Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

P., dnia 21 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w następującym składzie:

P. Sędzia SO Alina Gąsior

Sędziowie Sędzia SO Renata Lech, Sędzia SO Adam Bojko,

P.. sąd. I. M.

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2024 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku E. K.-Al (...)

przy udziale Komisarza Wyborczego w S. II M. Z., P. Obwodowej Komisji Wyborczej w B. K. Z., P. Miejskiej Komisji Wyborczej w B. M. H., M. T.

przeciwko ważności wyborów samorządowych

postanawia:

1.  stwierdzić nieważność wyboru M. T. na radnego do Rady Miejskiej w B. w O. Wyborczym nr 2 w wyborach samorządowych przeprowadzonych w dniu 7 kwietnia 2024 roku i stwierdzić wygaśnięcie mandatu M. T.;

2.  przeprowadzić ponowne postępowanie w zakresie losowania w O. Wyborczym nr 2 do Rady Miejskiej w B. przez właściwą Miejską Komisję Wyborczą spośród kandydatów, którzy uzyskali jednakową liczbę głosów tj. E. K. – Al (...);

3.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

I Ns 87/24

Uzasadnienie postanowienia z dnia 21 maja 2024 roku

Wnioskodawczyni E. K. – Al. (...) w dniu 15 kwietnia 2024 roku wniosła protest wyborczy przeciwko ważności wyborów do Rady Miejskiej w B.. Protest został wniesiony do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim za pośrednictwem Sądu Rejonowego w Opocznie.

Wnioskodawczyni wskazała, że wnosi protest przeciwko ważności wyboru M. T. na radną w wyborach do Rady Miejskiej w B. w okręgu wyborczym nr 2 z powodu zaniedbań, naruszenia przepisów i niedopełnienia procedur losowania kandydata, któremu należy udzielić mandatu radnego przez Obwodową Komisję Wyborczą nr 1 w Świetlicy Wiejskiej w B. oraz Miejską Komisję Wyborczą w S. Konferencyjnej w Urzędzie Miejskim w B..

W uzasadnieniu protestu wnioskodawczyni wskazała, że razem z innym kandydatem M. T. uzyskała najwyższą, tę samą liczbę głosów. O otrzymaniu mandatu decyduje w takim przypadku wynik losowania. Wnioskodawczyni powołała się na wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej regulujące procedurę przeprowadzania losowania i wskazała, że nie została ona zachowana. Mianowicie losowanie odbyło się w nocy z 7 na 8 kwietnia bez zachowania procedury. Losowania dokonała Obwodowa Komisja Wyborcza nr 1, a nie komisja terytorialna. Losowanie odbyło się pod nieobecność męża zaufania komitetu wyborczego, z którego startowała wnioskodawczyni. W trakcie losowania nie był też obecny pełnomocnik komitetu, z którego startowała wnosząca protest, ani osoba upoważniona przez pełnomocnika do zgłaszania kandydatów z tego komitetu. Pełnomocnicy nie zostali powiadomieni o mającym się odbyć losowaniu.

Wnioskodawczyni wniosła skargę do Komisarza Wyborczego w S. II. Komisarz w odpowiedzi na skargę poinformował wnioskodawczynię o uznaniu jej skargi za zasadną i prawie do wniesienia protestu.

Wnioskodawczyni wskazała także, że wobec stwierdzonych nieprawidłowości można wątpić, czy w innych aspektach niż losowanie, praca przynajmniej jednej z komisji – Obwodowej Komisji Wyborczej nr 1 przebiegała w sposób profesjonalny, sumienny i uczciwy. Wnioskodawczyni podała, że przewodniczącą Komisji była sąsiadka i koleżanka osoby, która uzyskała mandat drogą losowania. Aby wykluczyć takie podejrzenia, wnioskodawczyni wniosła o sprawdzenie kart do głosowania z nieważnymi głosami i ustalenie, czy przynajmniej jedna z nich nie dotyczyła wyborów do rady Miasta i czy znak x nie został postawiony przy nazwisku wnioskodawczyni.

Komisarz Wyborczy, w odpowiedzi na protest wyborczy pozostawił do uznania sądu, czy niedopełnienie procedury losowania kandydata w okręgu wyborczym nr 2 poprzez przeprowadzenie losowania przez Obwodową Komisję Wyborczą nr 1 w B., zamiast Miejską Komisję Wyborczą w B. wpłynęło na wynik wyboru i w efekcie doprowadziło do wadliwego ustalenia wyniku wyboru radnej.

Uczestniczka postępowania K. P. Obwodowej Komisji Wyborczej nr 1 w B. wniosła o oddalenie protestu wyborczego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska uczestniczka wskazała, że organy wyborcze dopełniły wszelkich procedur. Głosy oddane na obie kandydatki zostały policzone kilkukrotnie. P. Komisji kontaktowała się z przedstawicielami Miejskiej Komisji Wyborczej w B. celem uzyskania wytycznych odnoszących się do procedury losowania. Podczas losowania był obecny przedstawiciel Urzędu Miejskiego w B.. Mężowie zaufania wiedzieli o remisie w głosowaniu na radnych. Podjęli decyzję o opuszczeniu lokalu wyborczego, nie wnosząc uwag do protokołu.

Zdaniem uczestniczki niezasadne są twierdzenia wnioskodawczyni o rzekomym braku bezstronności organu wyborczego.

Uczestniczka postępowania M. P. Miejskiej Komisji Wyborczej w B. wniosła o oddalenie protestu wyborczego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska uczestniczka powołała się na te same okoliczności jak uczestniczka K. Z..

Jednocześnie uczestniczki wyraziły gotowość ponownego przeprowadzenia procedury liczenia głosów i losowania mandatu radnego.

Na rozprawie w dniu 21 maja 2024 roku Sąd, na podstawie art. 510 par. 2 k.p.c wezwał do udziału w sprawie jako uczestnika M. T., która była zawiadomiona o terminie rozprawy.

Wnioskodawczyni popierała swój protest wyborczy.

Uczestnicy postępowania wnieśli o oddalenie protestu wyborczego.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Wnioskodawczyni brała udział w wyborach samorządowych przeprowadzonych w dniu 7 kwietnia 2024 roku, w których startowała na radnego do Rady Miejskiej w B. w okręgu wyborczym nr 2. Głosowanie odbywało się w świetlicy wiejskiej w B. przed Obwodową Komisją Wyborczą. Wnioskodawczyni startowała z Komitetu Wyborczego Stowarzyszenie (...).

W wyborach na radnego do rady Miejskiej w B. startowała także M. T. z Komitetu KKW Trzecia Droga (...) S. H..

Dwie kandydatki, tj. wnioskodawczyni i M. T. uzyskały równą liczbę głosów.

(bezsporne, odpowiedź Komisarza na skargę E. A..- K. – k. 3)

Po zliczeniu głosów okazało się, że dwie kandydatki – wnioskodawczyni i M. T. uzyskały równą liczbę głosów. P. Obwodowej Komisji Wyborczej skontaktowała się z Miejską Komisją Wyborczą, gdzie uzyskała informację o konieczności przeprowadzenia losowania. Losowanie odbyło się w nocy z 7 na 8 kwietnia 2024 roku i zostało przeprowadzone przez Obwodową Komisję Wyborczą nr 1 w B.. O losowaniu nie zostali poinformowani pełnomocnicy wyborczy komitetów, z których startowały kandydatki tj. E. A.. – K. i M. T.. W trakcie losowania nie byli też obecni mężowie zaufania, którzy opuścili lokal wyborczy.

Podczas losowania byli obecni członkowie Obwodowej Komisji Wyborczej i przedstawiciel Urzędu Miejskiego, który odpowiadał za część informatyczną. Nie byli też obecni członkowie Miejskiej Komisji Wyborczej w B..

Zostały przygotowane dwie nieprzezroczyste koperty koloru białego, w których umieszczono nazwiska obu kandydatek. P. komisji wskazała jedną kopertę i odczytano nazwisko z tej koperty, a następnie odczytano nazwisko umieszczone w drugiej kopercie. Przebieg i wyniki losowania zostały opisane w protokole.

(wyjaśnienia uczestniczki K. Z. – protokół k. 49v)

Po zliczeniu głosów, Obwodowa Komisja Wyborcza nr 1 poinformowała mężów zaufania o tym, że jest remis w okręgu nr 2 między głosami oddanymi na E. A.. – K. i M. T. i jednocześnie poinformowano mężów zaufania, że można iść do domów. Nie przekazano mężom zaufania informacji o mającym się odbyć losowaniu. Wszyscy mężowie zaufania rozeszli się do swoich domów.

(oświadczenie na piśmie T. S. – k. 48, wyjaśnienia wnioskodawczyni – protokół k. 49v, k. 50)

Wnioskodawczyni wniosła skargę do Komisarza Wyborczego w S. II na działalność Obwodowej Komisji Wyborczej nr 1 w B. w związku z niedopełnieniem procedury losowania kandydata, któremu należy udzielić mandatu radnego.

W odpowiedzi na skargę Komisarz Wyborczy uznał skargę za zasadną i jednocześnie poinformował wnioskodawczynię o prawie wniesienia protestu wyborczego do właściwego Sadu Okręgowego.

(odpowiedź na skargę Komisarza wyborczego – k. 3)

Zgodnie z art. 82 § ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. kodeks wyborczy (Dz.U. z 2023 r. poz. 2408 ze zmian.), przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby może być wniesiony protest z powodu:

1) dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub

2) naruszenia przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.

Zgodnie z art. art. 392 § 1 Kodeksu wyborczego (Dz.U. z 2023 r. poz. 2408 ze zmian.), protest wyborczy wnosi się na piśmie do właściwego sądu okręgowego za pośrednictwem właściwego sądu rejonowego, w terminie 14 dni od dnia podania do publicznej wiadomości przez komisarza wyborczego, w trybie określonym w art. 168 § 1 wyników wyborów na obszarze województwa.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni wniosła protest wyborczy przeciwko ważności wyborów w ustawowym terminie, wskazując na naruszenie przepisów kodeksu wyborczego, a dotyczących trybu przeprowadzenia losowania spośród kandydatów, którzy uzyskali w wyniku głosowania równa liczbę głosów.

Zgodnie z art. 443 § 2 kodeksu wyborczego, jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzyma równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu, o wyborze decyduje większa liczba obwodów, w których kandydaci otrzymali największą liczbę głosów, a gdyby i liczby obwodów były równe - rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez komisję.

Powołany przepis w § 3 stanowi, że tryb przeprowadzenia losowania, o którym mowa w § 2, określa Państwowa Komisja Wyborcza.

Państwowa Komisja Wyborcza podjęła uchwałę nr 173/2024 (...) w dniu 25 marca 2024 r. w sprawie wytycznych dla terytorialnych komisji wyborczych dotyczących ustalania wyników głosowania i wyników wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. W. oraz wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zarządzonych na dzień 7 kwietnia 2024 r.

Tryb przeprowadzenia losowania został określony w załączniku do powyższej uchwały w punkcie V:

Zgodnie z ppkt. 31. Terytorialne komisje wyborcze ustalając wyniki głosowania i wyniki wyborów w sytuacjach wymagających przeprowadzenia losowania, postępują w sposób niżej opisany. O godzinie losowania należy niezwłocznie powiadomić pełnomocników wyborczych (kandydatów na wójta) z odpowiednim wyprzedzeniem, w celu umożliwienia im obecności przy tej czynności. W przypadku losowania w celu ustalenia, który z kandydatów na wójta uzyskuje mandat lub który z kandydatów dopuszczony jest do wyborów w ponownym głosowaniu, obecni mogą być również kandydaci, których również należy powiadomić o terminie losowania.

Nieobecność pełnomocników wyborczych, a w przypadku wyborów wójta – kandydatów lub pełnomocników wyborczych, nie wstrzymuje przeprowadzenia losowania.

32. Losowanie prowadzi przewodniczący terytorialnej komisji wyborczej w obecności członków danej komisji i pełnomocników wyborczych obecnych przy jej pracach. Czynności losowania dokonuje wyznaczony członek terytorialnej komisji wyborczej. W razie konieczności ustalenia, w drodze losowania, która z list uzyskuje mandat, do jednakowych, nieprzezroczystych kopert lub innych pojemników, zwanych dalej „kopertami”, wkłada się kartki z numerami list. Po wymieszaniu kopert losuje się jedną z nich. Numer listy odczytuje się i okazuje obecnym, a wylosowaną kartkę dołącza się do protokołu. Na żądanie osób obecnych przy losowaniu należy okazać zawartość niewylosowanych kopert.

33. W razie konieczności ustalenia, w drodze losowania, który z kandydatów uzyskuje mandat, a w przypadku wyborów wójta również, który z kandydatów dopuszczony jest do wyborów w ponownym głosowaniu, do jednakowych, nieprzezroczystych kopert wkłada się kartki z wypisanymi nazwiskami i imionami tych kandydatów oraz – w przypadku kandydatów na radnych – numerami list, na których się znajdują. Po wymieszaniu kopert losuje się jedną z nich. Nazwisko i imię wylosowanego kandydata oraz – ewentualnie – numer listy odczytuje się i okazuje obecnym, a wylosowaną kartkę dołącza się do protokołu. Na żądanie osób obecnych przy losowaniu należy okazać zawartość niewylosowanych kopert.

34. Przebieg przeprowadzonego losowania opisuje się w protokole (art. 443 § 2, art. 444 § 2, art. 444 § 3 w związku z art. 233 § 2, art. 450, art. 469, art. 473 § 3 i 7 Kodeksu wyborczego).

W przypadku wyników głosowania do Rady Miejskiej w B. w okręgu wyborczym nr 2 dwie kandydatki uzyskały równą liczbę głosów, poza tym liczba obwodów, w których kandydaci dostali największą liczbę głosów była równa. Dlatego też zgodnie z obowiązującymi przepisami o wynikach wyboru spośród tych kandydatek winno zdecydować losowanie.

Losowanie zostało przeprowadzone, jednak nie przez powołaną do tego Terytorialną Komisję Wyborczą, lecz przez Obwodową Komisję Wyborczą, poza tym o losowaniu nie zostali powiadomieni pełnomocnicy komitetów wyborczych, z których startowały obie kandydatki. W trakcie losowania nie byli także obecni mężowie zaufania, którzy wprawdzie mieli wiedzę, że dwie kandydatki uzyskały równą liczbę głosów, jednak nie zostali poinformowani, ze zostanie przeprowadzone losowanie i opuścili lokal wyborczy.

Jak wyjaśniła przewodnicząca Obwodowej Komisji Wyborczej nazwiska kandydatek były włożone do białych, nieprzezroczystych kopert, po czym przewodnicząca wskazała kopertę, którą wybiera.

Zdaniem Sądu, w wyniku przeprowadzenia losowania niezgodnie z obowiązującą procedurą, doszło do naruszenia przepisów kodeksu wyborczego, co mogło mieć wpływ na wyniki głosowania i w efekcie doprowadzić do wadliwego ustalenia wyników wyborów.

Należy zauważyć, że w przypadku ustalania wyników w drodze losowania, zawsze mamy do czynienia z „przypadkiem”, jednak wprowadzenie konkretnych przepisów dotyczących procedury losowania ma za zadanie wyeliminować jakiekolwiek nieprawidłowości i dać jednakowe „szanse” kandydatom, którzy zdobędą mandat w drodze losowania.

Mając na uwadze przytoczone powyżej okoliczności Sąd, na podstawie art. 394 § 2 kodeksu wyborczego stwierdził nieważność wyboru M. T. na radnego do Rady Miejskiej w B. w O. Wyborczym nr 2 w wyborach samorządowych przeprowadzonych w dniu 7 kwietnia 2024 roku.

Jednocześnie na podstawie art. 394 § 3 kodeksu wyborczego stwierdził wygaśnięcie mandatu M. T. i postanowił przeprowadzić ponowne postępowanie w zakresie losowania w O. Wyborczym nr 2 przez właściwą Miejską Komisję Wyborczą spośród kandydatów którzy uzyskali jednakową liczbę głosów tj. E. A.. – K. i M. T..

Jednocześnie Sąd uznał, że pozostałe zarzuty zgłoszone w proteście, a mianowicie fakt, że przewodniczącą Obwodowej Komisji Wyborczej nr 1 była sąsiadka i koleżanka osoby, która w drodze losowania zdobyła mandat radnego, nie mają żadnego znaczenia i nie świadczą o naruszeniu przepisów. Przez podobny pryzmat Sąd ocenił wniosek o ponowne przeliczenie kart do glosowania z nieważnymi głosami, zwłaszcza ze wnioskodawczyni nie wskazała naruszeń, które miałyby świadczyć o wadliwym policzeniu głosów.

Wobec przytoczonych okoliczności Sąd, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2,3 i 5 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. , pominął wniosek wnioskodawczyni o ponowne sprawdzenie kart z nieważnymi głosami i wniosek uczestników postępowania o przesłuchanie świadka P. K..

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c., zgodnie z którym każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sędzia Renata Lech Sędzia Alina Gąsior Sędzia Adam Bojko

z/ - odpis doręczyć Komisarzowi Wyborczemu,

- po uprawomocnieniu się postanowienia, o zakończeniu postępowania w sprawie, o treści ostatecznych orzeczeń zawiadomić wnoszącego protest, wojewodę, komisarza wyborczego i przewodniczącego właściwej komisji wyborczej, tj. Miejskiej Komisji Wyborczej w B..

sędzia Alina Gąsior