Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Dariusz Mizera (spr.)
Protokolant	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2019 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa A. L.

przeciwko B. L.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 października 2018 roku, sygn. akt III RC 81/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego B. L. na rzecz powódki A. L. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 16/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 października 2018 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu w dniu 15 października 2018 roku na rozprawie sprawy z powództwa A. L. przeciwko B. L.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

1. ustanowił z dniem 01 stycznia 2015 roku rozdzielność majątkową powódki A. L. i pozwanego B. L., którzy w dniu (...) roku zawarli związek małżeński w P., wpisany do księgi małżeństw w Urzędzie Stanu Cywilnego P. – o oznaczeniu (...),

2. zasądził od pozwanego B. L. na rzecz powódki A. L. kwotę 937,00 (dziewięćset trzydzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 737,00 (siedemset trzydzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu (...) roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w P. B. L. i A. L. zawarli związek małżeński.

Po ślubie małżonkowie zamieszkali w lokalu będącym własnością rodziców powódki, E. i P. G.. Z małżeństwa posiadają dwójkę małoletnich dzieci, które pozostają na ich wyłącznym utrzymaniu. Pierwotnie pożycie małżonków układało się w sposób prawidłowy. Małżonkowie wspólnie czynili ustalenia o charakterze finansowym oraz razem podejmowali decyzje w przedmiocie zarządu majątkiem wspólnym. Razem prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Łączył ich ustawowy ustrój majątkowy.

Przeciwko B. L. toczyło się postępowanie karne, w związku z wypadkiem samochodowym, którego był sprawcą. Pozwany został skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz grzywnę w wysokości 30.000 zł.

Trudny okres w życiu małżonków związany z wypadkiem samochodowym B. L. a także utratą dziecka przez A. L. oraz problemami finansowymi powodował, iż konflikt pomiędzy stronami narastał i małżonkowie przestali się ze sobą dogadywać. Przeciągające się nieporozumienia i kłótnie prowadziły do osłabienia łączącej ich więzi.

W 2012 roku B. L. dwukrotnie był wyrzucony z mieszkania przez małżonkę. Za każdym razem starał się wrócić do rodziny, lecz były to krótkie, tygodniowe okresy. Małżonkowie nie mają orzeczonej separacji ani rozwodu. Obecnie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. B. L. nie ma sądowo ustalonych kontaktów ze swoimi dziećmi, łoży na ich utrzymanie 1000 zł miesięcznie oraz zabiega o utrzymywanie z kontaktów, kupuje prezenty i chce spędzać z nimi czas.

Na mocy decyzji Prezydenta Miasta P. z dnia (...) roku B. L. został wymeldowany z pobytu stałego w lokalu mieszkalnym należącym do E. i P. G. – rodziców powódki.

Obecnie strony nie mają wpływu na podejmowane przez siebie decyzje o charakterze finansowym. Nie informują się wzajemnie o swoich zarobkach. Od 2014 roku również nie rozliczają wspólnie podatku dochodowego.

Mając takie ustalenia Sąd zważył, iż zgodnie z art. 52 § 1 k.r.o. z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu (art. 52 § 2).

Podstawową przesłanką ustanowienia rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami, wskazaną w art. 52 § 1 k.r.o., są „ważne powody”. Zarówno w orzecznictwie jak i w piśmiennictwie zostały przedstawione ogólne dyrektywy dotyczące rozumienia tego sformułowania. „Ważne powody” są to okoliczności, które w konkretnych realiach sprawiają, iż wspólność majątkowa małżeńska przestaje służyć dobru drugiego z małżonków jak również dobru założonej przez małżonków rodziny . Jest to również taki stan, w którym w konkretnych okolicznościach faktycznych może dojść do naruszenia lub poważnego zagrożenia interesu majątkowego jednego z małżonków, a z reguły także dobra rodziny" . W sytuacji, w której majątek wspólny przestaje służyć realizacji celów małżeństwa, również można mówić o istnieniu „ważnych powodów”. Ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreśla także, że przy ustalaniu i wykładni „ważnych powodów”, w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o., sąd powinien koncentrować się na sferze stosunków prawno-majątkowych małżonków, w szczególności możliwości porozumienia się małżonków w sprawach związanych z zarządem ich majątkiem. Będący skutkiem wcześniejszego ustania więzi rodzinnych i prawnych, trwały stan separacji faktycznej oraz utrzymujące się zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych również należy do przesłanek stosowania art. 52 § 1 k.r.o. . Jako „ważny powód” do żądania zniesienia wspólności majątku małżeńskiego należy uznać także stan separacji faktycznej małżonków, która powoduje brak możliwości współdziałania w zarządzie ich majątkiem wspólnym .

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanego stanu faktycznego należy wskazać, że małżonkowie A. i B. L. pomimo, iż są nadal formalnie w związku małżeńskim, to istnieje pomiędzy nimi separacja faktyczna. Od chwili, gdy pozwany był zmuszony wyprowadzić się z mieszkania zajmowanego wspólnie z powódką i ich dziećmi, tj. od 2012 roku nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Żyją w rozłączeniu a łączące ich więzi rodzinne zostały zerwane. Żadne z nich nie ma wiedzy co do wysokości osiąganych przez nich zarobków oraz czynionych ewentualnych inwestycji. Nie rozliczają również wspólnie podatku dochodowego od 2014 roku. Uprzednie rodzinne konflikty uniemożliwiają im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym oraz zagrażają interesom majątkowym zarówno powódki, z którą mieszkają wspólne małoletnie dzieci stron, jak i pozwanego. Należy zatem przyjąć, że pomiędzy stronami niniejszego postępowania istnieje faktyczna separacja, skutkująca brakiem możliwości współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym. Sąd rozpoznający sprawę uznał, iż to właśnie ta okoliczność stanowi ważny powód zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej i ustanowił pomiędzy małżonkami A. L. i B. L. rozdzielność majątkową.

Rozdzielność majątkowa została ustanowiona z datą wcześniejszą niż wniesienie pozwu, tj. z dniem(...) roku, zgodnie z żądaniem powódki. Możliwość ustanowienia rozdzielności z datą wcześniejszą wynika wprost z przepisu art. 52 § 2 k.r.o., zgodnie z którym w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, iż ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności majątkowej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy z powodu życia w rozłączeniu, czyli faktycznej separacji, niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym. Orzeczeniu o zniesieniu wspólności majątkowej skutek wsteczny powinien być nadawany jedynie w sytuacjach wyjątkowych.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało ponad wszelką wątpliwość, iż małżonkowie A. i B. L. już od 2012 roku żyją w odosobnieniu i choć mimo, że pozwany próbował naprawić relacje rodzinne, nie doprowadziło to do pogodzenia się małżonków. Małżonkowie do chwili obecnej nie doszli do porozumienia i pozostają w rzeczywistym rozłączeniu. Zatem już w dniu 1 stycznia 2015 roku, wskazanym przez powódkę niemożliwym było współdziałanie małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym, dlatego Sąd będąc związanym żądaniem pozwu przyjął tę datę, jako dzień ustanowienia rozdzielności majątkowej powódki i pozwanego, choć faktycznie ustanie wspólnego życia nastąpiło w 2012 roku. Dodatkowo Sąd nie ustalił takich faktów, które przemawiałyby przeciwko uwzględnieniu żądania strony powodowej.

Jak wynika z ogólnej zasady w przedmiocie rozstrzygnięcia kosztów w postępowaniu procesowym, wskazanej w art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

N a koszty w niniejszej sprawie złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 200 zł obliczona na podstawie art. 27 pkt 6 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 300) oraz koszty zastępstwa procesowego udzielonego powódce w kwocie 720 złotych zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W związku z powyższym, należało zasądzić od pozwanego B. L. łącznie kwotę 937 złotych na rzecz A. L. tytułem zwrotu kosztów procesu.

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych przepisów, należało orzec jak w wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany zaskarżając wyrok w całości tj. w zakresie pkt. 1 i 2

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, w szczególności art. 316 § 1 k.p.c. w zw. art. 233 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. polegającą na dowolnej, a nie swobodnej ocenie materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadków, przesłuchania Pozwanego oraz decyzji Wojewody (...) z dnia (...) roku oraz decyzji Prezydenta Miasta P. z dnia (...) roku o wymeldowaniu Pozwanego i poczynienie niepełnych ustaleń faktycznych w zakresie negatywnej motywacji powódki w zakresie wyrzucenia Pozwanego ze wspólnego miejsca zamieszkania, a ponadto wykorzystania jego sytuacji życiowej, w szczególności faktu, iż orzeczono wobec niego wyrok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jego wykonania, w celu uniemożliwienia mu podejmowania jakichkolwiek działań prawnych zmierzających do ochrony posiadania, a także powrotu do wspólnego miejsca zamieszkania stron, a ponadto wykorzystania położenia życiowego pozwanego do skrajnego ograniczenia jego udziału w życiu rodzinnym oraz wyłączenia możliwości współdecydowania o dbałości i budowaniu wspólnego majątku dorobkowego stron, które to okoliczności mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, ponieważ wskazują na postępowanie powódki, które jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,

2. obrazę przepisów prawa materialnego w szczególności art. 52 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zw. z art. 5 kodeksu cywilnego, poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji ustanowieniem w wyroku rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami A. L. i B. L. z datą wsteczną, w sytuacji, w której żądanie pozwu stanowi nadużycie swojego prawa przez Powódkę i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego takimi, jak uczciwość, a także lojalność małżeńska, a ponadto jest sprzeczne z dobrem rodziny i małoletnich dzieci stron, a wyraża się w wykorzystaniu ciężkiej sytuacji życiowej B. L. w celu marginalizacji, a w efekcie wyłączenia jego ról rodzinnych w stosunku do wspólnego majątku stron, a także w stosunku do małoletnich dzieci stron, które to działanie Pozwany odbiera jako z góry zaplanowane i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie rozdzielności majątkowej z datą wyrokowania,

3. zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Nie sposób zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, iż nie można na gruncie motywów zaskarżonego wyroku określić jaką wersję przyjął Sąd za podstawę orzekania w sprawie. Z ustaleń Sądu wynika bowiem wyraźnie, iż pozwany został wyrzucony z domu ale ostatecznie nie podjął skutecznej próby nawiązania relacji z powódką i powrotu do wspólnego miejsca zamieszkania co skutkowało ostatecznie wymeldowaniem pozwanego z lokalu mieszkalnego w którym uprzednio zamieszkiwał. Wbrew twierdzeniom skarżącego nie ma w tym zakresie żadnych sprzeczności.

Skarżący kwestionując ustalenia faktyczne stara się podkreślić kwestie dotyczące relacji małżeńskich i rodzinnych nie akcentując jednak kwestii majątkowych. Tymczasem to kwestie majątkowe mają najistotniejsze znaczenie w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej. W tym zaś zakresie kwestie te wyglądają w taki sposób jak to określił sam pozwany na rozprawie odwoławczej , a mianowicie strony nie mają żadnego wspólnego zadłużenia, sam pozwany też nie jest zadłużony. Poza tym strony tak naprawdę nie posiadają prawie żadnego majątku. Każda ze stron pracuje na swój rachunek, strony nie informują się o swoich wynagrodzeniach i od dobrych kilku lat w żaden sposób nie współpracują ze sobą w kwestiach majątkowych. Fakt ograniczania pozwanemu kontaktów z dziećmi w żaden sposób nie wpływa na zasadność powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Powództwo tego rodzaju może być ocenione w kontekście art. 5 k.c. i oddalone z uwagi na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Niemniej jednak dotyczy to – co należy podkreślić – wyjątkowych sytuacji. Pozwany w apelacji nie wniósł o oddalenie powództwa ale domagał się ustanowienia rozdzielności nie z datą żądaną w pozwie przez powódkę ale z dniem wyrokowania. Nie zdołał przytoczyć jednak żadnych szczególnych okoliczności które wskazywałyby na jego pokrzywdzenie wyrokiem Sądu Rejonowego. Akcentowanie zaburzonych osobistych relacji z powódką oraz podkreślanie, iż to powódka odpowiada za separację faktyczną nie dostarcza wystarczających argumentów za uwzględnieniem apelacji.

W dalszej części apelacja pozwanego zarzuca naruszenie art. 52 krio poprzez błędne uznanie jakoby w sprawie zaistniały ważne powody ustanowienia rozdzielności majątkowej. Zarzut ten jest już chociażby o tyle niezrozumiały, że skarżący nie domaga się oddalenia powództwa w całości ale wnosi o ustanowienie rozdzielności z inną datą tym samym przyjmuje do wiadomości istnienie ważnych powodów gdyż w przeciwnym wypadku domagałby się oddalenia powództwa w całości.

Już tylko zatem na marginesie należy przypomnieć, iż wspólność majątkowa jest przypisaną małżeństwu jego cechą ustrojową. Stąd też orzeczenie jej zniesienia może nastąpić tylko w okolicznościach wyjątkowych, a w żadnym wypadku nie wcześniej niż w dniu, w którym aktualne staje się ustalenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o. (por. wyrok SN z dnia 24 maja 1995 r., I CKN 61/94, OSP 1995/4/96).

Za ważny powód uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej uważa się również fakt długotrwałej separacji faktycznej małżonków, uniemożliwiający im współdziałanie w zarządzie majątkiem jednego lub nawet obojga małżonków oraz sytuacja, w której wykonywanie zarządu przez każdego z małżonków nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione i że wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej rodziny. Na tą okoliczność w istocie powołał się Sąd Rejonowy uwzględniając powództwo.

Aby separacja faktyczna była ważnym powodem uzasadniającym uwzględnienie powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej musi się złożyć szereg czynników, a mianowicie separacja faktyczna musi być długotrwała, musi istnieć stan zagrożenia interesu majątkowego jednego z małżonków oraz muszą istnieć trudności w zarządzaniu majątkiem wspólnym.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy należy podkreślić, iż separacja faktyczna między małżonkami jest długotrwała albowiem trwa ona od 2012r. stan tak długiej separacji faktycznej gdy małżonkowie w żaden sposób nie współpracują ze sobą w jakichkolwiek kwestiach musi prowadzić do zagrożenia interesu majątkowego tak powódki jak i pozwanego. W sposób oczywisty istnieją w takiej sytuacji trudności w zarządzaniu majątkiem wspólnym którego zresztą strony mają niewiele.

Reasumując bezspornym jest, iż strony przynajmniej od 1 stycznia 2015r. pozostają w utrwalonej separacji faktycznej i w żaden sposób od tego czasu nie współpracują ze sobą w kwestiach majątkowych. Powyższe sprawia, że zachodzą ważne powody dla ustanowienia rozdzielności majątkowej z powodu długotrwałej separacji faktycznej. Owe ważne powody w sposób nie budzący wątpliwości istniały już w dniu 1 stycznia 2015r. albowiem strony już wtedy od ponad 3 lat pozostawały w separacji faktycznej.

Dlatego też apelacje jako bezzasadną należało oddalić, a to na podstawie art. 385 k.p.c. orzekając jak w pkt 1 wyroku

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. stosowanie do odpowiedzialności za wynik sprawy , skoro pozwany przegrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym obciążają go koszty procesu które musiała w związku z tym wyłożyć powódka. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika powódki który uczestniczył w rozprawie apelacyjnej dlatego też Sąd orzekł jak w pkt 2 wyroku. .

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera