Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Grzegorz Ślęzak
Sędziowie	Stanisław Łęgosz Jarosław Gołębiowski

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko(...)w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 17 października 2019 r. sygn. akt I C 730/18

1. oddala apelację;

2. nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Grzegorz Ślęzak Stanisław Łęgosz Jarosław Gołębiowski

Sygn. akt II Ca 69/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 października 2019 roku Sąd Rejonowy po rozpoznaniu sprawy z powództwa S. K. przeciwko(...) w W. o zapłatę

1. oddalił powództwo ,

2. nie obciążył powoda S. K. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Powód zawarł z pozwanym (...) w dniu 2 sierpnia 2012 r. umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (...) ze składką regularną.

Umowa była zawarta na okres minimum 10 lat. Przewidywała, że przy wcześniejszym rozwiązaniu powód otrzyma wartość wykupu, tj. część wartości rachunku tym wyższą im dłużej trwała umowa.

W związku z otrzymaniem wniosku o wykup przesłanego przez ubezpieczającego, polisa została rozwiązana z dniem 4 września 2017 r. Rezygnacja z dalszego kontynuowania zawartej umowy ubezpieczenia spowodowała pobranie od aktualnej na dzień 4 września 2017 r. wartości polisy wynoszącej 15 338,38 zł. opłaty likwidacyjnej w wysokości 1533,84 zł i opłaty za przewalutowanie 19,33 zł.

Umowa ubezpieczenia zawarta między S. K. a (...) przy rozwiązaniu została rozliczona zgodnie z Decyzją Prezesa (...) (...) wydaną w trybie art. 28 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Decyzja nakazywała pozwanemu podwyższenie wskaźników wykupu w umowach takich jak zawarta z powodem do 90 % w szóstym roku.

Powód zawarł umowę w placówce pośrednika ubezpieczeniowego. Pośrednik ubezpieczeniowy poświęcił około godzinę na prezentacje produktu. Rozmawiał wtedy tylko z powodem. Powód otrzymał wszystkie materiały, treść warunków umowy. Miał możliwość odstąpić od umowy w ciągu 45 dni. Powód podpisał oświadczenia o tym, że został pouczony o pobieraniu opłat przez (...), które zmniejszają należne mu świadczenie oraz o długoterminowym charakterze produktu. Podpisał także oświadczenie, że otrzymał OWU i regulamin ufk oraz zapoznał się z ich treścią

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów oraz zeznań świadka i zeznań powoda. Stan faktyczny była w zasadzie niesporny, tylko odmienna była jego ocena przez strony procesu.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawy prawnej powództwa należy upatrywać w art. 410 kc w zw. z art. 385 § 2 i 3851 § 1 kc. Powód podnosi, że kwota odpowiadająca 10 % wartości rachunku zatrzymana została przez pozwanego bezpodstawnie, gdyż postanowienia umowy uzasadniające takie zatrzymanie nie wiążą powoda jako konsumenta z uwagi na ich niedozwolone ukształtowanie.

Zgodnie z art. 385 § 2 kc, wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Stosownie natomiast do art. 3851 § 1 kc, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Jak stanowi z kolei art. 405 kc, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Zgodnie z art. 384 § 1 kc, ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.

Powód we wniosku o zawarcie umowy podpisał wyraźne oświadczenie, że otrzymał OWU i regulamin ufk oraz zapoznał się z ich treścią, a także że zrozumiał warunki umowy, w tym w szczególności właśnie kwestionowane obecnie zapisy o jej długoterminowości i wskaźnikach wykupu. W formularzu wniosku ubezpieczyciel wyraźnie zwrócił uwagę na te właśnie kwestie. Ponadto nie może budzić wątpliwości, że powód otrzymał OWU i mógł się zapoznać z nimi przed zawarciem umowy, nawet „na spokojnie” w domu. Natomiast ewentualne nieprzywiązanie wagi do istnienia i treści OWU, nieprzeanalizowanie warunków, niedopytanie się o ryzyko oraz liczenie na bezwarunkową korzyść jest wyrazem niewystarczającego zadbania o swoje sprawy i nie może być argumentem w sporze zaistniałym na tle zastosowania niepoznanych warunków.

Pozostaje wobec powyższego ustalenie, czy postanowienie umowy przewidujące, że przy jej rozwiązaniu w szóstym roku ubezpieczony otrzyma część - 90 % wartości jednostek uczestnictwa nabytych za składki, kształtuje jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Odpowiedź na to pytanie jest przecząca. Po pierwsze bowiem ubezpieczony w takiej umowie musi liczyć się z tym, że zobowiązał się płacić składkę przez co najmniej 10 lat. Naiwne jest zatem oczekiwanie, że rozwiązanie jej cztery lata wcześniej odbędzie się bez żadnego finansowego uszczerbku. Po drugie nie jest tak, że zatrzymanie przez ubezpieczyciela części wartości jednostek przy przedwczesnym rozwiązaniu skutkuje dla niego „czystym zyskiem” osiągniętym koszem konsumenta. Pozwany poniósł bowiem istotne nakłady przed zawarciem umowy, które normalnie rekompensowałby sobie pobierając niewielką opłatę administracyjną co miesiąc przez 10 lat, a kalkulacje takie czynił zakładając wywiązanie się konsumenta z obowiązku opłacania składek przez ten długi czas. W przypadku natomiast rozwiązania umowy w szóstym roku zatrzymanie omawianej kwoty przez ubezpieczyciela dla pokrycia poniesionych kosztów nie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Trafnie pozwany podnosi, że regulacja art. 17 ust. 1 pkt w ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej potwierdza dopuszczalność stosowania wskaźnika wykupu, różnicowania wartości wykupu ubezpieczenia w poszczególnych okresach trwania ochrony ubezpieczeniowej oraz ustalenia okresu, w którym roszczenie o wypłatę wartości wykupu nie przysługuje. W przedmiotowej umowie wypłata wartości wykupu przysługiwała i wynosiła 90 % wartości rachunku.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był art. 102 kpc, w myśl którego wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Zdaniem Sądu w realiach niniejszej sprawy wstępnie na bardzo dużą dysproporcję w sytuacji materialnej pomiędzy powodem a pozwanym, który utrzymuje stały zespół obsługi prawnej oraz to, że prowadzenie analogicznych sporów jest ściśle związane z przedmiotem prowadzonej przez niego działalności gospodarczej o wielkiej skali.

Powyższy wyrok zaskarżył powód.

Apelacja zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca:

1. obrazę przepisów prawa materialnego, co mogło mieć wpływ na treść wydanego wyroku, tj. art.:

- 385 ¹ §1 i 385 ² k.c. poprzez ich niezastosowanie i niestwierdzenie abuzywności zapisów dotyczących ukrytej opłaty likwidacyjnej przy zastosowaniu wskaźnika wykupu w umowie zawartej pomiędzy powodem, a pozwanym uznając, że pozwany tyt. pobranej opłaty pokrył koszty poniesione przed zawarciem umowy, podczas gdy okoliczność ta po pierwsze nie wynika z OWU, a po drugie nie została wykazana przez pozwanego

Podnosząc powyższe, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wnoszę o zmianę skarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I instancji i w postępowaniu zaz.

Nadto wnoszę o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów sądowych za postępowanie przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona, albowiem podniesiony w niej zarzut obrazy prawa materialnego, tj. przepisów art. 385 ¹ § 1 i art. 385 ² § 2 kc, przez niestwierdzenie abuzywności zapisów umowy ubezpieczeniowej dotyczących opłaty likwidacyjnej przy wcześniejszym rozwiązaniu umowy, nie jest trafny.

Podnieść na wstępie należy, iż ustalone przez Sąd Rejonowy fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy są w zasadzie bezsporne i treść apelacji wskazuje, że to nie one są kwestionowane, lecz wyprowadzone z nich wnioski w zakresie oceny prawnej żądania pozwu, co sprowadza się do konieczności oceny zaskarżonego orzeczenia jedynie pod kątem mającego zastosowanie w sprawie prawa materialnego.

I w tym zakresie, Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu I instancji jak i stanowisko strony pozwanej wyrażone w odpowiedzi na apelację, wskazujące na niezasadność przedmiotowego powództwa.

Należy stwierdzić za Sądem Rejonowym, że w okolicznościach niniejszej sprawy, jeśli zważy się na wysokość wypłaconego powodowi przez pozwanego po rozwiązaniu umowy świadczenia z tym jakiego żąda powód nie można dojść do wniosku, że łącząca strony umowa była krzywdząca dla powoda. Nie ulega bowiem wątpliwości, że umowa, o której tu mowa niesie ryzyko dla obu stron, które to ryzyko strony powinny w chwili jej zawarcia należycie ocenić. Dalej, z założenia - celem tej umowy jest nie tylko ochrona ubezpieczonego na wypadek jego śmierci ale także oszczędzanie długoterminowe w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych, którego efekty zależne są także koniunktury rynkowej , w tym kryzysów gospodarczych. Chwila zatem rozwiązania umowy i powody jej rozwiązania w różnych okresach czasu będą się wiązać z różnym ryzykiem ( ewentualną stratą ) każdej ze stron. Niewątpliwie też, efekt dla ubezpieczonego wynikający z tej umowy, powiązany jest z jak najdłuższym okresem jej trwania, co oznacza, że wcześniejsze je rozwiązanie przez ubezpieczonego nie będzie się wiązało z odzyskaniem pełnych środków z tytułu uiszczonych składek, skoro przez czas trwania umowy zakład ubezpieczeń ponosił także pewne związane z nią koszty oraz obciążony był ryzykiem związanym z ewentualną utratą w tym czasie życia przez ubezpieczonego.

Powód miał odpowiedni długi czas aby ocenić opłacalność dla niego zawartej umowy i ewentualnie od niej odstąpić.

Dlatego też, w świetle powyższych uwag, jeśli zważy się na okoliczność, że powód mającą trwać 10 lat umowę rozwiązał już po 5 - u latach a wypłacone mu przez pozwanego po rozwiązaniu umowy świadczenie stanowi 90 % wartości polisy, nie można uznać za niedozwolone wskazanych przez powoda klauzul umownych, w wyniku których to doszło do zatrzymania przez pozwanego dochodzonej pozwem kwoty 1533,84 zł tytułem opłaty likwidacyjnej z powodu przedterminowego rozwiązania łączącego strony stosunku obligacyjnego.

Powyższe rozważania wskazują więc na trafność stanowiska Sądu Rejonowego i niezasadność przytoczonego w apelacji zarzutu obrazy wskazanych w niej przepisów prawa materialnego.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako nieuzasadnioną.

O kosztach postępowania apelacyjnego między stronami orzeczono na podstawie art. 102 kpc. Bacząc bowiem na charakter sprawy, dysproporcję majątkową między stronami, z których jedna jest potężnym podmiotem gospodarczym, który to w wyniku zawartej z powodem umowy uzyskał wystarczającą już gratyfikację w postaci zatrzymania około 10 % wartości polisy, co już wcześniej wskazano, a nadto na prawo strony będącej konsumentem do zbadania przez Sąd omówionego wyżej zagadnienia prawnego, będącego podstawą rozstrzygnięcia merytorycznego, Sąd Okręgowy – podobnie z resztą jak i Sąd Rejonowy - doszedł do przekonania, ze zachodzą przewidziane w tym przepisie podstawy do nieobciążania powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za II instancję na rzecz pozwanego, który to wygrał proces.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Grzegorz ŚlęzakStanisław ŁęgoszJarosław Gołębiowski