Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodnicząca	Sędzia SO Ewa Tomczyk
Protokolant	Dorota Piątek

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2025 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. Tryb.

przeciwko Miastu P.

o zmianę wysokości świadczenia i zapłatę

1.  zmienia wysokości świadczenia pieniężnego objętego umową nr (...) z dnia 11 lipca 2016 r. na „Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych odebranych z terenu Miasta P. z nieruchomości, na których zamieszkują w całości lub częściowo mieszkańcy” w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.:

a)  w 2019 r. z kwoty wynagrodzenia ryczałtowego wynoszącego miesięcznie 153.716,40 zł brutto na kwotę 185.154,65 (sto osiemdziesiąt pięć tysięcy sto pięćdziesiąt cztery 65/110) złotych brutto, to jest o kwotę 31.438,25 (trzydzieści jeden tysięcy czterysta trzydzieści osiem 25/100) złotych brutto miesięcznie,

b)  w roku 2020 r. z kwoty wynagrodzenia ryczałtowego wynoszącego miesięcznie 153.716,40 zł brutto (przy uwzględnieniu kwoty wynagrodzenia kosztorysowego wynikającego z aneksu nr (...) z dnia 11 lutego 2020 r. wynoszącego 737.838,00 zł) na kwotę 181.975,89 (sto osiemdziesiąt jeden tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt pięć 89/100) złotych miesięcznie brutto, to jest o kwotę 28.259,49 (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście pięćdziesiąt dziewięć 49/100) złotych brutto miesięcznie,

2.  zasądza od pozwanego Miasta P. Tryb. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. Tryb. kwotę 716.372,88 (siedemset szesnaście tysięcy trzysta siedemdziesiąt dwa 88/100) złote płatną w terminie 30 dni od uprawomocnienia się wyroku wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie chybienia terminowi płatności;

3.  oddala powództwo w pozostałej części;

4.  umarza postępowanie o zmianę wysokości świadczenia za rok 2020 r. w zakresie kwoty 737.838,00 zł miesięcznie;

5.  zasądza od pozwanego Miasta P. Tryb. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. Tryb. kwotę 38.445,00 (trzydzieści osiem tysięcy czterysta czterdzieści pięć) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

6.  nakazuje pobrać od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. Tryb. z zasądzonego roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 27.816,00 (dwadzieścia siedem tysięcy osiemset szesnaście) złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od oddalonej części powództwa i kwotę 2.761,77 (dwa tysiące siedemset sześćdziesiąt jeden 77/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w zakresie wydatków;

7.  nakazuje pobrać od pozwanego Miasta P. Tryb. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. kwotę 30.135,00 (trzydzieści tysięcy sto trzydzieści pięć) złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa i kwotę 2.991,92 (dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt jeden 92/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w zakresie wydatków.

Sędzia SO Ewa Tomczyk

Sygn. akt I C 1669/19

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z o.o. w P. Tryb. pozwem z dnia 20 grudnia 2019 r. wniósł o zmianę wysokości świadczenia pieniężnego objętego umową nr (...) z dnia 11 lipca 2016 r. na „Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych odebranych z terenu Miasta P. z nieruchomości, na których zamieszkują w całości lub częściowo mieszkańcy" w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., tj. do upływu terminu obowiązywania niniejszej umowy polegającą na zmianie miesięcznego wynagrodzenia brutto z kwoty 153.716,40 zł brutto na kwotę 165.659,29 zł brutto miesięcznie w roku 2018, na kwotę 182.064,87 zł brutto miesięcznie w roku 2019, na kwotę 226.898,52 zł brutto miesięcznie w roku 2020, oraz na zmianie łącznego wynagrodzenia powoda z tytułu realizacji całości usługi będącej przedmiotem niniejszej umowy z kwoty 7.378.387,20 zł na kwotę 8.740.068.96 zł oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Powołał się na łączącą go z pozwanym umowę, której realizacja 1.01.2018 r. na dotyczących warunkach z uwagi na wejście w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r w sprawie jednostkowych opłat za korzystanie ze środowiska naraża powoda na niepowetowaną i rażącą stratę, co uzasadnia na podstawie art. 357 ¹ k.c. zmianę ceny obowiązującej w umowie.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa, zaprzeczył, by miała miejsce nadzwyczajna zmiana stosunków w zakresie gospodarki odpadami, którą powód jako podmiot zawodowo trudniący się gospodarowaniem odpadami powinien przewidzieć, zaprzeczył by wykonanie umowy byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby powodowi rażącą stratą (k. 287-292).

Pismem procesowym z dnia 4 marca 2020 r. powód cofnął powództwo w zakresie zmiany wysokości świadczenia pieniężnego w zakresie kwoty 737.838,72 zł brutto za rok 2020, tj. o kwotę 61.486,56 zł brutto miesięcznie za rok 2020. Na uzasadnienie cofnięcie powództwa powołał się na zawarcie przez strony aneksu z dnia 11 lutego 2020 r. w sprawie podwyższenia wynagrodzenia za rok 2020. W konsekwencji czego wniósł o zmianę wysokości świadczenia pieniężnego objętego umową nr (...) z dnia 11 lipca 2016 r. na Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych odebranych z terenu Miasta P. z nieruchomości, na których zamieszkują w całości lub częściowo mieszkańcy w okresie od dnia 01 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. tj. do upływu terminu obowiązywania niniejszej umowy polegającą na zmianie miesięcznego wynagrodzeń i a brutto z kwoty 153.716,40 zł brutto na kwotę 165.659,29 zł brutto miesięcznie w roku 2018, na kwotę 182.064,87 zł brutto miesięcznie w roku 2019, na kwotę 165.411,96 zł brutto wynagrodzenia ryczałtowego miesięcznie w roku 2020 oraz dodatkowego wynagrodzenia kosztorysowego wyliczanego zgodnie z § 3 ust. 5 tiret 2 umowy nr (...) z dnia 11 lipca 2020 r. zmienionej m.in. aneksem nr (...) z dnia 11.02.2020 r. oraz o zmianę łącznego wynagrodzenia powoda z tytułu realizacji całości usługi będącej przedmiotem niniejszej umowy z kwoty 7.378.387,20 zł na kwotę 8.740.068,96 zł (k.353-356).

Pozwany pismem z dnia 9 marca 2020 roku wyraził zgodę na częściowe cofnięcie powództwa i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego od cofniętej części powództwa, w pozostałej części wnosił o oddalenie powództwa (k.367-370).

Pismem procesowym z dnia 1 czerwca 2020 r. powód rozszerzył podstawę faktyczną dochodzonego pozwem roszczenia wskazując, że żąda zmiany wysokości świadczenia pieniężnego objętego umową nr (...) z dnia 11 lipca 2016 r. z powodu drastycznego, istotnego wzrostu kosztów zagospodarowania odpadów w latach 2018 - 2020, spowodowanego w szczególności wzrostem opłat za korzystanie ze środowiska. Dochodzona pozwem kwota stanowi jedynie część kwoty zaspokajającej wzrost kosztów zagospodarowania odpadów w okresie objętym umową. A także wskazał przepis art. 632 § 2 k.c. jako alternatywną wobec art. 357 ¹ k.c. podstawę prawną powództwa (k.372-380).

Pismem procesowym z dnia 31 października 2023 roku pełnomocnik powoda zmienił powództwo wnosząc o:

1.  zmianę wysokości świadczenia pieniężnego objętego umową nr (...) z dnia 11 lipca 2016 r. na „Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych odebranych z terenu Miasta P. z nieruchomości, na których zamieszkują w całości lub częściowo mieszkańcy” w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., tj. do upływu terminu obowiązywania niniejszej umowy polegającą na zmianie miesięcznego wynagrodzenia brutto z kwoty 153.716,40 zł brutto:

a)  na kwotę 171.872,11 zł brutto wynagrodzenia ryczałtowego miesięcznie tj. o kwotę 18.155,71 zł brutto miesięcznie w roku 2018;

b)  na kwotę 217.328,56 zł brutto wynagrodzenia ryczałtowego miesięcznie, tj. o kwotę 63.612,16 zł brutto miesięcznie w roku 2019;

c)  na kwotę 243.435,26 zł brutto wynagrodzenia ryczałtowego miesięcznie, tj. o kwotę 89.718,86 zł brutto miesięcznie oraz dodatkowego wynagrodzenia kosztorysowego wyliczanego zgodnie z § 3 ust. 5 tiret 2 umowy nr (...) z dnia 11 lipca 2020 r. zmienionej m.in. aneksem nr (...) z dnia 11.02.2020 r. w roku 2020

oraz zmianę łącznego wynagrodzenia powoda z tytułu realizacji całości usługi będącej przedmiotem niniejszej umowy z kwoty ryczałtowej wynoszącej 7.378.387,20 zł oraz kwoty kosztorysowej za rok 2020 r. wynoszącej 737.838,00 zł brutto (zgodnie z aneksem z dnia 11 lutego 2020 r.) na kwotę ryczałtową wynoszącą 9.436.227,96 zł oraz kwotę kosztorysową za rok 2020 r. wynoszącą 737.838,00 zł brutto;

2.  zwaloryzowanie kwoty wynagrodzenia uzupełniającego, tj.:

- wynagrodzenia za rok 2018 r. o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2019 r. w porównaniu z rokiem 2018 r. (o 2,3 %), następnie o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2020 r. w porównaniu z rokiem 2019 r. (o 3,4 %), następnie o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2021 r. w porównaniu z rokiem 2020 r. (o 5,1 %), następnie o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2022 r. w porównaniu z rokiem 2021 r. (o 14,4 %) i

- wynagrodzenia za rok 2019 r. o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2020 r. w porównaniu z rokiem 2019 r. (o 3,4 %), następnie o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2021 r. w porównaniu z rokiem 2020 r. (o 5,1 %), następnie o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2022 r. w porównaniu z rokiem 2021 r. (o 14,4 %);

- wynagrodzenia za rok 2020 r. o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2021 r. w porównaniu z rokiem 2020 r. (o 5,1 %), następnie o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2022 r. w porównaniu z rokiem 2021 r. (o 14,4 %);

i zwaloryzowanie kwoty wynagrodzenia uzupełniającego za rok 2018 r. w łącznej kwocie 217.868,52 zł o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2019 r. (o 2,3% X 2020 r. (o 3,4 %], 2021 r. [o 5,1 %J oraz 2022 r. (o 14,4 %) do kwoty 277.089,08 zł;

zwaloryzowanie kwoty wynagrodzenia uzupełniającego za rok 2019 r. w łącznej kwocie 763.345,92 zł o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2020 r. (o 3,4 %), 2021 r. (o 5,1 %]) oraz 2022 r. ( o 14,4 %) do kwoty 949.135,57 zł;

i zwaloryzowanie kwoty wynagrodzenia uzupełniającego za rok 2020 r. w łącznej kwocie 1.076.626,32 zł o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2021 r. (o 5,1 %) oraz 2022 r. (o 14,4 %) do kwoty 1.294.475,20 zł;

3.  zobowiązanie pozwanego do zapłaty na rzecz powoda kwoty uzupełniającego wynagrodzenia w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności (k. 968-972 verte).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W wyniku prowadzonego przez Miasto P. w 2016 r. postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na zadanie pn. „Odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych odebranych z terenu Miasta P. z nieruchomości, na których zamieszkują w całości lub częściowo mieszkańcy" pozwane Miasto P. zawarło w dniu 11 lipca 2016 r. z powodem (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. umowę nr (...) na obsługę sektora III Miasta P.. Na podstawie umowy powód jako wykonawca zobowiązał się do odbioru i zagospodarowania odpadów (§ 4 ust. 1 pkt 1 umowy), w umowie określono warunki techniczne odbioru odpadów i ich zagospodarowania. Umowa została zawarta na okres 48 miesięcy, to jest na okres od dnia 01.01.2017 r. do dnia 31.12.2020 r. (§ 2 umowy).

W § 3 ustalono ryczałtowe miesięczne wynagrodzenie wynoszące 153.716,40 zł brutto miesięcznie (co stanowiło kwotę netto 142.330,00 zł plus podatek VAT 8 % w kwocie 11.386,40 zł). Łączne wynagrodzenie wykonawcy z tytułu realizacji całości usługi będącej przedmiotem niniejszej umowy nie mogło przekroczyć kwoty 7.378.387,20 zł brutto.

Zmiany warunków umowy i jej rozwiązanie określono w paragrafach 9 i 13 umowy, zaś kary umowne w § 8.

W szczególności strony przewidziały możliwość zmiany postanowień umowy w przypadku między innymi regulacji prawnych wprowadzonych w życie po dacie podpisania umowy wywołujących potrzebę zmiany umowy (§ 13 ust. 3 pkt d).

(dowód: umowa - k. 28-32 verte)

Odebrane przez powoda odpady z nieruchomości przekazywane były do jednostek gospodarczych zajmujących się przetwarzaniem tych odpadów posiadającymi status (...). Za te usługi strona powodowa ponosiła koszty określone w umowach z tymi jednostkami gospodarczymi. Na koszty usług składały się różne pozycje, a wśród nich opłata środowiskowa odprowadzana do Urzędu Marszałkowskiego przez przedsiębiorstwa gospodarujące odpadami.

Wysokość tej opłaty ustalana jest w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

Z dniem 01.01.2018 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r w sprawie jednostkowych opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 2490), które podniosło wysokość opłat za korzystanie ze środowiska począwszy od 01.01.2018 r.

(bezsporne)

Wzrost opłaty środowiskowej przy realizacji zamówienia z umowy z dnia 11 lipca 2016 r. wynosił w:

- 2018 r. łącznie 132.698,90 zł netto (tj. o 11.058 zł miesięcznie),

- 2019 r. łącznie 349.313,94 zł netto (tj. o 31.438,25 zł miesięcznie),

- 2020 r. łącznie 997.177,69 zł netto (tj. o 83.98,14 zł miesięcznie).

(dowód: opinia uzupełniająca biegłej z zakresu rachunkowości K. R. (1) z dnia 10.01.2022 r. – k. 806- 809)

Poza standardowym wzrostem cen ogólnych usług branża gospodarowania odpadami w ostatnich czasach była narażona na znaczne, niezapowiedziane i niekonsultowane zmiany prawne, w szczególności w roku 2019 i 2020, co istotnie wpłynęło na niestabilność cen, a w niektórych przypadkach powodując radykalny wzrost cen zagospodarowania odpadów. Na powyższe miały również wpływ czynniki makroekonomiczne i globalne, tj. zamknięcie C. na import odpadów oraz uwarunkowania lokalne - zwiększenie i niestabilny wzrost tzw. opłat marszałkowskich (opłat za składowanie odpadów).

Z danych UOKiK wynika, że to właśnie te główne czynniki miały istotny wpływ na kształtowanie się trendów wzrostowych cen zagospodarowania odpadów od roku 2018. Zgodnie z raportami UOKiK w 2018 r. opłata ta dla niektórych kategorii odpadów wzrosła nawet 6-krotnie. Stawki tej opłaty nie są bezwzględnie stałe - są to opłaty maksymalne, które mogą być obniżone współczynnikiem redukcyjnym nawet 4-krotnie, jeśli dana partia odpadów spełnia określone paramenty chemiczne istotne z perspektywy szkodliwości odpadów dla środowiska.

W latach 2006 – 2017 roczne wskaźniki zmian opłat za „wywóz śmieci” były kilkuprocentowe (2-6 %, za wyjątkiem 2013 r. z 30 – procentowym wzrostem i 2014 r. ze wzrostem 16 – procentowym). W 2018 r. odnotowano radykalny wzrost cen odpadów do składowania dla tzw. balastu, w 2019 r. wzrost ten był dalej istotny i oscylował na poziomie 32 %. W okresie styczeń-marzec 2020 r. wzrost ten wyniósł 27 %, a zatem dwuletni skumulowany wzrost w latach 2019-2020 przekroczył 60 %. W przeciwieństwie jednak do 2008 r., za wzrosty uiszczanej opłaty odpowiadał wyłącznie wzrost opłaty marszałkowskiej, choć w tym roku wprowadzono radykalne reformy gospodarowania odpadami, wymuszające na prowadzących instalacje uiszczenie wielomilionowych opłat - tzw. zabezpieczeń roszczeń i inwestycje w infrastrukturę - monitoring, oraz administrację (składanie winsoków dostosowawczych i operatów przeciwpożarowych).

Istotnym czynnikiem, który w sposób znaczny wpływa na wzrost cen instalacji komunalnych są również malejące ceny i trudności ze zbyciem surowców przeznaczonych do recyklingu. Problemy te wynikają z relatywnie niskiego finansowania organizacji odzysku w ramach modelu poszerzonej odpowiedzialności producentów, który funkcjonuje obecnie w Polsce.

Nadto nie bez znaczenia jest również fakt wprowadzenia nowych obostrzeń prawnych przez Ministerstwo Środowiska i Ministerstwo Klimatu, które w zasadzie wykluczyło z rynku wielu małych przedsiębiorców zajmujących się odzyskiem odpadów cennych (surowców wtórnych) oraz pozostaniem na rynku wielkich firm, które w zasadzie zmonopolizowały rynek.

Analiza statystyczna zapisów danych cen ofertowych w przetargach wskazuje, że średnia cen dla roku 2020 wynosiła 571,36 zł netto za tonę zagospodarowanego odpadu. Wskazać przy tym należy, że mediana zbioru została określona na poziomie 575,00 zł netto/Mg, a najczęściej występująca wartość to 600,00 zł netto za tonę odpadu.

W przypadku roku 2021 średnia cen ofertowych za zagospodarowanie odpadów o kodzie 19 12 12 wynosiła 551,36 zł netto za tonę zagospodarowanego odpadu. mediana zbioru została określona na poziomie 540,00 zł netto/Mg, a najczęściej występująca wartość to 590,00 zł netto za tonę odpadu.

Obecnie obserwuje się trend malejący (choć nieznacznie) cen ofertowych pomiędzy rokiem 2020, a 2021. Z kolei dane gromadzone przez GUS wskazują, że średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w roku 2018 wynosił 1,6%, w roku 2019 wynosił 2,3% (wzrost), w roku 2020 3,4% (wzrost), a roku 2021 -5,1% (wzrost).

Wskazać należy, że niewielki spadek średnich proponowanych cen rynkowych za zagospodarowanie odpadów o kodzie 19 12 12 z kwoty 571,36 zł netto/Mg do kwoty 551,36 zł netto przy jednoczesnym nieznacznym wzroście opłaty marszałkowskiej z kwoty 270 zł do 276,21 zł oznaczać musi radykalny wzrost cen rynkowych w okresie 2019-2020. Stosując analizę funkcji, gdyby średnia ofertowa cena rynkowa uzależniona byłaby jedynie od opłaty marszałkowskiej, to średnia kwota ofertowa wynosiła by ok. 359,75 zł netto/Mg odpadów 19 12 12 w roku 2019 oraz 269,26 zł netto/Mg odpadów 19 12 12 w roku 2018 oraz 142,82 zł netto/Mg odpadów 19 12 12 w roku 2017.

Od roku 2018 odnotowywano wzrost cen ofertowych na zagospodarowanie odpadów o kodzie 19 12 12. Wzrost ten przybrał na tempie w okresie 2019-2020, gdzie cena ofertowa w roku 2020 była trzykrotnie wyższa od ceny ofertowej z roku 2017. Co istotne, w roku 2021, pomimo dalszego (choć już nieznacznego wzrostu opłaty marszałkowskiej) odnotowano nieznaczny spadek wartości cen ofertowych zagospodarowania odpadów 19 12 12. Przy tym należy zaznaczyć, że wzrost opłaty marszałkowskiej w tym okresie wynosił zaledwie 6,21, gdyż od tego czasu regulowany jest on wskaźnikami inflacyjnymi.

To właśnie radykalny wzrost opłat marszałkowskich za składowanie odpadów przyczynił się do istotnego wzrostu cen zagospodarowania odpadów 19 12 12, ale także innych odpadów komunalnych.

Powyższa analiza jest istotna z punktu widzenia niniejszej sprawy, gdyż odpady o kodzie 19 12 12, to tzw. odpady pochodzące z instalacji i powstają one m.in. z przetworzenia odpadów o kodach 20 03 01, 20 03 07. Dlatego finalny koszt zagospodarowania odpadów o kodzie (...) będzie implikować koszt zagospodarowania odpadów o kodach 20 03 01 i 20 03 07.

Opłata marszałkowska, z uwzględnieniem linii trendu dla lat poprzednich, winna oscylować w wysokościach ok. 140 zł w 2019 i 150 zł w 2020 r., a tymczasem faktyczna wysokość opłat marszałkowskich wynosiła 170 zł w 2019 i 270 zł w 2020. Zatem różnica w możliwej dla zaprognozowania opłaty marszałkowskiej w latach, a faktyczną wysokością opłat wynosi w 2019 r. 30 zł i w 2020 r. 120 zł.

Jedynie radykalny wzrost opłaty marszałkowskiej w roku 2019 i 2020 nie był do przewidzenia w okresie składania ofert, i tylko ten okres winien być uwzględniony w szacowaniu ewentualnych kosztów, które nie były do przewidzenia w okresie ofertowania. Niewielka podwyżka opłat marszałkowskiej w 2018 r. winna być do przewidzenia, gdyż wysokość tej opłaty nie odbiega istotnie od wysokości opłat marszałkowskich z wcześniejszych lat.

Wzrost koszt realizacji umowy w związku ze wzrostem kosztów zagospodarowania odpadów, w tym wzrostem opłaty środowiskowych w latach 2018 -2020 mógł wynieść łącznie 1.424.299,29 zł.

(dowód: opinia biegłego z zakresu ochrony (...) – k. 819-841, opinia uzupełniająca z dnia 10.05.2023 r. -k. 945)

Zmiany prawne implementowane w latach 2018-2020, a w szczególności w 2019-2020, bezpośrednio wpływały na koszty zagospodarowania odpadów. Ustawodawca podjął szereg działań prawnych mających na celu zaostrzenie prawa w zakresie legalnego postępowania z odpadami. Wśród wielu obostrzeń prawnych, najistotniejsze z nich, to wprowadzenie obowiązkowego monitoringu miejsc magazynowania tzw. odpadów palnych, w tym komunalnych, wprowadzenie dodatkowej procedury uzyskania zgody miejscowego komendanta (...) na magazynowanie odpadów palnych, które implikowało potrzebę złożenia operatu przeciwpożarowego, uszczegółowienie sposobów miejsc magazynowania odpadów, co implikowało potrzebę nowych inwestycji infrastrukturalnych, wprowadzenie obligatoryjnego instrumentu w postaci zabezpieczenia roszczeń (często wielomilionowych) polegających na zamrożeniu znacznej kwoty pieniężnej na kontach Urzędów Marszałkowskich i Starostów, celem ewentualnego jej zagospodarowania na usuniecie odpadów w przypadku np. zbankrutowania firmy.

Wszystkie wyżej wymienione elementy powodowały wielokrotnie potrzebę dostosowania infrastrukturalnego miejsc magazynowania odpadów (np.: budowa ścian przeciwpożarowych, zabezpieczeń ppoż., uporządkowanie systemu gospodarowania odpadami). W kontekście instalacji gospodarujących odpadami są to niewątpliwie wielomilionowe koszty. Nadto operatorzy instalacji zobligowani byli do zamrożenia znacznych kwot pieniężnych w ramach tzw. systemu zabezpieczenia roszczeń.

Nie jest możliwe wskazanie, jak realnie nowe regulacje prawne dotyczące wskazanych wyżej obszarów mogły wpłynąć na koszty zagospodarowania odpadów u powoda, mając na uwadze zawarte przez niego kontrakty, gdyż każdy przedsiębiorca w inny sposób podejmuje działania kompensujące straty. Niemniej jednak niewątpliwym jest fakt, że podwyżki opłat za zagospodarowanie odpadów pojawiły się bezpośrednio po wprowadzeniu podwyższonych opłat marszałkowskich za składowanie poszczególnych frakcji odpadów i ten właśnie czynnik istotnie wpływał na podniesienie finalnych kosztów zagospodarowania odpadów. Wprowadzenie dodatkowych obostrzeń prawnych spowodowało potrzebę działań inwestycyjnych w zasadzie prawie w każdym przedsiębiorstwie zajmującym się gospodarką odpadami. Nadto istotnym czynnikiem wzmagającym koszt zagospodarowania było wprowadzenie zakazu składowania odpadów kalorycznych.

Niemniej jednak nie sposób jest oszacować stopnia wpływu wszystkich czynników na wzrost kosztów gospodarowania odpadami. Najistotniejszym z nich był jednak wzrost opłaty marszałkowskiej dla odpadu 19 12 12. W 2018 r. nie istniały inne poważne i istotne czynniki, które mogłyby powodować radykalny wzrost opłat za przyjęcie odpadów. Podkreślić należy, że sam wzrost w roku 2018 nie był tak istotny i radykalny, jak pozostałe wzrosty w okresach późniejszych. Oprócz normalnego wzrostu stawki opłaty marszałkowskiej oraz normalnych, corocznych wzrostów cen i usług, nie było innych czynników istotnych kształtujących wzrost cen w tym roku.

(dowód: opinia uzupełniająca biegłego M. C. – k. 853-865)

W dniu 21 lutego 2018 r. powód złożył stronie pozwanej wniosek o dokonanie zmiany postanowień umowy w związku ze zmianą stawek opłat za korzystanie ze środowiska za okres od 2018 r. do 2020 r.

(dowód: pismo– k. 33-34)

W piśmie z dnia 9 kwietnia 2018 r. pozwane Miasto uznało roszczenia powoda o zmianę wysokości wynagrodzenia w związku ze zmianą stawek opłat za korzystanie ze środowiska co do zasady, wezwało powoda do złożenia dokumentów potwierdzających wzrost kosztów realizacji umowy nr (...) z dnia 11 lipca 2016 r.

(dowód: pismo - k. 35)

Przy piśmie z dnia dniu 17 kwietnia 2018 r. strona powodowa przesłała stronie pozwanej kopie umów z regionalnymi instalacjami przetwarzania odpadów na zagospodarowanie odpadów.

(dowód: pismo - k. 36, umowy z aneksami – k. 123- 168)

Pismem z dnia 18 kwietnia 2018 r. Miasto P. zażądało przedłożenia faktur, które strona powodowa przesłała w dniu 25.04.2018 .

(dowód: pismo - k. 37, pismo JUKO - k. 38)

Pismem z dnia 15 maja 2018 r. pozwany uznał wniosek powoda o zmianę wysokości wynagrodzenia za niezasadny wskazując, że ze złożonych umów i faktur nie wynika, że podwyżki przyjęcia odpadów przez instalacje są spowodowane wzrostem opłat za korzystanie ze środowiska.

(dowód: pismo - k. 39-40)

Pismem z dnia 19 lipca 2018 r. powód ponowił wniosek o podwyżkę oraz przedłożył dokumenty, w tym pisma od podmiotów prowadzących instalacje potwierdzające, że dokonane podwyżki wynikają ze wzrostu opłat za korzystanie ze środowiska.

(dowód: pismo z dnia 19 lipca 2018 r. - k.41-44)

Pismem z dnia 26 września 2018 r. pozwany po raz kolejny odmówił dokonania zmiany postanowień umowy.

(dowód: pismo z dnia 26 września 2018 r. - k. 95-96)

W efekcie powyższego (...) sp. z o.o. wniosła w dniu 5 grudnia 2018 roku wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Miasto P. odmówiło zawarcia ugody.

(dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej - k. 99-103, protokół rozprawy z dnia 14.02.2019 r. - k.105)

W dniu 11 lutego 2020 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy z dnia 11.07.2016 r., którym zmieniły brzmienie § 3 ust. 1, 5 i 6 umowy ustalając, że wynagrodzenie za usługę będzie wynagrodzeniem ryczałtowym oraz wynagrodzeniem kosztorysowym, a wynagrodzenie kosztorysowe będzie wyliczane miesięcznie na podstawie danych pochodzących z miesięcznych raportów składanych przez podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, stanowiąc iloczyn ilości odebranych odpadów (w Mg) i ceny jednostkowej za daną frakcję odpadów zgodnie z szczegółową tabelą, przy czym łączne wynagrodzenie wykonawcy z tytułu realizacji całości usługi będącej przedmiotem umowy nie przekroczy w 2020 r. kwoty kosztorysowej 737.838 zł brutto.

(dowód: aneks do umowy - k. 361-362)

W latach 2015 -2020 następował wzrost kosztów zagospodarowania odpadów, co wynika między innymi z zastosowania przepisów unijnych obligujących regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych do lepszego gospodarowania odpadami, wzrostu opłaty marszałkowskiej i opłaty środowiskowej, konieczności prowadzenia monitoringu odpadów na składowisku, przepisów przeciwpożarowych.

(dowód: zeznania świadków A. F. – k. 579- 580, Ł. D. – k. 580 -582, K. D. – k. 528-583, M. K. – k. 583- 584)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie wskazanych wyżej dowodów.

Zasadniczym jednak dowodem dla oceny, czy doszło do zmiany stosunków uzasadniających zmianę treści łącznego strony zobowiązania w zakresie wynagrodzenia były opinie biegłych.

Biorąc pod uwagę, że powód w pozwie oraz korespondencji do strony pozwanej wzywającej do zmiany warunków umownych powołał się na wzrost opłaty środowiskowej będącej elementem opłaty za korzystanie ze środowiska pobieranej przez regionalne instalacje do przetwarzają odpadów komunalnych, do których powód jako podmiot odbierający odpady miał obowiązek przekazywać zmieszane odpady komunalne oraz odpady zielone (art. 9 e ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 399), właśnie wzrost tej opłaty oraz poziom jego wzrostu był miarodajny do oceny przesłanek z art. 357 ¹ k.c. Jak wynika z drugiej opinii biegłej K. R. wzrost cen największych obiorów odpadów komunalnych od powoda był wyższy niż wzrost opłat środowiskowych w roku 2018 w stosunku do 2017 r., jednakże umowy zawarte przez powoda nie wskazują, w jakim stopniu wzrost opłat przełożył się na wzrost ceny usług. Dlatego też miarodajny z punktu widzenia wskazanej podstawy prawnej roszczenia był właśnie wzrost opłaty środowiskowej, inne bowiem okoliczności wpływające na koszty ponoszone przez powoda nie zostały wyartykułowane, a co za tym nie mogły być analizowane przez pryzmat ich istnienia i negatywnych konsekwencji w zakresie wykonania zobowiązania. W szczególności nie może to być coroczny wzrost wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych jako parametr możliwy do przewidzenia i kalkulacji w cenie ustalanej w kontrakcie zawartym na okres 4 lat. Poza tym wskazać należy, że strata wyliczona przez stronę powodową pokrywa się w zasadzie z kwotą wyliczoną przez biegłego z zakresu ochrony (...). C., co oznacza że właśnie przede wszystkim wzrost opłaty marszałkowskiej za składowanie odpadów o kodzie 19 12 12 był czynnikiem najważniejszym, który miał istotny wspływ na zwiększenie stawek jednostkowych za przyjęcie odpadów przez kontrahentów powoda, a nie inne czynniki makroekonomiczne wskazane przez biegłego M. C. w jego opinii głównej w postaci zmian regulacji prawnych w obszarze ochrony środowiska oraz czynnikami makroekonomicznymi.

Zarówno opinia biegłej K. R. jak i biegłego M. C. zawierała wieloczynnikową analizę prowadzącą do określenia konkretnych czynników mających wpływ na potencjalny wzrost cen zagospodarowania odpadów i opnie te w swych wynikach różniły się jedynie nieznacznie. Ponieważ liczby ustalone przez biegłą K. R. były bardziej zbliżone do wyliczeń samego powoda, to jest do jego kalkulacji przedstawionej w pozwie, to właśnie wyliczenia tej biegłej stanowiły bazę do ustalenia w jakim zakresie należy zmienić wysokość wynagrodzenia należnego powodowi. Wskazać należy, że z opinii K. R. k. 809 wynika, że wzrost opłat środowiskowej:

- w 2019 r. wyniósł łącznie 349.313,94 zł, a z opinii M. C. wynika zbliżona kwota 341.749,80 zł (316.435 zł plus 8 % podatku Vat),

- w 2020 r. wyniósł łącznie 1.076,951,90 zł , a z opinii M. C. wynika zbliżona kwota 1.196.492,04 zł.

Niewiele wniosła do sprawy opinia biegłego z zakresu rachunkowości M. J. (poza ustaleniem, że wyliczone przez biegłych R. i C. kwoty powinny być podniesione o podatek VAT) bowiem ocena, czy wygenerowane przez powoda koszty przy realizacji przedmiotu zamówienia w warunkach wzrostu kosztów zagospodarowania odpadów wyczerpują definicję rażącej straty była kwestią nie widomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.) lecz oceny tzw. prawa sędziowskiego, a ocena ta opiera się na porównaniu aktualnej i pierwotnej wartości świadczeń, a także analizie całokształtu skutków wykonania zobowiązania dla majątku strony, przy uwzględnieniu celu zobowiązania i tego, jakich korzyści z jego wykonania strona mogła się spodziewać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.11.2014 r., II CSK 191/14).

Sąd Okręgowy zważył, co następuję:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Strony łączyła umowa o wykonanie czynności odbioru odpadów, ich przewozu i zagospodarowania poprzez dostarczenie do podmiotów przetwarzających odpady, która to umowa ma w przeważającej części cechy umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). Wykonanie pracy na podstawie tej umowy rodzi dla powoda możliwość domagania się zapłaty na podstawie art. 750 k.c. w zw. z art. 735 § 1 k.c. oraz podwyższenia tego wynagrodzenia.

Umowa została zawarta w trybie zamówień publicznych, do której ma zastosowywanie kodeks cywilny, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej (art. 14 ust. 1 i art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 29.01. (...). Prawo zamrowień publicznych (tj. D.Z. U z 2019, poz. 1843) w zw. z art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r., poz. 2020). Oznacza to, że na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o zamówieniach publicznych dopuszczalne jest pooszukiwanie wynikających z k.c. podstaw zmiany wysokości wynagrodzenia ryczałtowego.

Wbrew stanowisku powoda podstawę żądania zmiany wysokości wynagrodzenia nie może być art. 632 § 2 k.c. Przepis ten pozwala w sytuacji zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, a wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, na podwyższenie przez sąd ryczałt lub rozwiązanie umowę. Jednakże jego zastosowanie jest zawężone jedynie do umowy o dzieło i do umowy o roboty budowalne.

Dlatego też dla oceny roszczenia powoda o podwyższenie wynagrodzenia ma zastosowanie art. 357 ¹ k.c. Zgodnie z tym przepisem jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.

Powyższy przepis stanowi wyjątek od zasady pacta sunt servanda zatem może być stosowany wyjątkowo, tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Możliwość zastosowania klauzuli rebus sic stantibus możliwe jest także w przypadku umów zawartych w warunkach zamówień publicznych. W myśl bowiem art. 144 ust. 1 pkt 3 tej mającej zastosowanie w tej sprawie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 29.01. (...). Prawo zamówień publicznych niedopuszczalne są zmiany postanowień zawartej umowy lub umowy ramowej w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zostały spełnione łącznie następujące warunki: konieczność zmiany umowy lub umowy ramowej spowodowana jest okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, a wartość zmiany nie przekracza 50% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie lub umowie ramowej

Istnieją cztery zasadnicze przesłanki umożliwiające zastosowanie klauzuli rebus sic stantibus:

1) nadzwyczajna i trwała zmiana stosunków

2) nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia lub groźba rażącej straty dla jednej ze stron,

3) związek przyczynowy między nimi,

4) nieprzewidzenie przez strony wpływu zmiany na wykonanie zobowiązania.

Odnośnie pierwszej przesłanki należy wskazać, że przepis kwalifikuje zmianę stosunków - nie może to być każda zmiana, czy też zmiana o charakterze przejściowym. Nadzwyczajna zmiana stosunków to zmiana istotnie wykraczająca poza granice tzw. normalnego (zwykłego) ryzyka kontraktowego, które towarzyszy wykonywaniu wszystkich zobowiązań umownych. Zmiana stosunków oznacza, że okoliczności, warunki, położenie czy sytuacja, w której działają strony staje się inna niż w chwili zawierania umowy. Przez zmianę stosunków rozumie się obiektywne, o charakterze powszechnym przekształcenia stosunków społecznych, a zwłaszcza gospodarczych. Chodzi tu o zdarzenia nadzwyczajne o charakterze powszechnym, niezależne od woli stron, wykraczające poza typowe ryzyko gospodarcze (por. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 kwietnia 2019r., sygn. akt I CSK 640/18). Zwykłe ryzyko kontraktowe to takie ryzyko, z którym należy się zawsze liczyć przy zawieraniu umowy danego rodzaju (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.12.2005 r., III CK 305/05).

W orzecznictwie wskazuje się, że co do zasady zmiana ustawy może stanowić nadzwyczajną zmianę okoliczności, o której mowa w art. 357 ¹ k.c. Taka możliwość występuje, gdy zakres, kształt i stopień dokonanej zmiany legislacyjnej, niemożliwej wcześniej do przewidzenia, wpłynęły w istotny sposób na sytuację majątkową przynajmniej jednej ze stron umowy, utrudniając ją do tego stopnia, że spełnienie przewidzianego w umowie świadczenia jest połączone z nadmiernymi trudnościami lub grozi rażącą stratą (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2005 r., sygn. III CK 43/05, z dnia 20 lipca 2007 r., sygn. III CK 3/2007, z dnia 21 kwietnia 2005 r., III CK 645/04).

Nadzwyczajność ma dotyczyć samej zmiany stosunków, a nie koniecznie zdarzenia, które wywołało taką zmianę. Może ona nastąpić zarówno po powstaniu zobowiązania, ale przed jego wygaśnięciem, jak i przed terminem wymagalności roszczenia. W zakresie trwałości zmiany należy ją oczywiście rozumieć jako nie mające charakteru incydentalnego czy przemijającego w perspektywie dającej się przewidzieć.

W przypadku drugiej przesłanki również należy wskazać na kwalifikowany charakter trudności lub straty. Zmiana okoliczności powinna bowiem powodować znaczące trudności lub groźbę rażącej straty. Użyte w art. 357 ¹ k.c. określenie „rażąca strata” ma autonomiczny charakter i nie może być interpretowane w oderwaniu od istoty i celu konkretnego zobowiązania. O rażącej stracie decyduje nie samo porównanie aktualnej wartości świadczeń, ale całokształt skutków wykonania zobowiązania dla majątku strony, przy uwzględnieniu celu zobowiązania i tego, jakich korzyści z jego wykonania strona mogła się spodziewać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.11.2014 r., II CSK 191/14).

Jeśli chodzi o trzecią przesłankę - związek przyczynowy, to należy powtórzyć za Sądem Najwyższym, że normalny związek przyczynowy, określony w art. 361 § 1 k.c. pełni funkcję przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Wyznacza również granice tej odpowiedzialności. Na gruncie art. 357 ¹ k.c. dokonywanie tego rodzaju zabiegu nie jest uzasadnione, co wynika z natury instytucji uregulowanej w tym przepisie – skoro zmiana stosunków obiektywnie powoduje nadmierne trudności lub groźbę rażącej straty, to ocena normalności tego skutku nie powinna mieć znaczenia. Nie ma więc dostatecznych argumentów przemawiających za przyjęciem, iż zastosowanie do oceny omawianego związku przyczynowego ma art. 361 § 1 k.c. (por. wyrok z dnia z dnia 7 grudnia 2007 r. III CSK 172/07).

Ostatnią z przesłanek jest brak przewidywalności wpływu zmiany na stosunek wykonanie zobowiązania. O przewidywalności przy zawarciu umowy przez strony nadzwyczajnej zmiany stosunków można mówić wtedy, gdy strony zawierając umowę, były świadome okoliczności prowadzącej do nadzwyczajnej zmiany stosunków (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.6.2005 r., III CK 674/04).

Przyjmuje się również, że z żądaniem sądowej zmiany umowy można wystąpić po powstaniu zobowiązania, czyli w czasie jego istnienia. Przesłanka ta została spełniona, bowiem powództwo zostało wytoczone w czasie trwania umowy zawartej na okres 4 lat.

Odnosząc poszczególne przesłanki do stanu faktycznego niniejszej sprawy wskazać należy, że od 2019 r. miała miejsce nadzwyczajna i trwała zmiana stosunków, a więc okoliczności, warunki, położenie i sytuacja, w której działają strony stała się zasadniczo odmienna, od tej jaka istniała w chwili zawierania umowy. Nadzwyczajna zmiana stosunków wynikała z następującego od 2019 r. gwałtownego wzrostu wysokości opłaty środowiskowej, w szczególności wprowadzenia opłaty marszałkowskiej, co spowodowało, że opłata dla niektórych kategorii odpadów zrosła nawet 6- krotnie. Jak wynika z opinii biegłego do spraw ochrony środowiska i zeznań świadków nie można było przewidzieć takiego poziomu wzrostu cen. Wzrost z dniem 1 stycznia 2018 r. opłat środowiskowych wynikał z rozporządzenia Rady Ministrów z 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 2490), a zatem z aktu prawnego, który nie obowiązywał, ani nawet nie został opublikowany przed dniem składania ofert w postępowaniu, w wyniku którego doszło do zawarcia przedmiotowej umowy. Powtarzając za biegłym do spraw ochrony (...). C. i za opinią uzupełniającą z dnia 10.0. (...). biegłej ds. rachunkowości K. R. (1) poziom wzrostu opłaty środowiskowej od 2019 r. był drastyczny, nagły i nieprzewidywalny, co nadaje mu cechy zjawiska nadzwyczajnej zmiany w stosunkach kontraktowych, którego strona powodowa nie mogła przewidzieć. W 2018 r. wzrost ten wyniósł 8 % , by w 2019 r. osiągnąć poziom wzrostu wynoszący 21 % i w 2020 r. 60 %. Wzrost cen miał charakter obiektywny, niezależny od strony powodowej, która nawet przy dołożeniu należytej staranności (art. 355 k.c.) nie mogła przewidzieć we własnej kalkulacji nawet w ramach ryzyka kontraktowego -ekonomicznego, takich wzrostów. Trudno bowiem uznać, że ktokolwiek ma możliwość przewidzenia zmiany regulacji prawnych przy umowie o zamówienie publicznej zawartej na 4 lata przy wskazanym wyżej wzroście kosztów związanych z gospodarowaniem odpadami, które w znacznej mierze zostały przerzucone na podmioty takie jak strona powodowa. Poziom podwyżek od 2019 r. wykracza poza możliwość wkalkulowania ich w ryzyko gospodarcze.

Oceniająca, czy można mówić o rażącej stracie wskazać należy, że strona powodowa wykazała w przedstawionej kalkulacji, że przy wzroście kosztów zagospodarowania odpadów opartej o porównanie założeń ilościowych i cenowych w (...) przyjętych przez powoda do oferty przetargowej, a rzeczywistym wykonaniem w latach 2019-2020 istnieje zasadnicza różnica finansowa, wiążąca się ze stratą, mająca już charakter rażący. Ta różnica wynika z zmiany warunków wykonywania działalności gospodarczej, w tym realizacji umowy z pozwanym, na które to czynniki zewnętrzne powód nie miał żadnego wpływu. Wyliczona przez biegłego strata na poziomie wynoszącym ponad 1.400.000 zł jest znacznym ograniczeniem aktywów majątkowych. Gdyby powód wykonał umowę na dotyczących warunkach musiałby z własnych środków finansowych pokryć tak wysoką stratę, bowiem ustalane przy zawarciu umowy wynagrodzenie nie wystarczyło na pokrycie kosztów realizacji usługi.

Pomiędzy nadzwyczajną zmianą stosunków a groźbą rażącej straty istnieje w przedmiotowej sprawie związek przyczynowy i opiera się na przymiocie normalności następstwa.

Można powiedzie, że strona pozwana uznała argumenty powoda skoro zawarła aneks nr (...) do umowy.

Ustalając zakres zmiany wysokości świadczenia Sąd kierował się powyższymi dyrektywami, przy uwzględnieniu jednocześnie tego, że artykuł 357 ¹ KC nakazuje, by sąd, wydając rozstrzygnięcie, kierował się interesem obu stron oraz zasadami współżycia społecznego. Nadzwyczajność zmian uzasadnia potrzebę rozstrzygnięcia zgodnego z poczuciem słuszności. Określając przy tym sposób interwencji w treść stosunku prawnego, sąd powinien dążyć do poprawienia sytuacji powoda w sposób jak najmniej dotkliwy dla pozwanego.

Dlatego też zachodziły podstawy do modyfikacji treści łączącej strony umowy poprzez zmianę wysokości świadczenia pieniężnego w:

- 2019 r. z kwoty wynagrodzenia ryczałtowego wynoszącego miesięcznie 153.716,40 zł brutto na kwotę 185.154,65 zł brutto, to jest o kwotę 31.438,25 zł brutto miesięcznie (z opinii K. R. k. 809 wynika, że wzrost opłat środowiskowej w tym roku wynosił łącznie 349.313,94 zł, co dzielone na 12 miesięcy daje 29.109,49 zł plus 8 procent podatku VAT -31.438,25 zł,

- w roku 2020 r. z kwoty wynagrodzenia ryczałtowego wynoszącego miesięcznie 153.716,40 zł brutto (przy uwzględnieniu kwoty wynagrodzenia kosztorysowego wynikającego z aneksu nr (...) z dnia 11 lutego 2020 r. wynoszącego 737.838,00 zł) na kwotę 181.975,89 zł miesięcznie brutto, to jest o kwotę 28.259,49 zł brutto miesięcznie (z opinii K. R. k. 809 wynika, że wzrost opłat środowiskowej w tym roku wynosił łącznie 997.177,69 zł plus 8 procent podatku VAT tj. 1.076,951,90 zł podzielone na 12 miesięcy = 89.745,99 zł minus kwota kosztorysową opisaną w aneksie nr (...) - 61.486,50 zł (737.838,00 brutto : 12 miesięcy).

Wobec dokonanej modyfikacji należało również zasądzić na rzecz strony powodowej kwotę 716.372,88 zł (31.438,25 x 12 = 377.259, zł i 28.259.49 x 12 = 339.113,88 zł ). Uwzględniając konstytutywny charakter wyroku na podstawie art. 481 k.c. odsetki zostały zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu.

W pozostałym zakresie żądanie jako nieuzasadnione zostało oddalone, w szczególności w zakresie podwyższenia wynagrodzenia za 2018 r., bowiem podwyżka opłat marszałkowskiej w 2018 r. była niewielka i winna być do przewidzenia, gdyż wysokość tej opłaty nie odbiegała istotnie od wysokości opłat marszałkowskich z wcześniejszych lat.

Podstawę rozstrzygnięcia o umorzeniu postępowania w zakresie żądania o zmianę wysokości świadczenia za 2020 r. o kwotę 61.486,56 zł stanowił przepis art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 § 4 k.p.c..

Nie zasługiwało również na uwzględnienie żądanie waloryzacji świadczenia.

Zgodnie z art. 358 ¹ § 3 k.c. w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Jak jednak stanowi § 4 powyższego przepisu z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.

Oceniając zakres zastosowania art. 358 ¹ § 4 k.c. należy mieć na względzie cele i charakter działalności przedsiębiorstwa oraz związek prawny między zobowiązanym a tą działalnością (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 grudnia 1995 r., II CRN 176/95, i z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 33/96).

Świadczenie powoda w postaci odbioru i zagospodarowania odpadów dokonywane jest w związku z prowadzeniem przez powoda przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 358 ¹ § 4 k.c. Roszczenie o wynagrodzenie za tę usługę powstaje w związku z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił przepis artykułu 100 zd. 1 k.p.c., w oparciu o który dokonano ich stosunkowego rozdzielenia.

Z porównania kwoty dochodzonej z kwotą uwzględnioną wynika, że powód wygrał sprawę w 52 %.

Koszty procesu po stronie powoda wyniosły łącznie 83.902,00 zł (68.085 zł opłata sądowa od pozwu, 5.000 zł zaliczki na biegłych, 10.800 zł koszty zastępstwa procesowego, 17 zł wydatek na opłatę skarbową od pełnomocnictwa), zaś po stronie pozwanej 10.800 zł koszty zastępstwa procesowego. Łącznie koszty procesu wyniosły 94.702 zł.

Zatem stronę pozwaną obciąża z tytułu zwrotu kosztów procesu kwota 38.445 zł (94.702 x 52 % - 10.800).

Podstawę rozstrzygnięcia o pobraniu nieuiszczonych kosztów sądowych (opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa wynoszącej 57.951 zł) oraz wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na wynagrodzenie biegłych w łącznej kwocie 5.753,69 zł (por. postanowienia – k. 658, 868, 887, 917 ,979 , przy uwzględnieniu treści zarządzenia z dnia 4.04.2025 r. – k. 1049 ) stanowiły przepisy art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 959 ze zm.) w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c.

Stosownie do art. 113 ust. 2 ustawy Sąd nakazał ściągnąć od powoda, z zasądzonego roszczenia, opłatę sądową od rozszerzonego powództwa w zakresie oddalonej części powództwa w kwocie 27.816 zł (57.951 zł x 48 %) oraz część wydatków Skarbu Państwa związanych z opiniami biegłych w kwocie 2.761,77 zł (5.753,69 zł x 48 %).

Sąd nakazał pobrać od pozwanego kwotę 30.135 zł tytułem 52 % nieuiszczonej opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa w zakresie uwzględnionej części powództwa (57.951 zł x 52 %) i kwotę 2.991,92 zł z tytułu wydatków związanych z wydaniem opinii (5.753,69 zł x 52 %).

Sędzia SO Ewa Tomczyk