Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący

Sędzia Mirosława Makowska

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank Spółka Akcyjna we W.

przeciwko M. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 12 października 2022 r. sygn. akt I C 82/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach pierwszym i drugim w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od powoda (...) Bank Spółka Akcyjna we W. na rzecz pozwanego M. S. kwotę 270,00 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

2.  zasądza od powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej we W. na rzecz pozwanego M. S. kwotę 135,00 (sto trzydzieści pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Mirosława Makowska

Sygn. akt II Ca 36/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 października 2022 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Bank Spółka Akcyjna we W. przeciwko pozwanemu M. S. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanego M. S. na rzecz powoda (...) Bank Spółka Akcyjna we W. kwotę 1321,57 zł (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia jeden złotych 57/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 września 2020 r. od kwoty 45,85 zł (czterdzieści pięć złotych 85/100) oraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 24 września 2020 r. od kwoty 1172,21 zł (jeden tysiąc sto siedemdziesiąt dwa złote 21/100);

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 100,00 zł (sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 15 lutego 1019 roku pozwany M. S. zawarł z powodem (...) Bank S.A. we W. umowę o przyznanie limitu kredytowego i wydanie karty o nr (...), na podstawie której otrzymał limit kredytowy w kwocie 1300 zł. Pozwany korzystał z karty, jednak nie spłacił należności w umownym terminie, w związku z czym karta została zablokowana, a pozwany wezwany do zapłaty.

Kredytodawca naliczył pozwanemu, zgodnie z treścią umowy kwotę 1172,21 złotych, tytułem niespłaconego limitu z karty kredytowej, 45,85 zł odsetek umownych i 103,51 zł kosztów ubezpieczenia i takiej kwoty dochodził w pozwie. Na skutek braku spłaty pożyczkodawca wystosował do pozwanego wezwania do zapłaty na adresy, podane w umowie i w konsekwencji wypowiedział umowę pożyczki.

Strony łączyła umowa o kartę kredytową, na podstawie której pozwany uzyskał limit kredytowy i otrzymał kartę kredytową. Do umowy załączono regulamin i tabelę opłat, stanowiące integralną jej część (art. 109 ust. l i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe). Treść umowy była zgodna z ustawą o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. i treścią art. 353 ¹ k.c. Zgodnie z postanowieniami umowy brak terminowej spłaty skutkował wypowiedzeniem umowy. Wobec wypowiedzenia umowy przez bank i upływu terminu wypowiedzenia należność stała się wymagalna w całości. Wypowiedzenie umowy złożone zostało skutecznie i zgodnie z umową. Wobec zawarcia przez pozwanego opisanej wyżej umowy i akceptacji regulaminu po stronie pozwanego powstało zadłużenie dochodzone w pozwie. Zadłużenie stało się wymagalne w całości przed wniesieniem powództwa. Zarzuty pozwanego, dotyczące braku uzgodnienia zapisów o ubezpieczeniu kredytu w kontekście klauzul niedozwolonych były chybione z tego powodu, iż nie zachodziła tutaj druga konieczna przesłanka uznania zapisów umowy za abuzywne, mianowicie sprzeczności zapisów z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesu konsumenta. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹§ 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. „Rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku”. /patrz. m.in. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie III Ca 1850/15/. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. Zapisy umowy, będącej przedmiotem niniejszego postępowania nie nosiły znamion klauzul niedozwolonych. W żaden sposób nie wykazał pozwany, aby znamiona takie nosiły opłaty windykacyjne, gdyż nie były one nadmiernie wygórowane, czy nieuzasadnione.

Nie znalazł również uznania w oczach Sądu zarzut o niewłaściwej reprezentacji powoda, gdyż umowa zawierana była w lokalu firmy, zatem zgodnie z art. 97 kodeksu cywilnego osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do odsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności procesowych.

Odnośnie pozostałych zarzutów pozwanego Sąd podzielił stanowisko powoda, wyrażone w odpowiedzi na odpowiedź na pozew, bez konieczności ich ponownego przytaczania.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany zaskarżając wyrok w całości i zarzucił naruszenie:

1.  art. 245 oraz 253 k.p.c. w zw. z art. 95 ust. la i art. 96 ustawy — Prawo bankowe oraz art. 6 k.c. poprzez ich błędne niezastosowanie w sytuacji, gdy pozwany kwestionowała wiarygodność dokumentów (wykazu operacji na rachunku karty, informacji o blokadzie karty, wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy) przedstawionych przez powoda i gdy dokumenty te mają charakter dokumentów prywatnych.

W konsekwencji sąd I instancji błędnie przyjął, że powód wykazał roszczenie co do wysokości.

2.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 75c ust. 1 ustawy - Prawo Bankowe poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji uznanie, że powód skutecznie wypowiedział pozwanemu umowę o korzystanie z karty kredytowej w sytuacji, gdy powód nie wykazał faktu wezwania pozwanego do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy, a pełnomocnik pozwanego kwestionował doręczenie pozwanej wezwania do zapłaty i wypowiedzenia.

Wobec powyższego sąd I instancji błędnie przyjął, że umowa o korzystanie z karty kredytowej została pozwanemu skutecznie wypowiedziana.

Z uwagi na powyższe wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia w pkt. 1. poprzez oddalenie powództwa oraz w pkt. 2. poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wedle norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wedle norm przepisanych za instancję odwoławczą wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do okoliczności związanych z wypowiedzeniem umowy. Zgodnie z art. 77 § 2 k.c. jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę. Tym samym należało uznać, iż co do zasady do skutecznego wypowiedzenia umowy zawartej w formie pisemnej – jak w niniejszej sprawie - wystarczające będzie zachowanie formy dokumentowej.

Na tym tle w realiach faktycznych sprawy niniejszej konieczne jest dokonanie dwóch spostrzeżeń – po pierwsze zachowanie formy dokumentowej może być uznane za wystarczające jedynie wówczas, gdy umowa stron nie przewidywała innej formy. Po wtóre – zwrócić należało uwagę na 77 ² k.c. do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarczy złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie, przy czym dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Jakkolwiek wprowadzenie do obrotu formy dokumentowej miało na celu usankcjonowanie powszechnego w obrocie prawnym składania oświadczeń woli poprzez zdalne formy komunikacji (pocztę elektroniczną, faks), jednakże w świetle art. 77 ² k.c. wymóg formy dokumentowej spełnia również oświadczenie woli złożone w tzw. formie papierowej. Minimalnym wymogiem dla złożenia oświadczenia w formie dokumentu jest tu jednak stworzenie możliwości ustalenia osoby składającej oświadczenie. Stworzenie takiej możliwości może nastąpić w dowolnej formie – np. poprzez wskazanie personaliów tej osoby pismem maszynowym, czy też przy użyciu stosownej pieczątki imiennej. Wypowiedzenie dokonane przez bank przyjęło formę dokumentową – zwrócić bowiem należy uwagę, iż zawartość przesyłki adresowanej do pozwanego, a zawierającej wypowiedzenie przyjęło postać oddruku najprawdopodobniej oryginalnego pisma (k.27). Przy czym należy wskazać, iż pismo to poza wskazaniem, że bank reprezentuje dwóch pełnomocników, nie zawiera danych personalnych tych pełnomocników, co pozwoliłoby stwierdzić czy były to osoby uprawnione do składania oświadczeń o wypowiedzeniu w imieniu banku. Zatem w ocenie Sądu Okręgowego nie można przyjąć, że wypowiedzenie umowy bankowej nastąpiło z zachowaniem formy dokumentowej, o jakiej stanowi art. 77 ² k.c. Pozwany kwestionuje skuteczność wypowiedzenia, i w tym zakresie sformułował zarzut apelacyjny (naruszenia art. 233 k.p.c.), który w ocenie Sądu odwoławczego jest uzasadniony.

Nadto należy wskazać, że zgodnie z 243 ¹ k.p.c. przepisy księgi I, tytułu VI, działu III, oddziału 2 k.p.c. (a więc przepisy o dokumentach jako środku dowodowym) stosuje się do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców. Przepis ten nie wymaga, by dokumenty zawierały podpis jego wystawcy. Verba legis wystarczającą przesłanką dla objęcia dokumentu w rozumieniu art. 77 ¹ k.c. regulacją art. 243 ¹ k.p.c. jest to, by możliwe było ustalenie wystawcy (a więc osoby, od której pochodzi zapisana w dokumencie informacja).

W tym kontekście należy jednak mieć na względzie to, że ustawa procesowa różnicuje dokumenty sporządzone w formie pisemnej i elektronicznej oraz inne dokumenty, mieszczące się wprawdzie w definicji art. 243 ¹ k.p.c., której jednak nie mogą być kwalifikowane jako dokumenty prywatne w świetle art. 245 k.p.c. W myśl tego przepisu dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej lub elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie o treści w nim zawartej. Norma ta dotyczy wiec jedynie dokumentów, o których mowa w art. 78 k.c. (a więc zawierających własnoręczny podpis wystawy) i w art. 78 ¹ k.c. (a więc dokumentów w postaci elektronicznej opatrznych kwalifikowanym podpisem elektronicznym). Nie dotyczy dokumentów niepodpisanych lub podpisanych w inny sposób (np. podpisem elektronicznym, nie spełniających wymaganych przez prawo cech podpisu kwalifikowanego). Innymi słowy nie obejmuje dokumentów zawierających oświadczenia w formie dokumentowej (art. 77 ² k.c.).

Rozróżnienie to ma istotne implikacje procesowo-prawne. Do dokumentów sporządzonych w formie innej, niż pisemna lub elektroniczna nie stosuje się bowiem normy art. 253 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.

Wobec tego że dokumenty przedkładane w niniejszej sprawie nie posiadają cech dokumentu prywatnego w przedstawionym wyżej prawnoprocesowym rozumieniu (definiowanym przez art. 245 k.p.c.), nie korzystają z domniemań prawnych (domniemania autentyczności oraz domniemania, że zawarte w nim oświadczenie złożyła osoba, która go podpisała jako dokumentu prywatnego). Oznacza to, że strona która na dokumenty te się powołuje i przypisuje zawarte tam oświadczenia konkretnej osobie, w przypadku sporu jest zobowiązana do udowodnienia że dokumenty zawierają oświadczenia tej osoby.

Zatem to powód- wobec kwestionowania przez pozwanego dokonanego wypowiedzenia umowy – winien wykazać, że pismo zawierające wypowiedzenie umowy zostało złożone przez osoby uprawnione w imieniu banku do składania takiej treści oświadczenia. Argument, że do akt sprawy został złożony tylko oddruk oświadczenia o wypowiedzeniu jest niewystarczający. Przy czym należy wskazać, że oddruk winien być odzwierciedleniem oryginału. Zatem należy wnosić, iż również oryginał nie zawierał danych personalnych pełnomocników powoda. Dlatego też wbrew stanowisku apelującego nie można postawić Sądowi pierwszej instancji zarzutu naruszenia art. 245 k.p.c. i 253 k.p.c. przez ich niezastosowanie.

Z przedstawionych przyczyn, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono o zmianie wyroku.

Zmiana wyroku co do istoty sprawy spowodowała konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Z uwagi na to, że pozwany wygrał proces w całości na podstawie art. 98 k.p.c. obciążono powoda obowiązkiem zwrot całości kosztów procesu należnych stronie wygrywającej. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 270 zł (§ 2 pkt 2) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Dz.U. z 2018 r. poz. 265.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Mirosława Makowska