Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki (spr.)
Sędziowie	SSO Paweł Hochman SSO Alina Gąsior
Protokolant	Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Spółdzielni (...) (...)w O.

przeciwko J. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 21 października 2015 roku, sygn. akt I C 19/12

oddala apelację i zasądza od powoda Spółdzielni (...) (...) w O. na rzecz pozwanej J. B. kwotę 1.383,81 (jeden tysiąc trzysta osiemdziesiąt trzy 81/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Alina Gąsior

Sygn. akt II Ca 109/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 października 2015 r. Sąd Rejonowy w Opocznie cytuję, „1. zasądził od pozwanej J. B. na rzecz powódki Spółdzielni (...)w O.:

- kwotę 565,26 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 393,03 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty;

2. umorzył postępowanie w zakresie kwoty 831,53 złotych;

3. oddalił powództwo w pozostałej części;

4. zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 8.782,57 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu” – koniec cytatu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana J. B. jest właścicielką lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w O. przy ul. (...). W lokalu tym poza pozwaną zamieszkują także: jej córka A. P. i wnuki. Przebywa tu też zięć pozwanej.

Budynek, w którym mieszka pozwana, został oddany do eksploatacji w roku 1978. Jest to budynek trzykondygnacyjny, jednoklatkowy, składający się z 9 lokali.

Lokal nr (...) ma powierzchnię (...)m ² i usytuowany jest na pierwszym piętrze.

Rozliczenie kosztów zużycia ciepła w budynku odbywa się w oparciu o wskazania podzielników kosztów ogrzewania.

Wszystkie lokale w budynku są wyposażone w podzielniki kosztów c.o. W podzielniki nie są opomiarowane grzejniki w łazienkach.

Podzielniki O. zostały zainstalowane w lokalu pozwanej 22.09.1998 r.

Odczytami podzielników i rozliczaniem ciepła zajmuje się zewnętrzna firma (...) na podstawie umowy ze Spółdzielnią (...). W każdym budynku jest licznik ciepła.

Przed każdym rozliczeniem M. P. dokonuje sprawdzenia dokumentów źródłowych, w tym listy montażowej zawierającej dane grzejników, zapis odczytów podzielników i wszystkich informacji dostarczonych przez Spółdzielnię, tzn. kosztów centralnego ogrzewania, przedpłat wpłaconych przez użytkowników lokali oraz zasad rozliczeń zawartych w regulaminie.

Zainstalowane w lokalu pozwanej, jak i w całym budynku wyparkowe podzielniki kosztów ogrzewania zawierają kapilarę z heksanolem. Pomiar zużytego ciepła polega na obserwacji poziomu cieczy w kapilarze. Im więcej ciepła odda grzejnik w okresie rozliczeniowym, tym poziom cieczy w kapilarze będzie niższy. Tylna, aluminiowa część podzielnika, jest zawieszona na grzejniku w określonym miejscu. Kapilara, która służy do pomiaru dotyka bezpośrednio części tylnej podzielnika, jest sprzężona niejako z grzejnikiem. Kapilara kontrolna nie dotyka grzejnika i dodatkowo jest zakorkowana. Jest ona jedynie dodatkowym elementem podzielnika pozwalającym sprawdzić, czy odczyt w ubiegłym roku się odbył. Co roku następuje nie tylko wymiana kapilary, ale też zmiana koloru cieczy.

Podstawą całego systemu jest jednolity sposób prowadzenia pomiarów we wszystkich lokalach. Muszą być zamontowane takie same podzielniki, przyjęta jednolita metoda montażu i opracowany system współczynników ocennych, które pozwalają porównać wszystkie grzejniki dostępne na rynku.

Dobór skal jest sprawą M.. Skala jest dobrana na podstawie dokumentacji montażowej. Jeżeli grzejnik zamieniany jest na inny następuje także wymiana skali. Wymiana skali może nastąpić też w wyniku weryfikacji dokumentacji montażowej.

Podczas instalacji podzielników w przedmiotowym lokalu w 1998 r. na liście montażowej zapisano układ grzejników i pomieszczeń. Grzejnik w kuchni zapisano wówczas jako żeliwny grzejnik typu(...)Na żądanie użytkownika, w trakcie odczytu podzielników 13 stycznia 2011 r., została wykonana kontrolna lista montażowa. Na tej liście grzejnik w kuchni oznaczono jako grzejnik aluminiowy S., któremu od początku powinna być przypisana inna skala. Lista montażowa z 2011 r. ujawniła jeszcze jedną nieścisłość w postaci przesunięcia grzejników w stosunku do pomieszczeń na pierwszej liście montażowej.

W styczniu 2012 r. odczytu podzielników kosztów c.o. za 2011 r. w przedmiotowym lokalu dokonali pracownicy M.- S. F. i A. G..

Podzielniki były zaplombowane, nie było śladów naruszenia, uszkodzenia. Odczyty z prawej i lewej strony podzielnika zgadzały się. Na zlecenie firmy pracownicy wymienili skalę podzielnika.

Nie wszystkie lokale w budynku przy ul. (...) w O. są zamieszkałe przez cały rok, zwłaszcza w sezonie zimowym. W lokalu nr (...) na parterze, położonym bezpośrednio pod lokalem pozwanej, w analizowanym okresie nikt nie mieszkał.

Biegły sądowy do spraw ciepłownictwa M. P. (1) stwierdził, że w budynku przy ulicy (...) w O. podzielniki kosztów stosowane są w warunkach, w których nie powinny być stosowane do określania kosztów c.o. na poszczególne lokale, ze względu na niedostosowanie instalacji c.o. do obowiązujących wymogów prawa oraz przez brak danych do prawidłowego doboru współczynników oceny, niezbędnych do prawidłowych rozliczeń ciepła w budynku.

Regulamin rozliczeń ciepła, stosowany przez powódkę, nie zapewnia ponoszenia opłat za ciepło, zgodnie z zasadą zawartą w ustawie Prawo energetyczne, czyli w taki sposób, aby każdy płacił tylko za swoje zużycie ciepła.

Instalacja c.o. poprzez nieizolowane piony grzewcze, termozawory z regulacją poniżej minimalnej określonej w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2002 r., źle dobrane proporcje kosztów stałych i zmiennych, nie zapewniają rzetelnych rozliczeń ciepła w w/w budynku.

Rozliczenia ciepła w latach badanych dokonywane były przy błędnych przyporządkowaniach odczytów do grzejników, rozliczania ciepła dokonywano w lokalach bez odczytu, stosowano źle dobrany współczynnik położenia lokalu w bryle budynku. Stosowano wartości współczynników korekcyjnych nieuwzględnionych w Regulaminie.

W sezonie grzewczym 2010 r. część lokali w przedmiotowym budynku znacznie obniżyło wartość wykazywanych jednostek zużycia. Najmniejsze wskazanie zużycia wyniosło 2 jednostki dla lokalu nr (...), przy 142 jednostkach zużycia dla lokalu pozwanej. (...) własnych opomiarowanych źródeł ciepła odbywało się kosztem ogrzewania ciepłem przenikającym przez przegrody budowlane oraz z nieopomiarowanych pionów i łazienek.

Pomiar temperatur przegród budowlanych wykazał rozbieżności pomiędzy założeniami projektowymi ogrzewania poszczególnych części wspólnych budynku. Klatka schodowa i piwnica budynku są ogrzewane ponad dwukrotnie więcej niż jest to wymagane i potrzebne. Występuje duże niezarejestrowane przenikanie ciepła przez przegrody budowlane.

Aprobata techniczna (...)ważna była do 30.11.2002 r. M. nie przedstawiła wydania przedłużenia tej aprobaty, tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia, że podzielniki O. w okresie spornym były dopuszczone przez (...)do stosowania w budownictwie.

W związku z powyższymi uwagami, rozliczenie ciepła dla lokalu nr (...) przy ul. (...) w O. powinno być dokonane metodą średniego kosztu ogrzewania powierzchni, wyliczone z faktur zakupu ciepła przedstawionych przez Spółdzielnię. Tak więc koszty ciepła w sezonie grzewczym 2010 r. powinny wynosić 2.827,50 zł, a w sezonie grzewczym 2011 r. - 2.523,73 zł.

Aby dobrze policzyć wartość ciepła w danym lokalu, muszą być dobre odczyty podzielników z całego budynku.

Przez cały sezon grzewczy konieczna jest wymiana powietrza przez otwieranie okien.

Biegły dokonał wyliczenia kosztów ogrzewania lokalu przy założeniu, że grzejniki pobierają cały czas ciepło do maksymalnej temperatury 24°C i wartość nigdy nie była adekwatna do wyliczenia kosztów ogrzewania dochodzonych przez powódkę. Lokal nie mógł zużyć tyle ciepła nawet przy wariancie maksymalnym.

Na poczet opłat za ogrzewanie pozwana uiściła zaliczkowo: - za rok 2010 - kwotę 2.262,24 zł, - za rok 2011 - kwotę 2.184,00 zł.

Całkowite koszty ogrzewania, wyliczone przez M. P. i przedstawione pozwanej do zapłaty przez S. stanowiły kwoty: za rok 2010 – 6499,80 zł, za rok 2011 – 3411,36 zł.

W lokalu pozwanej nie ma zainstalowanego wodomierza. Na poczet zimnej wody powódka zobowiązana jest uiszczać comiesięczne opłaty w wysokości ustalonej ryczałtowo.

W okresie od stycznia 2013 r. opłaty za lokal wynosiły łącznie 507,13 zł miesięcznie. Na podstawie Uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni (...)w O. (...)z dnia 28.08.2012 r. uległa podwyższeniu stawka opłaty eksploatacyjnej.

Pozwana za okres od stycznia do maja 2013 r. uiszczała opłaty w starej wysokości, tj. po 496,47 zł miesięcznie.

Poczynienie ustaleń w tym przedmiocie wymagało zasięgnięcia wiedzy specjalnej, dlatego Sąd Rejonowy skierował sprawę do rozpoznania w trybie zwykłym i dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw ciepłownictwa.

W sprawie opiniowało kolejno trzech biegłych z tej dziedziny. Sąd Rejonowy w swoich ustaleniach oparł się na wnioskach przedstawionych w opinii głównej i uzupełniających biegłego sądowego M. P. (1). Opinia biegłego jest bardzo szczegółowa, dogłębna, precyzyjna, poparta wieloma analizami i wyliczeniami.

Sąd pominął opinię biegłego J. W., gdyż nie wyjaśnia ona istotnych dla sprawy zużycia ciepła przez przedmiotowy budynek i lokal pozwanej kwestii. Biegły podszedł do problemu w sposób bardzo powierzchowny, nie przedstawił żadnych badań, obliczeń, na których oparł swoje twierdzenia. Nie poczynił istotnych ustaleń faktycznych i nie uzasadnił dostatecznie końcowych wniosków opinii. Pozostawił także bez rzeczowej odpowiedzi zarzuty i pytania pozwanej do opinii. Jak ostatecznie przyznał w ustnej opinii uzupełniającej, swoje wnioski oparł na wskazaniach podzielników, przy przyjęciu za informacją uzyskaną od M., że były one sprawne. Takie podejście do problemu czyni opinię niezupełną, a formułowane przez biegłego wnioski w dużej mierze nieuprawnione, a wręcz gołosłowne. Stwierdzenie biegłego w ustnej opinii, że jego „osobiście nie dziwi, że aż taki procent zużycia energii w lokalu przypada na zużycie jej w całym bloku”, przy braku czynności badawczych i ustalenia przyczyn takiej sytuacji, podważa walor rzetelności opinii.

Sąd Rejonowy nie uwzględnił także przy ustaleniach opinii biegłego J. Z., gdyż opinia pomija szereg istotnych ustaleń i obliczeń, co przyznał sam biegły. Istnieją sprzeczności pomiędzy wnioskami opinii pisemnej i opinii uzupełniającej w kluczowych dla sprawy kwestiach, jak chociażby odnośnie wpływu prawidłowego dobrania skali podzielnika do rozmiaru grzejnika na prawidłowość wskazań podzielnika, a tym samym wpływu celowej lub przypadkowej zmiany skali podzielnika na jego wskazania. Biegły formułuje tezę, że fizycznie jest możliwa sytuacja, gdzie jedno mieszkanie zużywa tyle energii cieplnej, co osiem pozostałych mieszkań. Jak wynika jednak z uzasadnienia biegłego do tego zagadnienia, taką sytuację dopuszcza on przy założeniu nieprawidłowej gospodarki cieplnej w sąsiednich lokalach. Jednocześnie biegły przyznaje, że uzasadnienie jego tezy na drodze obliczeniowej jest trudne i kosztowne i takich obliczeń nie przedstawia. W opinii uzupełniającej stwierdza natomiast: „Z mojego doświadczenia i praktyki nie wydaje mi się racjonalne, aby jeden z lokatorów pokrywał koszty ogrzewania w tak znaczącym stopniu”.

Powyższe uwagi skutkowały przyjęciem przez Sąd Rejonowy, że opinia nie jest zupełna i nie może stanowić o prawidłowości dokonanego przez Spółdzielnię rozliczenia kosztów ogrzewania lokalu pozwanej w spornych okresach.

Zgodnie z Regulaminem ostateczne rozliczenie kosztów centralnego ogrzewania za dany rok w budynkach wyposażonych w podzielniki kosztów c.o. zasilanych energią cieplną z własnego źródła, następuje po dokonaniu odczytów podzielników kosztów ciepła w lokalach opomiarowanych i sporządzeniu rocznego rozliczenia energii cieplnej indywidualnie w każdym z lokali.

Przedmiotowy Regulamin nie przewiduje alternatywnej metody rozliczania opłat za ciepło dla lokali według ich powierzchni lub kubatury, co stanowi uchybienie przepisom prawa (art. 45 a ust. 8 i 12 ustawy z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne; t. j. Dz. U. Z 2012 r. , poz. 1059). Z artykułu 45 a ust. 12 wprost wynika, że w przypadku stosowania w budynku wielolokalowym metody wykorzystującej wskazania urządzeń wskaźnikowych nie będących przyrządami pomiarowymi (a do takich należą podzielniki kosztów ogrzewania), regulamin rozliczeń powinien dopuszczać możliwość zamiennego rozliczania opłat za ciepło dla lokali mieszkalnych lub użytkowych na podstawie ich powierzchni lub kubatury oraz określać warunki stosowania zamiennego rozliczenia.

Prawo energetyczne w art. 45 a ust. 4 zd. 2 stanowi, że wysokość opłat powinna być ustalana w taki sposób , aby zapewniała wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła.

Zastosowany przez powódkę regulamin rozliczeń ciepła nie zapewniał ponoszenia opłat za ciepło zgodnie z zasadą zawartą w ustawie Prawo energetyczne, czyli w taki sposób, aby każdy płacił tylko za swoje zużycie ciepła.

Spółdzielnia wprowadzając rozliczenie ciepła metodą podzielników przyjmuje podział całkowitych kosztów c.o. na koszty stałe - 35% i koszty zmienne - 65%. Według biegłego koszty te powinny być odwrócone. Obecnie przyjęty i zastosowany system M. (...) nie pozwala bowiem na właściwe oszacowanie rzeczywistych kosztów ogrzewania w sytuacji, gdy część lokatorów nie mieszka w swoich mieszkaniach lub nie chce korzystać z normalnego ogrzewania.

Sąd Rejonowy oddalił wnioski dowodowe z zeznań świadków, gdyż okoliczności na jakie mieliby zeznawać świadkowie wymagały wiedzy specjalnej i były przedmiotem opiniowania. Dowodzenie zaś, że pozwana dokonywała w pełnej wysokości i terminowo opłat za mieszkanie, powinno nastąpić za pomocą dowodów wpłat (poleceń przelewów, kwitów kasowych), a nie zeznaniami świadka M. P. (2), który we wcześniejszych zeznaniach nie deklarował nawet stałego zamieszkiwania w tym lokalu.

Podczas rozliczania mediów w budynku przy ulicy (...) w O. w spornym okresie, Spółdzielnia nie spełniła szeregu wymogów wymaganych przez ustawę z 7.07.1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409), a zwłaszcza Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690), o czym szczegółowo pisze w swej opinii biegły (k. 1014 - 1017 akt sprawy). Spółdzielnia wprowadzając w 2010 r. Regulamin powinna dokonać oceny, czy stan techniczny budynku i urządzenia instalacji cieplnej zapewniają możliwość rzetelnego rozliczania kosztów zużycia ciepła przy zastosowaniu podzielników kosztów c.o. Brak chociażby wymiany głowic termostatycznych na takie, które zapewniają, w myśl przytoczonego wyżej rozporządzenia, zachowanie prawidłowej eksploatacji pomieszczeń, przy jednoczesnym braku w treści Regulaminu zapisu o minimalnej temperaturze wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych (§ 134 ust. 6 Rozporządzenia z dnia 12.04.2002 r.) , doprowadził do zachowań patologicznych, działających na szkodę budynku i jego mieszkańców, zwłaszcza przy takich proporcjach kosztów stałych i zmiennych określonych w Regulaminie.

Pełnomocnik powódki podniósł, że uchwała Rady Nadzorczej Spółdzielni z dnia 25.08.2010 r. nie została uchylona ani zmieniona w postępowaniu wewnatrzspółdzielczym ani sądowym i rozliczenie zużycia ciepła nastąpiło zgodnie z obowiązującym wówczas Regulaminem. Ta „zgodność” sprowadza się w istocie do czysto rachunkowego podejścia, opartego na wskazaniach podzielników. Samych wskazań na kapilarze biegły M. P. (1) nie kwestionował. Podnosił natomiast konsekwentnie, że rozliczenie opłat na poszczególne lokale tak, by odpowiadały rzeczywistemu zużyciu ciepła, nie może opierać się wyłącznie na wskazaniach samych podzielników kosztów c.o. Podzielnik nie jest urządzeniem pomiarowym, a wykazane za jego pomocą zużycie ciepła nie jest fizyczną wartością podaną w GJ czy kWh. Wartość jednostki ciepła wykazana przez podzielnik jest określana dopiero przez prawidłowe przeliczenie jej przez odpowiednie współczynniki określające parametry grzejnika i sposób określający sprzężne podzielnika z grzejnikiem, współczynnik określający położenie lokalu w bryle bloku i odniesienie tej wartości do całości zużycia w węźle cieplnym określa nam kwoty opłat za c.o. poszczególnych lokali. Niedopuszczalne jest zatem określanie zużycia ciepła poszczególnych mieszkań i ich kwot opłat za c.o. wynikłych z rozliczenia, bez przyjrzenia się rozliczeniom całego węzła cieplnego, a w szczególności zużycia innych lokali i wszystkim parametrom warunkującym poszczególne zużycia wykazane przez każdy z podzielników.

Ciepło metodą podzielników kosztów można rozliczać rzetelnie jedynie wówczas, gdy każdy z elementów systemu rozliczeń działa prawidłowo. Tymczasem w systemie rozliczania ciepła, stosowanym przez powodową Spółdzielnię w spornych okresach grzewczych, biegły stwierdził liczne wady i niedociągnięcia, m. in. błędnie dobrane współczynniki określające parametry grzejników nie tylko w lokalu pozwanej, błędne przyporządkowanie odczytów do grzejników, rozliczanie ciepła w lokalach bez odczytu, stosowanie źle dobranych współczynników położenia lokalu w bryle budynku.

Biegły ustalił, że współczynniki położenia lokalu w bryle budynku, stanowiące załącznik nr 1 do Regulaminu rozliczeń, nie spełniają funkcji przypisanych im w ustawie. Brak jest danych do prawidłowego doboru współczynników oceny, niezbędnych do prawidłowych rozliczeń ciepła w budynku

Wszystkie szczegółowo opisane przez biegłego nieprawidłowości w działaniu systemu rozliczania ciepła w bloku przy ulicy (...) w O., doprowadziły do sytuacji, że pozwana została obciążona także kosztami ciepła zużytego przez użytkowników innych lokali. Rachunek za ogrzewanie za 2010 r. wystawiony za lokal pozwanej przewyższa wielokrotnie możliwości poboru ciepła przez ten lokal. Według wyliczeń biegłego, lokal nie mógł zużyć tyle ciepła nawet przy przyjęciu wariantu, że grzejniki cały czas pobierały ciepło do maksymalnej temperatury. Sąd Rejonowy podzielił stanowisko biegłego, że wyliczone dla lokalu koszty ciepła przekraczają granicę możliwości emisji ciepła w lokalu i tym samym zdrowego rozsądku.

Powódka, dysponując danymi z odczytów podzielników z wszystkich lokali, powinna przeanalizować realne możliwości poboru ciepła w poszczególnych lokalach, a nie doszukiwać się przyczyn takiego stanu rzeczy w gołosłownych twierdzeniach o nadmiernym wietrzeniu mieszkania przez pozwaną.

Biegły, zwrócił uwagę na okoliczność, że rozliczenie kosztów c.o. wykazane przez podzielniki kosztów, nie powinno przekroczyć 25% ponad szacowane zużycie przy przyjęciu rozliczenia według powierzchni. W przeciwnym wypadku rozliczanie z podzielników kosztów traci wiarygodność rzetelności rozliczeń (według (...) (...)) z 1996 r. - w opinii k. 560, 1008 akt sprawy).

Mając na uwadze podniesione wyżej okoliczności oraz pozostałe ustalenia dokonane przez biegłego w opinii głównej i uzupełniających, Sąd Rejonowy przychylił się do stanowiska biegłego M. P. (1), że rozliczenie ciepła dla lokalu nr (...) przy ulicy (...) w O. powinno być dokonane metodą powierzchniową, możliwą do obliczenia i dopuszczoną prawem.

Tak więc koszty ciepła w sezonie grzewczym 2010 r. powinny wynosić 2.827,50 zł. Pozwana wpłaciła zaliczkowo kwotę 2.262,24 zł. Do zapłaty pozostaje zatem kwota 565,26zł.

Koszty ciepła w sezonie grzewczym 2011 r. powinny wynosić 2.523,73 zł. Pozwana wpłaciła zaliczkowo kwotę 2.184,00 zł. Do zapłaty pozostaje zatem kwota 339,73 zł.

Z pozostałych należności dochodzonych w pozwie Sąd Rejonowy w oparciu o przedłożone dokumenty ustalił, że w okresie objętym żądaniem, tj. od stycznia do maja 2013r. pozwana uiszczała co miesiąc opłaty w wysokości niższej o 10,66 zł od obowiązujących stawek. Dało to łączną kwotę 53,30 zł i tę kwotę roszczenia zasądził. Sąd Rejonowy nie uwzględnił żądania co do kwoty 6 zł (różnica z tytułu niedopłaty czynszu za luty 2012 r.), gdyż okres ten nie był objęty żądaniem pozwu, nie był ujęty w załączonej do pozwu kartotece i roszczenie nie zostało udowodnione. Sąd Rejonowy nie uwzględnił także żądania zasądzenia kwoty 165,57 zł „odpowiadającej odsetkom liczonym od zadłużenia” , gdyż przy tak sformułowanym roszczeniu, bez podania od jakich kwot i za jakie okresy odsetki zostały obliczone, niemożliwa jest weryfikacja prawidłowości ich wyliczenia.

Jako nieudowodnione Sąd Rejonowy oddalił także żądanie w zakresie kwoty 165,57 zł z tytułu rozliczenia wody i śmieci za 2012 r. Powódka nie przedstawiła wyliczenia powyższych należności, pomimo kwestionowania tej pozycji przez pozwaną. Z analizy akt sprawy wynika, że w budynku był problem, sygnalizowany także przez innych lokatorów, z dopłatami za niedomiar wody.

Reasumując, z kwoty roszczenia dochodzonej pierwszym pozwem z dnia 21.09.2011r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 565,26 zł, a z kwoty żądania dochodzonej pozwem z dnia 24.06.2013 r. - kwotę 393,03 zł (339,73 zł+ 53,30 zł). W pozostałej części Sąd Rejonowy oddalił powództwa jako niezasadne i nieudowodnione.

Na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w zakresie kwoty cofniętego powództwa.

O odsetkach orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 455 k.c., a o kosztach proces na podstawie art. 100 k.p.c., stosując zasadę stosunkowego ich rozdzielenia.

Powódka przegrała proces w 81% (uwzględniono 19% jej roszczeń), a zatem obciążają ją koszty procesu w kwocie 12.463,43 zł (81% od kwoty 15.386,95 zł). Faktycznie poniosła koszty w kwocie 3.680,86 zł, stąd różnicę w kwocie 8.782,57 zł Sąd Rejonowy zasądził od niej na rzecz pozwanej tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powódki zaskarżając go w części oddalającej powództwo tj. w zakresie pkt 3, oraz w części orzekającej o kosztach procesu tj. w zakresie pkt 4. Apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. wskutek przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów poprzez bezpodstawne pominięcie dowodu z opinii biegłego dr. inż. J. W. oraz opinii biegłego dr. inż. J. Z. i wniosków z nich płynących mówiących o prawidłowym rozliczeniu kosztów c.o. przez powódkę, przy jednoczesnym uznaniu za rzetelną opinii biegłego (...) M. P. (1), pomimo wykazania jej licznych uchybień, błędów i stronniczości wynikającej z powszechnie głoszonych przez biegłego tez przeciwko stosowaniu podzielników kosztów przy rozliczaniu kosztów centralnego ogrzewania, co skutkowało błędnym uznaniem, że dokonane przez powódkę rozliczenie kosztów c.o. i Regulamin rozliczenia ciepła nie zapewnia obowiązku ponoszenia opłat za ciepło, zgodnie z zasadami zawartymi w Ustawie Prawo Energetyczne,

II.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 217 § 1, 227 w zw. z 278 k.p.c. wskutek oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, mimo wykazania że biegły (...) M. P. (1) nie odpowiedział na zadane przez Sąd pytania a ponadto podważone zostały jego obliczenia i tezy płynące z opinii,

III.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wadliwej ocenie materiału dowodowego prowadzącej do nieprawidłowego ustalenia, że powód nie wykazał zasadności roszczenia w zakresie opłat za dostarczanie wody, w sytuacji gdy bezspornym było, iż pozwana nie uregulowała opłat za dostarczanie wody a naliczenie opłat w zakresie kosztów dostawy wody z uwagi na odmowę przez pozwaną zainstalowania wodomierzy zostało dokonane przy zastosowaniu iloczynu ryczałtowej stawki i ilości osób zamieszkałych w lokalu,

IV.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wadliwej ocenie materiału dowodowego prowadzącej do nieprawidłowego ustalenia, że nie ma możliwości wykazania roszczenia o odsetki za opóźnienie, w sytuacji gdy załączone do pozwu i pism procesowych dokumenty w postaci kartoteki naliczeń w sposób przejrzysty prezentują sposób obliczania odsetek za opóźnienie w wysokości ustawowej.

Mając powyższe na uwadze apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, tj. zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki ponad zasądzoną w pkt 1 wyroku kwotę kwoty 3672,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty i kwoty 1244,10 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty, ewentualnie wnoszę o uchylenie wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie. Ponadto apelujący wnosił o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanej wnosił o oddalenie apelacji powoda w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja nie jest uzasadniona.

Podniesione w apelacji zarzuty dotyczące obrazy przez Sąd I instancji przepisów prawa procesowego w ocenie Sądu Okręgowego nie są uzasadnione. Wbrew twierdzeniom apelującego Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie zgodnie z obowiązującymi przepisami przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe oraz ustalił stan faktyczny i uzasadnił rozstrzygnięcie.

Spór w sprawie sprowadza się do ustalenia, czy zastosowana przez stronę powodową metoda rozliczania zużytego ciepła w lokalach położonych w O. przy ul. (...), w tym w lokalu nr (...) oparta na wskazaniach podzielników kosztów centralnego ogrzewania jest metodą prawidłową. Z tego to powodu poczynienie ustaleń faktycznych wymagało zasięgnięcia wiadomości specjalnych tj. opinii biegłego z zakresu ciepłownictwa.

W sprawie opinie wydało aż trzech biegłych z tej specjalności i wszystkie te opinie były przedmiotem oceny sądu meriti. Tenże Sąd Rejonowy wskazał w swym uzasadnieniu przyczyny, dla których to pominął opinie biegłych W. i Z. korzystne dla strony powodowej.

Sąd Okręgowy odnosząc się do pierwszego zarzutu apelacji nie może podzielić trafności argumentów strony powodowej. Stwierdzić należy, że przeprowadzona przez Sąd Rejonowy ocena opinii opracowanych przez w/w biegłych jest prawidłowa.

W ocenie Sądu II instancji trafnie zauważa w odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanej, że opinia biegłego W. jest lakoniczna, nie poparta żadnymi badaniami, ani też obliczeniami. Biegły ten oparł się wyłącznie na wskazaniach podzielników zainstalowanych w budynku oraz informacjach od firmy (...), która instalowała podzielniki i rozliczała zużyte ciepło, przy założeniu przez niego, iż były one sprawne. Tymczasem w sprawie zostało udowodnione , że zainstalowane podzielniki przez M. nie posiadały aprobaty technicznej zgodności z P. (...). Aprobata techniczna była bowiem ważna do dnia 30 listopada 2002 r., co oznacza, że te podzielniki nie powinny być stosowane. Tenże biegły na rozprawie przyznał, że jego opinia nie jest pełna, albowiem nie jest on w stanie przeprowadzić koniecznych badań, gdyż nie dysponuje stosowną aparaturą. Wobec powyższego zasadnie Sąd Rejonowy uznał, że taka opinia jest niezupełna, a zawarte w niej wnioski nieuprawnione.

Także opinia biegłego Z. nie jest przydana, albowiem pomija szereg istotnych ustaleń i obliczeń, co sam biegły przed Sądem potwierdził. Biegły ten dostrzegł, że nieodpowiednio dobrana do grzejnika skala może mieć wpływ na wskazania podzielnika do niego przymocowanego, ale nie dokonał sprawdzenia, czy skale na grzejnikach są zainstalowane prawidłowe. Wreszcie biegły ten dopuścił tezę, ze fizycznie jest możliwa sytuacja, kiedy jedno mieszkanie zużywa tyle energii cieplnej, co osiem pozostałych w budynku, ale przy założeniu nieprawidłowej gospodarki cieplnej w sąsiednich lokalach. Jednakże jak wyjaśnił, uzasadnienie tej tezy jest trudne, kosztowne i takowych obliczeń nie przedstawił. Tak więc i ta opinia zdaniem Sądu Okręgowego zasadnie została przez Sąd I instancji uznana za nieprzydatną do czynienia ustaleń faktycznych w oparciu o jej wnioski.

Sąd II instancji podziela ustalenie Sądu Rejonowego oparte na wnioskach zawartych w opinii biegłego P.. Opinia opracowana przez tego biegłego jest bardzo szczegółowa, precyzyjna, poparta wieloma analizami i wyliczeniami. Biegły P. stwierdził, że system rozliczeń stosowany przez powodową Spółdzielnię nie funkcjonuje prawidłowo. Występują nieprawidłowości, a mianowicie: błędnie dobrane współczynniki określające parametry grzejników, błędne przyporządkowanie odczytów do grzejników, rozliczanie ciepła w lokalach bez odczytu, stosowanie źle dobranych współczynników położenia lokalu w bryle budynku, stosowanie podzielników nie posiadających ważnej aprobaty technicznej, stosowanie nieprawidłowych termostatów grzejnikowych, nieizolowane piony grzewcze, temperatura na klatce schodowej i w piwnicy dwukrotnie przekraczała wartości normowe na skutek przenikania ciepła z przyległych lokali.

Przeprowadzone przez biegłego wyliczenie wykazało, że lokal pozwanej nie mógł zużyć tyle ciepła nawet przy przyjęciu wariantu, kiedy grzejniki pobierały ciepło do maksymalnej temperatury ( ponad trzykrotnie więcej ).

Przeprowadzone przez Sąd Rejonowy postępowanie dowodowe wykazało, że także regulamin rozliczania kosztów centralnego ogrzewania obowiązujący w powodowej spółdzielni jest wadliwy.

W ocenie Sądu Okręgowego opinia biegłego P. jest zupełna, zrozumiała, jasna, wyjaśnia wreszcie wszystkie istotne kwestie. Wbrew zarzutowi apelującego biegły P. odniósł się także do zarzutów strony powodowej, co znajduje potwierdzenie w opinii uzupełniającej pisemnej oraz ustnej.

Nie może strona powodowa podnosić pod adresem biegłego zarzutu „tendencyjności”. Krytyczne wypowiedzi biegłego o stosowanej dotychczas przez stronę powodową metody rozliczeń ciepła w oparciu o podzielniki z uwagi na stwierdzone nieprawidłowości, nie mogą go dyskredytować jako obiektywnego biegłego.

Nieprawidłowości w rozliczeniach ciepła między innymi przez spółdzielnie mieszkaniowe została dostrzeżone także przez ustawodawcę, co znalazło potwierdzenie w uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy Prawo energetyczne – druk sejmowy nr 3135 z dnia 22.07.2004 r., na co trafnie zwrócił uwagę pełnomocnik strony pozwanej.

Zasadnie Sąd Rejonowy podniósł, że przepis art. 45 a ust. 8 i 12 ustawy z dnia 10.04.1997r., - Prawo energetyczne stanowi, że w przypadku stosowania w budynku wielolokalowym metody wykorzystującej wskazania urządzeń wskaźnikowych nie będących przyrządami pomiarowymi (a do takich należą podzielniki kosztów ogrzewania), regulamin rozliczeń powinien dopuszczać możliwość zamiennego rozliczania opłat za ciepło dla lokali mieszkalnych lub użytkowych na podstawie ich powierzchni lub kubatury oraz określać warunki stosowania zamiennego rozliczenia.

Prawo energetyczne w art. 45 a ust. 4 zd. 2 stanowi, że wysokość opłat powinna być ustalana w taki sposób , aby zapewniała wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła.

Tymczasem zastosowany przez powódkę regulamin rozliczeń ciepła nie zapewniał ponoszenia opłat za ciepło zgodnie z zasadą zawartą w ustawie Prawo energetyczne. Skoro w/w regulamin Spółdzielni nie przewiduje zamiennej metody rozliczenia, to jest sprzeczny z ustawą Prawo energetyczne.

Zdaniem Sądu II instancji zasadnie oddalono wniosek strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu ciepłownictwa. Jak to wyżej podniesiono biegły P. w swej opinii głównej oraz uzupełniających ( pisemnej i ustnej) wyjaśnił wszystkie kwestie w tym te podnoszone przez stronę powodową. Strona powodowa nie może domagać się opinii kolejnego biegłego jedynie ze względu, ze opinia dotychczas sporządzone jest niekorzystna dla strony – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.11.2012 r., w sprawie I UK 411/12 ).

Nie ma racji autor apelacji, kiedy zarzuca Sądowi Rejonowemu, że nieprawidłowo ustalił, że strona powodowa nie udowodniła żądania, co do wody i śmieci za rok 2012. Jak wynika z akt sprawy strona powodowa nie przedstawiła wyliczenia należności. W budynku był problem sygnalizowany przez innych lokatorów w związku z tzw. niedomiarem wody. Jak ustalił biegły strona powodowa dążyła do obciążenia powódki kosztami zużycia wody w ilości odpowiadającej połowie jej zużycia w całym budynku, w sytuacji kiedy w jednym z lokali ciekła woda z wadliwie działającej spłuczki.

Zasadnie w ocenie Sądu Okręgowego oddalono roszczenie powódki co do odsetek ustawowych, gdyż roszczenie to nie zostało sprecyzowane. Nie zostało wykazane jakiego dotyczy okresu oraz od jakiej kwoty zostały naliczone. Przypomnieć należy, że ciężar dowodu stosownie do treści art. 6 k.c. obciąża stronę, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Ponieważ zarzuty apelacji nie są zasadne, dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jej wynik, to jest na podstawie art.98 k.p.c.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Alina Gąsior