Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman
Sędziowie	SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR del. Przemysław Maciejewski (spr.)
Protokolant	st. sekr. sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniego K. J. reprezentowanego przez rodzica zastępczego A. S.

przeciwko M. J.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 6 grudnia 2017 roku, sygn. akt III RC 400/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że alimenty zasądzone od pozwanego na rzecz małoletniego powoda K. J. w kwocie po 1.000 złotych miesięcznie obniża do kwoty po 800 (osiemset) złotych miesięcznie, a w pozostałym zakresie powództwo oddala oraz w punkcie trzecim w ten sposób, że opłatę sądową w kwocie 600 złotych obniża do kwoty 400 (czterysta) złotych,

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancje odwoławczą na rzecz pozwanego.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Przemysław Maciejewski

Sygn. akt II Ca 92/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z powództwa K. J. - reprezentowanego przez rodzica zastępczego A. S. przeciwko M. J. o alimenty w kwocie po 2.000 złotych miesięcznie:

1.  zasądził od pozwanego M. J. na rzecz małoletniego powoda K. J., urodzonego (...) w P. alimenty w kwocie po 1000 (tysiąc) złotych miesięcznie, płatne z góry poczynając od dnia 23 sierpnia 2017 roku, w terminie do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z należności, do rąk rodzica zastępczego - A. S.,

2.  oddalił powództwo w pozostałej części,

3.  zasądził od pozwanego M. J. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem połowy nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu oraz kwotę 3 (trzy) złote tytułem połowy opłaty kancelaryjnej za klauzulę wykonalności,

4.  nie obciążył powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa, które przejął na rachunek Skarbu Państwa,

5.  zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami,

6.  nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy oparł się na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Małoletni K. J., urodzony (...) w P., jest synem M. J. i B. S..

Matka małoletniego powoda B. S. zmarła w dniu (...) roku.

W ramach toczącego się przed Sądem Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim pod sygnaturą akt III Nsm 12/17 postępowania opiekuńczego z wniosku A. S. przy udziale M. J. o umieszczenie w rodzinie zastępczej małoletniego K. J., postanowieniem z dnia 19 stycznia 2017 roku w trybie zabezpieczenia umieszczono małoletniego w niespokrewnionej rodzinie zastępczej u A. S..

Postanowieniem z dnia 17 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie sygn. akt III Nsm 12/17 ograniczył M. J. władzę rodzicielską nad małoletnim synem K. J. i umieścił małoletniego w niezawodowej rodzinie zastępczej u A. S., której powierzył nadto kompetencje do decydowania w sprawach dotyczących zdrowia małoletniego. Sąd ustalił, że miejscem zamieszkania małoletniego będzie każdorazowo miejsce zamieszkania rodzica zastępczego.

Orzeczenie stało się prawomocne w dniu 28 sierpnia 2017 roku

Małoletni powód ma 13 lat, jest uczniem VII klasy Szkoły (...) w M.. Koszt wyprawki szkolnej wyniósł 200 - 300 złotych, ubezpieczenia 50 złotych, rady rodziców 50 złotych, zdjęć 30 złotych, ksera 20 złotych. K. uczęszcza na korepetycje z języka angielskiego z odpłatnością 30 złotych za godzinę i niemieckiego z odpłatnością 35 złotych za godzinę po 1 raz w tygodniu. Jego przedstawicielka ustawowa przeznacza kwotę 100 złotych miesięcznie na zakup odzieży oraz 500 złotych miesięcznie na zakup żywności dla powoda.

Powód znajduje się pod pieczą rodzica zastępczego A. S.. Mieszka wspólnie z nią w domu, którego A. S. jest w 1/3 właścicielem. Zajmują całe piętro. Na parterze

budynku mieszkają bracia powoda. Na koszty związane z utrzymaniem domu przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda przeznacza: 100 złotych co dwa miesiące za energię elektryczną, 50 złotych miesięcznie za wodę, 50 złotych co trzy miesiące za gaz, 4.000 złotych rocznie za ogrzewanie, 8 złotych miesięcznie za wywóz śmieci. Ponadto uiszcza ona 1/3 wartości podatku od nieruchomości w kwocie 130 złotych rocznie. Opłata za Internet to 50 złotych miesięcznie, a za TV 60 złotych miesięcznie. Małoletni K. korzysta z telefonu komórkowego, co stanowi koszt 80 złotych miesięcznie.

K. J. jest osobą niepełnosprawną. Orzeczenie w tym zakresie obowiązuje do dnia 31 lipca 2018 roku. Cierpi na padaczkę z napadami ogniskowymi, objawową; schizencefalię lewej półkuli mózgu; idiopatyczną skoliozę dziecięcą. Wskazana jest rehabilitacja powoda. Małoletni leczony jest neurologicznie, ortopedycznie oraz okulistycznie. Na wizyty do neurologa uczęszcza prywatnie, co stanowi koszt 100 złotych jednorazowo. Od początku roku 2017 roku odbył je trzykrotnie. Miał wykonane badanie EEG co stanowiło koszt 100 złotych oraz badanie krwi z odpłatnością 60 złotych. Powód zażywa na stałe leki, co stanowi koszt 50 złotych na trzy miesiące, a ponadto zażywa leki na uodpornienie; Małoletni K. uczęszcza na rehabilitacje z odpłatnością 180 złotych miesięcznie.

A. S. ma 40 lat, jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w Urzędzie Gminy w M. jako inspektor ds. ochrony przyrody na czas nieokreślony. Uzyskuje
z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 2.429,96 złotych netto miesięcznie.

Powód ma przyznaną rentę rodzinną po zmarłej matce w wysokości 882,56 złotych miesięcznie. A. S. pobiera ponadto świadczenie w kwocie 1.000 złotych miesięcznie
z tytułu sprawowania funkcji rodzica zastępczego, jak również otrzymuje świadczenie rodzinne w kwocie 500 złotych miesięcznie na pokrycie potrzeb powoda. Ponadto nie korzysta z pomocy społecznej.

M. J. ma 58 lat, z zawodu jest spawaczem. Jest zatrudniony w (...) z siedzibą w N. (H.) na stanowisku spawacza. Uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 1.100 (...) netto miesięcznie. Ponosi koszty związane z najmem mieszkania w kwocie 400 (...) miesięcznie, wyżywieniem w kwocie 120-150 (...) miesięcznie, środki czystości oraz paliwo 300 - 400 (...) miesięcznie. Pozwany posiada zadłużenie w wysokości 120.000 złotych za niepłacenie alimentów na starsze rodzeństwo powoda. Jest właścicielem lokalu mieszkalnego w Ł., które jest zadłużone na kwotę 50.000 złotych z tytułu niepłacenia czynszu.

Pozwany cierpi na wrzody. Ponosi z tego tytułu koszt 50 (...) miesięcznie za leczenie.

Pozwany kontaktuje się z małoletnim powodem telefonicznie. Spotykają się co 6 tygodni kiedy pozwany przebywa w Polsce.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo było zasadne w części.

Podstawę prawną roszczenia stanowi treść art. 133 § 1 k.r.o., zgodnie z którym rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres świadczeń alimentacyjnych wyznacza przepis art. 135 § 1 k.r.o., który wskazuje, iż jest on zależny od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

W przedmiotowej sprawie nie budziło wątpliwości, iż M. J. jest osobą zobowiązaną do łożenia na utrzymanie syna.

Małoletni K. J. jest uczniem VII klasy Szkoły (...). Mieszka wspólnie ze swoim rodzicem zastępczym. Na usprawiedliwione potrzeby małoletniego składają się: partycypacja w kosztach utrzymania mieszkania około 100 złotych miesięcznie, wyżywienie w kwocie 500 złotych miesięcznie, leczenie w kwocie 50 złotych miesięcznie, rehabilitacja w kwocie 180 złotych miesięcznie, zakup odzieży w kwocie 50 złotych miesięcznie, wydatki związane z edukacją 50 złotych miesięcznie, zakup środków czystości 20 - 30 złotych miesięcznie oraz użytkowanie telefonu w kwocie 30 złotych miesięcznie. Wydatki, które czyni A. S. ponad te wskazane przez Sąd nie są wydatkami koniecznymi, tj. zakup odzieży na rzecz małoletniego za kwotę 100 złotych co miesiąc czy opłata za abonament telefoniczny w kwocie 80 złotych miesięcznie. Dlatego też nie uwzględniono ich jako usprawiedliwione. W związku z tym zdaniem Sądu I instancji należało ocenić koszt utrzymania małoletniego powoda na kwotę około 1.000 złotych miesięcznie.

Odnośnie natomiast możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, podkreślenia wymaga fakt, że dokonując ich oceny Sąd nie opiera się na rzeczywistych dochodach przez niego uzyskiwanych, a uwzględnia takie dochody, jakie mógłby on uzyskiwać przy wykorzystywaniu w pełni swoich sił fizycznych i umysłowych. M. J. z wykształcenia jest spawaczem. Posiada wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu tejże profesji. Pracuje zarobkowo w H.. Jak sam M. J. wskazuje, otrzymuje on wynagrodzenie za pracę w wysokości 1.100 (...) netto miesięcznie, co potwierdził załączonym zaświadczeniem pracodawcy. Jednak w ocenie Sądu I instancji, uwzględniając, że pozwany przebywa zagranicą od wielu lat, przez który to czas funkcjonuje na tamtejszym rynku pracy, z pewnością może uzyskiwać wynagrodzenie minimalne otrzymywane
w H. w wysokości 1.551,60 (...) brutto miesięcznie, czyli niespełna 1.400 (...) netto, miesięcznie. Uwzględniając koszty utrzymania pozwanego, czyli opłatę 400 (...) miesięcznie za najem mieszkania, 150 (...) miesięcznie na wyżywienie, 350 (...) miesięcznie na zakup środków czystości oraz dojazdy do pracy, 50 (...) za zakup leków - pozostaje mu do dyspozycji kwota 450 (...) miesięcznie. Zgodnie z obecnym kursem walutowym stanowi to równowartość niespełna 1.900 złotych. Nawet przy uwzględnieniu zadłużenia posiadanego przez pozwanego, w ocenie Sądu Rejonowego, winien on pokrywać w całości opłaty za wychowanie i utrzymanie małoletniego powoda w kwocie 1.000 złotych miesięcznie. Twierdzenia pozwanego, że w przyszłości ma poddać się leczeniu w związku z którym nie będzie mógł pracować i będzie uzyskiwał jedynie 60% dochodów Sąd I instancji uznał za gołosłowne, gdyż pozwany nie przedstawił na tę okoliczność żadnej dokumentacji medycznej. Zwrócić należy uwagę, iż matka powoda zmarła, pozwany jest obecnie jedyną osobą zobowiązaną do utrzymywania K.. Przyjęcie przez rodzica zastępczego - A. S. obowiązku pieczy nad małoletnim powodem nie zobowiązuje jej do pokrywania kosztów jego utrzymania ani nie zwalnia z tego obowiązku rodzica, tj. M. J.. Natomiast jak wynika z art. 135 § 3 k.r.o. na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, świadczenie wychowawcze czy świadczenia rodzinne. Tak więc na obowiązek łożenia przez pozwanego na utrzymanie i wychowanie małoletniego powoda nie mają wpływu uzyskiwane przez A. S. świadczenia społeczne.

W związku z powyższym, należało zdaniem Sądu I instancji ustalić obowiązek alimentacyjny M. J. na rzecz jego małoletniego syna K. J. w kwocie po 1.000 złotych miesięcznie. Kwota ta jest adekwatna zarówno do usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, jak i do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. Wysokość świadczenia realizuje stanowi również realizację prawa dzieci do równej stopy życiowej z rodzicem.

W pozostałym zakresie w ocenie Sądu I instancji należało oddalić powództwo jako nieuzasadnione.

Zgodnie z zasadą przewidzianą w art. 98 k.p.c., z uwagi na uwzględnienie powództwa w 50%, na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 89 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623) Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa połowę kwoty tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu w wysokości 600 złotych oraz kwotę 3 złotych tytułem połowy opłaty kancelaryjnej za klauzulę wykonalności.

Stosując zasady słuszności, na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd I instancji nie obciążył strony powodowej nieuiszczonymi kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa, które przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Zgodnie z art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c, Sąd z urzędu nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności, gdyż zasądził alimenty w ratach płatnych po dniu wniesienia powództwa.

Apelację od wyroku wniósł pozwany.

Na zasadzie art. 367 § 1 i 2 k.p.c. zaskarżył powyższy wyrok w części zasądzającej od niego na rzecz małoletniego powoda alimenty w kwocie ponad 400,00 zł miesięcznie.

Wyrokowi w zaskarżonej części zarzucił rażące naruszenie przepisu art. 135 § 1 k.r.o. przez:

⚫

nieuzasadnione przyjęcie, że - jeżeli nawet potrzeby małoletniego powoda
w okolicznościach niniejszej sprawy Sąd określił na kwotę 1.000,00 zł miesięcznie, co jest kwotą absolutnie wystarczającą - to pozwany jest zobowiązany do płacenia na rzecz małoletniego alimentów w tej wysokości, mimo iż pobiera on po zmarłej matce rentę rodzinną w wysokości 882,56 zł miesięcznie, która winna być przeznaczona w całości na jego utrzymanie i wychowanie, a więc alimenty w kwocie 400,00 zł miesięcznie i pobierana przez małoletniego powoda renta w kwocie 882,56 zł miesięcznie - w łącznej kwocie 1.282,56 zł nie tylko zaspokajają w całości, ale przekraczają o prawie 300,00 zł jego usprawiedliwione potrzeby,

⚫

nieuzasadnione przyjęcie, że możliwości zarobkowe pozwanego wynoszą "niespełna 1.400 (...) netto miesięcznie", podczas gdy w rzeczywistości wynoszą one 1.100,00 (...) miesięcznie i z uwagi na ponoszone wydatki i koszty swojego utrzymania oraz konieczność spłacania dużego zadłużenia nie jest on w stanie płacić alimentów w wysokości wyższej niż 400,00 zł miesięcznie.

Podnosząc powyższe okoliczności wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w kwocie przekraczającej 400,00 zł miesięcznie.

W odpowiedzi na apelację przedstawicielka powoda podniosła, że Sąd Rejonowy zaniżył koszty utrzymania dorastającego powoda, mającego dodatkowo poważne problemy zdrowotne oraz że pozwany jest uprawniony do zagranicznego zasiłku rodzinnego, zatem ma wyższe dochody niż wzięte pod uwagę przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy dokonując oceny ustaleń i rozważań Sadu I instancji doszedł do przekonania, że po pierwsze ustalenie poczynione przez Sąd Rejonowy, iz koszty utrzymania małoletniego powoda zamykają sie w kwocie 1000 zł, jest dowolne. W ocenie Sądu II instancji kwota niezbędna na utrzymanie dziecka w wieku takim jak powód (około 13 lat) na rozsądnym poziomie wynosi około 1500 zł. Mając dodatkowo na uwadze szczególne okoliczności związane ze stanem zdrowia powoda trzeba przyjąc, że w tym przypadkau kwota ta jest wyższa i wynosi około 1700 zł. Przy tym zakres obowiązku alimentacyjnego obok potrzeb małoletniego (oszacowanych na powyższą kwotę) i mozliwości zarobkowych osoby zobowiązanej do alimentów (w tej kwestii ustalenia Sądu Rejonowego były poprawne,
a zarzuty skarzacego niezasadne, bowiem należy mieć na względzie mozliwości zarobkowe,
a nie faktycznie osiagane dochody) determinuje jescze jeden czynnik: ustalenie, czy osoba uprawniona dysponuje jescze innymi dochodami, innymi mozliwościami pokrycia swoich kosztów utrzymania. Stosownie biowiem do art. 133 § 1 kro, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Wynika z tego, że obowiązek alimentacyjny istnieje w takim zakresie, w jakim dziecko nie może utrzymać się z własnych dochodów. Jest to okoliczność, której Sąd I instancji nie wziął pod uwagę, i która słusznie została podniesiona w apelacji. Wśród świadczeń, które otrzymuje powód i rodzic zastępczy w związku z pełnieniem takiego obowiązku znajduje się renta rodzinna po matce powoda w kwocie ponad 800 zł. Nie może ulegać wątpliwości, że środki te winny być przeznaczone na utrzymanie małoletniego powoda, a więc w tym zakresie jest on w stanie sam zaspokajać swoje potrzeby, a skoro tak, to dosądzenie do tej kwoty alimentów wynoszących 800 zł daje ostatecznie kwotę prawie 1700 zł miesięcznie na utrzymanie uprawnionego. Należy przy tym zwrócić uwagę, że są to pierwsze alimenty ustalane i zasądzane dla powoda. Z wiekiem i ze zwiększaniem potrzeb te alimenty mogą być podwyższone.

Odnosząc się do uwag zawartych w odpowiedzi na apelację wskazać należy, że ani przed Sądem I instancji, ani przed Sądem Okręgowym nie przedstawiono wiarygodnego dowodu potwierdzającego, że świadczenie rodzinne zagraniczne, do których przedstawicielka powoda się odwołuje, pozwany rzeczywiście otrzymuje w H.. Sąd nie może natomiast budować rozstrzygnięcia tylko na założeniu, że świadczenie takie pozwany pobiera. Jeśli natomiast rzeczywiście tak jest i dochody pozwanego są przez to istotnie większe, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby wskazać to jako nową okoliczność i udowadniając ją w osobnym procesie wnieść o podwyższenie alimentów. Obecnie jednak Sąd Okręgowy nie ma podstaw do przyjęcia powyższego założenia oraz nie wie z urzędu, czy akurat w sytuacji, gdy dziecko jest w pieczy zastępczej w Polsce, to pozwanemu przysługuje w H. wspomniane świadczenie rodzinne. Powód nie przedstawił na to dowodu.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 386 § 1 kpc orzekł o zmianie zaskarżonego wyroku ustalając ostatecznie obowiązek alimentacyjny na obecnym etapie na kwotę 800 zł. W pozostałym zakresie powództwo i apelację oddalił. To spowodowało konieczność obniżenia opłaty od pozwu, którą winien uiścić pozwany. Powód z kolei nie został obciążony kosztami związanym z postępowaniem przed Sądem II instancji – na podstawie art. 102 kpc.