycznia 2020 r., lub, jeżeli podmiot opracowujący indeks złoży wniosek o udzielenie zezwolenia lub rejestrację zgodnie z ust. 1 – do czasu odmowy udzielenia zezwolenia lub dokonania rejestracji, o ile taka nastąpi.

W dacie wejścia w życie rozporządzenia (...) podmiotem opracowującym WIBOR była (...) S.A. w W.. Podmiot ten w dniu 16 grudnia 2020 r. uzyskał zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na opracowywanie wskaźników referencyjnych stopy procentowej i został wpisany do rejestru administratorów prowadzonym przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych ( (...)).

Wobec powyższego postanowienia umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M co do zasady nie powinny stanowić przedmiotu badania na podstawie przepisów dyrektywy unijnej 93/13 i przepisów krajowych o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 ¹ KC).

W niniejszej sprawie umowa kredytu została zawarta w dniu 3 kwietnia 2009 r., a tym samym przed wejściem w życie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz nadzorze na pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, jak również przed wejściem w życie rozporządzenia (...). Tym samym w dacie zawarcia umowy jej postanowienia o zmiennym oprocentowaniu nie odzwierciedlały regulacji ustawowej.

Zgodnie z treścią art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Pojęcie konsumenta ma charakter obiektywny i należy je oceniać w świetle kryterium funkcjonalnego, ustalając, czy dana czynność prawna pozostaje poza zakresem wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej. Bez znaczenia dla zastosowania definicji konsumenta jest cel lub motyw danej czynności, zasobność konsumenta, wysokie kompetencje merytoryczne konsumenta, jego doświadczenie czy też świadome podejmowanie ryzyka (por. wyrok SN z 28.6.2017 r., IV CSK 483/16, Legalis, K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023, Legalis art. 22 ¹, pkt 34 i cytowane tam orzecznictwo).

Odnosząc powyższe uwagi do stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie należy stwierdzić, że zawarcie umowy kredytu przez strony nie miało związku z działalnością gospodarczą bądź zawodową powodów, albowiem powodowie nie prowadzili takiej działalności. Czynność powodów nie miała również charakteru inwestycyjnego, ponieważ powodowie zawarli umowę kredytu w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych oraz konsolidacji istniejących zobowiązań kredytowych o charakterze konsumpcyjnym.

Brak indywidualnego uzgodnienia kwestionowanych przez powodów postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania wynika z samego charakteru zawartej umowy – opartej o treść stosowanego przez bank wzorca umownego. Taki sposób zawierania umowy w zasadzie wyklucza możliwość indywidualnego wpływania przez konsumenta na treść powstałego stosunku prawnego, poza ustaleniem kwoty kredytu, ewentualnie wysokości marży czy prowizji. Przy czym wpływ konsumenta musi mieć charakter realny, rzeczywiście zostać mu zaoferowany, a nie polegać na teoretycznej możliwości wystąpienia z wnioskiem o zmianę określonych postanowień umowy. Nie stanowi też indywidualnego uzgodnienia dokonanie wyboru przez konsumenta jednego z rodzaju umowy (oferty) przedstawionej przez przedsiębiorcę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2019 r., IV CSK 13/19, L.).

Skoro umowę zawarto z wykorzystaniem wzorca wykreowanego przez bank, a kwestionowane postanowienia stanowiły jej integralny i nie zmodyfikowany w żaden sposób element, oczywiste jest, że powodowie nie mieli możliwości indywidualnego wpływania na treść powstałego stosunku prawnego, poza ustaleniem kwoty kredytu, ewentualnie wysokości marży czy prowizji.

Strona pozwana nie wykazała, że postanowienia umowy wprowadzające mechanizm zmiennego oprocentowania kredytu były wynikiem indywidualnych negocjacji, bądź też, że powodowie mieli realną możliwość ich negocjowania. Sam fakt, że powodowie mogli wystąpić o negocjacje warunków cenowych umowy jest bez znaczenia, albowiem nie są one elementem kwestionowanego mechanizmu zmiennego oprocentowania kredytu, a ponadto pozwany nie wykazał, że poinformował powodów o takiej możliwości.

Wbrew stanowisku strony pozwanej złożenie przez powodów wniosku kredytowego oraz wydanie przez pozwanego decyzji kredytowej nie dowodzi negocjowania warunków umowy przez strony w szczególności w zakresie mechanizmu zmiennego oprocentowania kredytu.

Klauzula zmiennego oprocentowania uregulowana w umowie zawartej przez strony określa cenę za korzystanie przez powodów z kapitału kredytu, a tym samym definiuje główne świadczenie kredytobiorcy. W konsekwencji klauzula ta podlegałaby kontroli pod względem abuzywności tylko wówczas, gdyby nie została sformułowana jednoznacznie. Zgodnie bowiem z wykładnią zawartą w wyroku (...) z dnia 13 lipca 2023 r. w sprawie C-265/22, decydującą rolę w ramach tej oceny odgrywają, po pierwsze, kwestia, czy warunki umowne zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem, w taki sposób, że umożliwiają przeciętnemu konsumentowi, czyli konsumentowi właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i rozsądnemu, ocenę tego kosztu (tu oprocentowania), a po drugie, wskazanie albo niewskazanie w umowie kredytu informacji uważanych w świetle charakteru towarów i usług będących jego przedmiotem za istotne (tezy 54 -56). Co się tyczy w szczególności warunku przewidującego w ramach umowy kredytu hipotecznego wynagrodzenie za ten kredyt w postaci odsetek obliczonych na podstawie zmiennej stopy ustalonej, tak jak w sprawie w postępowaniu głównym, poprzez odniesienie do oficjalnego wskaźnika, to wymóg przejrzystości należy rozumieć w ten sposób, że wymaga on w szczególności, aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument był w stanie zrozumieć konkretne działanie sposobu obliczania tej stopy i oszacować w ten sposób, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla jego zobowiązań finansowych. Na elementy szczególnie istotne dla oceny, jakiej powinien dokonać sąd krajowy w tym względzie, składają się z jednej strony okoliczność, czy ze względu na publikację sposobu obliczania wspomnianej stopy procentowej główne elementy dotyczące obliczania tej stopy są łatwo dostępne dla każdej osoby zamierzającej zawrzeć umowę o kredyt hipoteczny oraz z drugiej strony dostarczenie informacji na temat zmian w przeszłości tego wskaźnika, na podstawie którego obliczana jest ta stopa procentowa (wyrok (...) z dnia 3 marca 2020 r., w sprawie C-125/18, teza 56).

Z kolei w orzecznictwie Sądu Najwyższego za dopuszczalne uznano określenie w umowie kredytowej klauzuli zmiennego oprocentowania w sytuacji, gdy wskazane są okoliczności, od jakich zmiana ta jest uzależniona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.04.2002 r., II CKN 933/99, L.).

W treści wynika bowiem, że oprocentowanie kredytu jest zmienne i składa się ze średniej arytmetycznej stawek WIBOR 3M obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę oraz z marży Banku, niezmiennej w całym okresie kredytowania, wynoszącej 5,55 %. Oprocentowanie kredytu na dzień zawarcia umowy wynosiło 9,90 % w stosunku rocznym. Zgodnie z umową średnia arytmetyczna stawek WIBOR 3M obliczana jest do dwóch miejsc po przecinku oraz ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli jej wartość jest różna od obowiązującej poprzednio średniej arytmetycznej o przynajmniej 0,1 punktu procentowego. Bank dokonując zmiany oprocentowania, zawiadamia Kredytobiorcę, Poręczycieli i właścicieli nieruchomości o aktualnej wysokości stopy oprocentowania oraz dacie jej wprowadzenia, doręczając nowy harmonogram spłat listem poleconym.

Umowa kredytu zawiera definicję wskaźnika WIBOR 3m, informację o miejscu publikacji wysokości tego wskaźnika, sposobie obliczania zmiennej stawki oprocentowania, a ponadto nakłada na bank obowiązek doręczenia kredytobiorcy pisemnej informacji o zmianie oprocentowania oraz aktualnej wysokości stopy procentowej i wysokości raty kapitałowo.

Z kolei informacja o wysokości wskaźnika WIBOR 3M (ang. W. I. R.), będącego wskaźnikiem referencyjnym trzymiesięcznych depozytów złotowych na polskim rynku międzybankowym jest publikowana na stronie informacyjnej administratora tego wskaźnika, którym do 29 czerwca 2017 r. było Stowarzyszenie (...), działające wcześniej pod nazwą (...) Stowarzyszenia (...). Ponadto stawki WIBOR publikowane są i były w serwisach internetowych takich jak B., R., rp.pl, a więc są ogólnodostępne. Ogólnodostępna jest również informacja o sposobie jego wyliczania (por. wydruki stron archiwalnych (...) Polska k. 280 – 286). Tym samym kredytobiorca ma możliwość zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy kredytu, w tym o jego historycznych poziomach, które mogą dać konsumentowi wyobrażenie o możliwym wzroście raty kredytu na skutek wzrostu tego wskaźnika.

Powodowie przed zawarciem umowy zostali poinformowani o ryzyku zmiennej stopy procentowej, co potwierdzają zeznania świadka A. B. oraz zapisy umowy kredytowej. Odmienne zeznania powódki J. G. nie zasługiwały zatem na wiarę i zostały złożone wyłącznie na potrzeby korzystnego dla powodów rozstrzygnięcia procesu.

W ocenie Sądu powodowie w oparciu o informacje przekazane przez bank oraz ogólnodostępne informacje o wysokości wskaźnika WIBOR 3M byli w stanie zrozumieć metodę obliczania stopy procentowej przez bank i oszacować w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria (stała marża + średnia arytmetyczna stawek WIBOR 3M z okresu miesiąca) potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań. Błędne jest bowiem założenie, zgodnie z którym Bank był zobowiązany do wyjaśnienia kredytobiorcom sposobu wyznaczania wskaźnika WIBOR przez jej administratora. Wystarczające jest w tym zakresie odesłanie do jego strony i zawartych tam informacji, albowiem to nie Bank ustala wysokość tego wskaźnika, a jedynie bazuje na nim ustalając ostateczną stopę procentową udzielonego pozwanym kredytu.

Gdyby nawet uznać, że postanowienia dotycząc oprocentowania kredytu nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co umożliwiałoby zbadanie ich pod kątem ich abuzywności, to nie można podzielić stanowiska powodów, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M kształtuje prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Przez dobre obyczaje w rozumieniu art. 385 ¹§ 1 k.c. należy rozumieć pozaprawne reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Chodzi o uczciwe, rzetelne działania stron, a także zaufanie, lojalność, jak również – w stosunkach z konsumentami – do fachowości. Zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami są takie działania, które zmierzają do dezinformacji lub wywołania błędnego mniemania konsumenta (czy szerzej klienta), wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron, nierównomiernego rozłożenia praw i obowiązków między partnerami kontraktowymi.

Pojęcie sprzeczności z dobrymi obyczajami stanowi przeniesienie na grunt prawa krajowego pojęcia sprzeczności z wymogami dobrej wiary użytego w art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13. Przepis ten przewiduje, że warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Równocześnie preambuła dyrektywy zawiera w motywie 16 istotne wskazówki interpretacyjne pozwalające ustalić pożądane zachowania zgodne z wymogami dobrej wiary. W szczególności: przy dokonywaniu oceny działania w dobrej wierze będzie brana pod uwagę zwłaszcza siła pozycji przetargowej stron umowy, a w szczególności, czy konsument był zachęcany do wyrażenia zgody na warunki umowy i czy towary lub usługi były sprzedane lub dostarczone na specjalne zamówienie konsumenta; sprzedawca lub dostawca spełnia wymóg działania w dobrej wierze, jeżeli traktuje on drugą stronę umowy w sposób sprawiedliwy i słuszny, należycie uwzględniając jej prawnie uzasadnione roszczenia.

Rażące naruszenie interesów konsumenta ma miejsce, jeżeli postanowienia umowy poważnie i znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, wprowadzając nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. Chodzi przy tym nie tylko o interesy ekonomiczne, ale też związane ze zdrowiem konsumenta, jego czasem zbędnie traconym, dezorganizacją toku życia, doznaniem przykrości, zawodu, wprowadzenia w błąd, nierzetelności traktowania. W treści art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 omawiana przesłanka uznania postanowień umowy za nieuczciwe została określona jako spowodowanie poważnej i znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.

Oceny czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385 ¹§ 1 KC), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy (por. uchwała SN z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/18). W rezultacie przy dokonywaniu oceny niedozwolonego charakteru określonego postanowienia umownego, również oceny indywidualnej, nie ma żadnego znaczenia w jaki sposób umowa była wykonywana przez strony. W szczególności nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca rzeczywiście korzystał z możliwości, jakie wynikają dla niego z określonego brzmienia postanowień umownych. Istotne jest jedynie, że nie było żadnych przeszkód aby z takich uprawnień, mogących naruszać interesy konsumenta, skorzystał. Postanowienie umowne ma niedozwolony charakter nie dlatego, że jest w niewłaściwy sposób wykorzystywane przez przedsiębiorcę – tym bardziej, że jest to okoliczność, która w toku wykonywania umowy może się zmieniać. To samo postanowienie nie może zaś być abuzywne bądź tracić takiego charakteru jedynie w wyniku przyjęcia przez jedną ze stron umowy określonego sposobu jej wykonania, korzystania bądź niekorzystania z wynikających z niego uprawnień. Postanowienie jest niedozwolone jeśli daje kontrahentowi konsumenta możliwość działania w sposób rażąco naruszający interesy konsumenta.

Zarzuty powodów dotyczące kształtowania ich obowiązków w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, sprowadzają się w istocie do braku rynkowego charakteru wskaźnika WIBOR 3m, albowiem wskaźnik ten nie jest oparty na transakcjach rzeczywistych.

WIBOR to wskaźnik oprocentowania pożyczek na krajowym rynku międzybankowym. Banki biorąc pod uwagę to, po jakiej stopie są w stanie sobie nawzajem pożyczać pieniądze, ustalają oprocentowanie kredytów dla klientów. Faktycznie WIBOR nie musi być oparty na rzeczywistych transakcjach pomiędzy bankami, ale na przybliżeniach, które wynikają z modeli matematycznych, a które pozwalają na złożenie oferty założenia depozytu. Te modele matematyczne nie mają bowiem abstrakcyjnego charakteru. Stawka ta wyznaczana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11:00 podczas tzw. Fixingu, jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania (w ujęciu rocznym) podawanych przez 10 największych banków działających w Polsce, które są uczestnikami panelu WIBOR, gdzie odrzucane są dwie najniższe i dwie najwyższe oferty. W wyniku takiej kalkulacji ustalana jest wysokość stawki WIBOR. W sytuacji, gdy w fixingu bierze udział mniejsza liczba banków (od 8 do 9), to odrzucane są dwie skrajne oferty – najwyższa i najniższa. W wariancie, kiedy banków jest mniej niż 8 w obliczaniu średniej biorą udział wszystkie zgłoszone oferty. WIBOR 3M nie uwzględnia tego, co dzieje się aktualnie na rynku, ale przewiduje, co wydarzy się na rynku w ciągu najbliższych trzech miesięcy, uwzględniając zachodzące procesy ekonomiczne. Co jednak najistotniejsze, stawka WIBOR zależy w istocie od stóp procentowych NBP. Banki lokują bowiem własne środki nabywając od NBP bony pieniężne, dzięki czemu zyskują odsetki w wysokości równej stopie referencyjnej NBP. Nabycie takiego bonu to odpowiednik założenia depozytu w NBP. Z uwagi na charakter oferenta tego bonu (NBP), jest to w istocie dla banku transakcja bez ryzyka. W rezultacie, aby bankowi opłacało się założyć taki depozyt w innym banku celem uzyskania odsetek, a zatem liczyć się z większym ryzykiem inwestycyjnym, kwota odsetek musi być odpowiednio wyższa od stopy referencyjnej NBP. Ponadto okres inwestycji w ww. bony pieniężne wynosi 7 dni, podczas gdy depozyt międzybankowy 1, 3 lub 6 miesięcy, a zatem ryzyko inwestycyjne jest także wydłużone w czasie, stąd wskaźnik WIBOR jest zawsze powiązany ze stopą referencyjną NBP i zawsze jest notowany jako nieco wyższy od niej. Stopa referencyjna NBP jest zatem ekonomicznym fundamentem dla określenia stopy wskaźnika WIBOR. Celem wyznaczenia ceny, po której bankowi warto zainwestować środki w innym banku niż NBP, bank musi oszacować również, jak przez czas inwestycji może zmieniać się stopa referencyjna. W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do przyjęcia, że WIBOR jest wskaźnikiem arbitralnie ustalanym przez banki, bez związku z realiami ekonomicznymi na rynku. Należy podkreślić, że WIBOR został dostosowany do rozporządzenia (...) poprzez wprowadzenie metody kaskady danych zgodnie z Załącznikiem nr 1 do rozporządzenia (...).

Jak przy tym wskazano w załączonej do odpowiedzi na pozew opinii prof. T. S. i dr G. K. z dnia 6 lutego 2023 r. na temat analizy wybranych aspektów ekonomicznych wskaźnika WIBOR, stanowiącej element argumentacji strony pozwanej, do czasu dostosowania wskaźnika WIBOR do wymogów rozporządzenia (...) danymi wejściowymi wykorzystywanymi do kalkulacji fixingu wskaźnika były kwotowania wiążące, a od czasu wdrożenia powyższego dostosowania są nimi kwotowania modelowe lub kwotowania wiążące. Przy czym kwotowania modelowe opierają się na historycznie zawieranych transakcjach, a kwotowania wiążące zachowały charakter wiążących uczestników panelu w ramach okna transakcyjnego cen, po których bank może udzielić płynności innemu bankowi na określony termin lub przyjąć płynność od innego banku na określony termin. Rozporządzenie (...) traktuje obydwa rodzaje kwotowań jako równoprawne i w pełni dopuszczalne (art. 11 ust.1 a, art. 3 ust. 1 pkt 14). Ponieważ wskaźnik WIBOR bazował na kwotowaniach mających charakter wiążący dla kwotujących je banków, które odpowiadały za ok. 70 % populacji docelowej, charakteryzował się on wysokim poziomem reprezentatywności dla rynku, który jest przedmiotem jego pomiaru. Dodatkowo wskaźnik WIBOR jest ściśle powiązany z innymi stawkami występującymi na rynku finansowym, w tym ze stopą referencyjną NBP, która odpowiada stopie oprocentowania 7 – dniowych bonów pieniężnych NBP, co potwierdza jego osadzenie w realiach gospodarczych. Kształtowanie się wskaźnika WIBOR 3M, w tym w zakresie dynamicznego wzrostu jego wartości w ostatnim czasie, jest spójne z kształtowaniem się analogicznych stawek w gospodarkach Europy Środkowo – Wschodniej, opracowujących stawki (...).

Jednocześnie jak wcześniej wskazano w fixingu stanowiącym podstawę ustalania wskaźnika WIBOR bierze udział dziesięć największych banków działających w Polsce, którymi są aktualnie (...) Bank (...) S.A. w W., Bank (...) S.A. w W., Bank (...) S.A. w W., Bank (...) S.A. w W., (...) Bank (...) S.A. w W., (...) Bank (...) S.A. w W., (...) Bank (...) S.A. w K., (...) S.A. w W., (...) Bank (...) S.A. w W. oraz Bank (...) w W..

Pozwany bank nie jest i nigdy nie był uczestnikiem fixingu stanowiącego podstawę ustalania wysokości wskaźnika WIBOR , a tym samym nie miał żadnego wpływu na wysokość tego wskaźnika, a jedynie korzysta z niego, podobnie jak wszystkie banki w Polsce. Jednocześnie konsument nie musi rozumieć, ani nawet znać sposobu ustalania przez podmiot inny, niż kredytodawca, składowych odsetek należnych od konsumenta. Gdyby bowiem bank odwoływał się do odsetek ustawowych czy też stopy lombardowej NBP sposobowi ich ustalania można by postawić tożsamy zarzut.

Odnośnie rozkładu ryzyka przy umowie kredytu o zmiennym oprocentowaniu ustalanym na podstawie wskaźnika referencyjnego WIBOR, należy podnieść, że ryzyko zmiany wysokości wskaźnika WIBOR, obciąża obie strony kontraktu, a nie tylko kredytobiorców. Wskaźnik WIBOR ulega zmianom będącym odbiciem zmieniającej się sytuacji ekonomicznej w skali makro. Czynniki makroekonomiczne, które wpływają na wysokość wskaźnika WIBOR, podlegają zmianom zarówno na korzyść kredytobiorcy, jak i na korzyść kredytodawcy. Przy czym w umowie nie zawarto klauzuli minimalnego oprocentowania, w związku z czym może ono osiągnąć nawet wartość ujemną, natomiast górna wysokość stawki jest limitowana przez przepisy Kodeksu cywilnego o maksymalnym oprocentowaniu. O tym, że oprocentowanie oparte o wskaźnik referencyjny WIBOR ma rzeczywisty aspekt ekonomiczny, świadczy to, w jaki sposób kształtuje się poziom alternatywnego wskaźnika referencyjnego (...) (W. I. O.). Notowania tego wskaźnika rozpoczęły się z początkiem 2023 r., a sam ten wskaźnik został wprowadzony do obrotu w następstwie krytyki konstrukcji mechanizmu funkcjonowania wskaźnika WIBOR z takim uzasadnieniem, że będzie on odpowiadał rzeczywistej skali inflacji, w domyśle niższej od wskaźnika WIBOR. Tymczasem od września 2023 r. stawka wskaźnika (...) 3M jest wyższa od stawki wskaźnika WIBOR 3M. Stało się tak ponieważ NBP dokonał w ostatnim czasie systematycznych redukcji stóp procentowych, w następstwie tego oba ww. wskaźniki referencyjne zaczęły spadać, ale WIBOR znacznie szybciej niż (...). Przyczyną takiego stanu rzeczy jest sam mechanizm wyznaczania stawek referencyjnych oraz to, w jaki sposób reagują one na zmianę stóp procentowych przez NBP. (...) jest wskaźnikiem, który obrazuje przeszłą sytuację ( (...) 3M to średnia stawka dokonanych transakcji, w których bank pożyczał pieniądze na 3 miesiące innym bankom i przedsiębiorcom, to stopa składana tych stawek z ostatnich 3 miesięcy), a WIBOR jest wskaźnikiem, który obrazuje oczekiwania rynku co do zmiany stóp procentowych w przyszłości (mechanizm ten został uprzednio opisany szczegółowo). Z tego względu w cyklu podnoszenia stóp procentowych przez NBP poziom wskaźnika WIBOR wzrasta szybciej niż poziom wskaźnika (...) i odwrotnie, w cyklu obniżania stóp procentowych przez NBP poziom wskaźnika WIBOR obniża się szybciej niż poziom wskaźnika (...). Powyższe oznacza, że w obu przypadkach znaczenie mają rzeczywiste procesy ekonomiczne.

Podkreślenia wymaga, że świadczenie banku stanowi odpowiednik świadczenia kredytobiorcy. Umowa kredytu zrealizowała cele zakładane przez obie strony umowy według stanu na dzień jej zawarcia. Badanie zgodności oprocentowania kredytu z dobrymi obyczajami może odbywać się wyłącznie przez łączną analizę oprocentowania jako takiego, którego składnikami są WIBOR 3M i marża, z punktu widzenia funkcji, jakie pełnią odsetki umowne. Wartość pieniądza ma charakter zmienny w czasie, a mechanizm wyrównania ewentualnych ubytków wartości jest szczególnie ważny w stosunkach kredytowych o charakterze wieloletnim. Oznacza to, że część kapitałowa spłacanych przez kredytobiorcę rat ma obecnie mniejszą wartość niż odpowiadający temu świadczeniu kapitał wypłacony w dacie uruchomienia kredytu. Właśnie wspomniany ubytek wartości spełnionego świadczenia ma być rekompensowany przez odsetki (oprocentowanie), których składnikiem jest WIBOR. Jak wcześniej wskazano, nie można mówić również o nierównowadze stron umowy w zakresie ustalania oprocentowania kredytu, a tym samym o rażącym naruszeniu interesów kredytobiorców będących konsumentami.

Podkreślić należy, że nierównomierne rozłożenie ryzyka w umowie kredytowej nie jest wykluczone, gdyż wiąże się chociażby z konstrukcją zmiennego oprocentowania, przy czym odmienny jest charakter wspomnianego ryzyka i ryzyka kursowego. Wzrost oprocentowania kredytu może prowadzić do wzrostu wysokości raty, jednak nie rośnie saldo zadłużenia kredytobiorcy, a kredytobiorca może spłacić pozostające zadłużenie i uwolnić się od rosnących kosztów obsługi zadłużenia. Tymczasem w przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej bądź denominowanego w tej walucie, wzrost kursu waluty, nawet jeśli ma charakter obiektywny, niezależny od swobody wyznaczania kursów przez bank, oznacza jednoczesny wzrost wysokości kredytu przeliczonego na walutę polską. W konsekwencji w zależności od zmiany kursu waluty indeksacji/denominacji pozostała kwota kapitału należnego w walucie spłaty może być znacznie wyższa niż kwota pierwotnie pożyczona.

Analiza historii indeksów oprocentowania do umowy kredytowej powodów (k. 170 – 171 odwrót) oraz historii wysokości raty (k. 172 -173) wskazuje, że istotny wzrost wysokości raty kredytu, na który powoływali się powodowie, nie był wyłącznie następstwem wzrostu wskaźnika WIBOR, ale doliczenia do kapitału kredytu odsetek kapitałowych, których spłata została zawieszona na okres 60 miesięcy na podstawie aneksu restrukturyzacyjnego. Rata kredytu powodów w sposób znaczący wzrosła od kwietnia 2022 r. Oprocentowanie kredytu kształtowało się w tym czasie na poziomie 9,70 % i nie odbiegało od oprocentowania obowiązującego w początkowym okresie umowy, które wyniosło w granicach 9,90 %. Natomiast na skutek istotnego obniżenia wysokości wskaźnika WIBOR w okresie od 1 stycznia 2013 r. do marca 2022 r., do minimalnego poziomu wynoszącego 0,23 %, rata kredytu powodów, po doliczeniu do kapitału kredytu odsetek kapitałowych, których spłata była zawieszona przez pięć lat, nie wzrosła w stosunku do wysokości tej raty z okresu poprzedzającego zawarcie aneksu restrukturyzacyjnego.

Z tych wszystkich przyczyn brak było podstaw do przyjęcia, że kwestionowane przez powodów postanowienia umowne mają charakter niedozwolony.

Na marginesie należy wskazać, że brak jest podstaw do podzielania stanowiska powodów, co do skutków usunięcia z umowy klauzuli zmiennego oprocentowania w postaci jej nieważności czy też dalszego jej obowiązywania jako umowy kredytu darmowego (mowy kredytu bez oprocentowania), albowiem umowa mogłaby być bowiem dalej wykonywana jak kredyt oprocentowany według stawki określonej w § 1 ust. 3 umowy tj. 9,90 % w stosunku rocznym. Sam fakt, że postanowienie to przewiduje zmienne oprocentowanie nie wyklucza możliwości wykonania umowy, albowiem wysokość oprocentowania została skonkretyzowana na dzień zawarcia umowy, a wobec braku zasad określających zmianę tego oprocentowania, zachowywałoby ono aktualność przez cały okres obowiązywania umowy. Wprawdzie umowa przewidywałaby wówczas de facto stałe oprocentowanie zamiast zmiennego, ale nie prowadziłoby do istotnego przekształcenia stosunku prawnego łączącego strony. Sami powodowie również oparli swoje drugie żądanie ewentualne na koncepcji stałego oprocentowania kredytu w postaci marży banku wynoszącej 5,55 % w stosunku rocznym. W przypadku uznania przez powodów, że oprocentowanie według stawki określonej w § 1 ust. 3 umowy tj. 9,90 % w stosunku rocznym jest dla nich niekorzystne, mogliby oni następczo udzielić "świadomej, wyraźnej i wolnej zgody" na postanowienie abuzywne i w ten sposób jednostronnie przywrócić mu skuteczność (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16 i z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115, przywołane tam orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz wyrok tego Trybunału z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18, K. D. i J. D. przeciwko Raiffeisen Bank (...), pkt 54, 66-67; por. też uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2018 r., III CZP 114/17, OSNC 2019, nr 3, poz. 26).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz art. 102 k.p.c. Ponieważ powodowie przegrali proces w całości, powinni zostać obciążeni kosztami procesu poniesionymi przez pozwany bank, obejmującymi wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 10 800 zł za postępowanie główne oraz 240 zł za postępowanie zażaleniowe (§ 2 pkt 7 oraz § 10 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.) oraz wydatek w kwocie 17 zł w związku z koniecznością uiszczenia opłaty skarbowej od dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa.

Sąd obciążył powodów tylko częścią kosztów procesu strony pozwanej w wysokości 5 657 zł, z uwagi na konsumencki, a jednocześnie oceny charakter dochodzonego roszczenia. Ponadto skuteczność ochrony przyznanej konsumentom przez dyrektywę 93/13 byłaby zagrożona, gdyby byli oni narażeni, w ramach powoływania się na swoje prawa wynikające z tej dyrektywy, na ryzyko konieczności zapłaty przedsiębiorcy kosztów procesu w znacznej wysokości. Taka wykładnia groziłaby stworzeniem sytuacji, w których bardziej korzystne dla konsumenta byłoby raczej kontynuowanie wykonania umowy zawierającej nieuczciwy warunek niż skorzystanie z praw, które wywodzi on ze wspomnianej dyrektywy.

ZARZĄDZENIE

doręczyć pełnomocnikom stron odpisy wyroku z dnia 27 stycznia 2025 r. wraz z uzasadnieniem.