Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia Adam Bojko
Protokolant	sekr. sąd. Angelika Szeszko

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim
na rozprawie

sprawy z powództwa R. Bank (...) w W. prowadzącego w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W.

przeciwko S. N.

o zapłatę

1.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 180 000,00 zł (sto osiemdziesiąt tysięcy złotych 00/100);

2.  nakazuje wypłacić powodowi R. Bank (...) w W. prowadzącemu w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W. z rachunku Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 3 354,00 zł (trzy tysiące trzysta pięćdziesiąt cztery złote 00/100) po uprzednim jej pomniejszeniu o kwotę 30,00 zł (trzydzieści złotych 00/100) równą opłacie podstawowej tytułem zwrotu części uiszczonej opłaty sądowej od cofniętego powództwa;

3.  zasądza od pozwanego S. N. na rzecz powoda R. Bank (...) w W. prowadzącego w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce z siedzibą w W. kwotę 21 026,71 zł (dwadzieścia jeden tysięcy dwadzieścia sześć złotych 71/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 marca 2025 roku do dnia zapłaty;

4.  oddala powództwo w pozostałej części;

5.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu.

Sygn. akt I C 2278/23

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 13 grudnia 2023 r. powód R. Bank (...) w W. zażądał:

1.  zasądzenia od pozwanego S. N. kwoty 180 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 października 2023 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu równowartości nominalnej kwoty kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej;

2.  zmiany na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c. wysokości świadczenia pieniężnego w postaci wypłaconej kwoty kapitału kredytu i w konsekwencji wniósł o zasądzenie solidarnie, ewentualnie łącznie, ewentualnie w częściach równych, ewentualnie in solidum, od strony pozwanej na rzecz powoda dodatkowo kwoty 37 827,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 października 2023 r. do dnia zapłaty, tytułem zmiany wysokości świadczenia pieniężnego - wypłaconej kwoty kapitału kredytu, na skutek waloryzacji sądowej wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza za okres od dnia wypłaty kwoty kredytu do dnia 31 sierpnia 2023 r., przy czym dochodzona kwota uwzględnia wysokości i daty spłat dokonywane przez stronę pozwaną na rzecz powoda;

3.  zasądzenia solidarnie, ewentualnie łącznie, ewentualnie w częściach równych, ewentualnie in solidum od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu żądania powód podał, że przedmiotem niniejszej sprawy jest żądanie zwrotu równowartości kwoty kapitału wypłaconego na podstawie umowy o kredyt waloryzowany walutą obcą oraz dodatkowe świadczenie pieniężne z tytułu waloryzacji sądowej wypłaconej kwoty kapitału kredytu w związku z istotną zmianą siły nabywczej pieniądza. Powód wskazał, że jego roszczenia formułowane są na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, świadczeniu nienależnym i waloryzacji sądowej.

W odpowiedzi na pozew, pozwany S. N. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego - według norm przepisanych w podwójnej wysokości z uwagi na zawiłość sprawy i znaczny nakład pracy pełnomocnika, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. j. Dz.U. 2018 poz. 265) – przy uwzględnieniu poniesionych opłat skarbowych od pełnomocnictw, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym koszty te zostaną zasądzone do dnia zapłaty.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych pozwem, zarzut nadużycia prawa podmiotowego oraz procesowego przez stronę powodową, zarzut braku istnienia interesu prawnego po stronie powodowej w zakresie żądań wskazanych w pozwie. Ewentualnie, na wypadek uznania przez Sąd, że powództwo jest zasadne, a roszczenie powoda nie jest przedawnione, pozwany zastrzegł sobie prawo do podniesienia zarzutu potrącenia, na dalszym etapie niniejszego postępowania, co do kwot wpłaconych tytułem spłaty rat kapitałowo - odsetkowych i opłat dodatkowych z roszczeniem Powoda o zwrot kwoty kredytu w wysokości 180 000,00 zł. W zakresie spłaty rat kapitałowo - odsetkowych uregulowanych przez pozwanego, a objętych zawisłością sporu w sprawie o sygn. akt V ACa 475/23 przed Sądem Apelacyjnym w Warszawie V Wydział Cywilny, pozwany niniejszym zastrzegł również możliwość podniesienia zarzutu potrącenia, na dalszym etapie niniejszego postępowania, tj. po uprawomocnieniu się rozstrzygnięcia w tej sprawie, albowiem wierzytelność ta jest przedmiotem innego, wspomnianego wyżej postępowania. Dodatkowo wskazał, iż pomimo argumentacji przemawiającej za oddaleniem niniejszego powództwa w całości, pozwany widzi możliwość zawarcia pomiędzy stronami ugody regulującej kompleksowo wzajemne roszczenia wynikające z nieważności spornej umowy kredytu, tj. roszczenie pozwanego o zwrot uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych oraz opłat dodatkowych, jak również roszczenie banku o zwrot kapitału kredytu.

W piśmie z dnia 23 maja 2024 r. powód cofnął bez zrzeczenia się roszczenia żądanie dokonania waloryzacji i roszczenie o zapłatę kwoty 37 827,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 października 2023 r. do dnia zapłaty, podtrzymując w całości roszczenie o zwrot równowartości nominalnej kwoty kapitału wypłaconego stronie powodowej.

W piśmie z dnia 10 czerwca 2024 r. pozwany wyraził zgodę na częściowe cofnięcie powództwa i wniósł o uznanie powoda za stronę przegrywającą spór co do kwoty 37 827,38 zł i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 18 czerwca 2024 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim umorzył postępowanie w zakresie żądania dokonania waloryzacji i roszczenia o zapłatę kwoty 327 827,38 zł wskazanej w punkcie 2 żądań pozwu.

W piśmie z dnia 17 grudnia 2024 r. pozwany na wypadek uwzględnienia przez tut. Sąd roszczenia powoda zasądzenia od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 180 000,00 zł, tytułem zwrotu równowartości nominalnej kwoty kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej – podniósł zarzut potrącenia ww. roszczenia z wymagalną wierzytelnością pozwanego o zwrot wszystkich uiszczonych świadczeń, jako świadczeń nienależnych, w związku z nieważnością umowy o kredyt hipoteczny nr (...), zawartej w dniu 10 lipca 2008 r. (data sporządzenia: 9 lipca 2008 r.) pomiędzy S. N. a (...) S.A. Spółką Akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W. (obecnie: R. Bank (...) w W. prowadzący w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału: R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce), w kwocie 101 428,93 zł oraz w kwocie 38 435,57 CHF. Pozwany wskazał, że wierzytelność przysługująca kredytobiorcy w walucie (...), na potrzeby określenia równowartości wysokości przysługującej mu wierzytelności w walucie PLN, przeliczona została na PLN zgodnie ze średnim kursem (...) według NBP z dnia złożenia materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu, określonym w Tabeli nr (...) z dnia 11 grudnia 2024 r. i stanowi równowartość kwoty 176 588,38 zł, mając na względzie powyższe, pozwany podniósł, że kredytobiorcy przysługuje wierzytelność w wysokości 278 017,31 zł. Zdaniem pozwanego na skutek potrącenia, obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej, tj. do kwoty 180 000,00 zł, pozwany pozostaje natomiast wierzycielem w stosunku do R. Bank (...) w W. prowadzącemu w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce, co do zapłaty kwoty 98 017,31 zł - wobec powyższego, wierzytelność Banku z tytułu wypłaconego kapitału kredytu, w związku ze złożonym oświadczeniem o potrąceniu wierzytelności ulega umorzeniu w całości, a zatem roszczenie opisane w pkt 1 petitum pozwu winno zostać oddalone, o co pozwany wnosi.

Pismem z dnia 10 lutego 2025 r. powód dokonał modyfikacji powództwa, w ten sposób że cofnął dotychczasowe roszczenie wskazane w pkt 1 petitum pozwu w zakresie żądania zapłaty kwoty 180 000,00 zł tytułem zwrotu równowartości nominalnej kwoty kapitału kredytu wypłaconego stronie pozwanej, jednocześnie rozszerzył żądanie pozwu w ten sposób, że skapitalizował niezapłacone odsetki i wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 22 913,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia niniejszego pisma stronie pozwanej do dnia zapłaty - tytułem skapitalizowanych odsetek od zwróconego przez stronę pozwaną kapitału kredytu (przy czym wskazuję, że datą wymagalności ww. roszczenia o zapłatę będzie dzień doręczenia stronie pozwanej odpisu niniejszego pisma), wyliczonej w następujący sposób: kwota 22 913,01 zł wynika z skapitalizowanych odsetek od kwoty 180.000,00 zł, liczonych od daty wskazanej w pozwie tj. od dnia 31 października 2023 r. (dzień następny po terminie płatności wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty) do dnia 16 grudnia 2024 r. (data doręczenia powodowi oświadczenia o potrąceniu). Pozwany podtrzymał wniosek o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w zakresie objętym cofnięciem powództwa co do kwoty 180 000,00 zł, wskazując, iż w pełni zasadnym jest uznanie, że strona pozwana dała podstawy do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie w pierwotnie wniesionym kształcie, skoro spełnienie świadczenia w postaci zwrotu kwoty udostępnionego kapitału (oświadczenie o potrąceniu), nastąpiło dopiero w toku niniejszego postępowania sądowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 lipca 2008 r. pomiędzy (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W., a pozwanym została zawarta umowa o kredyt hipoteczny nr (...), sporządzona w dniu 9 lipca 2008 r.

Na podstawie umowy bank udzielił pozwanemu kredytu w wysokości 180 000 zł indeksowanego do waluty obcej (...) przeznaczonego na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ul. (...), bl. 19, nr lokalu (...).

/dowód: umowa kredytu k. 27-29/

W dniu 21 lipca 2008 r. kredyt został uruchomiony w kwocie 180 000,00 zł stanowiącej równowartość kwoty 94 354,46 CHF wg kursu 1, (...).

/dowód: zaświadczenie powoda z dn. 20.09.2023 r. k. 30-30 odwrót /

Z dniem 19 września 2011 r. (...) S.A. w W. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A. Oddział w Polsce. W dniu 31 grudnia 2012 r. (...) Bank (...) S.A. w W. połączył się z (...) S.A. poprzez jego przejęcie w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. W dniu 31 października 2018 r. doszło do połączenia transgranicznego R. Bank (...) w W. jako spółki przejmującej z (...) Bank (...) S.A. w W. jako spółką przejmowaną, w wyniku którego wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy z zawartej z powodami przeszły na R. Bank (...) w W. działający w Polsce za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce.

/dowód: odpis z KRS k. 18-22, zaświadczenie powoda z dn. 20.09.2023 r. k. 30-30 odwrót/

Pismem z dnia 23 sierpnia 2019 r. pozwany wezwał powoda do zapłaty w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma kwoty 137 848,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia wezwania do dnia zapłaty. W uzasadnieniu żądania wskazał, że obejmuje ono poniesiony przez niego koszt kredytu hipotecznego w związku z zatrzymanymi przez bank kwotami wynikającymi z postanowień umowy o kredyt hipoteczny nr (...). Umowa nie zawiera elementów przedmiotowo istotnych dla umowy kredytowej powodując tym samym jej nieważność.

W odpowiedzi na wezwanie Bank zakwestionował wszystkie zarzuty i roszczenia przedstawione w piśmie, wskazując że są one pozbawione podstaw faktycznych i prawnych.

/dowód: wezwanie do zapłaty k. 127, wydruk książki nadawczej k. 128, pismo z dn. 04.09.2019 r. k. 129/

W pozwie wniesionym w dniu 20 marca 2020 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w W. S. N. zażądał zasądzenia od (...) z siedzibą w W. kwoty 51 713,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 września 2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nadpłaty ustalonej przy założeniu, że nie wiążą go abuzywne postanowienia umowy kredytu dotyczące waloryzacji kredytu do (...).

W odpowiedzi na pozew doręczony w dniu 2 lipca 2020 r. (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W piśmie wniesionym w dniu 28 lipca 2021 r. S. N. dokonał modyfikacji powództwa w ten sposób, że wniósł o ustalenie, ze umowa kredytu jest nieważna oraz o zasądzenie od (...) z siedzibą w W. kwoty 74 497,87 zł oraz kwoty 16 884,28 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Postanowieniem z dnia 3 września 2021 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w W. stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 21 października 2022 r. w sprawie sygn. akt XXVIII C 16128/21 ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) zawarta w dniu 10 lipca 2008 r., sporządzona w dniu 9 lipca 2008 r. jest nieważna w całości oraz zasądził od R. Bank (...) z siedzibą w W. na rzecz S. N. kwotę 74 497,87 zł oraz 16 884,28 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 maja 2021 roku do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 9 października 2024 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie sygn. akt V ACa 475/23 uchylił zaskarżony wyrok w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od części zasądzonej kwoty w wysokości 22 783,98 zł oraz od zasądzonej kwoty 16 884,28 CHF za okres od 11 maja 2021 r. do 10 października 2021 r. i umorzył postępowanie w tym zakresie.

Wyrokiem z dnia 9 października 2024 r. w sprawie sygn. akt I ACa 475/23 Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 16 884,28 CHF za okres od 11 października 2021 r. do 18 października 2021 r. i oddalił apelację pozwanego R. Bank (...) w W. w pozostałej części.

/dowód: pozew k. 4 – 46, odpowiedź na pozew k. 58 – 198, pismo procesowe z modyfikacją powództwa k. 222 - 232, postanowienie k. 233, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21.10.2022 r. k. 296 – 296 odwrót, postanowienie z dnia 9.10.2024 r. k. 426, wyrok Sąd Apelacyjnego w Warszawie z 9.10.2024 r. k. 427 akt XXVIII C 16128/21 Sądu Okręgowego w Warszawie/

Pismem z dnia 16 października 2023 r. R. Bank (...) w W. prowadzący w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce wezwał S. N. do zapłaty kwoty 180 000,00 zł stanowiącej zwrot równowartości kwoty kapitału wypłaconego na podstawie umowy nr (...), w terminie do dnia 30 października 2023 r. Pozwany odebrał pismo w dniu 26 października 2023 r.

/dowód: wezwanie do zapłaty k. 32-32 odwrót, pełnomocnictwo – k.33, wydruk ze strony operatora pocztowego k. 34/

W dniu 29 listopada 2024 r. pozwany wezwał uzupełniająco powoda do zapłaty kwoty 21 551,29 CHF oraz kwoty 26 931,06 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po upływie terminu wskazanego w piśmie do dnia zapłaty. Powód odebrał wezwanie w dniu 4 grudnia 2024 r.

/dowód: pismo z dnia 29.11.2024 r. k. 158-159, wydruk książki nadawczej k. 164-165, wydruk ze strony operatora pocztowego k. 166/

W dniu 11 grudnia 2024 r. pozwany złożył powodowi oświadczenie o potrąceniu przysługującej mu i dotychczas niezrealizowanej przez bank wierzytelności o zwrot całości uiszczonych przez pozwanego świadczeń jako świadczeń nienależnych w związku z prawomocnym ustaleniem nieważności o kredyt hipoteczny nr (...), zawartej 10 lipca 2008 r. w kwocie 101 428,93 zł oraz 38 435,57 CHF z wierzytelnością przysługującą R. Bank (...) w W. prowadzącemu w Polsce działalność za pośrednictwem oddziału R. Bank (...) (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce o zwrot kwoty wypłaconego mu kapitału kredytu w kwocie 180 000,00 zł. Pozwany wskazał, że wierzytelność przysługująca mu w walucie (...) na potrzeby określenia równowartości wysokości przysługującej mu wierzytelności w walucie PLN, przeliczona została na PLN zgodnie ze średnim kursem (...) według NBP z dnia złożenia oświadczenia, określonym w Tabeli nr (...) z dnia 11 grudnia 2024 r. i stanowi równowartość kwoty 176 588,38 zł. Powód odebrał oświadczenie w dniu 16 grudnia 2024 r.

/dowód: oświadczenie o potrąceniu k. 153-157, potwierdzenie nadania k. 172, wydruk ze strony operatora pocztowego k. 173/

W dniu 10 stycznia 2025 r. powód uiścił na rzecz pozwanego kwotę 99 619,85 zł. W piśmie z dnia 12 stycznia 2025 r. w odpowiedzi na złożone przez pozwanego oświadczenie o potrąceniu bank wskazał, że w dniu 10 stycznia 2025 r. zlecił zapłatę kwoty 99.619,85 zł, która wynika z następujących kwot: 74 497,87 zł tytułem spłaty w okresie 21.07.2008 – 21.08.2013 wraz z prowizją, zasądzone wyrokiem, 16 884,28 CHF tytułem spłaty w okresie 20.09.2013 – 21.06.2019, zasądzone wyrokiem, przeliczone po średnim kursie NBP z dnia 11.12.2024 w wysokości 4, (...) co dało kwotę 77 573,14 zł, 15 744,60 CHF tytułem spłaty w okresie 19.07.2019 – 20.09.2024, przeliczone po średnim kursie NBP z dnia 11.12.2024 w wysokości 4, (...), co dało kwotę 72 336,99 zł , 26 931,06 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 74 497,87 zł, 5 806,69 CHF tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 16 884,28 CHF, przeliczone po średnim kursie NBP z dnia 11.12.2024 w wysokości 4, (...), co dało kwotę 26 678,26 zł, 348,80 CHF tytułem nadwyżki na rachunku obsługi kredytu, przeliczonej po średnim kursie NBP z dnia 11.12.2024 w wysokości 4, (...), co dało kwotę 1 602,53 zł, łącznie 279 619,85 zł po odjęciu kwoty kapitału 180 000,00 zł, dało kwotę 99 619,85 zł.

/dowód: potwierdzenie przelewu k. 198, pismo z dnia 12.01.2025 r. k. 199/

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 355 k.p.c. Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.

Powód dokonał skutecznego cofnięcia pozwu w zakresie kwoty 180 000,00 zł. Cofnięcie pozwu nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy, a tym samym nie wymagało zgody pozwanego, nie jest również sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani tez nie zmierza do obejścia prawa.

W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 355 k.p.c. w związku z art. 203 k.p.c. umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 180 000,00 zł.

W związku z cofnięciem powództwa przed rozpoczęciem rozprawy powodowi przysługiwał zwrot połowy opłaty sądowej uiszczonej od cofniętego powództwa na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 1144 ze zm.) tj. kwoty 4 500 zł. Powód jednak równocześnie z cofnięciem powództwa o zapłatę kwoty 180 000 zł, dokonał rozszerzenia powództwa o zapłatę skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w kwocie 22 913,01 zł, wnosząc o zaliczenie uiszczonej opłaty sądowej od cofniętego powództwa na poczet opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa oraz dokonanie zwrotu nadpłaconej opłaty od pozwu. Opłata sądowa od rozszerzonego powództwa wynosi 1146 zł (22 913,01 zł x 5 %). Nadpłacona opłata sądowa podlegająca zwrotowi wynosi zatem 3 354 zł (4 500 zł – 1 146 zł), przy czym podlega dodatkowo obniżeniu o kwotę równą opłacie minimalnej na podstawie art. 79 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W przypadku nieważności umowy kredytu każdej stronie przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego na rzecz drugiej strony jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.), niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest ona dłużnikiem z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanego świadczenia od drugiej strony (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20, OSNC 2021 nr 6, poz. 40, str. 7). Jako świadczenie nienależne należy kwalifikować również przekazanie przez bank środków pieniężnych niedoszłemu kredytobiorcy, który na podstawie art. 410 § 1 w związku z art. 405 KC staje się zobowiązanym do ich zwrotu, z tym że wymagalność tego zobowiązania zależy od wezwania bezpodstawnie wzbogaconego do zwrotu stosownie do art. 455 KC (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 289/76, niepubl., z dnia 16 lipca 2003 r., V CK 24/02, OSNC 2004, nr 10, poz. 157, z dnia 28 kwietnia 2004 r., V CK 461/03, IC 20 04, nr 11, s. 43, z dnia 18 stycznia 2017 r., V CSK 198/16, niepubl. oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 93, z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 102/09, OSNC 2010, nr 5, poz. 75, z dnia 2 czerwca 2010 r., III CZP 37/10, OSNC 2011, nr 1, poz. 2).

W niniejszej sprawie poprzednik prawny Powoda w wykonaniu nieważnej umowy kredytu wypłacił Pozwanemu kwotę 180 000,00 zł. W związku z trwałą bezskutecznością umowy kredytu przekazane świadczenie w kwocie 180 000,00 zł stało się świadczeniem nienależnym i podlega zwrotowi przez Pozwanego na rzecz Powoda.

Podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia powoda okazał się nieuzasadniony.

Zgodnie z treścią przepisu art. 118 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104), która weszła w życie 9 lipca 2018 r., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Co do zasady bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zdanie drugie k.c.).

Roszczenie restytucyjne Powoda jest następstwem trwałej bezskuteczności umowy kredytu w związku z usunięciem z niej niedozwolonych postanowień umownych dotyczących indeksacji kredytu kursem waluty obcej.

W wyroku z dnia 14 grudnia 2023 r. (C-28/22) (...) wskazał, że rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczeń konsumentów i przedsiębiorców nie może być asymetryczne. Tym samym ostateczne rozstrzygnięcie kwestii przedawnienia (...) pozostawił sądom krajowym. (...) nawiązując do uchwały 7 sędziów SN z dnia 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21) nie podważył wynikających z tej uchwały zasad liczenia biegu terminu przedawnienia roszczeń banków. Zgodnie z tym podejściem, bieg terminu przedawnienia roszczeń banków (i konsumentów) należy liczyć od dnia powstania stanu trwałej bezskuteczności umowy. Roszczenia restytucyjne (wynikające z bezskuteczności umowy) nie mogą stać się wymagalne oraz nie może się rozpocząć bieg terminu ich przedawnienia, dopóki bezskuteczność nie stanie się trwała. Konsekwencją tego, że od decyzji konsumenta zależy zastosowanie bądź niezastosowanie sankcji bezskuteczności, jest moment, od którego biegnie termin przedawnienia roszczenia banku o zwrot kapitału kredytu oraz roszczeń konsumenta o zwrot rat. Skoro przedsiębiorca nie jest uprawniony do tego, by samowolnie zakwestionować warunek umowny i całą umowę oraz domagać się zwrotu świadczeń spełnionych w wykonaniu tej umowy, bieg terminu przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy o zwrot spełnionych przez niego świadczeń nie może rozpocząć się wcześniej niż w chwili, gdy konsument wykona swoje uprawnienie do powołania się na ochronę konsumencką.

Powyższe stanowisko zostało co do zasady podzielone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22, L.), w której uznano, że jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy. Sąd Najwyższy przyjął jednak, odwołując się o wyroków (...) z 7 grudnia 2023 r., C-140/22, oraz z 14 grudnia 2023 r., C-28/22, że oświadczenie, o którym mowa wyżej, nie wymaga dla swojej skuteczności żadnej formy szczególnej, sformułowania go w określony sposób ani złożenia w jakichś określonych okolicznościach, a w szczególności przed sądem. Wystarczające w tej mierze jest spełnienie wymagań sformułowanych przez ustawodawcę w art. 60 KC w stosunku do wszystkich oświadczeń woli, zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny.

W niniejszej sprawie pozwany skierował do powoda wezwanie z dnia do zapłaty z dnia 23 sierpnia 2019 r., w którym zakwestionował wprawdzie ważność umowy, ale nie powoływał się na abuzywność jej postanowień umowy dotyczących indeksacji kredytu kursem (...) i brak zawiązania tymi postanowieniami. Powyższe oświadczenie nie wywołało zatem jeszcze skutku w postaci trwałej bezskuteczności umowy kredytu.

Zupełnie nieracjonalne byłoby zarazem oczekiwanie od banku, aby w terminie trzech lat od zawarcia umowy i wypłacenia kredytu, wzywał o zwrot kapitału kredytu kredytobiorcę, który systematycznie spłaca raty kredytu i nie kwestionuje ważności umowy. Tego rodzaju sytuacja nie tylko burzyłaby porządek gospodarczy i podkopywała wzajemne zaufanie stron, ale dodatkowo stawiałaby w trudnej sytuacji konsumentów. Dodać należy, że ewentualna trwała bezskuteczność umów kredytów indeksowanych kursem waluty obcej, na skutek odmowy potwierdzenia przez konsumenta związania klauzulą abuzywną nie miała charakteru oczywistego i nie była przyjmowana jednolicie w orzecznictwie co najmniej do roku 2021.

W pozwie wniesionym w dniu 20 marca 2020 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w W. pozwany zakwestionował już wprawdzie związanie niedozwolonym postanowieniem umownym, ale nie kwestionował związania go umową kredytową, domagając się tzw. odfrankowienia umowy kredytu. Na tym etapie bank nie mógł mieć zatem całkowitej jasności co do tego, czy pozwany godzi się na konsekwencje uznawania warunków umowy za nieuczciwe, w postaci jej trwałej bezskuteczności i obowiązku wzajemnego zwrotu świadczeń (por. uchwała SN z 7.05.2021 r., III CZP 6/21). W konsekwencji powód nie miał jeszcze podstaw do wzywania pozwanego na podstawie art. 455 k.c. do niezwłocznego spełnienia świadczenia w postaci zwrotu kwoty 180 000 zł odpowiadającej kwocie kapitału kredytu.

Pozwany zakwestionował związanie umową dopiero w piśmie modyfikującym żądanie pozwu, doręczonym pełnomocnikowi banku w dniu 28 czerwca 2022 r. Dopiero to zdarzenie powinno stanowić dla powoda wystarczająco silny impuls skłaniający go do podjęcia ewentualnej decyzji o dochodzeniu roszczenia restytucyjnego od konsumenta bądź też przedstawieniu mu propozycji zawarcia ugody regulującej wzajemne roszczenia. Trzyletni termin przedawnienia roszczenia restytucyjnego powoda rozpoczął zatem bieg najwcześniej w dniu otrzymania odpisu pisma pozwanych modyfikującego ich powództwo i nie upłynął przed dniem wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, a jego bieg został przerwany na skutek wniesienia tego pozwu.

Gdyby nawet uznać, że początek biegu termin przedawnienia roszczenia restytucyjnego powoda należy wiązać ze złożeniem przez pozwanego wezwania do zapłaty (reklamacji) z dnia 23 sierpnia 2019 r. i uznać, że termin ten upłynął w dniu 31 grudnia 2022 r., przytoczone wyżej okoliczności przemawiałyby za nieuwzględnieniem zarzutu przedawnienia roszczenia powoda ze względów słuszności (por. wyrok SA w Szczecinie z 24.02.2022 r., sygn. akt I ACa 813/21, L.).

Zgodnie z art. 117 ¹ § 1 k.c. w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności, a korzystając z tego uprawnienia, sąd powinien rozważyć w szczególności:

1.  długość terminu przedawnienia;

2.  długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;

3.  charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Mając na uwadze powyższe, oceniając kwestie przedawnienia roszczenia powoda należy uwzględnić, że trzyletni termin tego przedawnienia jest stosunkowo krótki i w znacznej części przypadał w czasie istnienia znacznych rozbieżności w orzecznictwie co do skutków eliminacji klauzul indeksacyjnych z umowy kredytu, kiedy to zapadały wyroki uznające takie umowy za ważne i możliwe do wykonywania, tak jak przyjmowali również pozwany, wnosząc od dokonanie tzw. odfrankowienia umowy. W tym czasie podjęte zostały również przez Sąd Najwyższy uchwały z dnia 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 i z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/210 określające kwestie wymagalności roszczeń restytucyjnych częściowo odmiennie, od późniejszych orzeczeń (...) i Sądu Najwyższego.

Żądanie banku zasądzenia od pozwanych kwoty kapitału kredytu nie może być przy tym uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa (art. 5 k.c.), ani też z efektem odstraszającym wynikającym z Dyrektywy 93/13. Skierowanie żądania zapłaty do dłużnika jest w systemie prawnym i realiach gospodarczo–społecznych nie tylko dopuszczalne, ale też częste. Co do zasady takich działań nie można uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub ze społeczno–gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Wręcz przeciwnie można powiedzieć, że do zasad uczciwości należy spłacanie zobowiązań przez dłużników. Każdy kredytobiorca odmawiający potwierdzenia klauzul abuzywnych i występujący z żądaniem ustalenia nieważności umowy kredytowej, powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu kapitału kredytu uzyskanego od banku. Efekt odstraszający Dyrektywy 93/13 jest realizowany poprzez pozbawienie banku wszelkich zysków z umowy czy nawet utraconych korzyści w postaci wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu, czy też waloryzacji wypłaconego kapitału kredytu. Podkreślić również należy, że za środki z kredytu pozwani nabyli nieruchomość, której wartość z pewnością wzrosła. W tej sytuacji pozbawienie powoda świadczenia uzyskanego przez stronę pozwaną nienależnie byłoby sprzeczne z zasadami słuszności i uczciwości.

O odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. w zw. z art. 482 k.c. Zgodnie z art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika dokonania. Niezwłoczne spełnienie świadczenia oznacza jego spełnienie bez nieuzasadnionej zwłoki (w normalnym toku rzeczy). O tym, czy świadczenie zostało spełnione niezwłocznie, a zatem należycie, rozstrzygają okoliczności konkretnego przypadku, oceniane zgodnie z ogólną zasadą art. 354 k.c.

Termin spełnienia świadczenia o zwrot kapitału kredytu w kwocie 180 000,00 zł nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, w związku z czym świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu pozwanego do wykonania.

Powód przed wniesieniem pozwu wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 180 000,00 zł pismem z dnia 16 października 2023 r., doręczonym pozwanemu w dniu 26 października 2023 r. Pozwany powinien mieć jednak pewien termin na dokonanie analizy żądania i spełnienie świadczenia wynoszący co najmniej 30 dni, zatem termin na spełnienie świadczenia upływał pozwanemu w dniu 26 listopada 2023 r. Uwzględniając treść art. 115 k.c., który stanowi, że jeśli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą, w konsekwencji, dopiero od dnia 27 listopada 2023 r. powstał stan opóźnienia w spełnieniu świadczenia, za które powodowi przysługują odsetki za opóźnienie.

Pozwany zaspokoił roszczenie Powoda dokonując jego potrącenia z własną wymagalną wierzytelnością według stanu na dzień 11 grudnia (...)., czego powód nie kwestionował. Oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone powodowi w dniu 16 grudnia 2024 r.

Jak przyjęto w doktrynie oświadczenie o potrąceniu może być złożone natychmiast po wezwaniu, czy nawet jednocześnie z wezwaniem. Wierzycielowi nie chodzi bowiem o to, by dłużnik spełnił świadczenie w sposób realny, co wymagać może pewnego czasu, lecz o zaspokojenie swojej pretensji przez kompensatę. W tym ujawnia się też różnica między terminem wymagalności a terminem spełnienia świadczenia. Roszczenie bezterminowe jest wymagalne już od chwili wezwania, natomiast termin, do którego dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie, upływa – odpowiednio do okoliczności – nieco później ( M. Pyziak -Szafnidka, Potrącenie, s. 108–109, M. Załucki (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2023, Legalis, art. 498, uw. 9).

Zgodnie z art. 499 zdanie 2 k.c. oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną, od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwie.

W konsekwencji oświadczenie Pozwanego o potrąceniu własnej wierzytelności z wierzytelnością Powoda wywołało skutek w postaci umorzenia tej części wierzytelności powoda z dniem 11 grudnia 2024 r.

Z tych przyczyn Powodowi przysługują odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia w kwocie 180 000,00 zł za okres od 27 listopada 2023 r. do 10 grudnia 2024 r., które wynoszą 21 026,71 zł i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda w punkcie 3 wyroku. Podstawę kapitalizacji stanowił art. 492 k.c.

O odsetkach za opóźnienie od dochodzonej kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. w zw. z art. 482 k.c., a ponadto w granicach żądania powoda, który wnosił o zasądzenie odsetek od odsetek od daty doręczenia pozwanemu pisma z modyfikacją powództwa co nastąpiło w dniu 7 marca 2025 r.

W pozostałej części roszczenie o odsetki za opóźnienie było niezasadne i podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

Powoda uznaje się za stronę przegrywającą proces i zasądza koszty procesu na żądanie przeciwnika, gdy powód cofnął pozew bez względu na przyczynę cofnięcia, chyba że wykaże on niezbędność wytoczenia powództwa dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wniesienia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 KPC) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (postanowienie SN z 12.4.2012 r., II CZ 208/11, L.; postanowienie SN z 24.11.2017 r., III CZP 67/17, L.).

Odnosząc powyższe uwagi do niniejszej sprawy, należy wskazać, że cofnięcie pozwu w zakresie żądania zapłaty kwoty 180 000,00 zł było następstwem zaspokojenia przez Pozwanego roszczenia, które stało się wymagalne w dniu 27 listopada 2023 r. Pozwany nie uznał jednak roszczenia przy pierwszej czynności, kwestionował jego zasadność, wymagalność oraz podnosił zarzut przedawnienia roszczenia, a zaspokojenie przez niego roszczenia było następstwem zgłoszenia zarzutu potrącenia.

W związku z powyższym Powód jest stroną wygrywającą proces w części wynoszącej 83,50 %, a Pozwany w części wynoszącej 16,50 %.

W wyniku stosunkowego rozdzielenia kosztów Pozwany powinien zostać obciążeni częścią kosztów procesu Powoda w wysokości 8 204,30 zł.

Sąd odstąpił od obciążania pozwanego powyższą kwotą na podstawie art. 102 k.p.c. Trwała bezskuteczność umowy kredytu i związany z tym obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń jest następstwem stanowiska pozwanego zawartego w jego pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego dla Warszawy -Woli w W., doręczonym powodowi w dniu 2 lipca 2020 r. Od tej daty Powód powinien zatem liczyć się z trwałą bezskutecznością umową i podjąć negocjacje z konsumentem zmierzające do rozliczenia wzajemnych świadczeń bądź złożyć oświadczenie o potrąceniu własnej wierzytelności o zwrot kapitału kredytu. Powód w sposób uporczywy odmawiał jednak uznania skutku w postaci trwałej bezskuteczności umowy kredytu, czym doprowadził do wszczęcia procesu z powództwa kredytobiorcy oraz niniejszego procesu. Należy podkreślić, iż pozwany, w przeciwieństwie do powoda nie kwestionowali konieczności wzajemnego rozliczenia stron w związku z nieważnością umowy kredytu, oczekując na uznanie przez Bank tego faktu bądź przesądzenia tej kwestii prawomocnym orzeczeniem sądu, a ostatecznie po wydaniu wyroku prawomocnego wyroku w sprawie z jego powództwa, złożył oświadczenie o potrąceniu własnej wierzytelności z wierzytelnością powoda o zwrot kapitału kredytu, doprowadzając do jej zaspokojenia.

Z tych przyczyn zasady słuszności sprzeciwiały się obciążeniu Pozwanego kosztami procesu Powoda.

ZARZĄDZENIE

(...).