Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Grzegorz Ślęzak
Sędziowie	Jarosław Gołębiowski Stanisław Łęgosz

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa T. S.

przeciwko D. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 28 listopada 2019 r. sygn. akt I C 96/19.

1. zmienia zaskarżony wyrok: w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanej na rzecz powódki kwotę 10.375 złotych obniża do kwoty 6.250 (sześć tysięcy dwieście pięćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 grudnia 2018 roku do dnia zapłaty oddalając powództwo w pozostałej części oraz w punkcie drugim sentencji w ten sposób, że znosi wzajemnie koszty procesu między stronami;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. znosi wzajemnie koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą.

Grzegorz Ślęzak Jarosław Gołębiowski Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 71/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 listopada 2019 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie

po rozpoznaniu sprawy z powództwa T. S. przeciwko D. S. o zapłatę

1. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 10.375,- zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, przy czym od kwoty:

- 10.241,25 zł od dnia 19 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty:

- 133,75 zł od dnia 23 lipca 2019 roku do dnia zapłaty;

2 zasądził od pozwanej D. S. na rzecz powódki T. S. kwotę 2. 717,- zł w tym 2.400,- zł kosztów zastępstwa procesowego;

3. nakazał pobrać od pozwanej D. S. na rzecz Skarbu Państwa kasa Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 218,- zł tytułem nieziszczonej opłaty przez pozwaną D. S..

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 28 marca 1916 roku przed notariuszem A. U. S. S. oraz T. S., K. O. i W. Ś. zawarli umowę darowizny na mocy której T. S., K. O. i W. Ś. na mocy której przeniosły S. S. przeniósł umową darowizny do majątku osobistego swojej siostry K. O. działkę oznaczoną numerem (...) a ta działkę tę przyjęła, natomiast działkę odznaczona numerem (...) o powierzchni(...) przekazał swojej siostrze W. Ś.. Natomiast siostrze T. S. przekazał na niego działki oznaczone numerem (...) czerwca 2016 roku. W § 10 przedmiotowej umowy S. S. zobowiązał się do podarowania swoim siostrom po % części wartości działek objętych księga wieczystą (...), a na wypadek, gdyby któraś z sióstr zmarła jej spadkobiercom.

W dniu 21 czerwca 2016 roku pomiędzy S. S. a I. C. oraz G. C. została zawarta umowa kupna sprzedaż działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni (...) ha oraz udział wynoszący VA część w działkach oznaczonych numerami (...) o łącznej powierzchni (...)ha za kwotę 50.000,- zł.

S. S. zmarł w dniu (...) roku. D. S. jest spadkobiercą S. S..

S. S. rozliczał się z siostrami przelewem (dowód zeznania pozwanej w charakterze strony k

Pozwana nie legitymuje się dowodem potwierdzenia przekazania przez S. S. powódce % wartości sprzedanych nieruchomości z działki oznaczonej numerem (...) 

Po śmierci swojego męża D. S. sprzedała działkę oznaczona numerem (...). Z tego tytułu nie rozliczała się z siostrami swojego męża.

Sąd Rejonowy zważył, iż złożone przez powódkę powództwo w rozszerzonym zakresie zasługuje na uwzględnię w całości. Na tym etapie należy wyjaśnić i przypomnieć stronom, że zobowiązanie wygasa z mocy praw jedynie w momencie wywiązania się z niego przez strony biorące w nim udział. Śmierć dłużnika nie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania. Zgodnie z art. 922 §1 i 3 kc jego obowiązki przechodzą na spadkobiercę. W przedmiotowej sprawie legitymacja bierna pozwanej nie budzi wątpliwości sądu. Sama przyznała, że jest na tym etapie jednym spadkobiercą swojego nieżyjącego męża S. S., który w przedstawionym akcie notarialnym stał się dłużnikiem swoich sióstr. Zgodnie z cywilnoprawną naturą spadku długi spadkowe ograniczone są do obowiązków majątkowych o charakterze cywilnoprawnym, niezwiązanych ściśle z osobą spadkodawcy i przechodzących z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów prawa spadkowego (art. 922 § 1 i 3 k.c.) Jednak zobowiązania objęte odpowiedzialnością dłużników spadkowych stanowią kategorię wyznaczoną według szerszych niż sukcesja generalna reguł, podyktowanych wolą ustawodawcy. Obejmują one nie tylko podlegające dziedziczeniu zobowiązania cywilnoprawne spadkodawcy (art. 922 § 1 i 2 k.c.), które należy oceniać w kategorii osobistej powinności spadkodawcy, która przechodzi na spadkobiercę (spadkobierców). Twierdzenie pozwanej iż wynikające z przedstawionego aktu notarialnej roszczenie ma charakter świadczenia osobistego nie zasługuje na zaakceptowanie. Nie zachodzą bowiem żadne przeszkody aby świadczenie nie mogło zostać spełnione przez pozwaną wobec jego pieniężnego charakteru. Twierdzenie pozwanej i jej córki, że należność z tytułu sprzedanej działki zostały zaspokojone nie znajdują uzasadnienia bowiem nie znalazły potwierdzenia w zebranym materiale dowodowy w tym nie zostały przedstawione potwierdzenia uiszczenia kwot za przedmiotowe działki bądź to w formie przelewów bądź innych dowodów potwierdzających uiszczanie należności względem uprawnionej. Twierdzenie D. G., że ojciec poszedł odwiedzić siostry nie może skutkować stwierdzeniem ,iż zostały uiszczone pieniądze bowiem brak jest innego wiarygodnego dowodu potwierdzającego wywiązania się przez S. S. z tego obowiązku. Pomiędzy jego spadkobiercami została dokonana umowa działu spadku od tej chwili jedynie D. S. pozostaje odpowiedzialna za powstałe długi spadkowe w myśl reguły określonej w art. 1053 kc. oraz przejęła za spadkodawcę obowiązek zaspokojenia wierzycieli w związku ze sprzedażą działek przekazanych S. S..

Z tych powodów mając za podstawę art. 922 §1 kc w związku z art. 1053 kc należało orzec jak w sentencji orzeczenia.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc. Nadto Sąd nakazał pobranie od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwoty 218 od której pozwana była zwolniona na podstawie art. 113 ust1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości pozwana.

Apelacja zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca:

1. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie dowolnej i sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oceny dowodów w postaci zeznań świadka D. G. oraz zeznań pozwanej D. S. dotyczących przekazania przez S. S. powódce oraz pozostałym siostrom odpowiedniej części ceny uzyskanej ze sprzedaży działki (...), a której to okoliczności nie wyklucza brak dokumentu potwierdzenia zapłaty, albowiem jak zeznała powódka T. S. S. S. przyjeżdżał z jednym egzemplarzem potwierdzenia, które po podpisaniu zostawało u niej, a ona jako zainteresowana korzystnym dla niej wyrokiem ma interes w tym by nie przedłożyć takiego potwierdzenia, tym bardziej że był jeden egzemplarz, który pozostał u niej,

2. naruszenie przepisu art. 891 § 1 w zw. z art. 922 § 1 i § 3kc w zw. z art. 1053 kc w zw. z art. 232 kpc poprzez ich niezastosowanie i uwzględnienie powództwa w całości w sytuacji, gdy w toku przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego powódka nie udowodniła, że na skutek braku zapłaty przez darczyńcę S. S. i kolejno jego spadkobierczynię D. S. poniosła szkodę, która to szkoda została wyrządzona umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa,

3. naruszenie przepisu art. 6 kc w zw. z art. 891 § 1 kc poprzez uwzględnienie powództwa w całości w sytuacji, gdy powódka nie sprostała ciążącemu na niej ciężarowi dowodowemu i w toku przeprowadzonego postępowania nie udowodniła, by na skutek braku zapłaty części ceny uzyskanej ze sprzedaży działek (...) została jej wyrządzona szkoda i by brak zapłaty nastąpił z winy umyślnej bądź na skutek rażącego niedbalstwa po stronie darczyńcy lub jego spadkobiercy, a który to ciężar dowodu spoczywa na powódce jako obdarowanej,

4. naruszenie przepisu art. 5 kc poprzez uwzględnienie powództwa w całości, w sytuacji gdy dochodzone przez powódkę żądanie zapłaty części ceny uzyskanej ze sprzedaży działek (...) stanowi czynienie ze swego prawa użytku, który jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego współżycia społecznego albowiem w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie społecznie akceptowanych żądanie zapłaty przez powódkę jako siostrę właściciela nieruchomości sprzedanej i szwagierkę powódki jest ocenione negatywnie

Apelująca wnosiła o:

1. dopuszczenie w postępowaniu odwoławczym dowodu z dokumentu przedstawiającego wydrukowaną treść wiadomości sms wysłanej do pozwanej przez bratanka powódki a dołączoną do pisma pełnomocnika powódki z dnia 2.12.2019 roku w sprawie przeciwko D. S. z powództwa K. O., sygn.. akt IC 94/19, z której to treści wiadomości wynika, że w 2017 roku K. O. domagała się od pozwanej zapłaty za działkę sprzedaną w listopadzie 2016 roku - na okoliczność bezzasadności powództwa z powodu spełnienia świadczenia, uzasadniając, że:

potrzeba przedstawienia niniejszego dowodu powstała dopiero na etapie postępowania odwoławczego, gdyż pozwana otrzymała pismo z wydrukiem wiadomości już po wyroku w sprawie niniejszej;

2. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych,

3. względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie,

4. zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych,

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powódki wnosil o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu za druga instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest częściowo uzasadniona aczkolwiek nie z powodów ( zarzutów ) w niej podniesionych, lecz powodu obrazy prawa materialnego, które to uchybienie Sąd II instancji bierze pod rozwagę z urzędu w granicach rozpoznania sprawy zakreślonych skargą apelacyjną.

Apelacja ta dotyczy w istocie trzech powiązanych ze sobą zagadnień, kwestionowanych w ramach przytoczonych zarzutów: obrazy przepisów procesowych, tj. art. 233 § 1 i 232 kpc w zw. z art. 6 kc oraz obrazy prawa materialnego, tj. przepisów art. 891 § 1 krio w zw. z art. 922 § 1 i § 2 kc, art. 1053 kc a także art. 5 kc, co – w ocenie apelującej – miało doprowadzić do nieprawidłowych ustaleń faktycznych i uznania, że powódka nie otrzymała spłaty ze sprzedaży przedmiotowych działek nr (...) i że należą się jej spłaty z ceny sprzedaży odpowiadające jej wcześniejszemu udziałowi w ich współwłasności w sytuacji gdy nie wykazała powstania szkody a nadto niezastosowania w sprawie przepisu art. 5 kc dla ochrony pozwanej.

Sąd Okręgowy podziela – wbrew zarzutom apelującej – ocenę materiału oraz ustalenia faktyczne Sądu I instancji wskazujące, iż nie doszło do rozliczenia się tak przez S. S. jak i przez jego spadkobierczynie ( w tym pozwaną ) z powódką ze sprzedaży działek (...) aczkolwiek zauważa, że z ustaleń tych wyprowadził nie wszystkie prawidłowe wnioski w zakresie oceny prawnej żądania pozwu, a w szczególności w zakresie interpretacji umowy darowizny z dnia 22 marca 2016 r zwartej pomiędzy S. S. i jego siostrami ( w tym powódkę ), o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia , wskazującej na częściową zasadność apelacji w tym zakresie.

Należy zatem zgodzić się z Sądem Rejonowym, że pozwana nie udowodniła aby doszło do wykonania spłat na rzecz powódki z tytułu sprzedaży wymienionych wcześniej działek. Żądanie zatem powódki spłaty z jej wcześniejszego udziału przynajmniej w związku ze sprzedażą działki nr (...) znajduje oparcie w materiale sprawy i prawidłowej oceny Sądu I instancji w tym zakresie nie podważa załączony do apelacji wydruk treści wiadomości sms.

Zupełnie nie zrozumiałym jest przywołanie w apelacji zarzutu i związanych z nim przepisów dotyczących odpowiedzialności darczyńcy i obowiązku wykazania szkody przez obdarowanego, który nie przystaje do okoliczności niniejszej sprawy i nie ma związku z dochodzonym roszczeniem.

Nie może odnieść również skutku przytoczony w apelacji zarzut obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 5 kc przez jego niezastosowanie w sprawie dla ochrony pozwanej w sytuacji gdy formułująca ten zarzut nie wskazuje konkretnych zasad współżycia społecznego, które miałyby być naruszone przez powódkę i wskazywać, że nadużywa ona swojego prawa podmiotowego występując z niniejszym pozwem przeciwko pozwanej.

Sąd Okręgowy nie podziela powyższego zarzutu i uznaje za Sądem Rejonowym, iż brak jest w niniejsze sprawie podstaw do oddalenia powództwa na podstawie art. 5 kc.

Reasumując powyższe, za trafne uznać należy stanowisko Sądu I instancji wskazujące na obowiązek rozliczenia się przez pozwaną ( jako jedną ze spadkobierczyń S. S. ) wobec powódki ze sprzedaży przez jej męża działki nr (...), co rodzi obowiązek zapłaty kwoty 6.250 zł za tę działkę i czyni przedmiotowe powództwo zasadnym w tym jedynie zakresie.

Należy bowiem zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że w przypadku sprzedania przez S. S. działki nr (...) i nie rozliczenia się z niej z powódką powstało z chwilą jego śmieci zobowiązanie, którego obowiązek zaspokojenia przeszedł na jego spadkobierczynie: córkę D. oraz żonę D. ( tj. powódkę ).

Powyższego stanowiska nie można jednak podzielić w zakresie rozliczenia ze sprzedaży działki nr (...), której to S. S. za życia swojego przecież nie sprzedał. Działka ta po jego śmierci weszła do spadku po nim i stała się współwłasnością jego żony i córki a następnie została objęta działem spadku po S. S. i w jego wyniku przypadła na własność pozwanej, która to następnie sprzedała ją dopiero osobie trzeciej.

Sąd Rejonowy dokonał nadinterpretacji treści umowy z dnia 22 marca 2016 r, uznając w efekcie, że każda sprzedaż działek w każdym czasie rodzić będzie obowiązek rozliczenia się z nich z siostrami S. S., co kłóci się już chociażby z sama zasadą stabilności obrotu cywilnego.

Należy zauważyć, ze treść umowy wyżej powołanej wskazuje, że w przypadku sprzedaży działek objętych księgą wieczystą nr (...) przez S. S. on lub jego następcy prawni zobowiązani będą do spłaty sióstr spadkodawcy.

Jest poza sporem, że S. S. działki nr (...) nie sprzedał a zatem do chwili jego śmierci nie powstał obowiązek uiszczenia części ceny jej sprzedaży na rzecz sióstr. I w tej części apelacja odnosi skutek w postaci zmiany zaskarżonego orzeczenia. Apelująca wskazuje wprawdzie obrazę art. 922 § 1 kc, lecz w innym znaczeniu nie mającym związku z rozstrzygnięciem niniejszej sprawy. Trzeba bowiem wskazać, ze obraza tegoż przepisu polega na błędnym przez Sąd uznaniu, że obowiązek spłat ze sprzedaży działki (...) przez D. S. po uprzednim współdziedziczeniu jej i następnie po dziale spadku między spadkobiercami S. S. wchodzi w skład spadku po nim i przeszedł na jego spadkobierców.

Takie stanowisko Sądu Rejonowego jest nie do zaakceptowania.

Skoro bowiem S. S. nie sprzedał działki nr (...) to nie powstał po jego stronie obowiązek rozliczenia się z niej z siostrami a zatem w chwili jego śmierci nie istniał obowiązek, który zgonie z powołanym wyżej przepisem przeszedłby na jego spadkobierczynie. Zatem – w uwzględnieniu częściowym apelacji – powództwo powinno ulec oddaleniu w zakresie kwoty 4.125 zł z tytuł rozliczenia za działkę (...).

Dlatego też, mając na względzie powyższe rozważania, wskazujące na częściową zasadność apelacji, należało na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienić zaskarżony i orzec jak w punkcie pierwszym przez obniżenie zasądzonej od pozwanej na rzecz powódki kwoty 10.375 zł do kwoty 6.250 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 28 listopada 2018 r ( tj. od daty wezwania do zapłaty ) i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie ( tj. co do kwoty 4.125 zł ) oraz wzajemne zniesienie kosztów procesu między stronami za I instancję na podstawie art. 100 kpc mają na względzie wynik sprawy i wysokość poniesionych już kosztów przez każdą ze stron.

W pozostałej części apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc jako nieuzasadniona w tym zakresie ze względów szeroko przedstawionych wcześniej, a wskazujących, iż sprowadza się w tej części do nieskutecznej polemiki z trafnym stanowiskiem Sądu Rejonowego, prezentując odmienną ocenę materiału dowodowego i wykładnię powołanych wyżej przepisów prawa, której Sąd II instancji nie podziela, akceptując stanowisko Sądu I instancji.

O kosztach postępowania apelacyjnego między stronami orzeczono na zasadzie art. 520 § 1 kpc.

Mając na względzie wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Grzegorz Ślęzak Stanisław Łęgosz Paweł Hochman