Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz (spr.)
Protokolant	Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa N. T.

przeciwko A. T.

o alimenty

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 20 października 2015 roku, sygn. akt III RC 129/15

oddala obie apelacje i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 39/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 października 2015 roku w sprawie III RC 129/15 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zasądził od pozwanej A. T. na rzecz powoda N. T. alimenty w kwocie po 600 złotych miesięcznie, płatne poczynając od dnia 1 lutego 2015 roku, w terminie do 10-tego każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat. W pozostałej części powództwo oddalił.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

N. T., urodzony (...) w P.., jest dzieckiem pochodzącym ze związku małżeńskiego A. T. i W. T. zawartego dnia 28 stycznia 1995 roku w W..

Powód N. T. od 1 października 2014 r. jest studentem studiów stacjonarnych pierwszego stopnia 3,5 letnich na Wydziale (...) Politechniki (...), kierunek Informatyka.

Powód mieszka razem z ojcem W. T. i małoletnim bratem K. T. w R., gdzie spędza głównie soboty i niedziele, na co dzień mieszka w akademiku w C.. Ojciec powoda zakupił mu wyprawkę tj. garnki , patelnię, pościel. Koszt akademika to 300 zł miesięcznie, wyżywienie powoda podczas pobytu w C. to koszt około 600 zł miesięcznie, dojazdy z C. do R. około 8-9 razy w miesiącu to koszt w kwocie około 15 zł za jeden bilet, opłata za telefon powoda 60 zł, koszt używanego laptopa potrzebnego do celów edukacyjnych 2500 zł, koszt ostatniego leczenia dermatologicznego powoda to 200 zł,

N. T. opłaca za Internet 80 zł miesięcznie, powód od przyszłego roku akademickiego zacznie naukę języka obcego, którą chciałby uzupełniać uczęszczaniem na kurs językowy. Powód nie ma dofinansowania do akademika. Powód przeznacza na zakup środków czystości 50-60 zł miesięcznie. Kupuje kosmetyki: żel do twarzy V. za 60 zł, szampon 15 zł, pastę do zębów 15 zł, żel do ciała. Ponosi on koszty kserowania materiałów niezbędnych do nauki. W miesiącu lipcu 2015 roku powód zakupił buty za kwotę 150 zł, klapki za 30 zł , 2 podkoszulki po 30 zł każda , skarpety za 15- 20 zł.

N. T. korzysta z prywatnych wizyt u stomatologa. Od grudnia 2014 roku był 4- krotnie u dentysty , koszt leczenia wyniósł 300 zł. Jedno wypełnienie kosztuje 50 zł i leczenie kanałowe 300 zł.

Według informacji uzyskanej od Dziekana Wydziału (...) podręczniki potrzebne do nauki studenci mogą wypożyczać z biblioteki, która jest dobrze zaopatrzona w książki potrzebne do pogłębiania wiedzy.

Ojciec powoda, W. T., na którego utrzymaniu się znajduje otrzymuje wynagrodzenie za pracę w wysokości 1500 zł miesięcznie. Utrzymuje również małoletniego syna K. T.. Korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców, a dziadków powoda. Powód czas, który spędza w domu w R. poświęca na naukę do egzaminów. Miał założoną polisę ubezpieczeniową, która wygasła i środki z niej w wysokości 15 000 zł powód pozostawił odłożone w razie przyszłej, losowej potrzeby.

Matka powoda, A. T. wyprowadziła się ze wspólnego domu w 2012 r. Oszczędności, które mieli wspólnie W. T. i A. T. w wysokości 70 000 zł przeznaczone zostały na remont pokoju dla powoda, zakup komputera, remontu podwórka przy domu. Pozwana A. T. nie ponosiła żadnych wydatków związanych z utrzymaniem powoda od 1 lutego 2015 r.

Sprawa rozwodowa pomiędzy W. T. a A. T. jest w toku. Pozwana ma zasądzone alimenty na rzecz młodszego syna K. T. w kwocie po 450 zł miesięcznie na czas toczącego się postępowania rozwodowego. A. T. mieszka w P., sama. Wynajmuje lokal mieszkalny, za który opłaca czynsz w wysokości 600 zł miesięcznie. Opłaca gaz w wysokości 340 zł co 2 miesiące (ogrzewanie gazowe przez cały rok) oraz otrzymuje faktury do zapłacenia wyrównujące po sezonie grzewczym w granicach 300-600 zł, koszt światła raz na dwa miesiące to 150 zł, opłata za wywóz śmieci to 12 zł miesięcznie, koszt telefonu i Internetu łącznie to 150 zł. Pozwana jest właścicielką samochodu V. (...) z 1998 r., który kupiła na początku 2015 r. za kwotę 6000 zł. W tym celu wzięła kredyt w (...) Banku na sumę 8000 zł, który spłaca w kwocie 730 zł miesięcznie. Posiada również zadłużenia u swojego pracodawcy z Kasy Zapomogowo -pożyczkowej w kwocie 6000 zł, które spłaca 600 zł miesięcznie, ma również drugą pożyczkę u pracodawcy z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, którą spłaca w wysokości 250 zł miesięcznie. Na benzynę w związku z dojazdami do pracy wydaje 200-300 zł miesięcznie. Koszt środków higienicznych to 100 zł. Pozwana pracuje w Urzędzie (...) w R. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 17 października 2005 r. Uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 2 965,38 zł miesięcznie. Otrzymuje od pracodawcy zryczałtowaną kwotę 140-150 zł za koszty dojazdów do pracy. Nie ma innych źródeł dochodu. A. T. pracuje w godzinach od 7:30 - 15:30. Oprócz pracy zawodowej udziela się nieodpłatnie w stowarzyszeniach, co zajmuje jej około 20 godzin w skali miesiąca. Pozwana leczy się na łuszczycę, wydaje na leki 150-200 zł miesięcznie. Ma zdiagnozowaną niewłaściwą pracę tarczycy, problemy gastryczne .Leczy się ona dermatologicznie z powodu alergicznego kontaktowego zapalenia skóry o nieokreślonej przyczynie. A. T. od grudnia 2012 roku leczy się również psychiatrycznie. Nie ma orzeczonej grupy inwalidzkiej. Pozwana płaciła dobrowolnie od maja 2013 r. do stycznia 2015 r. alimenty na rzecz powoda.

Zgodnie z art. 133 § 1 k .r o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. § 3 tego artykułu stanowi, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Pfowód N. T. pomimo, iż jest osobą pełnoletnią nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie w związku z podjętymi studiami na kierunku (...) w trybie stacjonarnym, które zajmują mu większość czasu w tygodniu w związku z czym nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej. Uzyskane oszczędności przez powoda z polisy ubezpieczeniowej w wysokości 15 000 zł nie są sumą wystarczającą na utrzymanie podczas całego toku studiów. Bez wątpienia N. T. dokłada wszelkich starań aby mógł samodzielnie się utrzymać w przyszłości, na co wskazuje wybór wymagającego dużego nakładu pracy kierunku studiów który w związku z coraz to większym rozwojem technologicznym daje szansę na uzyskanie dobrze płatnej pracy. Nie występuje zatem przesłanka wskazana w § 3 tego artykułu, czyli brak starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Przepis ten podnosi również okoliczność ponoszenia nadmiernego uszczerbku ze strony rodziców, który w ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie występuje.

Zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczony przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy musi on uwzględniać zarówno usprawiedliwione potrzeby uprawnionego jak i zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego.

Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku ale też miejsca jego pobytu, środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania, szeregu okoliczności każdego przypadku .Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności obydwie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują

Przez owe usprawiedliwione potrzeby uprawionego przykładowo należy rozumieć koszty wyżywienia ,ubrania, leczenia i wypoczynku. Te koszty 20 - letniego studiującego powoda ,który opłaca akademik w kwocie 300 zł miesięcznie , ponosi koszty miesięcznego wyżywienia w kwocie około 500 zł korzysta z prywatnych wizyt stomatologicznych ,za okres od grudnia 2014 roku do 18 sierpnia 2015 roku wyniosły 300 zł, dojeżdżającego na weekendy to domu /od 120 do 150 zł miesięcznie/ zakupującego pomoce do nauki / koszt oprogramowania do komputera i ksero/, odzież / ostatnio 230 zł, kosmetyki /około 90 zł miesięcznie jak i środków czystości, to w ocenie Sądu kwota około 1200- 1300 zł miesięcznie. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, iż ponosi koszty kserowania niezbędnych do nauki materiałów w kwocie 150 zł miesięcznie albowiem jak wynika z informacji nadesłanej z uczelni, biblioteka jest bardzo dobrze wyposażona i może on z niej korzystać. Poza tym wskazany przez niego koszt kserowania tychże materiałów tj 1500 zł w skali roku, znacznie przewyższałby koszt zakupu samych podręczników i zbiorów. Sąd nie dał również wiary zeznaniom świadka W. T. ,iż koszt związany z wyposażeniem syna na studia stanowił kwotę 1500 zł albowiem nie kupował on żadnych mebli synowi, gdyż ten mieszka w akademiku zaś zakup garnków , pościeli z pewnością nie stanowi takiej kwoty.

Pozwana A. T. jest osobą zdolną do pracy, nie orzeczono wobec niej grupy inwalidzkiej. Utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w kwocie 2965,38 zł. Nawet przy uwzględnieniu długów jakie posiada z tytułu pożyczek zaciągniętych w zakładzie pracy w łącznej kwocie 941 zł miesięcznie jak i alimentów, które płaci na rzecz młodszego syna w kwocie 450 zł jest w stanie płacić alimenty na powoda w wysokości 600zł.. Jeżeli chodzi o spłatę przez w/w kredytu zaciągniętego na zakup samochodu /miesięczna rata 730 zł / to z całą pewnością powód nie powinien ponosić kosztów takich decyzji pozwanej .W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę godziny w których pozwana wykonuje pracę zarobkową oraz czas który poświęca na udzielanie się nieodpłatnie w lokalnie prowadzących działalność stowarzyszeniach, istnieje możliwość przeniesienia aktywności z zajęć nie przynoszących dochodu na zarobkowe. W niniejszym postępowaniu brane są bowiem pod uwagę nie uzyskiwane rzeczywiste dochody pozwanej, a jej możliwości majątkowe i zarobkowe.

Odnosząc się do usprawiedliwionych potrzeb powoda podjęte przez niego studia wymagają nakładów finansowych, którym ojciec powoda, utrzymując go jak i również młodszego syna nie jest w stanie sprostać. Należy również zwrócić uwagę, iż to oboje rodzice są zobowiązani do utrzymania i wychowania swoich dzieci, w związku z czym W. T. nie jest zobowiązany do samodzielnego łożenia na utrzymanie dzieci, co więcej oprócz utrzymywania dzieci obecnie ojciec samodzielnie je wychowuje.

Biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności oraz przepisy prawa Sąd zasądził alimenty od pozwanej na rzecz powoda N. T. w wysokości 600 zł, która to kwota będzie adekwatną do kosztów utrzymania studiującego syna z jednej strony i do możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanej z drugiej.

Odnosząc się do treści przytoczonego wyżej art. 137 § 2 k.r.io. oraz biorąc pod uwagę okoliczność taką że pozwana nie łożyła na utrzymanie powoda N. T. od 1 lutego 2015 r. nie zaspokajając tym samym jego potrzeb, a w związku z czym utrzymujący go ojciec zmuszony był do pozyskiwania pomocy finansowej od swoich rodziców a dziadków powoda, Sąd postanowił zobowiązać pozwaną do opłacania alimentów od dnia 1 lutego 2015 r.

Od powyższego wyroku apelację złożyły obie strony. Apelacja powoda skarży wyrok w części oddalającej powództwo. Zarzuca błędne ustalenie rzeczywistych potrzeb powoda, a także stopnia przyczynienia się każdego z rodziców do ich zaspokojenia. Występując z tymi zarzutami skarżący wnosił o zmianę wyroku i zasądzenie alimentów zgodnie z żądaniem pozwu w kwocie po 800 złotych miesięcznie.

Apelacja pozwanej skarży wyrok w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 300 złotych miesięcznie oraz w zakresie zasądzenia alimentów za miesiąc luty 2015 roku. Apelacja zarzuca:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. art. 135 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na określeniu świadczeń alimentacyjnych na rzecz powoda niezależnie od rzeczywistych usprawiedliwionych jego potrzeb, co wiąże się z posiadaniem przez powoda oszczędności w wysokości 15.000 zł oraz zarobkowych i majątkowych możliwości pozwanej, a nadto błędną wykładnię pojęcia „zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego", albowiem Sąd błędnie przyjął, iż zarobkowe i majątkowe możliwości pozwanej wykraczają poza dochód, który osiąga mimo zatrudnienia na umowę o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy i zgodnie ze swoimi kwalifikacjami,

2. art. 137 § 2 k.r.o. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na zasądzeniu od pozwanej na rzecz powoda alimentów za okres przed wniesieniem powództwa (za miesiąc luty 2015 roku), w sytuacji gdy brak jest niezaspokojonych potrzeb powoda z czasu przed wniesieniem powództwa,

II. naruszenie przepisów prawa procesowego:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące wadliwą oceną materiału dowodowego, w szczególności poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego, wyprowadzenia przez Sąd I instancji ustaleń, które nie wynikają z zebranego w sprawie materiału dowodowego bądź są sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym, a nadto są sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, które to nieprawidłowości skutkowały błędnymi ustaleniami mającymi wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie ustaleniem, że:

-

rzeczywiste dochody pozwanej nie są równe z jej możliwościami zarobkowymi i majątkowymi,

-

środki majątkowe powoda, którymi dysponuje w wysokości 15.000 zł nie mają wpływu na ustalenie wysokości jego usprawiedliwionych potrzeb i możliwości ich finansowania,

-

powód dokłada wszelkich starań, aby mógł się samodzielnie utrzymać, na co wskazuje wybór wymagającego dużego nakładu pracy kierunku studiów, w sytuacji gdy Sąd meriti nie przeprowadził postępowania dowodowego w zakresie tego ile godzin zajęć akademickich powód ma w ciągu tygodnia i ile czasu potrzebuje na przygotowanie się do nich, a nadto, czy podejmuje jakiekolwiek próby uzyskania środków majątkowych, które spowodowałyby jego samodzielne utrzymywanie się, bądź choćby pokrycie w części usprawiedliwionych potrzeb,

-

ojciec powoda, W. T. obecnie samodzielnie wychowuje dzieci (tj. synów pozwanej), w sytuacji, w której pozwana łoży regularnie środki na utrzymanie syna K., a nadto czyni osobiste starania o jego wychowanie.

Występując z tymi zarzutami pozwana wnosiła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda alimentów w kwocie 300,00 zł miesięcznie poczynając od 1 marca 2015 roku oraz orzeczenie na podstawie art. 338 k.p.c o zwrocie spełnionego bądź wyegzekwowanego świadczenia, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi 1 instancji. Wnosiła również o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie są uzasadnione i podlegają oddaleniu.

Odnosząc się do zarzutu apelacji powoda związanego z niedoszacowaniem przez sąd pierwszej instancji usprawiedliwionych potrzeb powoda, to należy przyznać rację skarżącemu, że przyjęta przez sąd kwota 1200 - 1300 złotych miesięcznie została zaniżona. Nie sposób też podzielić stanowiska sądu odmawiającego zaliczenia do tej kategorii kosztów kserowania materiałów dydaktycznych niebędących do nauki. W ocenie Sądu Okręgowego usprawiedliwione potrzeby powoda, studiującego na kierunku technicznym w miejscowości oddalonej o ponad 100 km od R., zamieszkałego w okresie nauki w akademiku, nie pobierającego stypendium, wynoszą co najmniej 1500 złotych miesięcznie. Powyższe ustalenie nie prowadzi jednak do zmiany zaskarżonego wyroku i podwyższenia kwoty alimentów zasądzonych przez sąd pierwszej instancji. Jest to efektem tego, że powód brakujące mu środki finansowe powinien czerpać z polisy ubezpieczeniowej. Jak bowiem ustalił Sąd pierwszej instancji powód dysponuje z tego tytułu kwotą 15.000 złotych. Nie wystarcza ona na pokrycie jego kosztów utrzymania podczas całego toku studiów, ale powinna być wykorzystywana przez niego na pokrycie tego rodzaju potrzeb, które nie zostaną zaspokojone w drodze świadczeń należnych mu od rodziców. Dlatego też jego apelacja nie może odnieść zamierzonego skutku i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Nie jest także zasadna apelacja pozwanej. Orzeczenie sądu pierwszej instancji zasądzające od pozwanej na rzecz powoda alimenty w kwocie po 600 złotych miesięcznie, wbrew twierdzeniu apelacji, nie narusza przepisu art. 135 k.r.i.o. Stosownie do tego przepisu zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb usprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (§ 1 art. 135 k.r.i.o.). Ustalona przez Sąd pierwszej instancji kwota alimentów odpowiada w pełni obu tym parametrom wysokości alimentów. O usprawiedliwionych potrzebach uprawnionego oraz o posiadanym przez niego świadczeniu z umowy ubezpieczenia posagowego była już mowa przy okazji apelacji powoda. Kwota 600 złotych nie może być oceniana jako zawyżona w stosunku do usprawiedliwionych potrzeb powoda. Nie może być także uznana za przekraczającą możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanej. Odpowiada ona jedynie około 20 % dochodów, jakie uzyskuje pozwana wykonując zatrudnienie w Urzędzie (...). Powyższej oceny nie może zmienić zaprezentowane w apelacji zestawienie dochodów pozwanej z wydatkami. Wszak w tej ostatniej pozycji oprócz kosztów utrzymania pozwanej mieszczą się również pożyczki u pracodawcy (850 zł) a także alimenty ciążące na pozwanej na rzecz małoletniego syna. Zresztą zestawienie alimentów orzeczonych w zaskarżonym wyroku z alimentami wynoszącymi 450 złotych, a należnymi na rzecz K. T., przekonuje, że alimenty na rzecz pełnoletniego powoda - studenta- nie są zawyżone.

Podzielić należy także zasadność zasądzenia alimentów od miesiąca lutego. Wtedy to pozwana zaprzestała łożyć na utrzymanie powoda, zaś pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 9 marca. Mając na uwadze krótki odstęp czasowy między tymi dwoma wymienionymi zdarzeniami, trudno mówić o klasycznych alimentach zaległych, o których traktuje przepis art. 137 § 2 k.r.i.o.

Dlatego też nie dopatrując się naruszenia przepisów prawa materialnego oraz przepisu art. 233 k.p.c. w zakresie oceny dowodów apelację pozwanej, jako pozbawioną uzasadnionych podstaw, Sąd Okręgowy oddalił - art. 385 k.p.c.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz