Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera (spr.) SSR del. Jolanta Szczęsna
Protokolant	st. sekr. sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa K. W., A. W., R. W.

przeciwko (...) w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 11 października 2017 roku, sygn. akt I C 2882/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach:

1.  pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego (...) w W. na rzecz powódki R. W. kwotę 60.000 złotych obniża do kwoty 42.857 (czterdzieści dwa tysiące osiemset pięćdziesiąt siedem) złotych,

2.  drugim i trzecim sentencji w ten sposób, że zasądzone od pozwanego (...) w W. na rzecz powodów K. W. i A. W. kwot po 50.000 złotych obniża do kwot po 35.714 (trzydzieści pięć tysięcy siedemset czternaście) złotych,

3.  czwartym sentencji w ten sposób, że zasądzoną tytułem zwrotu kosztów procesu od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda R. W. kwotę 5.417 złotych obniża do kwoty 2.275,14 (dwa tysiące dwieście siedemdziesiąt pięć, 14/100) złotych,

4.  piątym i szóstym sentencji w ten sposób, że zasądzone tytułem zwrotu kosztów procesu od pozwanego (...) w W. na rzecz powodów K. W. i A. W. kwoty po 3.617 złotych obniża do kwot po 1.514,14 (jeden tysiąc pięćset czternaście,14/100) złotych,

5.  siódmym sentencji w ten sposób, że podlegającą ściągnięciu od pozwanego (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. tytułem nieuiszczonego wpisu sądowego kwotę 8.000 złotych obniża do kwoty 5.714,25 (pięć tysięcy siedemset czternaście, 25/100) złotych oraz tytułem poniesionych tymczasowo wydatków na opinie biegłych kwotę 4.456,75 złotych obniża do kwoty 3.164,30 (trzy tysiące sto sześćdziesiąt cztery, 30/100) złotych,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  znosi między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR Jolanta Szczęsna

Sygn. akt: II Ca 24/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 października 2017r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z powództwa K. W., A. W., R. W. przeciwko (...) w W. o zadośćuczynienie

1. zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powódki R. W. kwotę 60 000,00 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14.10.2016r. do dnia zapłaty;

2. zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda K. W. kwotę 50 000,00 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14.10.2016r. do dnia zapłaty;

3. zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda A. W. kwotę 50 000,00 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14.10.2016r. do dnia zapłaty;

4. zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powódki R. W. kwotę 5 417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

5. zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda K. W. kwotę 3 617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

6. zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda A. W. kwotę 3 617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

7. nakazał ściągnąć od pozwanego (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. kwotę 8 000,00 zł (osiem tysięcy złotych 00/100) tytułem nieuiszczonego wpisu sądowego i kwotę 4 456,75 zł (cztery tysiące czterysta pięćdziesiąt sześć złotych 75/100) tytułem poniesionych tymczasowo wydatków na opinie biegłych.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) około godziny 0.50 w miejscowości Ł., na prostym odcinku drogi, kierujący samochodem ciężarowym marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą (...) o numerze rejestracyjnym (...), A. B. potrącił pieszego W. W.. W miejscu wypadku droga posiadał dwa pasy ruchu o przeciwnych kierunkach, nawierzchnia była wilgotna. Wypadek miał miejsce w porze nocnej, w obszarze niezabudowanym, droga nie była oświetlona. Administracyjnie dopuszczalna prędkość na wskazanym odcinku drogi wynosiła 50 km/h. W chwili zdarzenia poszkodowany W. W. znajdował się w stanie nietrzeźwości, u poszkodowanego stwierdzono 3.45 ‰ alkoholu.

W sprawie zdarzenia z dnia (...) r. prowadzono śledztwo, które zostało umorzone postanowieniem z dnia 17 maja 2012 r. zatwierdzonym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim.

Zgodnie z opinią biegłego sądowego do spraw rekonstrukcji wypadków drogowych i techniki samochodowej:

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy z uwagi na jego braki, w tym: brak badania stanu technicznego oraz ustalenia faktycznej skuteczności układu hamulcowego samochodu ciężarowego oraz przyczepy, a szczególnie brak ustalonego czasu opóźnienia hamowania przyczepy względem samochodu ciężarowego, brak udokumentowania oględzin samochodu, brak oryginalnej wykresówki tachografu samochodu ciężarowego, brak ustalenia zwymiarowanego na drodze śladu pozostawionego przez obuwie pieszego, brak informacji co do prędkości pojazdu w momencie powstania stanu zagrożenia oraz brak analizy faktycznego światła reflektorów samochodu ciężarowego, nie pozwala na ocenę zachowania zarówno kierującego samochodem, jak i pieszego, tym samym uniemożliwia ustalenie faktycznej przyczyny wypadku.

W tym stanie rzeczy nie można wykluczyć, że przyczyną wypadku był niewłaściwy stan techniczny samochodu ciężarowego lub przyczepy, jak też, że doszło do awaryjnego hamowania samochodu poprzedzającego samochód ciężarowy i skrzyżowania niesprawnego technicznie zespołu ciężarowego, a zarazem potrącenia pieszego poza pasem ruchu przeznaczonym dla ruchu samochodu ciężarowego.

W. W. był synem R. W. oraz ojcem K. W. i A. W..

Śmierć W. W. spowodowała wystąpienie u K. W. naturalnej reakcji żałoby. Powód nie wymagał i nie wymaga aktualnie leczenia psychiatrycznego ani pomocy psychologicznej. Mechanizmy obronne psychiki powoda funkcjonowały i funkcjonują prawidłowo. K. W. nie ujawniał i nie ujawnia obecnie zaburzeń psychicznych, jego stan psychiczny jest stabilny. W wyniku śmierci ojca powód doświadczył urazu i trudności adaptacyjnych, które wiązały się z przeżywaniem poczucia głębokiej straty, smutku, żalu, złości, skrzywdzenia, opuszczenia, osierocenia. Są to uczucia i stany adekwatne do sytuacji, normalne, choć powodujące dyskomfort i cierpienie. Nie doszło do całkowitego załamania linii życiowej powoda w związku ze śmiercią ojca, był on i jest obecnie w stanie wykonywać prawidłowo swoje role życiowe i funkcjonować normalnie w aspekcie psychospołecznym.

Śmierć W. W. spowodowała wystąpienie u A. W. naturalnej reakcji żałoby. Powód nie wymagał i nie wymaga aktualnie leczenia psychiatrycznego ani pomocy psychologicznej. Mechanizmy obronne psychiki powoda funkcjonowały i funkcjonują prawidłowo. A. W. nie ujawniał i nie ujawnia obecnie zaburzeń psychicznych, jego stan psychiczny jest stabilny. W wyniku śmierci ojca powód doświadczył urazu i trudności adaptacyjnych, które wiązały się z przeżywaniem poczucia głębokiej straty, smutku, żalu, złości, skrzywdzenia, opuszczenia, osierocenia. Są to uczucia i stany adekwatne do sytuacji, normalne, choć powodujące dyskomfort i cierpienie. Nie doszło do całkowitego załamania linii życiowej powoda w związku ze śmiercią ojca, był on i jest obecnie w stanie wykonywać prawidłowo swoje role życiowe i funkcjonować normalnie w aspekcie psychospołecznym.

Śmierć W. W. spowodowała wystąpienie u R. W. przedłużonej reakcji żałoby. Mechanizmy obronne psychiki powódki funkcjonują obecnie prawidłowo. Powódka nie wymagała i nie wymaga aktualnie leczenia specjalistycznego. Powódka przez pół roku korzystała ze wsparcia farmakologicznego – przyjmowała leki uspakajające, obecnie nie wymaga stosowania farmakoterapii. Proces żałobowania trwał 2 lata. W wyniku śmierci syna powódka doświadczyła urazu, który wiązał się i wiąże nadal z przeżywaniem poczucia głębokiej straty, głębokiego smutku, żalu, skrzywdzenia, opuszczenia. Są to uczucia i stany adekwatne do zaistniałej sytuacji, normalne, choć powodujące wielkie cierpienie. Nie doszło jednak do całkowitego załamania linii życiowej powódki w związku ze śmiercią syna. Była ona i jest obecnie w stanie wykonywać prawidłowo swoje role życiowe i funkcjonować normalnie w aspekcie psychospołecznym. Wyraźnie jednak jakość jej życia uległa pogorszeniu. R. W. mieszkała ze zmarłym synem, jego śmierć nasiliła poczucie osamotnienia.

W dacie zgonu W. W. zamieszkiwał wraz z matką i pomagał jej w codziennych obowiązkach oraz wykonywał prace w gospodarstwie, tj. obsiewał pole i zbierał plony. Po śmierci syna powódka mieszka sama. Drugi syn odwiedza ją w dni wolne od pracy, ale z uwagi na własne obowiązki nie pomaga jej w takim zakresie, jak czynił to poszkodowany. Po śmierci syna powódka przez 3 lata intensywniej leczyła się kardiologicznie.

Powodowie K. W. i A. W. od 2008r. nie mieszkali wspólnie z ojcem. Synowie widywali się z W. W. co najmniej raz w tygodniu, najczęściej w weekendy. W wolnym czasie wyjeżdżali razem do S.. Powodowie wspólnie z ojcem spędzali święta i uroczystości rodzinne. Powodowie mieli bardzo dobry kontakt z ojcem. K. W. razem z poszkodowanym dzielił wspólne zainteresowania piłką nożną, radził się ojca w trudnych sprawach. K. i A. W. po śmierci W. W. przez około 2-3 miesiące przyjmowali leki uspakajające, czuli się przygnębieni, rzadko wychodzili z domu.

W dacie zdarzenia z dnia (...) pojazd marki V., którym poruszał się A. B., był zarejestrowany i ubezpieczony na terenie L.. Kierujący pojazdem ciężarowym A. B. miał świadczoną ochronę ubezpieczenia w ramach sytemu Zielonej Karty i posiadał ważną polisę ubezpieczeniową,

Postępowanie likwidacyjne szkody w ramach systemu Zielonej Karty prowadziło (...) S.A. z siedzibą w S..

W piśmie z dnia 14 października 2016r. (...) S.A. odmówiło wypłaty na rzecz powodów A. W. i K. W. żądanego odszkodowania.

Pełnomocnik powodów pismem z dnia 25 sierpnia 2016 r. wezwał działającego w imieniu pozwanego do zapłaty na rzecz powodów kwot po 100.000,00 zł dla każdego z nich tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią W. W. wskutek wypadku z dnia (...) r.

Pozwany nie znalazł podstaw do wypłat powodom kwot tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, a także na podstawie zeznań powodów przesłuchanych w charakterze stron.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne znaczenie miały również opinie psychologiczne dotyczące powodów, które zostały sporządzone przez biegłą sądową psycholog M. P. na okoliczność sytuacji osobistej powodów po śmierci W. W.. W przekonaniu Sądu opinie te były jasne i rzetelne a nadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W niniejszym postępowaniu Sąd uwzględnił także opinię zarówno główną, jak i uzupełniającą biegłego do spraw rekonstrukcji wypadków i techniki samochodowej J. C.. W ocenie Sądu biegły w sposób prawidłowy przeprowadził analizę materiału dowodowego i wyczerpująco wyjaśnił zajęte w sprawie stanowisko, a także merytorycznie i rzetelnie odniósł się do tezy dowodowej przedstawionej przez Sąd oraz zastrzeżeń strony pozwanej.

Mając takie ustalenia Sąd zważył iż powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Jako podstawę żądania Sąd powołał przepis art. 822 k.c. w związku z przepisami Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2060). Zgodnie z brzmieniem art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (art. 4 ust. 1 Ustawy).

Zgodnie z treścią art. 123 pkt 2 i nast. cytowanej ustawy (...) odpowiada za szkody będące następstwem wypadków, które miały miejsce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i powstały w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, zarejestrowanych w państwach, których biura narodowe podpisały z (...) umowy o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezpieczeniowych i zaspokajaniu roszczeń, pod warunkiem istnienia ważnej Zielonej Karty wystawionej przez zagraniczne biuro narodowe.

W przedmiotowym postępowaniu pozwany nie kwestionował swojej legitymacji biernej, a spór między stronami dotyczył okoliczności zdarzenia z dnia (...). które przesądzały o odpowiedzialności pozwanego, w szczególności zaistnienia bądź nie okoliczności egzoneracyjnych. Ciężar dowodu wystąpienia jednej z przesłanek wyłączających odpowiedzialność pozwanego spoczywał na pozwanym.

Z tych względów dla rozstrzygnięcia spornej pomiędzy stronami kwestii Sąd na wniosek pozwanego powołał w sprawie biegłego z zakresu techniki samochodowej i rekonstrukcji zdarzeń drogowych, gdyż w świetle art. 278 § 1 k.p.c. zasięgnięcie opinii biegłego jest niezbędne w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych.

W opinii tej biegły stwierdził, iż nie jest możliwa ocena zachowania zarówno kierującego samochodem, jak i pieszego, co uniemożliwia ustalenia faktycznej przyczyny wypadku. Należy zauważyć, że wskazane przez biegłego możliwe powody potrącenia pieszego przez pojazd oraz okoliczności, które mogły wówczas wystąpić, a nie zostały udokumentowane ani jednoznacznie stwierdzone, nie są faktami, które biegły określa jako zaistniałe, a jedynie służą zobrazowaniu ilości niewyjaśnionych okoliczności, które rzutują na możliwe przyczyny wypadku i przebieg zdarzeń. Sąd w pełni aprobuje powyższe stanowisko biegłego. Jednocześnie należy wskazać, że Sąd nie jest władny rozstrzygać o faktach, których obiektywne stwierdzenie nie jest możliwe. W tym stanie rzeczy Sąd przyjął zatem, iż nie można uznać za jedyną przyczynę wypadku zachowania pozwanego będącego w chwili wypadku pod wpływem alkoholu. Oznaczałoby to równoczesne całkowite zneutralizowanie odpowiedzialności kierowcy pojazdu ciężarowego i zignorowanie jego zachowania. Wobec powyższego Sąd, na podstawie całokształtu materiału dowodowego, wziął pod uwagę stwierdzoną okoliczność pozostawania W. W. w chwili zdarzenia pod wpływem alkoholu i uwzględnił przyczynienie się poszkodowanego w 30%, tj. wysokości wskazanej w pozwie. W ocenie Sądu stanowisko powodów w zaistniałych okolicznościach jest w pełni adekwatne i uzasadnione.

Podstawą prawną roszczenia powodów jest art. 446 § 4 k.c., który stanowi, że sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ponadto zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 392) „ Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia”.

Celem zadośćuczynienia pieniężnego przewidzianego w art. 446 § 4 k.c. jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji. Przedmiotowe zadośćuczynienie nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia przez nią szkody majątkowej. Celem normy z art. 446 § 4 k.c. jest zapewnienie możliwości zaspokojenia szkody, obejmującej krzywdę osób bliskich bezpośrednim ofiarom deliktu, poprzez uzyskanie pieniężnego ekwiwalentu w wysokości rekompensującej ujemne doznania psychiczne i w części fizyczne.

Uprawnionymi do żądania kompensaty na podstawie art. 446 § 4 k.c. są wyłącznie członkowie rodziny zmarłego, przy czym muszą być to najbliżsi członkowie tej rodziny. Jest to węższy krąg podmiotów niż osoby bliskie, bo ograniczony do członków rodziny, której jednak – jak zauważa się w nauce prawa - nie należy definiować wyłącznie za pomocą kryterium relacji małżeńskich i pokrewieństwa. Reprezentowany jest pogląd, zgodnie z którym, krąg podmiotów uprawnionych do żądania zadośćuczynienia pieniężnego z art. 446 § 4 k.c. obejmuje nie tylko małżonka i dzieci zmarłego, innych krewnych, powinowatych, ale także osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi (np. konkubent, jego dziecko), jeżeli zmarły utrzymywał z nimi stosunki rodzinne, pozostając faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową .

Zgodnie z treścią art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Przepis ten jest wyrazem teorii zwanej w nauce prawa adekwatnym związkiem przyczynowym.

Przy uwzględnianiu naruszenia dobra osobistego wskutek śmierci osoby bliskiej jako szkody niemajątkowej winny być brane pod uwagę: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia i odczuwanej pustki, cierpienia moralne

i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy uwzględnić, jaką rolę w rodzinie pełniła osoba zmarłego, do jakich doszło zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny. Kolejną przesłanką powinno być określenie, w jakim stopniu pozostali członkowie będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy.

W niniejszej sprawie Sąd nie miał wątpliwości, że wskutek tragicznej śmierci W. W. w wypadku drogowym z dnia (...) naruszone zostało dobro osobiste powodów – R. W., A. W. i K. W. - prawo do życia w rodzinie i utrzymanie tej więzi.

W ocenie Sądu niewątpliwie śmierć W. W. wpłynęła ujemnie na kondycję psychiczną powodów. K. i A. W. w dniu wypadku byli nastolatkami. Mimo, że nie mieszkali wspólnie z ojcem, to pozostawali z nim w bardzo dobrych relacjach i stałym kontakcie. Ojciec wspierał synów i spędzał z nimi wolny czas. Po śmierci W. W. powodowie odczuli wielką stratę, co miało wpływ na ich zachowanie - przez kilka miesięcy powodowie przyjmowali leki na uspokojenie. Do tej pory K. i A. W. nie do końca pogodzili się ze śmiercią ojca.

Powódka R. W. zamieszkiwała wspólnie z W. W., wobec czego po jego śmierci odczuła pogłębiony żal i stratę. U powódki wystąpiła przedłużona reakcja żałoby. Przez 3 lata od śmierci syna powódka zintensyfikowała leczenie kardiologiczne. Wskutek śmierci syna powódka straciła pomoc w codziennych obowiązkach oraz w prowadzeniu gospodarstwa, nadto od tego czasu zamieszkuje samotnie. Z tych też względów jakość jej życia uległa znacznemu pogorszeniu.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów A. W. oraz K. W. kwoty po 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 października 2016 r. do dnia zapłaty. Na rzecz powódki R. W. Sąd zasądził kwotę 60.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 października 2016 r. do dnia zapłaty.

Tym samym Sąd uwzględnił 30-dniowy termin od decyzji wydanej przez ubezpieczyciela (...) S.A. działającego w przedmiotowej sprawie jako korespondent, w której odmówił powodom wypłaty żądanych tytułem zadośćuczynienia kwot. Należy wskazać, że o terminie, od którego Sąd nalicza odsetki, decyduje m.in. kryterium oczywistości żądania zadośćuczynienia. W niniejszym przypadku wystąpienie krzywdy i jej rozmiar były ewidentne i nie budziły wątpliwości (wyrok SN, sygn. akt II CSK 595/13). Ponadto pozwany ponosi tożsamą odpowiedzialność za likwidację szkód spowodowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą posiadających ważne dokumenty ubezpieczeniowe wystawione przez zagraniczne biura narodowe, jak w przypadku ubezpieczycieli działających na terenie kraju. Z tych też względów powodowie nie mogą ponosić ujemnych skutków późniejszej daty naliczania odsetek tylko z tego powodu, iż kwota odszkodowania wypłacana jest przez (...) z uwagi na miejsce rejestracji pojazdu sprawcy wypadku.

Sąd nie podzielił także stanowiska pozwanego, który podnosił zarzut przedawnienia. W tym zakresie Sąd uwzględnił termin przedawnienia wskazany w art. 442 ¹ §2 k.c, czyli dwudziestoletni termin przedawnienia, który jeszcze nie upłynął (wypadek ze skutkiem śmiertelnym bezsprzecznie stanowi występek, o którym mowa w powołanym przepisie).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Mając na uwadze wynik postępowania, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki R. W. kwotę 5.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z §2 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) oraz kwotę 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz na rzecz K. W. i A. W. kwoty po 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z §2 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) oraz kwotę 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Mając na uwadze, iż (...) przegrało sprawę w całości, Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 8.000,00 zł tytułem nieziszczonego wpisu sądowego oraz kwotę 4.456,75 zł tytułem zwrotu poniesionych tymczasowo wydatków na opinie biegłych.

Apelację od powyższego wyroku złożyło pozwane (...) zaskarżając wyrok częściowo, a mianowicie:

1. w pkt 1 wyroku w części zasądzającej na rzecz powódki R. W. kwotę 34.500 zł. ponad kwotę 25.500 zł., z odsetkami za opóźnienie;

2. w pkt. 2 wyroku w części zasądzającej na rzecz powoda K. W. kwotę

28.571zł ponad kwotę 21.429 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie,

3. w pkt 3 wyroku w części zasądzającej na rzecz powoda A. W. kwotę

28.571zł ponad kwotę 21.429 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie .

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciło:

1.naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy w postaci:

a/ art. 217 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych pozwanego zmierzających do uzupełnienia materiału dowodowego na okoliczność przyczyn i przebiegu wypadku śmiertelnego W. W. zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 13.07.2017r.- postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 27.09.2017r., do którego pozwany zgłosił zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. - w sytuacji, gdy pozwany wskazał przyczyny niepowołania dowodów w odpowiedzi na pozew, a oddalenie wniosków dowodowych spowodowało w konsekwencji nieustalenie przez sąd przebiegu i przyczyn wypadku drogowego z dnia (...)

W szczególności dotyczy to oddalenia wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych w związku z bezwartościową opinią biegłego złożoną do akt sprawy, w której biegły nie odpowiedział na zlecone pytania, w tym nie dokonał oceny zachowania się uczestników wypadku w kontekście i w odniesieniu do zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego;

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. wskutek braku wszechstronnej oceny materiału

dowodowego, w tym braku oceny zachowania pieszego w kontekście zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego, który bezprawnie znalazł się na jezdni w miejscu nie przeznaczonym do jej przekraczania podczas ruchu pojazdów mających pierwszeństwo poruszania się - na podstawie przepisów ustawy o ruchu drogowym, oraz niewystarczających ustaleń stanu faktycznego oraz niepełnej oceny prawnej;

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. wskutek sprzeczności istotnych ustaleń z treścią materiału dowodowego oraz niewłaściwą ocenę mocy dowodowej opinii biegłego ds. rekonstrukcji wypadków poprzez ustalenie, że biegły ds. rekonstrukcji wypadków dokonał w sposób prawidłowy analizy materiału dowodowego i wyczerpująco wyjaśnił zajęte stanowisko, a także rzetelnie odniósł się do tezy dowodowej sądu i zastrzeżeń pozwanego pomimo, że opinie biegłego w ogóle nie zawierają żadnej analizy materiału dowodowego i nie odpowiadają na żadne tezy ani pytania zadane przez sąd i strony, zarazem sąd sam dokonał analizy opinii biegłego wyjaśniając, że wskazane przez biegłego oderwane od materiału dowodowego i na nieznajdujące oparcia w dowodach okoliczności jak rzekome awaryjne hamowanie pojazdu ciężarowego czy inne nieuzasadnione okoliczności miały na celu zobrazowanie przez biegłego możliwych okoliczności i przyczyn wypadku;

3. naruszenie art. 217 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie zgłoszonego w odpowiedzi na pozew dowodu z opinii biegłego toksykologa na okoliczność określenia czasu trwania ciągu alkoholowego W. W. na podstawie stwierdzonej zawartości alkoholu we krwi w rozmiarze 3,45 promila;

4. naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 362 k.c.. poprzez jego błędną wykładnię wyrażającą się w nieuwzględnieniu przyczynienia się pieszego W. W. do zaistnienia szkody w rozmiarze co najmniej 70% wskutek znalezienia się na trasie jazdy samochodu ciężarowego lub przechodzenia przez jezdnię w miejscu do tego nie przeznaczonym, stworzenia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego na drodze i nieustąpienia pierwszeństwa przejazdu pojazdowi.

Wskazując na powyższe pozwane (...) wnosiło o:

1. zmianę wyroku częściowo tj.:

- oddalenie powództwa w zaskarżonej części w tym:

- oddalenie powództwa R. W. co do kwoty 34.500 zł z zasądzonymi odsetkami ;

- oddalenie powództwa K. W. co do kwoty 28.571 zł z zasądzonymi odsetkami;

- oddalenie powództwa A. W. co do kwoty 28.571 zł z zasądzonymi odsetkami

- rozstrzygnięcie o kosztach procesu stosownie do wyniku sporu.

2. Ponadto wnosiło o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania w II instancji wg norm przepisanych.

3. na podstawie art. 380 k.p.c. dodatkowo wnioskowało o rozpoznanie postanowienia sądu rejonowego z dnia 27.09.2017r. w przedmiocie oddalenia wniosków dowodowych, ponieważ nie podlegało zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Sąd nie uzasadnił tego postanowienia.

W ocenie skarżącego (...) Sąd bezpodstawnie oddalił tym postanowieniem wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych zgłoszony w odpowiednim terminie nie uzasadniając postanowienia. Postanowienie o oddaleniu wniosku miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, ponieważ wydane opinie biegłego są bezwartościowe, nie odpowiadają na zadane pytania dot. oceny zachowania się pieszego na jezdni w odniesieniu do przepisów o bezpieczeństwie ruchu drogowego zasłaniając się brakami materiału dowodowego. Postanowienie sądu o oddalenie tego wniosku ograniczyło prawa strony pozwanej do udowodnienia jej twierdzeń poprzez ustalenie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Co do pozostałych wniosków, pozwany w piśmie procesowym z dnia 13.07.2017r. wskazał przyczyny, które spowodowały niezgłoszenie wniosków w odpowiedzi na pozew, i potrzebę ich przeprowadzenia w związku z brakiem odpowiedzi na zadane pytania w opiniach biegłego ds. rekonstrukcji wypadków.

4. Na podstawie art. 382 k.p.c. zgłoszony został wniosek o przeprowadzenie pominiętego wniosku dowodowego z opinii biegłego toksykologa na okoliczność czasu trwania ciągu alkoholowego W. W. w związku ze stwierdzoną zawartością alkoholu we krwi w rozmiarze 3.45 promila i 3,67 promila w szklistce dla wykazania ewentualnego uzależnienia W. W. od alkoholu oraz zaliczenie w poczet dowodów dokumentów na kartach akt śledztwa wymienionych w piśmie pozwanego z dnia 29.05.2017r.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powodów wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja częściowo jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż pozwany wywiódł apelację jedynie w części co prowadzi do wniosku, iż przyjął zasadę swojej odpowiedzialności natomiast kwestionuje jedynie wysokość zasądzonego zadośćuczynienia i to nie tyle przez pryzmat przyjętej wyjściowej wysokości zadośćuczynienia lecz w związku z błędnym określeniem przyczynienia się bezpośrednio poszkodowanego do szkody.

Uwzględniając powyższe zastrzeżenia i przechodząc do analizy zarzutów apelacyjnych należy przede wszystkim podkreślić, że nie sposób dopatrzeć się naruszenia przez Sąd art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodu zarówno z opinii biegłego ds. rekonstrukcji wypadków samochodowych jak i biegłego toksykologa.

O ile możnaby rozważać zasadność oddalenia tych wniosków, a zwłaszcza pierwszego z nich w postępowaniu przed Sądem Rejonowym gdzie zwalczana była zasada odpowiedzialności o tyle są one bezprzedmiotowe z uwagi na treść wniesionej apelacji która nie zwalcza zasady, a ogranicza się jedynie co do wysokości zasądzonego zadośćuczynienia. Sąd orzekający w świetle ustalonych okoliczności ma obowiązek sam ocenić wysokość przyczynienia. Określanie bowiem poziomu przyczynienia należy do kwestii prawnych a nie faktycznych. W sprawie został zgromadzony odpowiedni materiał dowodowy który daje w pełni podstawę do dokonania oceny co do stopnia przyczynienia się bezpośrednio poszkodowanego do wypadku.

W efekcie pozbawiony zasadności był także wniosek dowodowy podtrzymywany przed Sądem II instancji.

Jako usprawiedliwiony w okolicznościach sprawy jawi się natomiast zarzut naruszenia art. 362 k.c.. Okoliczności na które zwraca uwagę skarżące (...) w apelacji w sposób nieadekwatny zostały uwzględnione przez Sąd I instancji przy wyrokowaniu.

W tym miejscu przypomnieć wypada, iż przyczynieniem się jest każde zachowanie się poszkodowanego pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przyczynienie się do szkody występuje wtedy, gdy na podstawie stanu faktycznego sprawy uzasadniony jest wniosek, że bez udziału poszkodowanego szkoda by nie powstała lub nie przybrałaby ustalonych rozmiarów. Uznanie przyczynienia się za kategorię obiektywną oznacza, że nie należą do jej treści elementy podmiotowe, takie jak wina lub jej brak. Mają one natomiast znaczenie dla stopnia zmniejszenia odszkodowania. (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 228/08, niepubl. i z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK 241/09, niepubl.), co w praktyce zwykle nazywa się „stopniem przyczynienia się poszkodowanego”. Ocena zachowania poszkodowanego pod kątem tak rozumianego przyczynienia była obowiązkiem Sądu Rejonowego rozpoznającego sprawę, jest to bowiem ocena prawna podejmowana na podstawie ustaleń, w konkretnych okolicznościach danej sprawy.

W realiach niniejszej sprawy niewątpliwe było, że do wypadku doszło w sytuacji, w której zmarły znajdował się praktycznie na środku drogi przed nadjeżdżającym pojazdem. Przepis art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (jedn. tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1137, ze zm.) stanowi, iż „przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, o którym mowa w ust.2, jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów. Pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom i do przeciwległej krawędzi jezdni iść drogą najkrótszą prostopadle do osi jezdni.” Stosowanie się do tego wymogu gwarantuje bezpieczeństwo, a w każdym razie podnosi niewymiernie jego poziom. Niezastosowanie się do tego wymogu bywa natomiast tragiczne w skutkach. Tymczasem w sprawie nie może ulegać wątpliwości, że obiektywnie nieprawidłowe zachowanie zmarłego było współprzyczyną jego śmierci; gdyby zachował się on prawidłowo, należycie obserwował drogę, ustąpił pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi do potrącenia go przez sprawcę wypadku by nie doszło.

Nie można pomijać okoliczności, że w chwili zdarzenia syn powódki i ojciec powodów był pod znacznym wpływem działania alkoholu. Pieszego co prawda nie obowiązuje nakaz trzeźwości, jednakże jest oczywiste , iż stan nietrzeźwości (ponad 3 promille) w sposób bezpośredni wpływał na postrzeganie, koncentrację, a więc na właściwości organizmu człowieka będącego pod wpływem alkoholu, mające wpływ na jego zachowanie się na drodze w aspekcie przestrzegania obowiązujących zasad ruchu drogowego. Nie sposób się zgodzić z twierdzeniem, iż w takim stanie powód mógł bez jakichkolwiek zakłóceń obserwować nadjeżdżające pojazdy i podejmować racjonalne decyzje.

Ocena stopnia przyczynienia się poszkodowanego do szkody stanowi w zasadzie uprawnienie sądu I instancji. Sąd odwoławczy może zakwestionować tę ocenę tylko wtedy gdy rażąco błędnie ocenia stopień winy obu stron, lub ogranicza obowiązek odszkodowawczy w taki sposób który nie odpowiada określonemu wymogowi jego „odpowiedniego” zmniejszenia stosownie do wszystkich okoliczności danego przypadku.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy przyjął 30% przyczynienie. Nie sposób się jednak zgodzić z tym stanowiskiem. Sąd I instancji pominął bowiem przy wyrokowaniu cały szereg okoliczności na które słusznie zwróciła uwagę pełnomocnika pozwanego w apelacji. Podzielić bowiem należy stanowisko pozwanego, że pieszy znajdując się w nocy w terenie niezabudowanym i nieoświetlonym na jezdni, po której poruszały się pojazdy lub przekraczając tę jezdnię powinien i mógł przewidywać, że może dojść do potrącenia go przez poruszające się po jezdni pojazdy. Pieszy powinien również zachowywać się zgodnie z wymaganiami art. 3 ust. 1 w/w ustawy stwierdzającym, że uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność i unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub ruch utrudniać. Pieszy zatem w przypadku podjęcia próby przemieszczenia się na drugą stronę jezdni powinien przedsięwziąć szczególne środki ostrożności tak aby nie kolidowało to z ruchem pojazdów.

Skoro zatem W. W. wszedł na jezdnię bez upewnienia się, że nie nadjeżdża żaden pojazd i nie ustępując pierwszeństwa pojazdowi to naruszył zasady przewidziane w przepisach art. 13 ust 1 i 3 i art. 14 ust. 1 cyt. ustawy a sam naraził się na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia..

W realiach sprawy nie sposób nie dostrzegać także winy kierującego który na odcinku drogi gdzie doszło do zdarzenia znacznie przekroczył dozwoloną prędkość poruszając się z prędkością około 80 km/h. Poruszanie się z dozwoloną prędkością z pewnością mogłoby spowodować, że do zdarzenia w ogóle by nie doszło zwłaszcza, że zmarły został uderzony lewą częścią pojazdu co by wskazywało, że znajdował się w okolicy środka jezdni. Gdyby samochód poruszał się wolniej to być może zmarły zdołałby opuścić jezdnię.

Reasumują powyższe rozważania po raz kolejny należy podkreślić, iż apelacja częściowo okazała się być usprawiedliwiona co spowodowało zmianę zaskarżonego wyroku poprzez odpowiednie obniżenie zasądzonych kwot do kwot stanowiących 50% przyjętego pierwotnie zadośćuczynienia.

Sąd Rejonowy zasądzając kwoty zadośćuczynienia przy przyjęciu 30% przyczynienia założył , iż usprawiedliwionym dla powódki byłoby zadośćuczynienie w kwocie 85.714,00 zł , natomiast dla pozostałych powodów w kwocie po 71.429,00 zł. Po uwzględnieniu przyczynienia 30% Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki kwotę 60.000,00 zł natomiast dla powodów kwoty po 50.000,00 zł. Pozwany nie kwestionował w istocie przyjętej wyjściowej kwoty zadośćuczynienia, a zatem przy uwzględnieniu 50% przyczynienia do zasądzenia na rzecz powódki pozostaje kwota 42.857,00 zł natomiast na rzecz pozostałych powodów kwoty po 35.714,00 zł.

Konsekwencją zmiany wyroku w tym zakresie jest także zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przy uwzględnieniu stosunkowego rozliczenia tych kosztów. Powodowie wygrali proces w 71% a zatem pozwany winien ponieść w takim procencie koszty procesu. Mając na uwadze , iż całość kosztów procesu poniesionych przez obie strony wynosiła w przypadku powódki kwotę 10.834,00 zł z tego 71% daje kwotę 7.692.14 zł. Pozwany pokrył koszty swojego pełnomocnika do kwoty 5.417,00 zł a zatem do zasądzenia na rzecz powódki pozostaje kwota 2.275,14 zł. Podobnie jeśli chodzi o pozostałych powodów wygrali oni proces w 71% całość kosztów w przypadku każdego z nich stanowi kwota 7.234,00 zł , z tego 71% to kwota 5.136,14 zł. Pozwany pokrył te koszty do kwot po 3.617,00 zł na rzecz każdego z powodów. Pozostaje zatem do zasądzenia na rzecz powodów kwot po 1.514,14 zł na rzecz każdego z nich. W konsekwencji powoduje to obniżenie kosztów należnych powódce z kwoty 5.417,00 zł do kwoty 2.275,14 zł. , oraz obniżenie kosztów należnych pozostałym powodom z kwot po 3.617,00 zł do kwot po 1.514,14 zł. .

Z uwagi na obniżenie zasądzonych kwot zadośćuczynienia należało skorygować także wysokość opłaty podlegającej ściągnięciu od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa poprzez jej obniżenie z kwoty 8.000,00 zł do kwoty 5.714,25 zł oraz obniżenie podlegających ściągnięciu na rzecz Skarbu Państwa poniesionych tymczasowo wydatków na opinię z kwoty 4.456,75 zł do kwoty 3.164,30 zł .

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. należało orzec jak w pkt I wyroku.

W pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu, a to na podstawie art.385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono jak w pkt III, a to na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc wzajemnie między stronami te koszty.

SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera SSR Jolanta Szczęsna