Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2024 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa S. L. i A. B.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 26 października 2023 r. sygn. akt I C 666/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powodów S. L. i A. B. solidarnie kwotę 1.800,00 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami w wysokości określonej w ustawie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 2/24

UZASADNIENIE

Powodowie S. L. i A. B., pozwem z dnia 31 maja 2022 r. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 16.476 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 15.000 zł od dnia 17 lutego 2022 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 1.476 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu, powodowie wskazali, że dochodzone pozwem roszczenie stanowi odszkodowanie za szkodę w budynkach objętych umową obowiązkowego ubezpieczenia budynków w gospodarstwie rolnym w wyniku silnego wiatru z gradobiciem w dniu (...) roku.

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 sierpnia 2022 r. pozwany Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Pozwany podniósł, że w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił jak dotąd odszkodowanie w wysokości 12.578,91 zł za uszkodzenie budynków w oparciu o stwierdzony zakres uszkodzeń, które to odszkodowanie w całości pokryło szkodę.

Wyrokiem z dnia 26 października 2023 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 16.476 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 15.000 złotych od dnia 17 lutego 2022 r. do dnia zapłaty i od kwoty 1.476 złotych od dnia 28 lipca 2022 r. do dnia zapłaty (pkt 1); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2); orzekł o kosztach procesu zgodnie z zasadą włożenia na pozwanego obowiązku zwrotu powodom wszystkich kosztów procesu pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

W dniu (...) roku w Ł., w wyniku oddziaływania silnego wiatru i gradobicia, uszkodzeniu uległy budynki znajdujące się na posesji należącej do powodów S. L. i A. B., w tym budynku mieszkalnego, magazynu, obory i stodoły. Z obory i magazynu silny wiatr zerwał dach, ze stodoły papę, którą dach był pokryty, zaś w budynku mieszkalnym stłuczeniu uległa szyba w oknie oraz uszkodzona została blacha na części dachu budynku. Budynki powodów były objęte umową obowiązkowego ubezpieczenia budynków w gospodarstwie rolnym nr (...) zawartą z pozwanym Towarzystwem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W.. W polisie wskazano stopień zużycia objętych ubezpieczeniem budynków, określając zużycie budynku mieszkalnego w 70%, magazynu w 30%, obory w 70% i stodoły w 45%.

Pozwany uznał odpowiedzialność za szkodę i na podstawie kosztorysu wykonanego przez rzeczoznawcę przyznał odszkodowanie w wysokości 12.351,28 zł, w tym za szkodę w stodole kwotę 2.132,86 zł, za szkodę w oborze kwotę 2.090,49 zł, za szkodę w magazynie kwotę 6.681,13 zł oraz za szkodę w budynku mieszkalnym kwotę 1.446,80 zł.

Pismem z dnia 29 marca 2022 roku pozwany przyznał dodatkowe odszkodowanie w wysokości 227,63 zł.

Powódka S. L. ponownie odwołała się od decyzji ubezpieczyciela, podnosząc, że wydatki na naprawę budynków po przedmiotowym zdarzeniu wyniosły ok. 55 tys. zł, co potwierdzać miały przesłane do ubezpieczyciela faktury. Pozwany pismem z dnia 31.03.2022 r. nie uznał reklamacji i odmówił wypłaty dalszego odszkodowania.

Powodowie zlecili sporządzenie prywatnego kosztorysu szkód powstałych na budynkach w wyniku przedmiotowego zdarzenia z dnia (...) r. zgodnie z którym, wartość poniesionej szkody w budynku mieszkalnym wynosiła 9.031,87 zł, w magazynie wynosiła 14.636,41 zł, w oborze wynosiła 27.580,41 zł, zaś w stodole wynosiła kwotę 26.253,02 zł. Obora została ubezpieczona na sumę 12.750 zł i ta kwota stanowiła graniczną sumę odszkodowania, a zatem, biorąc pod uwagę także koszty uprzątnięcia miejsca szkody w wysokości 2196,23 zł, całkowity koszt brutto usunięcia skutków oddziaływania siły wyższej wynosił 64.867,53 zł.

Powodowie ponieśli koszt prywatnej ekspertyzy w wysokości 1.476 zł.

Powodowie wezwali pismem z dnia 5.05.2022 r. przesłanym mailowo w dniu 6.05.2022 r. przedsądowo pozwanego do zapłaty odszkodowania w wysokości 52.288,62 zł stanowiącej różnicę pomiędzy wyliczoną prywatnym kosztorysem wartością szkody, a wypłaconym jak dotąd odszkodowaniem.

Powyższe nie zostało uznane przez pozwanego, co wyraził w swym piśmie z dnia 6.05.2022 r.

Obora i stodoła miały dach kryty papą, natomiast magazyn i budynek mieszkalny dach kryty blachą. W dniu (...) roku przed godziną 12:00 zerwała się nawałnica śnieżna, wiał silny wiatr, nie było gradu. Ta nawałnica trwała około 10 minut. Na magazynie wiatr zerwał całe pokrycie dachowe wraz z więźbą dachową, szczątki dachu zostały rozrzucone nawet kilka kilometrów od magazynu. Podobnie było z dachem z obory. Na budynku magazynu i obory dach był jednospadowy, zaś na stodole dach jest dwuspadowy. Ze stodoły po jednej stronie dachu papa została zerwana w całości, zaś po drugiej stronie tylko fragmentami. W budynku mieszkalnym została uszkodzona elewacja - styropian i tynk od strony południowej w części i od strony zachodniej praktycznie w całości, jak również wybita została jedna szyba od strony południowej w dwuszybowym oknie plastikowym oraz miejscowo uszkodzeniu uległa blacha falista pokrywająca dach budynku mieszkalnego. Elewacja była robiona rok przed zaistnieniem zdarzenia - w 2021 roku. Stodoła została w połowie pokryta nową papą w 2021 r. i ten fragment nowej papy został zerwany praktycznie w całości. Dach na magazynie był robiony około 10 lat temu, zaś obora była kryta około 12 lat temu. Szkoda została naprawiona praktycznie w całości, pozostała jeszcze do wymiany blacha na budynku mieszkalnym. Naprawa wyniosła jak dotąd około 50.000 zł i została wykonana metodą gospodarczą, naprawiał ją ojciec powodów wraz z powodem.

Uszkodzenia spowodowane burzą na budynku mieszkalnym wystąpiły w postaci wybicia szyb zespolonych w oknach - 2 szt, zostało uszkodzone pokrycie dachowe w postaci wgnieceń, rozszczelnień, zaś fruwające elementy dachów uszkodziły tynk zewnętrzy budynku w równych miejscach na elewacji w ilości około 10 m ². Uszkodzenie dachu wystąpiło na powierzchni % połaci dachowej budynku i na przybudówce - 35,38 m ².

Na budynku magazynu doszło do zerwania arkusza blachy o szerokości 1 m, przy czym z uwagi na deformacje dachu, cały podlegał wymianie. Podczas zdarzenia nastąpiło całkowite zalanie wnętrza budynku. Wełna mineralna w trakcie burzy po zerwaniu całkowicie zamokła, zamokły też płyty gk na suficie, a które należało wymienić, których wysuszenie nie jest możliwe. Od wody w pomieszczeniu została zniszczona podłoga z paneli. Budynek wewnątrz wymagał suszenia.

Z budynku obory podczas zdarzenia została całkowicie zerwana konstrukcja dachu wraz z pokryciem o powierzchni 5,5 x 7,3 m. Poddasze wykonane z desek z ułożoną polepą po namoknięciu wymagało wymiany desek w 50% i zamokłej polepy w całości. Podczas burzy w wyniku całkowitego zerwania dachu, wnętrze obory zostało zalane wodą.

Na stodole doszło do zerwania pokrycia dachu z papy na prawie całej powierzchni połaci zewnętrznej (od strony pola). Należało zerwać pozostałą na dachu papy zniszczoną punktowo w środkowej części połaci dachowej i całkowicie zniszczona po stronach zewnętrznych części połaci dachowej i od nowa wykonać pokrycie dachowe całej połaci dachowej od strony pola. Od strony podwórza pokrycie połaci zostało zerwane na części głównej sięgające połowy długości dachu. Całość naprawy pokrycia dachowego wynosiła ok. 60% powierzchni dachu od strony podwórza.

Stopień zużycia obiektów budowalnych w gospodarstwie powodów od dnia zawarcia umowy ubezpieczenia do dnia zaistnienia szkody wynosił dla budynku mieszkalnego 1.28%, dla magazynu 0,72%, dla obory 2,71%, a dla stodoły 1,61%.

Koszt całkowity wykonania naprawy według kosztorysu przy uwzględnieniu poziomu cen za I kwartał 2022 r. dla woj. (...), ceny robocizny = 23,05 zł, narzutów w postaci kosztów pośrednich = 67,8%, kosztów zakupu = 6,8%, zysku-=l 1,3% i VAT=23% oraz przy uwzględnieniu stopnia zużycia budynków w okresie obowiązywania ubezpieczenia do daty szkody wyniósł dla budynku mieszkalnego (...),891,52 zł, dla magazynu 24.473,78 zł, dla obory 16.235,35 zł, a dla stodoły 20.498,16 zł. Łączny całkowity koszt naprawy zniszczeń powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 17.01.2022 r. wynosił 69.098,83 zł.

Stopień zużycia budynków został oszacowany za pomocą formuły tzw. wzorów R.. Wyceny dokonano według faktycznych zniszczeń podczas burzy obiektów budowalnych bez uwzględnienia stopnia zużycia, oraz z uwzględnieniem stopnia zużycia w okresie od daty ubezpieczenia do daty wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę.

Oględziny i kosztorys strony pozwanej nie zawierał wyszczególnionych wszystkich zniszczeń, które wystąpiły w budynkach powodów. W budynku magazynu nie zostały wyszczególnione zniszczenia wewnątrz budynku, nie uwzględniono także termoizolacji, która uległa zalaniu.

W dalszej kolejności Sad pierwszej instancji wyjaśnił, że podstawą ustaleń faktycznych w sprawie były okoliczności bezsporne i zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci powołanych dowodów z dokumentów, które to nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i rzetelności, jak i nie były kwestionowane przez strony w trakcie postępowania, jak i nie ujawniły się okoliczności przeczące ich wiarygodności. Wyjaśnił również, że dopuścił dowód z zeznań powódki S. L., której zeznania były spójne i logiczne, nie budziły wątpliwości sądu, korelowały ze zgromadzonym materiałem dowodowym, a powódka opisała okoliczności zdarzenia, stan budynków przed i po szkodzie, naprawę uszkodzeń. Wobec konieczności zasięgnięcia wiadomości specjalnych, dopuścił natomiast dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania wartości nieruchomości M. S., celem wyliczenia wartości szkód jakie nastąpiły w budynkach należących do powodów w wyniku działań siły wyższej w dniu (...) r. która to opinia biegłego była jasna, rzeczowa, w pełni obrazująca rozmiar rzeczywistych szkód i koszt naprawy budynków. Biegła wyliczyła wartość szkody według cen na datę powstania szkody w wariancie uwzględniającym stopień zużycia budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności pozwanego do dnia szkody jak i bez uwzględniania tego czynnika, w tym zakresie wyliczając stopień zużycia budynku w okresie od zawarcia umowy ubezpieczenia do dnia szkody. W ocenie Sądu, choć biegła wyliczyła stopień zużycia budynków w dacie zawarcia umowy ubezpieczenia, te wartości nie mogły mieć większego znaczenia w sprawie, bowiem stopień zużycia został wyliczony przez pozwanego do umowy. Jednakże Sąd uznał, że stopień zużycia budynków od daty zawarcia umowy ubezpieczenia, do dnia zdarzenia został przez biegłą wyliczony prawidłowo. Wskazując ponadto, że opinia biegłego była kwestionowana przez pełnomocnika pozwanego, wyjaśnił, że dopuścił dowód z uzupełniającej opinii, która to opinia w istocie wypowiedziała się w pełni na zarzuty strony pozwanej.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zważył, że roszczenie powoda znajdowało usprawiedliwienie w art. 805 § 1 i § 2 ust. 1 k.c. oraz art. 67 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003 Nr 124, poz. 1152; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2277, dalej: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych) oraz postanowieniach umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z treścią art. 805 § 1 i § 2 ust. 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Natomiast art. 67 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wskazuje, że z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego. Ponadto w świetle art. 59 ww. ustawy rolnik jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia budynku wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego, zwanego dalej „budynkiem rolniczym”, od ognia i innych zdarzeń losowych.

Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń ograniczona wysokością szkody oraz wysokością ustalonej przez strony umowy sumy ubezpieczenia (art. 70 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych) była finalnie bezsporna. Spornym pozostawało jedynie wyliczenie należnej kwoty odszkodowania. Należne poszkodowanym odszkodowanie ustalone być powinno stosowanie do art. 361 k.c. z uwzględnieniem przepisów szczególnych regulujących dany stosunek ubezpieczenia, tj. zgodnie z art. 67 i nast. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Art. 68 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych dopuszcza ustalenie wysokości odszkodowania w oparciu o metodę cennikową lub - w przypadku podjęcia odbudowy - w oparciu o kosztorys wykonawczy przedłożony przez poszkodowanego. Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy wysokość szkody ustala się, z uwzględnieniem art. 69, na podstawie kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości rzeczywistej, uwzględnia się również faktyczne zużycie budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń do dnia powstania szkody. Umowa obowiązkowego ubezpieczenia budynków w gospodarstwie rolnym nr (...) zawarta z pozwanym Towarzystwem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. określała wartość zużycia budynków objętych ubezpieczeniem oraz sumę ubezpieczenia określoną na podstawie wartości zużycia. Wartość zużycia budynku mieszkalnego została określona na 60%, a suma ubezpieczenia wynosiła 100.409 zł, magazynu została określona na 30%, a suma ubezpieczenia na 29.008 zł, obory na 70%, a suma ubezpieczenia na 12.750 zł, zaś stodoła na 45%, a kwota 37.510 zł. Zgodnie zatem z treścią art. 70 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w zw. z art. 824 § 1 k.c. powyższe kwoty stanowiły granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody powstałe na objętych ubezpieczeniem nieruchomościach.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie podstawę odpowiedzialności ubezpieczyciela i podstawę wyliczenia odszkodowania za szkodę stanowił art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, bowiem powodowie podjęli się odbudowy budynków, które uległy zniszczeniu, przedstawili na ten dowód wszelkie możliwe faktury i rachunki, zaś naprawa metodą gospodarczą, własnymi siłami w żaden sposób nie stała w sprzeczności z treścią ww. artykułu. Pozwany jednak błędnie zastosował powyższy przepis, pomniejszając należne powodom odszkodowanie o stopień zużycia budynku określony w umowie ubezpieczenia. Takie działanie ubezpieczycieli jest błędne, nielogiczne i nie znajdujące poparcia w judykaturze. Przewidziane w zdaniu drugim (od średnika) tego przepisu uwzględnienie faktycznego zużycia budynku odnosi się wyłącznie do jego zużycia w czasie od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela do dnia szkody, a nie do całkowitego stopnia zużycia (Wyrok SN z 16.10.2019 r., II CSK 43 7/18, LEX nr 2 728609). Uwzględnienie faktycznego zużycia budynku odnosi się wyłącznie do jego zużycia w czasie od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela do dnia szkody, a nie do całkowitego stopnia zużycia. Tym samym hipotetyczne koszty takiej odbudowy są limitowane tylko przez uzgodnioną sumę ubezpieczenia, a nie każdorazowo pomniejszone o współczynnik odpowiadający faktycznemu zużyciu budynku (Wyrok SA w Białymstoku z 18.06.2020 r., I AGa 83/19, LEX nr 3033420). Prawidłowym zatem jest wyliczenie odszkodowania za szkodę z uwzględnieniem jedynie wartości zużycia budynku od daty powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela do daty szkody, zaś wartość zużycia budynku odliczona na datę zawarcia umowy i na jej podstawie wartości budynku - stanowiącą sumę limitu odpowiedzialności, stanowi górną granicę odszkodowania. Wobec powyższego, opierając się na kosztorysie biegłego sądowego M. S., koszt całkowity wykonania naprawy, przy uwzględnieniu poziomu cen za I kwartał 2022 r. dla woj. (...), ceny robocizny = 23,05 zł, narzutów w postaci kosztów pośrednich = 67,8%, kosztów zakupu = 6,8%, zysku = ll,3% i VAT=23% oraz przy uwzględnieniu stopnia zużycia budynków w okresie obowiązywania ubezpieczenia do daty szkody wyniósł dla budynku mieszkalnego (...),891,52 zł, dla magazynu 24.473,78 zł, dla obory 16.235,35 zł, a dla stodoły 20.498,16 zł, przyjmując zużycie budynków od daty zawarcia umowy ubezpieczenia do dnia szkody dla budynku mieszkalnego 1.28%, dla magazynu 0,72%, dla obory 2,71%, a dla stodoły 1,61%. Łączny całkowity koszt naprawy zniszczeń powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 17.01.2022 r. według biegłej wynosił 69.098,83 zł. Niemniej jednak powyższa kwota nie mogła stanowić kwoty należnego odszkodowania, bowiem suma ubezpieczenia obory wynosiła 12.750 zł i nawet jeśli koszt wykonania naprawy był wyższy, kwota ponad sumę ubezpieczenia nie była objęta odpowiedzialnością ubezpieczyciela na podstawie art. 824 § 1 k.c. Zatem, łączna suma ubezpieczenia za zniszczenia w budynkach objętych przedmiotową umową ubezpieczenia w wyniku zdarzenia z dnia (...) r., która powinna być przyznana powodom od pozwanego jako ubezpieczyciela, na podstawie powyższego wynosiła 65.613,46 zł. Zgodnie jednak z art. 321 § 1 k.p.c., Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie.

Wobec powyższego, Sąd w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.646 zł w całości zgodnie z żądaniem pozwu, w tym kwoty 15.000 zł z tytułu odszkodowania oraz kwoty 1.476 zł zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, na podstawie art. 481 § 1 k.c., liczonymi od kwoty 15.000 zł dnia 17 lutego 2022 roku do dnia zapłaty na podstawie art. 817 § 1 k.c. oraz od kwoty 1.476 zł od dnia 28 lipca 2022 r. (dnia po dniu w którym pozwany odebrał pozew) do dnia zapłaty.

W przedmiocie poniesionych przez powodów kosztów ekspertyzy wskazał, że żądanie od ubezpieczyciela zwrotu kosztów zleconej ekspertyzy prywatnej mającej na celu określenie wysokości szkody jest uzasadnione tylko wtedy, gdy jej sporządzenie było w okolicznościach sprawy niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 maja 2019 r. III CZP 68/18). W niniejszej sprawie ekspertyza prywatna dała powodom podstawę do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych i dała powodom wyraz zaniżenia odszkodowania przez pozwanego.

W punkcie 2 wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie tj. w zakresie żądania odsetek od kwoty 1.476 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Sąd przyjął, że zasadnym jest żądanie odsetek od powyższej kwoty ale od dnia następującego po dniu, w którym pozwany odebrał powództwo, bowiem powodowie uprzednio nie składali roszczeń o zwrot kosztów prywatnej ekspertyzy.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony. Charakter niniejszej sprawy, w tym rażące zaniżenie odszkodowania przez pozwanego, jak również w istocie zasądzenie w całości kwoty odszkodowania dochodzonej niniejszym powództwem, zaś oddalenie jedynie w zakresie daty roszczenia odsetek, dały asumpt do włożenia na stronę pozwaną obowiązku zwrotu wszystkich poniesionych przez powodów kosztów procesu. Należy bowiem mieć na względzie, że gdyby nie w istocie błędne wyliczenie odszkodowania przez pozwanego i w istocie rażące zaniżenie sumy odszkodowania, powodowie nie byliby zmuszeni wytaczać niniejszego powództwa.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo i w zakresie rozstrzygnięcia co do kosztów procesu.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., w wyniku dokonania niewszechstronnej i dowolnej oceny materiału dowodowego w sprawie, w szczególności poprzez:

a) błędne ustalenie, że kwoty wyliczone przez biegłego uwzględniają już konieczne potrącenie kosztów zużycia,

b) pominięcie, iż budynki podlegały ubezpieczeniu według wartości rzeczywistej (nie odtworzeniowej),

c) błędne przyjęcie wyliczenia biegłego jako wartości rzeczywistej podczas gdy biegły dokonał wyliczenia wartości odtworzeniowej tj. do wartości sprzed szkody - pełnego usunięcia szkody,

d) pominięcie, iż wartości ustalone w polisie jako suma ubezpieczenia były jednocześnie maksymalnymi wartościami rzeczy przyjętych do ubezpieczenia — nie determinowały samego wyliczenia odszkodowania,

2. naruszenie prawa materialnego, to jest art. 68 ustawy z dnia 22 maja 2003r. ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zw. z treścią umowy ubezpieczenia - potwierdzonej polisą (...) (w zakresie przyjęcia w polisie wartości rzeczywistej - poprzez błędną interpretację i w konsekwencji wadliwe zastosowanie skutkujące przyjęciem odszkodowania wyliczonego w wartości odtworzeniowej nie zaś rzeczywistej (z uwzględnieniem potrącenia współczynnika zużycia),

3. naruszenie przepisu art. 361 k.c. poprzez objęcie odpowiedzialnością gwarancyjną wydatków, które były nieuzasadnione i pozostawały poza zakresem ubezpieczenia a także ustalenie odszkodowania w wysokości nienależnej z pominięciem stopnia zużycia budynków, przyjętego w polisie

4. naruszenie przepisów prawa materialnego - art, 481 k.c. w zw. z 817 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie skutkujące błędnym uznaniem że pozwany pozostawał w opóźnieniu już od 17.02.2022 r. podczas, gdy dochodzone kwoty miały charakter sporny do chwili wyrokowania.

W związku z podniesionymi zarzutami, skarżący wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji oraz o rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powodów wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Dla wyjaśnienia powyższego stanowiska w pierwszej kolejności należy podkreślić, że jak wynika z wywiedzionej skargi apelacyjnej, zakwestionowany przez skarżącego sposób ustalenie wysokości szkody stanowił konsekwencję zastosowania przepisów prawa materialnego. Jego zdaniem Sąd I instancji nieprawidłowo ustalił wysokość odszkodowania na kwotę 69.098,83 zł., błędnie (niezgodnie z warunkami ubezpieczenia wynikającymi z polisy) uznając, że powinien on odzwierciedlać pełny koszt odtworzenia podczas gdy budynki ubezpieczone były w wartości rzeczywistej. Brak natomiast po stronie pozwanego w ostatecznym rozrachunku zastrzeżeń co do ustaleń w zakresie rozmiaru szkody i kosztów jakie należy ponieść w związku z jej naprawieniem.

W świetle powyższej uwagi należy uznać, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów nie była dowolna. Brak w związku z powyższym jakichkolwiek podstaw aby zakwestionować prawidłowość dowodu z opinii biegłej. Zawarte w opinii wyliczenie należnego odszkodowania (przy założeniu, że metoda jego ustalenia była prawidłowa) nie zostało skutecznie zakwestionowane.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że ustalenia Sądu pierwszej instancji przyjmuje za własne i wskazuje je jako podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Kluczowa dla rozstrzygnięcia sprawy była natomiast ocena zgłoszonego w skardze apelacyjnej zarzutu naruszenia art. 68 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Wskazując na jego błędne zastosowanie pełnomocnik pozwanego odwołał się do poglądów wyrażonych w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2023 r. II NSNc 64/23, wskazując między innymi, że w uzasadnieniu tego wyroku wyjaśniono, iż „zakład ubezpieczeń nie uwzględnia stopnia zużycia budynku przy szkodach drobnych, których wartość nie przekracza równowartości w złotych 100 euro, ustalanej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalania odszkodowania” oraz iż „przy większych szkodach uwzględnia się stopień zużycia budynku”.

Odnosząc się do tak skonstruowanej argumentacji, Sąd Okręgowy wyjaśnia w pierwszej kolejności, że nie jest związany wykładnią przepisów prawa zaprezentowaną przez Sąd Najwyższy.

Sąd Okręgowy wyjaśnia również, że wskazana wyżej sprawa poddana pod rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego miała jedynie podobny charakter do rozpoznawanej w niniejszym postępowaniu. Oczywista różnica wiąże się przede wszystkim z tym, że w sprawie II NSNc 64/23 powód domagał się odszkodowania na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z całkowitym zniszczeniem objętych ubezpieczeniem budynków, w przedmiotowej sprawie natomiast podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi art. 68 ust. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy, wobec możliwości naprawy uszkodzonych budynków.

Odmienny niż wyrażony w przywołanym przez skarżącego uzasadnieniu pogląd dotyczący wykładni powołanego art. 68 ust 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika przede wszystkim z odmiennej jego interpretacji. W oceni Sądu Okręgowego, w przypadku podjęcia się odbudowy budynku, kwestia wartości budynku przyjęta w dacie zawierania umowy jest o tyle nieistotna, że nie ma związku z wielkością szkody. W takim przypadku szkoda odpowiada bowiem kosztom jakie musi ponieść poszkodowany odbudowując budynek. Istotne jest jedynie aby koszty te zmieściły się w sumie ubezpieczenia. Z tego względu w takim przypadku uwzględnia się stopień faktycznego zużycia budynku, ale jedynie w okresie od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (dzień zawarcia umowy) do dnia powstania szkody. Trudno jednocześnie usprawiedliwić wątpliwości dotyczące wykładni tego przepisu, z jego treści wynika bowiem, że jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości rzeczywistej, uwzględnia się faktyczne zużycie budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń do dnia powstania szkody. Wobec oczywistej, jednoznacznej i nie budzącej żadnych wątpliwości wykładni językowej omawianego przepisu brak jest jakichkolwiek podstaw do stosowania go z uwzględnieniem innych metod interpretacji. Brak w szczególności podstaw aby wykładnia powyższego przepisu została przeprowadzona z uwzględnieniem treści art. 68 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Przepis powyższy stanowi jedynie zużycia budynku nie uwzględnia się jedynie przy szkodach drobnych, których równowartość w złotych nie przekracza 100 euro. Dokonując jego interpretacji można bronić poglądu, że użyte w nim pojęcie „zużycie budynku” odnosi się do różnicy pomiędzy stanem budynku w dacie zawarcia umowy ubezpieczenia a jego stanem w dacie powstania szkody.

Wobec powyższego, twierdzenia strony pozwanej, że ustalając wysokość odszkodowania należy również uwzględnić faktyczne zużycie budynku istniejące w dniu rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nie mogą być uznane za uzasadnione. Ustaleniem wartości tego budynku w dacie zawierania umowy ma znaczenie dla wysokości należnego odszkodowania jedynie o tyle, że wartość ta wyznacza sumę ubezpieczenia a więc górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela. Suma ubezpieczenia wyznacza górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, w przypadku gdy dochodzi do odbudowy objętego umową ubezpieczenia zniszczonego budynku, szkodę, a w konsekwencji wysokość odszkodowania ustala się w oparciu o wysokość kosztów odbudowy budynku, która musi mieścić się w sumie gwarancyjnej stanowiącej górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela. Tak ustalone odszkodowanie można pomniejszyć jedynie o stopień zużycia budynku, ale pomiędzy datą zawarcia umowy ubezpieczenia a datą wystąpienia szkody.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie naruszył również przepisu art. 361 k.c.

Zgłaszając powyższy zarzut skarżący zgłosił dwa zastrzeżenia.

Pierwszy z nich stanowi kontynuację powyżej omówionego zagadnienia. W ocenie Sądu Okręgowego ustalenie odszkodowania z pominięciem stopnia zużycia budynków, przyjętego w polisie nie narusza art. 361 k.c. Prezentując powyższe stanowisko, Sąd Okręgowy co do zasady podziela przywołaną przez skarżącego zasadę, zgodnie z którą szkodę stanowi różnica pomiędzy obecnym stanem majątkowym, a stanem który by istniał, gdyby nie wystąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Ma również rację skarżący, że szkodą jest uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów. Uwzględniając powyższe zasady Sąd Okręgowy wyjaśnia, że w przedmiotowej sprawie szkodę należy wyliczyć przez ustalenie pasywów rozumianych jako koszty niezbędne do przywrócenia możliwości użytkowania objętych ubezpieczeniem budynków. Powyższe wynika wprost z przywołanego już wyżej art. 68 ust 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, zgodnie z którym szkodę ustala się na podstawie kosztorysu odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem. Przypomnieć również należy, że z oczywistych względów na pozwanym nie ciąży obowiązek restytucji naturalnej (art. 363 k.c.). Odszkodowanie pieniężne musi więc uwzględniać koszty jakie należy ponieść dla przeprowadzenia tej restytucji. Odwołując się w tym miejscu do zasad doświadczenia życiowego trudno sobie wyobrazić naprawę, która prowadziłaby do odtworzenia stanu budynku na poziomie uwzględniającym stopień jego zużycia w dacie szkody.

Sąd Okręgowy nie podziela również stanowiska skarżącego, że odszkodowanie należne powodą nie może uwzględniać wydatków związanych z wykonaniem wyceny kosztów naprawy uszkodzonego budynku. Konieczność sporządzenie takiej wyceny przewiduje przepis art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych – szkodę ustala się na podstawie kosztorysu. Do zlecenia jej przeprowadzenie upoważniało powodów również stanowisko pozwanego, który w sposób nieuprawniony ustalił wysokość szkody. Nie sposób również zgodzić się ze skarżącym, że wydatek na pokrycie kosztów wyceny nie był celowy z punktu widzenia przeprowadzenia likwidacji i postępowania sądowego. Kalkulacja jaką sporządzili powodowie, w sposób w zasadzie właściwy określiła należne odszkodowanie, o potrzebie jej potwierdzenia opinią biegłego w postępowaniu sądowym zdecydowała więc postawa pozwanego.

Na koniec podnieść należy, że w przypadku gdy podmiot zobowiązany do naprawienia szkody przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, poszkodowany może żądać odsetek za czas opóźnienia. Ustalenie daty, w której dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, wymaga ustalenia daty, w której świadczenie powinno być spełnione. W przedmiotowej sprawie Sąd prawidłowo ustalił wskazaną wyżej datę, co oznacza, że wydając zaskarżone orzeczenie nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego – art. 481 k.c. w zw. z 817 § 1 k.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji pozwanego.

Wobec oddalenia apelacji w całości, Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. obciążył pozwanego kosztami procesu za instancję odwoławczą.

Paweł Hochman