Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	Grzegorz Ślęzak Dariusz Mizera

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (1), H. Z.

przeciwko (...) w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powódki H. Z. i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 18 listopada 2019 r. sygn. akt I C 1262/18.

1. oddala obie apelacje;

2. znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

Jarosław Gołębiowski Grzegorz Ślęzak Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 86/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 listopada 2019 r. Sąd Rejonowy po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. S. (1) i H. Z. przeciwko (...) w W. o zadośćuczynienie

1. zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda M. S. (1) kwotę 7.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 maja 2016 roku do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo M. S. (1) w pozostałej części;

3. zasądza od pozwanego (...)z siedzibą w W. na rzecz powoda M. S. (1) kwotę 136,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4. nakazuje pobrać od powoda M. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 147,93 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

5. nakazuje pobrać od pozwanego (...). z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 131,20 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa;

1. zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki H. Z. kwotę 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo H. Z. w pozostałej części;

3. zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki H. Z. kwotę 1.391,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim od powódki H. Z. kwotę 752,13 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa oraz nieuiszczonej opłaty od pozwu;

5. nakazał pobrać od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 1.527,00 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa oraz nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcie stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) roku w miejscowości Z. w gminie T. doszło do zdarzenia drogowego. D. S. prowadząc samochód nie ustąpiła pierwszeństwa przejazdu kierującemu innym samochodem A. C., doprowadzając do zderzenia się pojazdów. D. S. oraz jadąca z nią samochodem córka M. S. (2) doznały obrażeń ciała, w wyniku których obie poniosły śmierć.

Pojazd sprawcy zdarzenia miał wykupione ubezpieczenie OC w (...) z siedzibą w W..

Zmarła M. S. (2) była bratanicą powoda M. S. (3). Od urodzenia mieszkała z rodzicami i rodzeństwem w domu rodzinnym powoda. M. S. (3) w dacie śmierci bratanicy miał 31 lat. Nie posiadał swojej rodziny. Angażował się w pomoc w wychowywaniu dzieci brata. W tamtym okresie powód nie pracował i kiedy zachodziła konieczność sprawował opiekę nad M. S. (2) i jej braćmi. Zostawał z dziećmi pod nieobecność rodziców, zaprowadzał ich na szkolny autobus. Grał w piłkę, zabierał na spacery i kupował prezenty. Kiedy dowiedział się o wypadku był w trakcie malowania pokoju. Nie zaprzestał wykonywać swojej pracy, był zszokowany informacją i uważał, że to pomyłka.

Po śmierci baranicy powód odczuwał trudności ze snem, płakał, miał trudności w podejmowaniu kontaktów międzyludzkich w celu adaptacji do nowej sytuacji. Mimo to, nie stwierdza się istotnego wpływu śmierci M. S. (2) na życie M. S. (1). Żałoba po śmierci dziewczynki nie przekroczyła 1 roku, a więc czasu określonego kulturowo przyjętymi normami. Śmierć bratanicy nie wpłynęła długotrwale na stan emocjonalny i psychiczny powoda.

Dla powódki H. Z. zmarła M. S. (2) była wnuczką. H. Z. posiada siedemnaścioro wnuków i pięcioro prawnuków. W dacie wypadku M. Z. była najmłodszą wnuczką powódki. Kiedy H. Z. dowiedziała się o zdarzeniu zemdlała i trafiła do szpitala. Powódkę łączyły z wnuczką bardzo dobre relacje. Często opiekowała się M. S. (2) pod nieobecność rodziców. W. odwiedzała ją w każdy weekend. Spędzała z babcią ferie i wakacje. H. Z. zabierała wnuczkę na spacery, grała z nią w piłkę, brała udział w uroczystościach przedszkolnych wnuczki. Rodzina spotykała się przy okazji świąt i innych uroczystości rodzinnych. H. Z. trzyma zdjęcia wnuczki. Płacze, kiedy je ogląda. Jest jej przykro, gdy podczas świąt zjeżdżają się wnukowie i prawnukowi, a M. z nimi nie ma. Zaraz po wypadku H. Z. była na grobie wnuczki i córki co drugi dzień. Obecnie ze względu na wiek i stan zdrowia jeździ rzadziej.

Śmierć wnuczki M. S. (2) oraz córki miała istotny wpływ na życie powódki H. Z.. Żałoba przekroczyła czas określony kulturowo przyjętymi normami i miała charakter powikłany. H. Z. korzystała z pomocy psychiatrycznej, wycofała się z życia społecznego, miała trudności ze snem, jedzeniem, koncentracją uwagi. Śmierć córki i wnuczki wpłynęła długotrwale na stan emocjonalny i psychiczny powódki. Trudno jest rozdzielić żałobę powódki po stracie córki i wnuczki, gdyż obie zmarłe powódka straciła jednocześnie, dlatego cierpiani H. Z. na tle wypadku z dnia (...) roku mają związek z śmiercią M. S. (2) oraz D. S.. Okres jaki upłynął od wypadku miał wpływ na zmniejszenie odczuwanego przez powódkę bólu i smutku oraz polepszenia się jej stanu psychicznego. Przeżycie przez H. Z. w ostatnich latach straty męża i drugiej córki, wskazuje iż wspomnienia sprzed 15 lat wracają. Jest to związane z przeżytą wówczas traumą, przeżywaniem żałoby powikłanej wymagającej wówczas leczenia psychiatrycznego i psychoterapii, której powódka nie podjęła.

Pełnomocnik powoda pismem z dnia 4 kwietnia 2016 roku zgłosił szkodę stronie pozwanej. W dniu 11 kwietnia 2016 roku została wydana decyzja, którą pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia w całości albo w części. Odwołanie od decyzji nie odniosło skutku.

Pełnomocnik powódki pismem z dnia 2 listopada 2015 roku zgłosił szkodę stronie pozwanej. W dniu 30 grudnia 2015 roku została wydana decyzja, którą pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia w całości albo w części. Odwołanie od decyzji nie odniosło skutku.

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyznał pełen walor wiarygodności zeznaniom powodów H. Z. i M. S. (3) a także zeznaniom przesłuchanych świadków, gdyż są one logiczne, spójne a nadto wzajemnie się uzupełniają, tworząc w ten sposób logiczną całość. Sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłej psycholog są natomiast jasne, logiczne i spójne. Również pozostały nieosobowy materiał dowodowy nie był w toku postępowania kwestionowany i jako taki zasługuje na pełen przymiot wiarygodności.

Sąd zważył co następuje, iż zasada odpowiedzialności strony pozwanej za skutki przedmiotowego zdarzenia jest w przedmiotowej sprawie bezsporna, nie wymaga zatem szczegółowej analizy. Kwestią sporną między stronami była natomiast wysokość należnego powódce zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Zdarzenie, z którego powódka wywodzi swoje roszczenie, miało miejsce w dniu (...) roku, a zatem przed wejściem w życie art. 446 § 4 k.c., który przewiduje możliwość przyznania najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Powołany przepis art. 446 § 4 k.c. obowiązuje od 3 sierpnia 2008 roku i wobec powyższego nie może on być podstawą rekompensowania krzywdy doznanej przez bliskich zmarłej M. S. (2).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtowało się jednolite stanowisko, zgodnie z którym, najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną przed dniem 3 sierpnia 2008 roku krzywdę, stanowiącą następstwo naruszenia deliktem dobra osobistego w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie czy też szczególnej więzi rodzinnej ze zmarłym, której zerwanie powoduje ból, cierpienie psychiczne, poczucie krzywdy i osamotnienia (por. uchwała SN % dnia 13 lipca 2011 roku, III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10, uchwała SN ^ dnia 7 listopada 2012 roku, II CZP 67/12 OSNC 2013/4/45, uchwała SN £ dnia 20 grudnia 2012 roku, III CZP 93/12 OSNC 2013/ 7-8/84 ).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż powodów oraz zmarłą M. S. (2) łączyła więź emocjonalna typowa dla więzi babci i wnuczki oraz wujka i bratanicy. Powodowie i M. S. (2) mieli dobry kontakt emocjonalny i uczuciowy. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tworzyli spójną i bliską sobie rodzinę. Tym samym tragiczna i przedwczesna śmierć M. S. (2) naruszyła dobro osobiste powodów, jakim jest więź rodzinna. W tej sytuacji zadośćuczynienie ma zrekompensować niezależnie od bólu spowodowanego śmiercią bliskiej osoby, właśnie krzywdę spowodowaną przedwczesną utratą członka rodziny. Szerokie ujęcie art. 448 k.c. pozwala na zasądzenie zadośćuczynienia za naruszenie każdego dobra osobistego a zatem także dobra, jakim jest prawo do życia w rodzinie.

Z art. 24 k.c. wynika domniemanie bezprawności, co w sposób korzystny dla pokrzywdzonego wpływa na rozłożenie ciężaru dowodu oraz ryzyka niewyjaśnienia okoliczności stanu faktycznego od których bezprawność zależy. Z kolei treść art. 23 k.c. stanowi o katalogu dóbr osobistych, który ma charakter otwarty. Przepis ten wymienia dobra osobiste człowieka pozostające pod ochroną prawa cywilnego, w sposób przykładowy uwzględniając te dobra, które w praktyce mogą być najczęściej przedmiotem naruszeń. Nie budzi jednak wątpliwości, że przedmiot ochrony oparty na podstawie art. 23 k.c. i 24 k.c. jest znacznie szerszy. Należy uznać, że ochronie podlegają wszelkie dobra osobiste rozumiane jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. W judykaturze uznano, iż do katalogu dóbr osobistych niewymienionych wprost w art. 23 k.c. należy zaliczyć m.in. pamięć o osobie zmarłej, prawo do intymności i prywatności życia, prawo do planowania rodziny. Nadto nie ulega wątpliwości, że rodzina, jako związek najbliższych sobie osób, które łączy szczególna więź wynikająca z zawarcia małżeństwa, czy też pokrewieństwa, podlega ochronie prawa. Dobro rodziny jest nie tylko wartością powszechnie akceptowaną społecznie, ale także wartością uznaną za dobro podlegające ochronie prawnej.

Kompensacie podlega zatem doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Ustawodawca wskazał, że suma pieniężna przyznana tytułem zadośćuczynienia ma być odpowiednia, nie precyzując jednocześnie zasad ustalania jej wysokości. Nie ulega wątpliwości, że o rozmiarze należnego zadośćuczynienia decyduje rozmiar doznanej krzywdy. Zadośćuczynienie ma bowiem na celu naprawienie szkody niemajątkowej, wyrażającej się doznaną krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. Nie dający się ściśle wymierzyć charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokości zadośćuczynienia, zależy od oceny sądu. Ocena ta powinna uwzględniać całokształt okoliczności sprawy, nie wyłączając takich czynników, jak np. wiek poszkodowanego oraz postawa sprawcy. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, odniesione jednak do indywidualnych okoliczności danego wypadku. Oceniając rozmiar szkody niemajątkowej brane są zatem pod uwagę: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia i „odczuwanej pustki”, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej. 

Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy uwzględnić jaką rolę w rodzinie pełniła osoba zmarłego, do jakich doszło zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny. Przesłanką powinno być również określenie, w jakim stopniu pozostali członkowie rodziny będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i za ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy.

Zasądzone na rzecz danej osoby zadośćuczynienie powinno mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny w związku z czym jego wysokość nie może być symboliczna, lecz musi przedstawiać dla strony jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość, przy jednoczesnym uwzględnieniu aktualnych warunków i stopy życiowej społeczeństwa.

W rozpoznawanej sprawie powodowie domagają się zadośćuczynienia za śmierć tragicznie zmarłej bratanicy i wnuczki.

W chwili śmierci M. S. (2) miała zaledwie 10 lat. Od urodzenia mieszkała w domu rodzinnym swojego wujka, który w dacie jej śmierci nie miał własnej rodziny. Angażował się w pomoc w wychowywaniu dzieci brata. Często sprawował opiekę nad M. S. (2) i jej braćmi, zaprowadzał na szkolny autobus, grał w piłkę, zabierał na spacery i kupował prezenty. Kiedy dowiedział się o wypadku był w trakcie malowania pokoju. Nie zaprzestał wykonywać swojej pracy, był zszokowany informacją i uważał, że to pomyłka. Do dnia dzisiejszego M. S. (3) wspomina swoją bratanicę. Wyprowadził się już z domu rodzinnego, jednak każdy powrót do niego przywołuje wspomnienia.

Po śmierci baranicy powód odczuwał trudności ze snem, płakał, miał trudności w podejmowaniu kontaktów międzyludzkich w celu adaptacji do nowej sytuacji. Mimo to, nie stwierdza się istotnego wpływu śmierci M. S. (2) na życie M. S. (1). Żałoba po śmierci dziewczynki nie przekroczyła 1 roku, a więc czasu określonego kulturowo przyjętymi normami. Śmierć bratanicy nie wpłynęła długotrwałe na stan emocjonalny i psychiczny powoda.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do wniosku, że stosowną dla powoda M. S. (3) kwotą tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z tragiczną śmiercią bratanicy jest suma 7.000,00 zł. Kwota ta z jednej strony uwzględnia charakter i stopień cierpień doznanych przez M. S. (3), z drugiej zaś stanowi dla powoda odczuwalną wartość ekonomiczną, która pozwoli mu na złagodzenie doznanej przez niego krzywdy. W pozostały zakresie powództwo podlegało natomiast oddaleniu jako zbyt wygórowane.

H. Z. posiada siedemnaścioro wnuków i pięcioro prawnuków. W dacie wypadku M. Z. była jej najmłodszą wnuczką. Kiedy powódka dowiedziała się o zdarzeniu zemdlała i trafiła do szpitala. H. Z. łączyły z wnuczką bardzo dobre relacje. Często opiekowała się M. S. (2) pod nieobecność rodziców. Wnuczka odwiedzała ją w każdy weekend. Spędzała z babcią ferie i wakacje. H. Z. zabierała wnuczkę na spacery, grała z nią w piłkę, brała udział w uroczystościach przedszkolnych wnuczki. Rodzina spotykała się przy okazji świąt i innych uroczystości rodzinnych. H. Z. trzyma zdjęcia wnuczki. Płacze, kiedy je ogląda. Jest jej przykro, gdy podczas świąt zjeżdżają się wnukowie i prawnukowi, a M. z nimi nie ma. Zaraz po wypadku H. Z. była na grobie wnuczki i córki co drugi dzień. Obecnie ze względu na wiek i stan zdrowia jeździ rzadziej.

Śmierć wnuczki oraz córki miała istotny wpływ na życie powódki H. Z.. Żałoba przekroczyła czas określony kulturowo przyjętymi normami i miała charakter powikłany. H. Z. korzystała z pomocy psychiatrycznej, wycofała się z życia społecznego, miała trudności ze snem, jedzeniem, koncentracją uwagi. Śmierć córki i wnuczki wpłynęła długotrwale na stan emocjonalny i psychiczny powódki. Trudno jest rozdzielić żałobę powódki po stracie córki i wnuczki, gdyż obie zmarłe powódka straciła jednocześnie. Dlatego cierpienia H. Z. na tle wypadku z dnia (...) roku mają związek z śmiercią M. S. (2) oraz D. S.. Okres jaki upłynął od wypadku miał wpływ na zmniejszenie odczuwanego przez powódkę bólu i smutku oraz polepszenia się jej stanu psychicznego. Przeżycie przez H. Z. w ostatnich latach straty męża i drugiej córki, wskazuje iż wspomnienia sprzed 15 lat wracają. Jest to związane z przeżytą wówczas traumą, przeżywaniem żałoby powikłanej wymagającej wówczas leczenia psychiatrycznego i psychoterapii, której powódka nie podjęła.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do wniosku, że stosowną dla powoda M. S. (3) kwotą tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z tragiczną śmiercią bratanicy jest suma 30.000,00 zł. Kwota ta z jednej strony uwzględnia charakter i stopień cierpień doznanych przez H. Z., z drugiej zaś stanowi dla powódki odczuwalną wartość ekonomiczną, która pozwoli jej na złagodzenie doznanej przez nią krzywdy. W pozostały zakresie powództwo podlegało natomiast oddaleniu jako zbyt wygórowane.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z art. 481 § 1 k.c oraz art. 482 § 1 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia.

W odniesieniu do M. S. (1) łącznie koszty procesu wyniosły 8.229,13 zł. Z tego po stronie powodowej koszty procesu wyniosły 4.350,00 zł (750,00 zł —opłata od pozwu, 3.600,00 zł — wynagrodzenie pełnomocnika powoda), zaś po stronie pozwanej 3.600.0 zł (wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego). Powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 15.000,00 zł, a zasądzono mu kwotę 7.000,00 zł. Z tych też względów Sąd uznał, że M. S. (1) wygrała spór w 47 %, powinien zatem ponieść koszty procesu w stosunku 53 % (tj. 4.213,50 zł), zaś w istocie poniósł je w wysokości 4.350.0zł. Z kolei strona pozwana wygrała proces w 53 % zatem powinna ponieść koszty procesu w wysokości 47 % tj. 3.736,50 zł. Pozwany poniósł zaś koszty procesu w kwocie 3.600,00 zł. Z tych też względów Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 136,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Koszty w wysokości 279,13 zł poniósł Skarb Państwa. Sąd nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 147,93 zł ( 53 % ) zaś od pozwanego kwotę 131,20 zł ( 47 % ).

W odniesieniu do H. Z. łącznie koszty procesu wyniosły 9.729,13 zł. Z tego po stronie powodowej koszty procesu wyniosły 3.850,00 zł (250,00 zł —opłata od pozwu, 3.600,00 zł — wynagrodzenie pełnomocnika powoda), zaś po stronie pozwanej 3.600.0 zł (wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego). Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 45.000,00 zł, a zasądzono jej kwotę 30.000,00 zł. Z tych też względów Sąd uznał, że H. Z. wygrała spór w 67 %, powinna zatem ponieść koszty procesu w stosunku 33 % (tj. 2.458,50 zł), zaś w istocie poniosła je w wysokości 3.850.0zł. Z kolei strona pozwana wygrała proces w 33 % zatem powinna ponieść koszty procesu w wysokości 67 % tj. 4.991,50 zł. Pozwany poniósł zaś koszty procesu w kwocie 3.600,00 zł. Z tych też względów Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.391,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Koszty w wysokości 2.279,13 zł poniósł Skarb Państwa. Sąd nakazał ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 752,13 zł ( 33 % ) zaś od pozwanego kwotę 1.527,00 zł ( 67 % ).

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Apelacja powódki zarzuca:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia w zakresie, w jakim Sąd I instancji przyjął, że kwota 30 000 złotych zasądzona od 

pozwanego na rzecz powódki H. Z. tytułem zadośćuczynienia, będzie adekwatna do rozmiaru doznanej u powódki krzywdy w postaci cierpień fizycznych i psychicznych, jakich doznała powódka w wyniku śmierci wnuczki M. S. (2) w zdarzeniu z dnia (...) roku,

2. obrazę przepisów prawa postępowania, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia w postaci art. 233 § 1 Kpc w zakresie, w jakim Sąd I instancji dokonał niewłaściwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci: przesłuchania powódki, zeznań przesłuchanych w sprawie świadków i opinii biegłego psychologa sporządzonej w niniejszej sprawie i przyjął, że kwota przyznana przez Sąd tytułem zadośćuczynienia stanowi odpowiednią rekompensatę za naruszenie dóbr osobistych powódki wskutek śmierci wnuczki,

3. obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 444 w związku z art. 24 § 1 ustawy Kodeks cywilny poprzez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyjęciem, że kwota 30 000 złotych przyznana powódce tytułem zadośćuczynienia stanowić będzie należną jej rekompensatę w związku z uszczerbkiem którego doznała wskutek naruszenia jej dóbr osobistych, a tym samym będzie stanowić odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Biorąc pod uwagę powyższe, wnosiła o:

1. zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia i uwzględnienie żądania pozwu w całości,

2. zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych,

3. zwolnienie powódki od obowiązku ponoszenia opłaty sądowej od apelacji w całości.

Apelacja pozwanego zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c, oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie dokonania wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz pominięcie znaczenia ustalonych w postępowaniu dowodowym okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym faktu, iż:

a) u powoda M. S. (1) nie stwierdzono istotnego wpływu śmierci M. S. (2) na życie powoda, okres przeżywanej żałoby nie przekroczył 1 roku, śmierć bratanicy nie wpłynęła długotrwale na stan emocjonalny i psychiczny powoda, powód nie korzystał z pomocy psychologa ani psychiatry, ponieważ sam poradził sobie z żałobą, nie zrezygnował z pracy, wyprowadził się z domu rodzinnego i nawiązał długoletnią relację partnerską od śmierci bratanicy minęło aż 15 lat, powód nie odczuwał istotnych zmian w późniejszym funkcjonowaniu, pełnieniu ról społecznych i zawodowych,

b) u powódki H. Z. okres który upłynął od śmierci wnuczki M. S. (2) (15 lat) miał wpływ na zmniejszenie odczuwanego przez powódkę bólu i cierpienia oraz polepszenia jej stanu psychicznego i emocjonalnego, w wypadku w którym zginęła M. S. (2) zginęła także córka powódki- D. S., wobec czego ciężko rozdzielić żałobę po śmierci wnuczki i córki, skoro zginęły jednocześnie w wypadku samochodowym, powódka posiada jeszcze siedemnaścioro wnuków i pięcioro prawnuków, powódka w ciągu czterech ostatnich lat straciła również męża i drugą córkę,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, a w szczególności art. 321 § 1 k.p.c.. poprzez orzeczenie przez Sąd I instancji ponad żądanie, tj. orzeczenie zadośćuczynienia na rzecz powódki H. Z. za śmierć wnuczki i córki z powodu trudności w jednoznacznym rozdzieleniu żałoby po stracie córki i wnuczki, które zmarły jednocześnie, a podnoszone przez powódkę cierpienia na de przedmiotowego zdarzenia szkodzącego mają związek ze śmiercią wnuczki i córki, podczas gdy powódka dochodziła tylko zadośćuczynienia za śmierć wnuczki,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyznaniem zadośćuczynienia w rażąco zawyżonej wysokości na rzecz każdego z powodów, w sytuacji gdy w toku postępowania powód M. S. (1) nie wykazał, iż w wyniku zdarzenia szkodzącego doszło do powstania u powoda krzywdy uzasadniającej zasądzenie zadośćuczynienia w tak znacznej kwocie z uwagi na niewystępowanie u niego reakcji przekraczającej normalną reakcję żałoby w okresie przekraczającym przyjęty zwyczajowo, a także skutkujące przyznaniem rażąco wygórowanej kwoty 30.000,00 zł na rzecz powódki H. Z. w sytuacji, gdy nie można oddzielić żałoby przeżywanej po śmierci wnuczki i córki, od zdarzenia szkodzącego minęło prawie 17 lat, a kilka lat temu zmarła również druga córka i mąż powódki. Zasądzone kwoty są rażąco wygórowane, nie przystają do ujawnionych okoliczności sprawy i nie zostały poparte żadnymi dowodami o charakterze obiektywnym, a określenie wysokości zadośćuczynienia powinno być dokonywane z uwzględnieniem wszystkich zachodzących okoliczności, a przy tym rozważanych indywidualnie, w związku z konkretną osobą poszkodowanego.

4. naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 481 k.c. w zw, z 817 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od dnia 5 maja 2016 r. do dnia zapłaty w przypadku powoda M. S. (1) oraz odsetek ustawowych od dnia 3 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty w przypadku powódki H. Z. w sytuacji gdy w razie ustalenia wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy uzasadnione jest przyznanie odsetek dopiero od chwili wyrokowania.

W związku z podniesionymi zarzutami wnosił o :

1. zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części,

2. rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

z apelacji pozwanego

Wniesiony środek odwoławczy podlegał oddaleniu jako nieuzasadniony.

Sformułowany zarzut obrazy zaskarżonym wyrokiem przepisu art. 233 § 1 kpc i art. 278 § 1 kpc jest całkowicie chybiony.

Strona, która skutecznie podważa ustalenia Sądu stanowiące podstawę faktyczną rozstrzygnięcia winna precyzyjnie i konkretnie wskazać, która część ustaleń jest wadliwa. Wymaga to od skarżącego wykazana w jakim fragmencie ustaleń Sąd meriti naruszył zasady logicznego rozumowania lub reguły, które wynikają z doświadczenia życiowego. Nie wystarczy więc przedstawienie przez stronę innej, własnej wersji zdarzeń, które składają się ma stan faktyczny sprawy. Nie może także zostać uwzględniony zarzut, który sformułowano ogólnie z przywołaniem jedynie dyspozycji art. 233 § 1 kpc. Wykazanie dopiero sprzeczności ustaleń Sądu jako rezultat niezastosowania reguł logicznego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego może stanowić zarzut, o którym mowa wyżej.

Treść wniesionej apelacji prowadzi do wniosku, że opisanego wymogu w/w zarzut nie spełnia. Autor wniesionego środka odwoławczego wielce ogólnikowo sformułował tezę, że brak jest przesłanek do wypłaty świadczenia powodowi M. S. (1), gdyż nie stwierdzono u niego istotnego wpływu śmierci M. S. (2) na jego życie.

Poczynione w tej mierze ustalenia Sądu I instancji są prawidłowe i znajdują oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Został on oceniony zgodnie z wymogami, o których mowa w przepisie art. 233 § 1 kpc.

Ocena przeprowadzonych dowodów nie jest dowolna i mieści się w granicach swobodnej.

Brak jest również - z tych samych przyczyn - podstaw do uwzględnienia zarzutu apelacji opartego na tym samym przepisie co do uprawnień powódki H. Z.. Także i w tym przypadku zebrany materiał dowodowy jest spójny i należycie oceniony przez Sąd rejonowy, a zarzut wadliwych ustaleń jest gołosłowny i stanowi bezskuteczną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu.

Poza sporem jest, że od daty zdarzenia skutkującego śmiercią wnuczki wpłynęło kilkanaście lat.

Ma rację również skarżący, iż ta okoliczność miała istotny wpływ na zmniejszenie odczuwalnego przez powódkę bólu i cierpienia oraz na polepszenie jej stanu psychicznego i emocjonalnego po wypadku, w którym zginęła córka i wnuczka. Nie można jednak w realiach rozpoznawanej sprawy przyjąć, iż zakres tych cierpień i bólu w chwili obecnej jest mniejszy niż to ustalił sąd meriti.

Brak jest również podstaw do uwzględnienia zarzutu opartego na treści art. 278 § 1 kpc.

Opinia biegłego nie była ostatecznie kwestionowana. Celem biegłego było ustalenie czy w wyniku wypadku powodowie doznali zaburzeń adaptacyjnych w życiu rodzinnym i zawodowym. Cierpienia i ból to elementy z zakresu sfery emocjonalnej, które nie poddają się do końca badaniom i ocenom biegłego z zakresu psychologii. Można jedynie stwierdzić, że dla stwierdzenia zasadności roszczenia o zadośćuczynienie wystarczy jedynie wykazanie bólu i cierpienia po stronie uprawnionej. Istnienie natomiast dodatkowo zaburzeń adaptacyjnych może wpływać na podwyższenie należnego świadczenia.

W konsekwencji bezzasadny jest także zarzut obrazy zaskarżonym wyrokiem przepisu art. 448 kc w związku z art. 24 § 1 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyznaniem zadośćuczynienia w rażąco zawyżonej wysokości na rzecz każdego z powodów.

Upływ kilkunastu lat od zdarzenia jest niewątpliwy i fakt ów został już zdyskontowany przez sąd rejonowy co wynika z motywów pisemnych zaskarżonego wyroku i miał wpływ na ustalenie należnych powodom świadczeń.

Na marginesie stwierdzić należy, że brak jest spójności w apelacji pomiędzy zarzutem obrazy art. 233 § 1 kpc i art. 448 kc w części dotyczącej świadczenia przyznanego powodowi M. S. (1). O ile bowiem wskazując na dyspozycję art. 233 § 1 kpc skarżący stwierdził, że w/w zadośćuczynienie się nie należy, o tyle w pkt 3 petitum apelacji podnosił, że świadczenie to jest rażąco wygórowane.

Brak wystąpienia u niego reakcji przekraczającej normalnej reakcji żałoby nie stanowi przeszkody do przyznania świadczenia na podstawie art. 448 kc. Stwierdzono bowiem u poszkodowanego ból i cierpienie wywołane utratą osoby bliskiej.

Brak było jednocześnie podstaw, ażeby uznać za zasadny zarzut oparty na dyspozycji art. 321 § 1 kpc. Wbrew twierdzeniom skarżącego nie doszło do orzekania ponad żądanie. Fakt, że wskutek jednego wypadku zmarła nie tylko wnuczka ale też córka powódki jest bezsporny. Niekwestyjne jest równie, że ból i cierpienia w/w były tym samym większe. Przyznane świadczenie uprawnionej to rezultat śmierci wnuczki. Autor apelacji w sposób powierzchowny odczytał rozumowanie sądu zawarte w tej mierze w motywach pisemnych zaskarżonego wyroku.

Nie może odnieść skutku zarzut naruszenia art. 481 w związku z art. 817 § 1 kc. Zobowiązanie, które było przedmiotem osądu miało charakter bezterminowy. Po wezwaniu dłużnika stało się zobowiązaniem terminowym. Przepis art. 817 § 1 kc w sposób jednoznaczny określa termin spełnienia świadczenia i jest on inny niż wskazywana przez apelanta data wyrokowania.

Tak tez jest w zdecydowanej części ukształtowana praktyka sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

z apelacji powódki

Wniesiona apelacja jest nieuzasadniona.

Z tych samych przyczyn - co powołano wyżej - brak było podstaw do zakwestionowania ustaleń Sądu rejonowego i uwzględnienia zarzutu obrazy zaskarżonym wyrokiem prawa procesowego i materialnego wskazanego w apelacji.

Ustalenia te i rozważania Sąd Okręgowy akceptuje i przyjmuje za własne. Podniesione w apelacji zarzuty są gołosłowne i mają jedynie charakter polemiczny nie prowadząc do zmiany zaskarżonego wyroku.

W odniesieniu do zarzutu dotyczącego rozstrzygnięcia o kosztach procesu należy stwierdzić, że dotyczy ono ich wzajemnego zniesienia tylko pomiędzy skarżącym tj. pomiędzy powódką i pozwanym, którzy wnieśli apelacje. Nie odnosi się natomiast do powoda M. S. (1).

Mając zatem na względzie przedmiotowe rozważania orzeczono jak w sentencji (art. 385 kpc).

Jarosław Gołębiowski Grzegorz Ślęzak Dariusz Mizera