Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząc

Dariusz Mizera

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2023 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. I., H. M., R. K.

przeciwko (...) SA z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie i rentę

na skutek apelacji powódek

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 listopada 2022 roku, sygn. akt I C 292/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie siódmym sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powódek M. I., H. M., R. K. kwoty po 4.000,00 zł (cztery tysiące złotych) na rzecz każdej z nich z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 lutego 2021r. do dnia zapłaty z tym zastrzeżeniem, iż spełnienie niniejszego świadczenia przez pozwanego na podstawie niniejszego wyroku lub przez A. I. na podstawie pkt 3 wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 26 października 2021r. w sprawie II K 761/20 zwalnia drugiego do wysokości dokonanej zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powódek M. I., H. M., R. K. kwotę 2.550,00 zł ( dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 71/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 listopada 2021 r. powód S. M., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanego(...) S.A. w W. na swoją rzecz kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 lutego 2021 r. do dnia zapłaty oraz 5.000,00 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby w związku z koniecznością korzystania z opieki osoby trzeciej. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Pełnomocnik wskazał, że z dniem otrzymania odpisu pozwu dowiedział się o wydaniu wyroku skazującego wobec sprawcy zdarzenia szkodowego, a wobec zobowiązania sprawcy wypadku do zapłaty na rzecz poszkodowanego 12.000,00 zł tytułem nawiązki, dochodzona przez powoda kwota jest nieuzasadniona.

W piśmie z dnia 3 lutego 2022 r. pełnomocnik powoda poinformował, że powódS. M. zmarł w dniu (...) r., jednocześnie informując, że H. M., M. I. oraz R. K. wstępują do niniejszej sprawy jako spadkobierczynie powoda.

Sąd w dniu 10 marca 2022 r. zawiesił postępowanie w sprawie z dniem (...) r. wobec śmierci powoda oraz podjął zawieszone postępowanie z udziałem następców prawnych S. M.: H. M., M. I. oraz R. K..

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. I., H. M., R. K. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zadośćuczynienie i rentę

1.  zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki M. I. kwotę 7.000,00 zł (siedem tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19.02.2021 roku do dnia zapłaty,

2.  zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki H. M. kwotę 7.000,00 zł (siedem tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19.02.2021 roku do dnia zapłaty,

3.  zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki R. K. kwotę 7.000,00 zł (siedem tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19.02.2021 roku do dnia zapłaty,

4.  zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki M. I. kwotę 1.200,00 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13.12.2021 roku do dnia zapłaty,

5.  zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki H. M. kwotę 1.200,00 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13.12.2021 roku do dnia zapłaty,

6.  zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki R. K. kwotę 1.200,00 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13.12.2021 roku do dnia zapłaty,

7.  oddalił powództwo w pozostałej części;

8.  rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania przedstawił do rozpoznania Referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku przyjmując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) r. doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego pokrzywdzony został powód S. M.. Sprawca wypadku – kierujący pojazdem o nr rej. (...) posiada polisę OC w pozwanej firmie. Został on skazany przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. wyrokiem z dnia 26 października 2021 r. za spowodowanie wypadku, w wyniku którego powód doznał obrażeń ciała. Wyrok jest już prawomocny. W pkt 2 Sąd orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w kwocie 12.000 zł.

Pozwany jest odpowiedzialny gwarancyjnie za sprawcę wypadku, który został skazany prawomocnym wyrokiem.

Po wypadku, w dniu 4 lutego 2021 r., pełnomocnik powoda zgłosił szkodę pozwanemu, który nie uznał swojej odpowiedzialności i odmówił wypłaty zadośćuczynienia powodowi. Powodem decyzji była niemożność ustalenia zasady odpowiedzialności.

W wyniku wypadku powód doznał poważanych obrażeń ciała. Pogotowie przewiozło go do szpitala (...)w P., gdzie przebywał na Oddziale(...) do dnia 30 września 2020r.

Powód w wyniku wypadku doznał: stłuczenia głowy, stłuczenia powłok brzusznych, złamania wyrostka stawowego dolnego kręgu C5 po stronie prawej oraz wyrostka stawowego dolnego kręgu C6 po stronie lewej, złamania blaszki granicznej dolnej trzonu kręgu Th3, złamania końca barkowego obojczyka, z uszkodzeniem stawu barkowo-obojczykowego II stopnia.

Po powrocie ze szpitala powód był pod kontrolą Poradni(...) i (...). Musiał nosić ortezę barkową oraz szyjną. Był bardzo obolały, miał trudności z samodzielnym funkcjonowaniem. Opiekę nad nim sprawowała córka. Leczenie trwało kilka miesięcy. Powód nadal ma problemy ze stawem barkowym, ręka nie odzyskała pełnej sprawności – jej ruchomość jest ograniczona. Powód odczuwał ogromne dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa. Nie mógł leżeć, często musiał spać w pozycji siedzącej. Powodowało to ogromny dyskomfort i utrudniało codzienne funkcjonowanie. Powód nie powrócił do sprawności po wypadku.

S. M. wymagał pomocy w podstawowych czynnościach życia codziennego. Pomagała mu córka. Koszt nieprofesjonalnej pomocy wynosi 15 zł za godzinę.

S. M. zmarł w dniu (...) r. Jego spadkobierczyniami są H. M., M. I. oraz R. K..

Powód w dniu zdarzenia szkodowego miał 81 lat.

W wyniku wypadku poszkodowany doznał stłuczenia głowy, stłuczenia powłok brzusznych, urazu kręgosłupa szyjnego ze złamaniem wyrostka stawowego dolnego kręgu C5 po stronie prawej oraz wyrostka stawowego dolnego kręgu C6 po stronie lewej, złamania blaszki granicznej dolnej trzonu kręgu Th3, złamania końca barkowego obojczyka, z uszkodzeniem stawu barkowo-obojczykowego II stopnia.

Po wypadku ograniczenia w życiu codziennym wynikały z ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego i unieruchomienia barku i kończyny górnej prawej bez ograniczeń w możliwości poruszania się.

Ortezę barku poszkodowany stosował do 30.10.2020 r.

Z uwagi na powyższe powód wymagał pomocy osób trzecich w wykonywaniu takich podstawowych czynności życiowych jak: mycie i ubieranie się, częściowo spożywanie posiłków, toalety, przygotowywania posiłków, utrzymania porządku, załatwiania spraw poza domem, w okresie od 30.10.2020 r. w wymiarze 4 godzin, a przez następne 6 tygodni 2 godziny dziennie.

Powyższe ograniczenia dotyczyły skutków wypadku z dnia 22 września 2020r.

U poszkodowanego w zakresie barku prawego i kręgosłupa szyjnego stwierdzono zaawanasowane zmiany zwyrodnieniowe, co wpływa poprzez możliwość ograniczenia ruchomości i dolegliwości bólowe na wysokość orzeczonego uszczerbku.

Powyższe kwalifikuje do orzeczenia trwałego uszczerbku na zdrowiu w ramach pozycji 94a (3%), 94b (1%) i 100 i 102 (7%) Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu (Dz.U. z 2020 r. poz. 233) w łącznej wysokości 11 %.

Wysokość uszczerbku obniżono o wpływ istniejących przed wypadkiem zmian zwyrodnieniowych.

Okres bólowego ograniczenia funkcji kręgosłupa i barku prawego trwał do 12 tygodni, ograniczenia i dolegliwości bólowe okresowe trwały dłużej. W tych okresach zastosowane unieruchomienie i dolegliwości bólowe ograniczyły funkcjonowanie. Unieruchomienie polegało na stosowaniu kołnierza ortopedycznego i ortezy barkowej przez okres do 30 października 2020 r.

U poszkodowanego zastosowano leczenie zachowawcze w unieruchomieniach kręgosłupa szyjnego i barku prawego. Leczeni wprowadzono w poradni chirurgicznej
i ortopedycznej do dnia 18 grudnia 2020 r., wtedy też zakończono leczenie. Poszkodowany przyjmował leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – A., D..

Biegły przy ocenie wysokości uszczerbku i okresu dysfunkcji brał pod uwagę istniejące przed wypadkiem zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i barku prawego powoda, podobnie jak istniejące zmiany oraz ogólny stan zdrowia i wiek poszkodowanego przy ocenie zakresu pomocy osób trzecich.

Urazy doznane przez powoda w wyniku przedmiotowego wypadku są jego wynikiem, a nie konsekwencją zmian zwyrodnieniowych. Występujące zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne powodują dolegliwości bólowe oraz ograniczenia zakresu ruchomości i funkcji.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego tj. dokumentów załączonych do akt postępowania, w tym także dokumentacji medycznej powoda i w oparciu o przesłuchanie powódek, które w ocenie Sądu zasługują na uwzględnienie, gdyż znajdują potwierdzenie i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym.

Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy podstawowe znaczenie miała treść opinii powołanego w sprawie biegłego sądowego. Biegli po zapoznaniu się z całością akt sprawy, w szczególności ze stosowną dokumentacją medyczną dotycząca leczenia poszkodowanej, a także po jej zbadaniu, wydali stosowne opinie.

W opinii sporządzonej przez biegłego J. B. potwierdzono, że poszkodowany przez okres 1 miesiąca wymagał pomocy osób trzecich w wymiarze 4 godzin dziennie, przy stawce w kwocie 15 zł (30 dni x 4 h x 15 zł), a przez kolejne dwa miesiące poszkodowany wymagał opieki osób trzecich w wymiarze 2 godzin na dobę, przy stawce w kwocie 15 zł (60 dni x 2 h x 15 zł).

W ocenie Sądu sprawa została dostatecznie wyjaśniona i nadawała się do rozstrzygnięcia.

Mając takie ustalenia Sąd zważył, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Odpowiedzialność pozwanego była sporna pomiędzy stronami, pozwany
w postępowaniu likwidacyjnym nie uznał swojej odpowiedzialności, wskazując, że powodem takiej decyzji była niemożność ustalenia zasady odpowiedzialności za zdarzenie szkodowe. Jednocześnie, w odpowiedzi na pozew, pełnomocnik pozwanego wskazał, że z dniem otrzymania odpisu pozwu pozwany dowiedział się o wydaniu wyroku skazującego wobec sprawcy zdarzenia szkodowego, a wobec zobowiązania sprawcy wypadku do zapłaty na rzecz poszkodowanego 12.000,00 zł tytułem nawiązki, dochodzona przez powoda kwota jest nieuzasadniona i dlatego żądał oddalenia powództwa co do zasady jak i co do wysokości.

Wobec ustalenia, że kwota 12.000,00 zł nie była adekwatna do stopnia cierpienia jakie poniósł poszkodowany w wypadku, uznać należało, że pozwany, przyznając niejako co do zasady swoją legitymację, ponosił odpowiedzialność gwarancyjną wobec poszkodowanego w wypadku, a następnie, wobec śmierci powoda po wytoczeniu powództwa, wobec jego spadkobierczyń.

Spornym pozostawała zatem wysokość żądanej kwoty zadośćuczynienia oraz kwoty odszkodowania za koszty opieki osób trzecich.

Poszkodowany S. M. nie przyczynił się do zdarzenia, które wywołało szkodę. Sprawca zdarzenia został skazany prawomocnym wyrokiem z dnia 26 października 2021 r. przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Podkreślenia wymagało, że zgodnie z art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd
w postępowaniu cywilnym, zatem nie budziło wątpliwości Sądu to, że poszkodowany do zdarzenia się nie przyczynił.

Podstawą prawną żądania zadośćuczynienia jest natomiast art. 445 § 1 k.c., stosownie do treści którego sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Zadośćuczynienie winno być stosowne do doznanej krzywdy oraz uwzględniać wszystkie zachodzące okoliczności, w szczególności winne być wzięte pod uwagę takie okoliczności jak nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałe następstwa zdarzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 15 lipca 1977 r., IV CR 266/77). Nie tylko trwałe, lecz także przemijające zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu polegające na znoszeniu cierpień psychicznych mogą usprawiedliwiać przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 445 § 1 k.c. (por. wyrok SN z dnia 20 marca 2002 r. V CKN 909/00).

W sprawie nie było przedmiotem sporu to, że spadkobierczynie powoda wstąpiły w jego prawa na podstawie art. 445 § 3 k.c., który stanowi roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

Wysokość zadośćuczynienia ustalana jest natomiast w oparciu przepis art. 361 § 1 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy.

W niniejszej sprawie Sąd podzielił wnioski płynące z opinii biegłego, który odniósł się w sposób kompletny do rozmiaru obrażeń odniesionych przez poszkodowanego oraz ich wpływu na jego funkcjonowanie po wypadku. Ostatecznie, pozwany nie żądał przeprowadzenia opinii przez innego biegłego.

Biegły stwierdził, że u powoda doszło do złamań, które wpłynęły na zwiększenie dolegliwości bólowych i dysfunkcji czynnościowej odcinka szyjnego kręgosłupa, co kwalifikowało do orzeczenia stałego uszczerbku na zdrowiu w ramach pozycji 94a
w wysokości 3 %, co biegły ustalił w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu (Dz.U. z 2020 r. poz. 233). Ponadto doszło do złamania blaszki granicznej trzonu kręgu Th3, co miało wpływ na zwiększenie dolegliwości bólowych i dysfunkcji czynnościowej kręgosłupa piersiowego, co kwalifikowało do orzeczenia stałego uszczerbku na zdrowiu w ramach pozycji 94b w wysokości 1%, w oparciu o ww. rozporządzenie, oraz doszło do złamania obojczyka i uszkodzenia więzozrostu barkowo-obojczykowego mających łącznie wpływ na funkcję ruchową i funkcjonalną barku prawego, co kwalifikowało do orzeczenia stałego uszczerbku na zdrowiu w ramach pozycji 100 i 102
w wysokości 7%, w oparciu o ww. rozporządzenie.

Sąd zauważył także, że w wyniku zdarzenia z dnia 22 września 2020 r. poszkodowany był zmuszony podjąć specjalistyczne leczenie i przyjmować leki. Powyższe także skutkowało ograniczeniem jego aktywności.

Poszkodowany potrzebował pomocy innych osób po wypadku. Niewątpliwe wypadek miał negatywny wpływ na życie poszkodowanego, który odczuwał ból i dyskomfort.

Należy mieć na względzie, że nie tylko procentowy uszczerbek na zdrowiu jest podstawą ustalenia wysokości zadośćuczynienia, tylko krzywda wywołana przez cierpienie i ból. Powód w dniu wypadku miał 81 lat. Nie umknęło uwadze Sądu, że dyskomfortem dla poszkodowanego był również sam fakt, iż w znacznym stopniu utracił samodzielność po wypadku – przed zdarzeniem był sprawny fizycznie i umysłowo, pomagał rodzinie. Poszkodowany po wypadku miał też problemy ze snem. Obawiał się też jazdy autem. Poza tym, po wypadku zaczął unikać ludzi z powodu problemów z poruszaniem się.

Z uwagi na powyższe, za adekwatną sumę zadośćuczynienia Sąd uznał kwotę 33.000,00 zł. Sąd miał jednak na uwadze, że na rzecz poszkodowanego Sąd w postępowaniu karnym zasądził nawiązkę w wysokości 12.000,00 zł od sprawcy zdarzenia, którą to kwotę należało odjąć od 33.000,00 zł.

Do końca czerwca 2015 r. obowiązywały przepisy art. 62-70 k.p.k., zgodnie z którymi pokrzywdzony mógł aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć przeciwko oskarżonemu powództwo cywilne w celu dochodzenia w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa (art. 62 k.p.k.). Z dniem 1 lipca 2015 r. na mocy ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 396) przepisy art. 62-70 k.p.k. zostały uchylone. Obecnie nie istnieje możliwość wytoczenia powództwa adhezyjnego. Na mocy znowelizowanych przepisów obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienia za krzywdę
i nawiązki utraciły więc charakter środków karnych i stały się instytucjami cywilnoprawnymi spełniającymi takie funkcje, jak przedtem spełniało uwzględnienie powództwa adhezyjnego (por. uzasadnienie projektu zmiany ustawy druk nr 2393/VII kadencja oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2017 r., I KZP 15/16, OSNKW 2017, nr 3, poz. 14).

Rozstrzygnięcie sądu karnego w przedmiocie nawiązki, wydane na wniosek albo
z urzędu, nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego (art. 46 § 3 k.k.). Jak bowiem stanowi także art. 415 § 2 k.p.k., jeżeli orzeczony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązka orzeczona na rzecz pokrzywdzonego nie pokrywają całej szkody lub nie stanowią pełnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym. Artykuł 107 § 1 k.p.k. przewiduje, że na żądanie osoby uprawnionej sąd lub referendarz sądowy nadaje klauzulę wykonalności orzeczeniu podlegającemu wykonaniu w drodze egzekucji. Według art. 107 § 2 k.p.k., orzeczenia nakładające obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz nawiązkę orzeczoną na rzecz pokrzywdzonego uważa się za orzeczenia co do roszczeń majątkowych, jeżeli nadają się do egzekucji w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2021 r., III CZP 84/20, nowelizacja przepisów kodeksu karnego, dokonana ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 36) była potwierdzeniem wykładni zakładającej istnienie w instytucji przewidzianej w art. 46 k.k. prymatu funkcji kompensacyjnej nad funkcją represyjną. Zmiany te sprawiły, że obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przejął w całości funkcję powództwa adhezyjnego, czego konsekwencją była rezygnacja z tej instytucji i uchylenie przepisów kodeksu postępowania karnego ją normujących.

Udzielenie pokrzywdzonemu przestępstwem ochrony prawnej w postępowaniu karnym odnosi się do tego samego roszczenia, które może być dochodzone na drodze cywilnej, a uzyskanie orzeczenia zasądzającego odszkodowanie na drodze karnej, które to orzeczenie stanowi tytuł egzekucyjny w rozumieniu art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c., upoważniający po nadaniu mu klauzuli wykonalności do prowadzenia egzekucji przeciwko sprawcy czynu niedozwolonego, wyłącza - na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. - możliwość dochodzenia tego samego w istocie roszczenia przed sądem w sprawie cywilnej.

Należy podzielić nurt orzecznictwa Sądu Najwyższego, znajdujący obecnie potwierdzenie w art. 415 § 1 k.p.k., zgodnie z którym dochodzenie roszczeń majątkowych w postępowaniu karnym jest traktowane jako równorzędna droga ich dochodzenia w stosunku do postępowania cywilnego. Pomiędzy tymi postępowaniami istnieje zależność polegająca na tym, że w czasie zawisłości jednego z tych postępowań nie może toczyć się drugie z nich, a po prawomocnym orzeczeniu o roszczeniu w jednym z nich nie powinno być dopuszczalne ponowne orzekanie o tej samej części roszczenia. Trafne jest więc stanowisko wyrażone
w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2018 r., II CSK 754/17, że ponowne orzekanie o tej samej części odszkodowania w procesie cywilnym w sytuacji, w której wcześniej orzeczono o jego przyznaniu w prawomocnym wyroku sądu karnego, uzasadnia zarzut powagi rzeczy osądzonej.

Z uwagi na powyższe, Sąd odjął kwotę zasądzonej nawiązki w postępowaniu karnym, od zasadnej kwoty zadośćuczynienia, oddalając powództwo w tym zakresie.

Zgodnie z treścią art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Stosownie do treści art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Przepis ten jest wyrazem teorii zwanej w literaturze adekwatnym związkiem przyczynowym. Natomiast wybór sposobu naprawienia szkody jest uprawnieniem poszkodowanego i może nastąpić bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (art. 363 § 1 k.c.).

Naprawienie szkody obejmuje w szczególności zwrot wszelkich wydatków poniesionych przez poszkodowanego zarówno w związku z samym leczeniem rehabilitacją (lekarstwa, konsultacje medyczne, protezy, kule, wózek inwalidzki itp.), jak i koszty opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia oraz inne dodatkowe koszty związane z doznanym uszczerbkiem (np. przejazdów, wyżywienia). Uwzględniona też powinna być utrata części zarobków wynikająca z obniżenia wynagrodzenia za czas trwania choroby.

Sąd w pełni akceptuje i podziela to stanowisko i za zasadne uznał roszczenie strony powodowej, co do części kosztów opieki sprawowanej przez osoby.

Należy podkreślić, że fakt ponoszenia całego ciężaru opieki nad poszkodowanym
w czasie leczenia i rehabilitacji przez członków najbliższej rodziny nie zwalnia osoby odpowiedzialnej od zwrotu kwoty obejmującej wartość tych świadczeń (vide: wyrok SN z 4.3.1969 r., PR 28/69, OSN 1969, Nr 12, poz. 229).

Sąd dał wiarę powódkom, co potwierdza również biegły ortopeda, iż poszkodowany potrzebował pomocy w codziennych czynnościach, przy czym pomoc otrzymywał od najbliższej rodziny.

Strona powodowa żądała odszkodowania za koszty opieki w kwocie 5.000 zł, wskazując, że poszkodowany potrzebował opieki przez pierwsze 3 miesiące po wypadku przez minimum 4 godziny dziennie, łącznie 360 godzin, za stawkę 15 zł dziennie. Biegły ortopeda potwierdził potrzebę opieki osób trzecich na poszkodowanym, ale w wymiarze przez pierwszy miesiąc po 4 godziny dziennie, i przez kolejne dwa miesiące po 2 godziny dziennie, co łącznie dało wynik 240 godzin, i przy przyjęciu stawki 15 zł za godzinę, zasadne koszty opieki wyniosły 3.600,00 zł.

W ocenie Sądu zaproponowana przez stronę powodową stawka 15 zł za godzinę usług opiekuńczych jako niewygórowana była zasadna, o czym Sąd ma również wiedzę na kanwie spraw podobnych do przedmiotowej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz każdej z powódek kwotę po 7.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19.02.2021 roku do dnia zapłaty oraz kwotę po 1.200,00 zł (tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13.12.2021 roku do dnia zapłaty.

Odsetki od powyższych kwot tytułem zadośćuczynienia określono na podstawie art. 481 § 2 k.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016r., począwszy od dnia 19.02.2021r. do dnia zapłaty z uwagi na fakt, że przesyłka zawierająca zgłoszenie żądania została doręczona pozwanemu dnia 04.02.2021 r., gdzie pełnomocnik poszkodowanego wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 14 dni. Natomiast odsetki od kwoty 1.200,00 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby zostały naliczone od dnia 13.12.2021 r., z uwagi na fakt, iż wówczas upłynęło 7 dni od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej, kiedy to pozwany mógł w sposób prawidłowy odnieść się do żądanego roszczenia.

Sąd oddalił powództwo w pozostałej części, mając na względzie wskazane już wyżej okoliczności co do wyliczenia adekwatnej kwoty tytułem zadośćuczynienia, po odjęciu kwoty tytułem nawiązki, oraz co do wyliczenia zasadnych kosztów opieki na podstawie opinii biegłego.

O kosztach procesu w punkcie 8 wyroku orzeczono na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c., pozostawiając szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu w trybie art.108 § 1 zdanie drugie k.p.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodły powódki zaskarżając wyrok w części, tj. w punkcie 7 wyroku co do kwoty oddalonego powództwa w wysokości po 4.000 zł na rzecz każdej z powódek.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciły:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 445 § 1 i 3 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nie zasądzenie na rzecz powódek należnej kwoty z tytułu zadośćuczynienia pomimo ustalenia, że należne zadośćuczynienie wynosi 33.000 zł,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego
i wyciągnięcie wniosków sprzecznych z zasadami logiki, w szczególności przez pominięcie, że zasądzona w postępowaniu karnym nawiązka nie została wpłacona przez sprawcę, a w konsekwencji odjęcie od należnego powódkom zadośćuczynienia kwoty nawiązki.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżące wnosiły o:

1. zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie i uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części tj. poprzez zasądzenie na rzecz powódek dodatkowego zadośćuczynienia w wysokości po 4.000 zł na rzecz każdej z nich oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji powódek.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódek jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne z tym jedynie zastrzeżeniem, iż poszkodowany ani też jego spadkobiercy nie otrzymali od sprawcy wypadku kwoty nawiązki.

Bezsporna w sprawie jest w zasadzie wysokość samego zadośćuczynienia którą Sąd Rejonowy określił na poziomie 33.000 zł. Sąd Rejonowy zasądził na rzecz trojga spadkobierczyń poszkodowanego kwoty po 7.000 zł tytułem zadośćuczynienia oddalając żądanie m.in. co do kwot po 4.000 zł na rzecz każdej z powódek z tego powodu, iż przyjął że na sprawcy wypadku spoczywa obowiązek wypłaty poszkodowanemu kwoty 12.000 zł co daje po 4.000 zł na rzecz każdej ze spadkobierczyń poszkodowanego.

Sprawca przebywa w zakładzie karnym i nie wywiązał się z tego obowiązku. Podzielić przy tym należy w pełni rozważania Sądu Rejonowego co do kompensacyjnego charakteru nawiązki orzeczonej na podstawie art. 46 kk . Zgodzić się także należy z Sądem Rejonowym, iż co do zasady taka nawiązka podlega zaliczeniu na poczet zadośćuczynienia należnego poszkodowanemu.

Niemniej jednak należy pamiętać, iż sprawa niniejsza nie jest sprawą przeciwko sprawcy wypadku ale przeciwko ubezpieczycielowi. Za powstałe zdarzenie odpowiada zarówno sprawca wypadku na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych oraz ubezpieczyciel na podstawie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC zawartej ze sprawcą. W takiej sytuacji fakt, iż od sprawcy wypadku orzeczono nawiązkę na rzecz poszkodowanego nie zmienia sytuacji prawnej ubezpieczyciela który odpowiada w stosunku do poszkodowanego ze sprawcą na zasadzie in solidum. Oznacza to, że wierzyciel (tu: powódki) może domagać się zapłaty od obydwu dłużników to jest tak od pozwanego ubezpieczyciela jak i od sprawcy wypadku ale zapłata przez jednego z nich całości lub części dochodzonej należności zwalania drugiego w części spełnionego świadczenia.

Kluczowe zatem dla rozstrzygnięcia sprawy jest ustalenie, czy sprawca wypadku wypłacił poszkodowanemu nawiązkę. Powódki zaprzeczyły aby sprawca wypłacił nawiązkę tak poszkodowanemu jak i im osobiście, fakt wypłaty nie wynika też z akt karnych. Taka nawiązka dotychczas nie została wypłacona, a zatem skoro sprawca pomimo ciążącego na nim obowiązku zapłaty nawiązki na rzecz poszkodowanego nie wypłacił takiej kwoty to wartości tej wynikającej z wyroku karnego nie uwzględnia się ustalając wysokość zadośćuczynienia należnego od ubezpieczyciela. ( sprawca nie zwolnił ubezpieczyciela od tej należności poprzez jej zapłatę). Pozwany zatem nie może się powoływać na treść wyroku karnego twierdząc, że wobec nałożenia tym wyrokiem na sprawcę obowiązku zapłaty nawiązki o wartość tę powinno być pomniejszone jego obowiązek wobec poszkodowanego.

Reasumując należy stwierdzić, iż świadczenie przyznane w wyroku karnym jest zarachowywane ( zmniejsza grancie odpowiedzialności osoby odpowiedzialnej ze sprawcą solidarnie lub in solidum) jedynie wówczas gdy zostanie spełnione przed zamknięciem naprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 maja 2017r. VI ACa 177/16, baza Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 marca 2018r. I ACa 957/17, baza Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 maja 2018r. I ACa 17/18, baza Legalis ).

Skoro nawiązka nie została dotychczas przez sprawcę uregulowana to brak było jakichkolwiek podstaw do pomniejszania przyznanego powódkom zadośćuczynienia o kwoty odpowiadające łącznie nawiązce zasądzonej na rzecz poszkodowanego od sprawcy. Dokonując zmiany wyroku i zasądzając należność od ubezpieczyciela należało w wyroku odnieść się do obowiązku sprawcy zapłaty nawiązki wynikającego z wyroku karnego wskazując , iż spełnienie świadczenia zarówno przez sprawcę na podstawie wyroku karnego jak i przez ubezpieczyciela na podstawie niniejszego rozstrzygnięcia zwalania drugiego z obwiązanych do wysokości dokonanej zapłaty.

W konsekwencji czego apelacja podlegała uwzględnieniu, a zaskarżony wyrok zmianie a to na podstawie art. 386§ 1 k.p.c.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art.98 k.p.c. w związku z art. 108§ 1 k.p.c.

Dariusz Mizera