Treść orzeczenia II Ca 156/18 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

II Ca 156/18 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim z 2018-09-17

Sygn. akt II Ca 156/18

POSTANOWIENIE

Dnia 17 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

Sędziowie:

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman (spr.)

Protokolant:

st.sekr.sądowy Anna Owczarska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 września 2018 roku

sprawy z wniosku P. N. (1)

z udziałem I. R. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji obu stron

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 18 grudnia 2017 roku, sygn. akt I Ns 1082/14

postanawia:

1. z apelacji wnioskodawcy i uczestniczki postępowania, zmienić zaskarżone postanowienie w punktach:

-: I w ten sposób, że dodatkowo ustalić w podpunkcie „i”, iż w skład majątku dorobkowego stron wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) położone na czwartym piętrze w domu pod nr (...) przy ul. (...) w Ł., dla którego to prawa w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieście w Łodzi XVI Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta (...) o wartości 490.000 złotych, oraz w podpunkcie „j”, że w skład majątku dorobkowego stron wchodzi nakład z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki postępowania I. R. (1) - nieruchomość położoną, w K. stanowiącą działkę gruntu o numerze działki (...) o wartości 129.800 (sto dwadzieścia dziewięć tysięcy osiemset) złotych,
-: (...) w ten sposób, że dodać punkt pięć, w którym wskazane wyżej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy P. N. (1), oraz punkt sześć, w którym nakład z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki – nieruchomość położoną w K. przyznać na wyłączną własność uczestniczki I. R. (1),
-: (...) w ten sposób, że zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kwotę 36.216,25 (trzydzieści sześć tysięcy dwieście szesnaście, 25/100) złotych,

2. oddalić apelację wnioskodawcy i uczestniczki postępowania w pozostałym zakresie,

3. ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w postępowaniu odwoławczym.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 156/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, po rozpoznaniu sprawy z wniosku P. N. (1) z udziałem I. R. (1) o podział majątku wspólnego postanowił:

I. ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy P. N. (1) i I. R. (1) wchodzi prawo własności ruchomości – przedmiotów urządzenia domowego w postaci:

a) telewizora 42 cale o wartości 200 złotych,

b) telewizora 16 cali o wartości 100 złotych,

c) skórzanej kanapy o wartości 400 złotych,

d) drewnianego łóżka o wartości 200 złotych,

e) surogat prawa własności pojazdu mechanicznego marki D. (...) z 2006r. o nr rej. (...) o wartości 36.000 złotych, w dniu 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej;

f) środki zgromadzone na rachunkach bankowych w dniu 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej:

- w (...) S.A. w W. w wysokości 93.327,70 złotych,

- w Bank (...) S.A. w W. w wysokości łącznie 2.725,53 złotych,

g) jednostki rozrachunkowe na koncie wnioskodawcy P. N. (1) w OFE N. N. w ilości 597,5281 o wartości 16.581,40 złotych na dzień 3 września 2008r.;

h) jednostki rozrachunkowe na koncie uczestniczki I. R. (1) w OFE (...) w ilości 214,3657 o wartości 6.924,01 złotych na dzień 3 września 2008r.;

II. ustalić, że powyższe składniki opisane w punkcie I (pierwszym) postanowienia wyczerpują majątek wspólny stron;

III. ustalić, że udziały stron w majątku wspólnym są równe;

IV. dokonać podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że:

1. prawo własności opisanych w punkcie I. (pierwszym) ppkt od a) do d) postanowienia przedmiotów – ruchomości przyznać na wyłączną własność uczestniczki I. R. (1);

2. połowę liczby jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na indywidualnym koncie wnioskodawcy P. N. (1) w OFE N. N. w łącznej ilości 597,5281 o wartości 16.581,40 złotych na dzień 3 września 2008 r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron, opisanych w pkt pkt I. (pierwszym) ppkt g) postanowienia, przyznać na wyłączną własność uczestniczki I. R. (1), dokonując ich przeksięgowania na rachunek uczestniczki I. R. (1) w OFE (...);

3. połowę liczby jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na indywidualnym koncie uczestniczki I. R. (1) w OFE (...) w łącznej ilości 214,3657 o wartości 6.924,01 złotych na dzień 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron, opisanych w pkt I. (pierwszym) ppkt h) postanowienia, przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy P. N. (1), dokonując ich przeksięgowania na rachunek wnioskodawcy w OFE N. N.;

4. środki zgromadzone na rachunkach bankowych w dniu 3 września 2008 r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron, opisane w pkt I. (pierwszym) ppkt f) postanowienia, przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy P. N. (1);

V. zasądzić od uczestniczki I. R. (1) na rzecz wnioskodawcy P. N. (1) kwotę 76.973,39 zł., płatną w terminie trzech miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, tytułem spłaty w związku z dokonanym w punkcie IV (czwartym) postanowienia podziałem majątku wspólnego stron i wzajemnego rozliczeniem stron w zakresie zgromadzonych środków finansowych na rachunkach bankowych w dniu 3 września 2008 r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron oraz nakładów stron z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki;

VI. oddalić wniosek w pozostałej części;

VII. zasądzić od uczestniczki I. R. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem połowy opłaty od wniosku;

VIII. ustalić, że w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, w tym koszty zastępstwa procesowego;

IX. w pozostałym zakresie, na podstawie art. 108 zd. II k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., rozstrzygnąć, że wydatki poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w związku z pozyskaniem dokumentacji od banków oraz wynagrodzeniem powołanych w sprawie biegłych zostaną szczegółowo rozliczone przez Referendarza sądowego po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia zgodnie z opisaną w art. 520 § 1 k.p.c. zasadą ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego w zw. z art. 83. ust. 1 i 2 u.k.s.c.

Podstawę powyższego orzeczenia stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji:

Wnioskodawca P. N. (1) i uczestniczka I. R. (1) zawarli związek małżeński w dniu 31 grudnia 2004 r.

W dniu 3 września 2008 r. wnioskodawca i uczestniczka zawarli umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej.

Do czasu zawarcia ww. umowy wnioskodawca i uczestniczka nie zawierali innych małżeńskich umów majątkowych.

W dniu 4 sierpnia 1995 r. uczestniczka kupiła lokal mieszkalny położony w Ł. przy ulicy (...).

W dniu 27 marca 2003 r. wnioskodawca kupił od K. K. (1) lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na I piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 66.500 zł.

W dniu 26 stycznia 2006 r. wnioskodawca i uczestniczka kupili od M. W., K. W., B. W. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), znajdującego się na IV piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 255.000 zł.

W dniu 6 marca 2006 r. wnioskodawca sprzedał M. S. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na I piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 130.000 zł.

W dniu 31 maja 2006 r. wnioskodawca i uczestniczka kupili od N. K. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na V piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 43.000 zł.

W dniu 14 września 2006 r. wnioskodawca i uczestniczka sprzedali A. K. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na V piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 100.000 zł.

W dniu 27 września 2006 r. wnioskodawca i uczestniczka kupili od H. i A. małżonków P. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), usytuowany na IV piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 76.000 zł.

W dniu 18 kwietnia 2007 r. wnioskodawca i uczestniczka sprzedali M. J. i A. P. (1) lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), usytuowany na IV piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 205.000 zł.

W dniu 26 kwietnia 2007 r. wnioskodawca kupił od P. M. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na parterze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 150.000,00 zł. P. N. (1) oświadczył, że nabycia dokonuje do wspólności ustawowej, w której pozostaje z I. R. (1).

W dniu 20 listopada 2007 r. wnioskodawca i uczestniczka sprzedali P. C. i M. M. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na parterze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 285.000 zł.

W dniu 5 grudnia 2007 r. wnioskodawca i uczestniczka kupili od B. S. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na IV piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 64.500 zł.

W dniu 2 kwietnia 2008 r. W. R. (1) i E. R. (1) darowali uczestniczce własność nieruchomości położonej w K., gmina S., stanowiącej działkę gruntu numer (...) o powierzchni (...) arów. Uczestniczka oświadczyła, że przedmiotową darowiznę przyjmuje.

W dniu 31 lipca 2008 r. wnioskodawca i uczestniczka sprzedali W. i J. małżonkom K. lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), znajdujący się na IV piętrze budynku położonego w Ł. przy ulicy (...) za cenę 127.500 zł.

W dniu (...) urodziła się córka wnioskodawcy i uczestniczki. Na początku 2006 r. wnioskodawca i uczestniczka wprowadzili się do lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ulicy (...). Razem z wnioskodawcą, uczestniczką i ich córką mieszkała również córka uczestniczki z jej poprzedniego związku. Po urodzeniu córki w dniu 25 czerwca 2005 r. uczestniczka przebywała na urlopie macierzyńskim i wychowawczym.

Wnioskodawca pracował jako przedstawiciel medyczny. Uczestniczka zajmowała się prowadzeniem domu. Wnioskodawca wraz z uczestniczką wspólnie podejmowali decyzje co do remontów w nabywanych lokalach mieszkalnych. Uczestniczka aranżowała wystrój tych lokali. Pieniądze ze sprzedaży przedmiotowych lokali mieszkalnych były przekazywane za zgodą uczestniczki na rachunek bankowy wnioskodawcy.

W 2010 r. wnioskodawca wraz z uczestniczką przeprowadzili się do domu w K..

W dniu 20 stycznia 2006 r. (...) Bank (...) S.A.” z siedzibą w W. zawarł z wnioskodawcą i uczestniczką umowę kredytu mieszkaniowego (...)hipoteczny numer (...). Wnioskodawcy i uczestniczce został udzielony kredyt w kwocie 111.153,85 CHF na finansowanie nabycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...) przy ulicy (...). Kredytobiorcy mieli spłacić zadłużenie z tytułu kredytu do dnia 1 stycznia 2036 r.

Powyższy kredyt został spłacony dnia 1 lipca 2011 r. przez osobę trzecią.

W dniu 27 listopada 2007 r. (...) Bank S.A.” z siedzibą w K. zawarł z wnioskodawcą umowę kredytu numer (...). Wnioskodawcy został udzielony kredyt złotowy indeksowany kursem (...), stanowiący równowartość w złotych polskich kwoty 24.490,97 CHF na okres 96 miesięcy. Kredyt był przeznaczony na sfinansowanie pojazdu marki (...), rok produkcji 2006 za cenę 50.000 zł.

Ww. umowa kredytowa została całkowicie spłacona w dniu 5 lipca 2010 r.

Na dzień 3 września 2008 r. na koncie uczestniczki w OFE (...) znajdowały się jednostki rozrachunkowe w ilości 214,3657 o wartości 6.924,01 zł.

Na dzień 3 września 2008 r. na koncie wnioskodawcy w OFE N. N. znajdowały się jednostki rozrachunkowe w ilości 597,5281 o wartości 16.581,40 zł.

W dniu 12 maja 2010 r. wnioskodawca sprzedał pojazd mechaniczny marki (...) z 2006 r. o numerze rejestracyjnym (...) za cenę 32.000 zł.

Wartość pojazdu mechanicznego marki (...) z 2006 r. o numerze rejestracyjnym (...) na dzień 3 września 2008r. wynosiła 36.000 zł.

Wartość środków zgromadzonych na rachunkach bankowych P. N. (1) w Banku (...) S.A.” w dniu 3 września 2008 r. wynosiła kwotę 2.725,53 zł.

Wartość środków zgromadzonych na rachunkach bankowych P. N. (1) w Banku (...).P. S.A. w dniu 3 września 2008 r. wynosiła 93.327,70 zł.

Strony nie posiadały rachunków bankowych w innych placówkach w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Wartość rynkowa nieruchomości gruntowej położonej w K. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów numerami działek (...), obręb (...) K., gmina S. według stanu na dzień 12 października 2012 r. a cen aktualnych wynosi kwotę 238.700 zł.

Wartość rynkowa ww. nieruchomości według stanu na sierpień 2007 a cen aktualnych wynosi kwotę 96.600 zł.

Wartość rynkowa nakładów poniesionych na ww. nieruchomości do dnia 2 kwietnia 2008 r. wynosiła kwotę 129.800 zł.

Wartość rynkowa nakładów poniesionych na ww. nieruchomości do dnia 3 września 2008 r. wynosiła kwotę 129.800 zł.

Wartość rynkowa nakładów poniesionych na ww. nieruchomości od dnia 3 września 2008 r. do dnia 12 października 2012 r. wynosiła kwotę 12.300 zł.

Wartość rynkowa nakładów poniesionych na ww. nieruchomości od sierpnia 2007 r. do marca 2009 r. wynosiła kwotę 142.100 zł.

Wzrost wartości rynkowej ww. nieruchomości wskutek nakładów poczynionych na nią od sierpnia 2007 r. do marca 2009 r. wynosił kwotę 142.100 zł.

Zakres nakładów dokonanych na przedmiotowej nieruchomości do dnia 2 kwietnia 2008 r.:

- wymiana całego dachu z konstrukcją, ociepleniem i pokryciem ze stropem podwieszonym bez podbitki dachu tarasu,

- wykonanie nowej części ścian zewnętrznych (pustak plus wełna mineralna), cegła ceramiczna pełna grubości 12 cm została,

- stolarka okienna i drzwiowa,

- wszystkie instalacje, posadzki wraz z tarasem, malowania, kominek, ogrzewanie podłogowe elektryczne, stała zabudowa kuchni i łazienki,

- studnia głębinowa z pompą, szambo z rozprowadzeniem.

Zakres nakładów dokonanych na przedmiotowej nieruchomości do dnia 3 września 2008 r.:

- wymiana całego dachu z konstrukcją, ociepleniem i pokryciem ze stropem podwieszonym bez podbitki dachu tarasu,

- wykonanie nowej części ścian zewnętrznych (pustak plus wełna mineralna), cegła ceramiczna pełna grubości 12 cm została,

- stolarka okienna i drzwiowa,

- wszystkie instalacje, posadzki wraz z tarasem, malowania, kominek, ogrzewanie podłogowe elektryczne, stała zabudowa kuchni i łazienki,

- studnia głębinowa z pompą, szambo z rozprowadzeniem.

Zakres nakładów dokonanych na przedmiotowej nieruchomości od dnia 3 września 2008 r. do dnia 12 października 2012 r.:

- wykonanie podbitki dachu tarasu,

- wykonanie ogrodzenia metalowego, panelowego od północnej, wschodniej i częściowo południowej strony z bramą przesuwną.

Zakres nakładów dokonanych na przedmiotowej nieruchomości od sierpnia 2007 r. do marca 2009 r.:

- wymiana całego dachu z konstrukcją, ociepleniem i pokryciem ze stropem podwieszonym bez podbitki dachu tarasu,

- wykonanie nowej części ścian zewnętrznych (pustak plus wełna mineralna), cegła ceramiczna pełna grubości 12 cm została,

- stolarka okienna i drzwiowa,

- wszystkie instalacje, posadzki wraz z tarasem, malowania, kominek, ogrzewanie podłogowe elektryczne, stała zabudowa kuchni i łazienki,

- studnia głębinowa z pompą, szambo z rozprowadzeniem,

- wykonanie ogrodzenia metalowego, panelowego od północnej, wschodniej i częściowo południowej strony z bramą przesuwną.

Wyrokiem z dnia 28 września 2012 r., sygn. akt I C 1239/12, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny rozwiązał przez rozwód związek małżeński wnioskodawcy i uczestniczki. Przedmiotowe orzeczenie uprawomocniło się z dniem 20 października 2012 r.

Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny materiału dowodowego i zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd poczynił na podstawie zaoferowanych przez strony dowodów z dokumentów oraz pozyskanych przez Sąd z urzędu bądź na wniosek stron poszczególnych dokumentów, w tym zaświadczeń z banków, czy OFE, których wiarygodność i rzetelność nie były kwestionowane oraz na podstawie zeznań stron i świadków w zakresie, w jakim się one wzajemnie nie wykluczały. Natomiast w zakresie wartości poczynionych nakładów w związku z remontem domu uczestniczki w K., Sąd oparł się na opinii głównej i uzupełniającej ustnej opinii biegłego Z. K., które w pełni podzielił, gdyż opinie te są rzeczowe, wnikliwe, spójne, kategoryczne, logicznie i merytorycznie uzasadnione, a przez to przekonujące zwłaszcza, iż na terminie rozprawy w dniu 8 grudnia 2017 r. biegły racjonalnie wyjaśnił, dlaczego ostatecznie przyjął wskazaną w opinii łączną wartość nakładów w związku z remontem przedmiotowej nieruchomości na poziomie 142.100 złotych. Przy tym biegły wskazał, dlaczego dokonując ustalenia wartości nakładów posłużył się ostatecznie metodą rynkowej wartości ustalenia tych nakładów, wyraźnie podnosząc, że skoro zgodnie z tezą Sądu miał ustalić, czy i o ile ewentualnie wzrosła wartość przedmiotowej nieruchomości w efekcie tych nakładów (remontu domu), to należało zastosować metodę rynkową, a nie tzw. kosztową, tj. sumarycznego zestawienia poniesionych wydatków, tym bardziej, że przecież nie zawsze jest tak, że nieruchomość zyskuje w ogóle na wartości w wyniku inwestycji, w tym zwłaszcza, że zyskuje na wartości dokładnie o wartość faktycznie poniesionych nakładów ( kosztów inwestycji ).

Poprawność przyjętej przez biegłego metody należało zdaniem Sądu tym bardziej podzielić, że przecież to z inicjatywy wnioskodawcy Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego, tj. właśnie biegłego Z. K., wobec konsekwentnych zastrzeżeń pełnomocnika wnioskodawcy do pierwszej opinii J. S., który wartości tych nakładów i ewentualnego wzrostu wartości przedmiotowej nieruchomości, mimo dwóch opinii uzupełniających, nie ustalił i na której to opinii Sąd ostatecznie się nie oparł, pomijając ją właśnie ze względu na te mankamenty.

Dodatkowo należy podnieść, że wbrew stanowisku pełnomocnika wnioskodawcy, w ocenie Sądu brak jednocześnie kalkulacji przez biegłego Z. K. wartości nakładów metodą kosztową (sumaryczną) nie stanowił błędu, zwłaszcza skoro biegły wyraźnie podniósł, że co do zasady w analizowanym przypadku suma wydatków – inwestycji z rachunków w kwocie ponad 154.000 złotych (jak szacował wnioskodawca) nie budzi jego zastrzeżeń, choć w jego ocenie in casu nie oddaje realnego wzrostu wartości przedmiotowej nieruchomości wskutek rzeczonego remontu.

Z tych względów w sprawie nie było zatem, zdaniem Sądu, potrzeby zlecania biegłemu ewentualnej kolejnej opinii uzupełniającej na okoliczność ustalenia wartości rzeczonych nakładów także metodą kosztową (sumaryczną), jak również w celu ewentualnej korekty wartości przedmiotowej nieruchomości w kontekście prywatnej ekspertyzy sporządzonej dla tej nieruchomości w innych okolicznościach w 2010 r., w której wartość tej nieruchomości przyjęto na poziomie ponad 340.000 złotych, jak wskazał pełnomocnik wnioskodawcy (k. 957 - 958), dlatego Sąd wnioski dowodowe pełnomocnika wnioskodawcy w tym zakresie oddalił (k. 986 – 986v).

Jedynie na marginesie należy podnieść, że teza dla biegłego była – m. in. zgodnie z wnioskiem pełnomocnika wnioskodawcy – czytelnie zakreślona i biegły Z. K. opinię sporządził zgodnie z tą tezą, natomiast jego rolą nie było weryfikowanie i ustalanie ewentualnej wartości przedmiotowej nieruchomości w stanie sprzed i po rzeczonej inwestycji (nakładach) w kontekście jakichkolwiek innych opinii, w tym sporządzanych dla innych celów i w dodatku sprzed kilku lat (2010r.). Natomiast Sąd rozumie, że pełnomocnik wnioskodawcy, przez wzgląd na interesy klienta – za wszelką cenę forsował pozyskanie opinii ze wszech miar najkorzystniejszej z punktu widzenia interesów wnioskodawcy, niemniej nie są to okoliczności uzasadniające konieczność dopuszczania dowodu z kolejnej opinii, szczególnie w realiach analizowanego przypadku.

Natomiast odnośnie kwestii udziałów stron w majątku wspólnym Sąd nie znalazł argumentów do ewentualnego uznania za zasadne żądania wnioskodawcy ustalenia w sprawie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym, zwłaszcza w proporcji oczekiwanej przez wnioskodawcę (80% do 20%), gdyż wnioskodawca nie zaoferował na tę okoliczność żadnego na tyle silnego i przekonującego materiału dowodowego, który mógłby dowieść zasadności takiego żądania. Wnioskodawca swoje stanowisko opierał bowiem na tym, że w trakcie małżeństwa, czy choćby obowiązywania między stronami wspólności, to tylko wnioskodawca pracował zarobkowo, a nadto, że uczestniczka nadużywała alkoholu.

W tym względzie po pierwsze należy podnieść, że skoro faktyczny podział ról w małżeństwie stron, w tym choćby obowiązywania między stronami wspólności (do 3 września 2008r.) był wynikiem porozumienia stron – a wnioskodawca nie wykazał, żeby było inaczej (wnioskodawca pracował, a uczestniczka zajmowała się domem i dziećmi, w tym wspólnym dzieckiem stron), to w myśl art. 27 krio nie sposób, zwłaszcza wobec zawartego w art. 43 § 1 krio domniemania równych udziałów stron w majątku wspólnym, podzielić stanowiska wnioskodawcy.

Tym bardziej, że wnioskodawca nie wykazał także, żeby ewentualne nadużywanie przez uczestniczkę alkoholu miało postać uzasadniającą jego twierdzenia w tym zakresie. W istocie poza sąsiadem stron z mieszkania przy ul. (...) w Ł. – A. P. (2) żaden ze świadków wiarygodnie nie wskazał, żeby uczestniczka rzeczywiście nadużywała alkoholu, przy czym nawet sam ów świadek nie miał rozeznania w realiach gospodarczych i finansowych stron (k. 556 - 557), a zatem nie sposób przyjąć, żeby jedynie jego depozycje miały uzasadniać żądanie wnioskodawcy. Szczególnie, że sam wnioskodawca przyznał w toku swoich zeznań, że uczestniczka wraz z nim zajmowała się remontami nabywanych do remontu i na sprzedaż mieszkań, w tym szczególnie zajmowała się aranżacją wnętrz, co deprecjonuje twierdzenia wnioskodawcy, jakoby to tylko wnioskodawca zarobkował w okresie małżeństwa. Natomiast drugi ze świadków z inicjatywy wnioskodawcy – M. R. w swoich zeznaniach wyraźnie podała, że problem alkoholowy uczestniczki pojawił się po przeprowadzeniu się stron do domu w K., do czego – co w sprawie bezsporne – doszło ok. 2009 – 2010 r., a w każdym razie dawno po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej ( 3 września 2008 r.), według którego to stanu Sąd dokonywał ustalenia składu, wartości i podziału majątku stron, a zatem nawet gdyby istotnie taki problem u uczestniczki wystąpił, to i tak pozostawał już bez wpływu na kwestie rozliczeń majątkowych stron, w tym ustalenie udziałów stron w majątku wspólnym, czego wnioskodawca zdaje się zupełnie nie dostrzegać, zaś kwestie przyczyn rozstania stron i ewentualnej winy za rozkład pożycia nie mają dla kwestii podziału majątku wspólnego stron żadnego znaczenia. Zatem Sąd tylko w tym zakresie nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy i świadków M. R. i A. P. (2).

Sąd nie dał też wiary z kolei zeznaniom samej uczestniczki, jak i świadków E. R. (1) – matki uczestniczki i J. M. (1) – kuzynki uczestniczki na okoliczność odrębnego zarobkowania uczestniczki w trakcie małżeństwa, w tym choćby w okresie obowiązywania między stronami wspólności (do 3 września 2008 r.) w postaci dodatkowych, odrębnych zleceń na remonty, czy aranżacje wnętrz w innych mieszkaniach, niż te, które strony wspólnie w okresie małżeństwa nabywały, remontowały i sprzedawały z zyskiem, gdyż zeznania te w przypadku samej uczestniczki są kompletnie gołosłowne, w tym sprzeczne nawet z treścią zeznań podatkowych samej uczestniczki ( k. 604 i k. 571 – 572 ), w których poziom dochodów jest zerowy w 2009 r., bądź wskazywany w bardzo niskiej wysokości (2.400 w 2010 r.), brak PIT-u za 2011 r. (k. 604), zaś dochód za 2012 r., czy 2013 r. kształtuje się na poziomie poniżej 10.000 złotych. Jak zatem choćby w świetle zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania wytłumaczyć zeznania uczestniczki, że ponoć zdarzały się jej odrębne zlecenia na kwoty nawet po 100.000 złotych (k. 527 – 528v w zw. z k. 726), przy czym uczestniczka niczego nie pamięta, w tym choćby gdzie takie inwestycje były zlokalizowane, na czyje zlecenie i jak rozliczane, co tym bardziej deprecjonuje jej zeznania. Zdaniem Sądu jest bowiem absurdalnie niewiarygodnie, żeby osoba, która nie uzyskuje - przynajmniej zgodnie z zeznaniami podatkowymi (abstrahując już nawet od oceny ich wiarygodności w kontekście tak odmiennych twierdzeń uczestniczki) praktycznie żadnych, czy bardzo niewielkie dochody - nie była w stanie pamiętać, kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach zarabiała ponoć kwoty rzędu 100.000 złotych!

Nadto sam świadek ze strony uczestniczki – W. R. (1) – ojciec uczestniczki nie miał żadnej wiedzy na temat ewentualnych innych źródeł zarobkowych córki w okresie małżeństwa, poza zyskami stron ze wspólnie kupowanych i remontowanych, a następnie sprzedawanych z zyskiem mieszkań ( k. 557 – 559 ), co także deprecjonuje zeznania samej uczestniczki. Szczególnie, że świadek E. R. (1) – matka uczestniczki powołując się na bliżej nieokreślone dodatkowe, odrębne zarobkowanie córki nie była w stanie wskazać na tę okoliczność żadnych szczegółów ( k. 559 – 561 ), podobnie jak i świadek J. M. (1), która wprost podała, że nic bliżej w tym zakresie nie wie ( k. 724v ).

W tym samym zakresie Sąd nie dał też wiary zeznaniom wskazanych świadków w zakresie wynajmu hinduskiej rodzinie przez strony mieszkania przy ul. (...) w Ł., w okresie po przeprowadzeniu się stron do domu w K. aż do czasu sprzedaży tego lokalu, gdyż uczestniczka nie wskazała na tę okoliczność żadnego innego dowodu, poza takimi swoimi twierdzeniami oraz podobnym stwierdzeniem świadka J. M. (1), która – podobnie jak w zakresie ewentualnego odrębnego zarobkowania przez uczestniczkę – nie potrafiła nic bardziej szczegółowo powiedzieć. Natomiast w tym kontekście za znamienne i deprecjonujące powyższe stanowisko uczestniczki, a zarazem depozycje J. M. (1) należało uznać zeznania świadka A. P. (2) - sąsiada stron z mieszkania przy ul. (...) w Ł., który wprost zeznał, że po wyprowadzeniu się stron z tego mieszkania lokal stał pusty, nikt go nie najmował (k. 556 - 557). Co więcej podobnie zeznał ojciec uczestniczki W. R. (1), który nie miał żadnej wiedzy na temat okoliczności ewentualnego wynajmu tego lokalu obcym ludziom ( k. 557 – 559 ).

Wobec powyższego choćby przez wzgląd na zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego nie sposób uznać twierdzeń uczestniczki także w tym zakresie za wiarygodne i przekonujące, gdyż jest nieprawdopodobne, żeby w na tyle homogenicznym, jak polskie społeczeństwo, sąsiad stron nie zauważył faktu zajmowania przedmiotowego lokalu przez dłuższy czas po wyprowadzeniu się już stron do domu w K. przez „jakąś hinduską rodzinę”, co mimo wszystko nie jest jeszcze w P. codziennym standardem i raczej wydaje się nie być możliwe, żeby nie zostało zauważone.

Sąd nie dał także wiary zeznaniom stron i poszczególnych świadków (W. R., E. R. i J. M.), w świetle których remont domu w K. miał być sfinansowany ze środków ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...) w Ł., stanowiącego majątek odrębny uczestniczki, a w konsekwencji, że w sprawie nie miały miejsca żadne nakłady stron z majątku wspólnego na odrębny majątek uczestniczki – jak twierdziła konsekwentnie uczestniczka – gdyż poza gołosłownymi twierdzeniami uczestniczki i powołanych z jej inicjatywy świadków (W. R. (1), E. R. (1) i J. M. (1)) nie ma na te okoliczności żądnych obiektywnie weryfikowalnych dowodów, w tym choćby jednoznacznych przelewów bankowych, czy jakichkolwiek dowodów stron na piśmie. Natomiast sam fakt, że remont domu w K. miał miejsce po sprzedaży mieszkania przy ul. (...) nie dowodzi tak istotnej okoliczności, szczególnie w kontekście analizy choćby historii rachunku bankowego stron w (...)(k. 483 w zw. z k. 502), z którego wyraźnie wynika, że strony obracały ogromnymi sumami pieniędzy, wielokrotnie i często podejmując czy to w postaci wypłat z bankomatu, czy wypłat a vista, kwoty kilku – do kilkunastu tysięcy złotych i to często nawet w krótkich (kilkudniowych) odstępach czasu. Analiza historii tego rachunku pozwala jedynie co do zasady prześledzić niesporne między stronami okoliczności nabywania i zbywania kolejnych mieszkań, jednak nie pozwala jednoznacznie udzielić odpowiedzi na pytanie skąd pochodziły poszczególne środki i na co były wydatkowane, szczególnie w odniesieniu do rachunków za remont w domu w K. (okoliczności spornych), które były pokrywane w gotówce, a w historii rzeczonego rachunku nie ma śladu o konkretnych inwestycjach na cele tego remontu, podobnie jak i na cele remontu mieszkania stron przy ul. (...).

W konsekwencji obecnie nie jest możliwa - w świetle zaoferowanego przez strony materiału dowodowego - jednoznaczna ocena, czy remont domu w K. był faktycznie finansowany ze środków ze sprzedaży mieszkania uczestniczki przy ul. (...) w Ł., tj. z jej majątku odrębnego – jak oczekuje tego uczestniczka, podobnie jak i tego, czy remont mieszkania stron przy ul. (...) w Ł. mógł zostać sfinansowany właśnie z części środków ze sprzedaży tego mieszkania – jak oczekuje tego wnioskodawca, a w pozostałej części środki te zostały wykorzystane na spłatę zaciągniętego na zakup tego lokalu kredytu.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał - szczególnie wobec braku jakichkolwiek realnych dochodów uczestniczki z okresu małżeństwa, w tym szczególnie z okresu obowiązywania między stronami wspólności (do 3 września 2008r.), które zresztą nawet gdyby istniały, to przecież przynajmniej do dnia 3 września 2008r. wchodziłyby do wspólności majątkowej małżeńskiej - że remont domu w K., która to nieruchomość ostatecznie stała się przedmiotem własności wyłącznie uczestniczki (w drodze darowizny), został sfinansowany ze środków stanowiących majątek wspólny stron, wobec braku wiarygodnych dowodów, żeby było inaczej. W konsekwencji Sąd uznał, że ustalona przez biegłego wartość tych nakładów – wydatków na remont w kwocie łącznie 142.100 złotych stanowiła nakład stron na majątek odrębny uczestniczki, co uzasadniało rozliczenie tej kwoty w myśl art. 45 § 1 i 2 krio.

Sąd nie podzielił przy tym także stanowiska pełnomocnika uczestniczki, jakoby w związku z rozpoczęciem przez strony działalności zarobkowej w postaci zakupu mieszkań do remontu, celem ich sprzedaży z zyskiem, zainicjowana pierwotnie ze środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkania wnioskodawcy przy ul. (...) w Ł., doszło faktycznie do rozszerzenia o ten składnik majątku wspólnego stron, a to wobec jednoznacznej treści art. 47 § 1 krio, który dla wszelkich umów majątkowych małżeńskich wymaga formy aktu notarialnego, a ta jak wiadomo – wobec treści 73 § 2 art. k.c. – jest bezwzględnie przewidziana pod rygorem nieważności.

W efekcie nie ulega wątpliwości, że środki ze sprzedaży tego mieszkania stanowiły „wkład” wnioskodawcy do spółki (art. 860 k.c.), jaką strony w ramach swojego małżeństwa w praktyce zawiązały, obliczonej na zakup, remont i sprzedaż z zyskiem mieszkań, w którą to spółkę strony zainwestowały także swój czas, energię, wiedzę i zdolności (wnioskodawca w zakresie wyszukiwania dogodnych ofert, a następnie poszukiwania nabywców, zaś uczestniczka w zakresie nadzorowania prac remontowych i aranżacji wnętrz), z której to działalności strony czerpały znaczne profity, które inwestowały następnie w kolejne podobne inwestycje. W podobny sposób – należy uznać – strony wykorzystały środki ze sprzedaży mieszkania uczestniczki przy ul. (...) w Ł., które zostały skonsumowane na wspólne cele stron jako rodziny, w tym zapewne także przynajmniej w jakiejś części na remont wspólnego mieszkania przy ul. (...), gdzie strony mieszkały przed przeniesieniem się do domu w K., a także na spłatę kredytu stron w związku z nabyciem tego mieszkania, jak również – co równie prawdopodobne – na inwestycje w związku z innymi nabywanymi, remontowanymi i sprzedawanymi mieszkaniami, jak i być może także w jakiejś części na remont domu w K., dlatego z tych względów Sąd uznał, że ani rozliczenie środków ze sprzedaży mieszkania wnioskodawcy przy ul. (...) w Ł., ani ze sprzedaży mieszkania uczestniczki przy ul. (...) w Ł., nie stanowiły wkładów stron z majątku odrębnego na majątek wspólny, które miałyby podlegać ewentualnie rozliczeniu w trybie art. 45 § 1 krio.

Tym bardziej, że przecież nawet z zeznań ojca uczestniczki W. R. (1) wynika, że remont domu w K. zakończył się w 2008 r. i w 2009 r. strony się tam przeniosły, a nie sposób nie dostrzec, że choćby w połowie 2008 r. (31 lipca 2008 r.) miała miejsce sprzedaż przez strony mieszkania przy ul. (...) w Ł. za kwotę 127.500 zł. Wcześniej miały też miejsce wszystkie poprzednie transakcje stron sprzedaży uprzednio nabytych do remontu mieszkań, w tym, w dniu 20 listopada 2007 r. sprzedaż mieszkania przy ul. (...) w Ł. za kwotę 285.000 złotych, zaś nakłady na remont domu w K. do dnia 3 września 2008 r. wyniosły kwotę 129.800 zł. i następnie w okresie od dnia 3 września 2008 r. do dnia 12 października 2012 r. wyniosły kwotę 12.300 zł., tj. łącznie w sumie 142.100 zł.

Mając powyższe na uwadze, należy podnieść, że w myśl art. 567 § 1 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami Sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w § 1 stosuje się odpowiednio przepisu o dziale spadku (art. 576 § 3 k.p.c.).

Jednocześnie w myśl art. 43 § 1 krio oboje małżonkowie mają równie udziały w majątku wspólnym, co Sąd stwierdził w pkt III postanowienia, oddalając tym samym wniosek wnioskodawcy w zakresie żądania nierównych udziałów stron, jako nieudowodniony, do czego odniesiono się już wyżej przy okazji oceny materiału dowodowego.

Natomiast poprzez zawarte w powołanym art. 567 § 3 k.p.c., odwołanie do przepisów regulujących dział spadku w sprawach o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, w sprawie miał zastosowanie art. 684 k.p.c., zgodnie z którym Sąd ustala skład i wartość majątku podlegającego podziałowi. Zaś w przypadku sporu o istnienie uprawnienia do żądania podziału, jak i w razie sporu między małżonkami co do składu i wartości majątku wspólnego, Sąd rozstrzyga te spory w sprawie o podział majątku wspólnego (art. 685 k.p.c.).

Natomiast w myśl art. 688 k.p.c. do działu spadku – a zatem odpowiednio do podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami – stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 k.c.

W kontekście spraw o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami mają zatem zastosowanie przepisy art. 195 – 221 k.c., w tym szczególnie art. 211 k.c., w myśl którego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności, w tym bądź przez podział fizyczny rzeczy wspólnych, chyba że byłoby to sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągało za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zaś jeśli zniesienie współwłasności – podział majątku wspólnego - następuje na mocy orzeczenia Sądu, wartość poszczególnych udziałów – przedmiotów przyznanych każdej ze stron może być wyrównany przez dopłaty, czy spłaty pieniężne. Podobnie w przypadku przedmiotów – składników majątku wspólnego, które nie mogą być podzielone między byłymi małżonkami, szczególnie w sposób stricte odpowiadający wielkości ich udziałów w majątku wspólnym. W razie ustalenia dopłat lub spłat, Sąd oznacza termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia (art. 212 k.c.).

Ostatecznie - w braku możliwości porozumienia stron co do sposobu podziału majątku wspólnego czy to poprzez podział fizyczny, czy poprzez przyznanie majątku (czy jego części) jednej ze stron z obowiązkiem wzajemnych spłat, czy dopłat – pozostaje jedynie tzw. podział cywilny, tj. sprzedaż w drodze licytacji majątku wspólnego i podział kwot uzyskanych ze sprzedaży stosownie do wielkości udziałów, po uprzednim potrąceniu kosztów postępowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd ustalił, że:

I. w skład majątku wspólnego wnioskodawcy P. N. (1) i I. R. (1) wchodzi prawo własności ruchomości – przedmiotów urządzenia domowego w postaci:

a) telewizora 42 cale o wartości 200 złotych,

b) telewizora 16 cali o wartości 100 złotych,

c) skórzanej kanapy o wartości 400 złotych,

d) drewnianego łóżka o wartości 200 złotych,

f) środki zgromadzone na rachunkach bankowych w dniu 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej:

- w (...)S.A. w W. w wysokości 93.327,70 złotych,

- w Bank (...) S.A. w W. w wysokości łącznie 2.725,53 złote,

g) jednostki rozrachunkowe na koncie wnioskodawcy P. N. (2) w OFE N. N. w ilości 597,5281 o wartości 16.581,40 złotych na dzień 3 września 2008r.;

h) jednostki rozrachunkowe na koncie uczestniczki I. R. (1) w OFE (...) w ilości 214,3657 o wartości 6.924,01 złotych na dzień 3 września 2008r.;

II. ustalił, że powyższe składniki opisane w punkcie I (pierwszym) postanowienia wyczerpują majątek wspólny stron;

III. ustalił, że udziały stron w majątku wspólnym są równie;

IV. dokonał podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że:

1. prawo własności opisanych w punkcie I. (pierwszym) ppkt od a) do d) postanowienia przedmiotów – ruchomości przyznać na wyłączną własność uczestniczki I. R. (1);

2. połowę liczby jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na indywidualnym koncie wnioskodawcy P. N. (1) w OFE N. N. w łącznej ilości 597,5281 o wartości 16.581,40 złotych na dzień 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron, opisanych w pkt pkt I. (pierwszym) ppkt g) postanowienia, przyznać na wyłączną własność uczestniczki I. R. (1), dokonując ich przeksięgowania na rachunek uczestniczki I. R. (1) w OFE (...);

4. środki zgromadzone na rachunkach bankowych w dniu 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron, opisane w pkt I. (pierwszym) ppkt f) postanowienia, przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy P. N. (1);

V. mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od uczestniczki I. R. (1) na rzecz wnioskodawcy P. N. (1) kwotę 76.973,39 złotych, płatną w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, tytułem spłaty w związku z dokonanym w punkcie IV (czwarty) postanowienia podziałem majątku wspólnego stron i wzajemnego rozliczeniem stron w zakresie zgromadzonych środków finansowych na rachunkach bankowych w dniu 3 września 2008r., tj. w dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej stron oraz nakładów stron z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki;

VI. oddalił wniosek w pozostałej części, tj. co do żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, jak również rozliczenie jakichkolwiek rzekomych nadkładów stron zarówno z majątku odrębnego każdego z nich na ich majątek wspólny – wobec powołanej wyżej argumentacji, że „inwestycje stron ze sprzedaży ich odrębnych mieszkań stanowiły w istocie „wkład” małżonków do „spółki”, jaką w praktyce poprzez swoją działalność zakupu, remontu i sprzedaży mieszkań z zyskiem prowadzili, jak również rozliczenia zadłużenia stron uregulowanego przez wnioskodawcę. Tym bardziej, że sposób zainwestowania środków ze sprzedaży mieszkania uczestniczki przy Energetyków nie jest możliwa do obiektywnego zweryfikowania, zwłaszcza skoro strony prowadziły wspólne konto, którym co do zasady dysponował wnioskodawca, a skoro z tych środków inwestowano m. in. w remont mieszkania przy L., które było wspólne to nie sposób teraz ustalić, jak i gdzie - w oparciu w istocie jedynie o rozbieżne stanowiska stron i brak jakiejkolwiek dokumentacji w tym zakresie – mogły być te środki inwestowane. Podobnie jeśli chodzi o źródła finansowania remontu domu w K., co – zakładając wersję uczestniczki – powinna ona była wykazać, w tym szczególnie zadbać w trosce o swoje dobrze pojęte interesy o zabezpieczenie dowodów na okoliczność ewentualnego finansowania tego remontu faktycznie wyłącznie ze środków pochodzących ze sprzedaży jej majątku odrębnego, i to szczególnie w sytuacji, gdy remont miał miejsce od ok. 2008 r. do 2010 r., kiedy strony tam zamieszkały, a zatem już po ustanowieniu rozdzielności, nawet mimo, że strony nadal stanowiły małżeństwo i strony nadal prowadziły wspólne konto i niczego strony - w tym uczestniczka - nie zabezpieczyły w trosce o własne interesy, to teraz nikt nie jest w stanie tego autorytatywnie ustalić i rozdzielić. W tym kontekście zbędne było zatem także dopuszczenie dowodu z opinii ewentualnego biegłego na okoliczność ustalenia wartości takich wzajemnych rozliczeń stron, o co wnioskował wnioskodawca w początkowych pismach procesowych, gdyż dowód z opinii biegłego jako specjalisty zarezerwowany jest dla kwestii wymagających wiedzy specjalnej, a nie dla ustalenia faktów, które to strony mogły i powinny były wykazać. Tymczasem skoro strony oczekują rozliczenia jak w buchalterii, to rolą stron było przedstawić na to dowody z odpowiednim pietyzmem gromadzone, bo same rozbieżne stanowiska niczego nie dowodzą. Uwadze stron i ich pełnomocników zdaje się umykać okoliczność, że małżeństwo to spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością (pogląd doktryny – prof. Biruta Lewaszkiewicz - Petrykowska), zatem jeśli strony chciały stosować reguły buchalterii, to trzeba było prowadzić odpowiednią „księgowość” na wypadek potencjalnego postępowania o podział majątku wspólnego, z której bez wątpienia wynikałoby czy, i jakie ewentualne wydatki stron były finansowane z jakich konkretnie źródeł ich dochodu, w tym czy pochodzących z ich majątków odrębnych, czy z majątku wspólnego. Aktualne odmienne twierdzenia stron na sporne okoliczności należało zatem potraktować jedynie jako wyraz stanowisk stron motywowanych własnymi, rozbieżnymi interesami w sprawie, których obiektywna weryfikacja, po myśli którejkolwiek ze stron nie była możliwa – w świetle całokształtu zaoferowanego przez strony materiału dowodowego – do czego odniesiono się już powyżej przy ocenie materiału dowodowego. Natomiast jest oczywiste, że skoro ostatecznie ten remontowany przez strony dom stał się własnością wyłącznie uczestniczki, a nie sposób dowieść, że remont wykonano ze źródeł z majątku odrębnego uczestniczki, to całość nakładów na ten remont 142.100 zł. – jak ustalił biegły – należało potraktować jako nakład stron z ich majątku wspólnego tylko na odrębny majątek uczestniczki.

W konsekwencji na rzecz uczestniczki należało zaliczyć wartość przedmiotowego remontu domu w K., jako nakład z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki, a zatem powinna ona zwrócić tę kwotę wnioskodawcy, zaś wnioskodawca powinien był rozliczyć się uczestniczką ze środków z kont (łącznie 96.053,23 zł. /2 = 48.026,61 zł.) oraz z połowy wartości auta (36.000 zł./2 = 18.000 zł.), tj. 142.100 zł. – (48.026,61 + 18.000) = 66.026,61 zł. – 900 zł. (wartości tych ruchomości, co do których składu, wartości i sposobu podziału strony się porozumiały) = 65.126,61 zł., dlatego142.100 zł. - 65.126,61 zł. = 76.973,39 zł., jaką to kwotę Sąd od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zasądził bez odsetek mimo żądań stron w tym zakresie, nie znajdując ku temu podstaw.

Natomiast nie ulega wątpliwości, że w ramach podziału majątku wspólnego stron nie podlegają rozliczeniom długi – pasywa stron, za które strony nawet po ustaniu związku małżeńskiego odpowiadają solidarnie, gdyż nawet ewentualne rozliczenia między byłymi małżonkami nie są wiążące dla ich wierzycieli. Tym bardziej rozliczeniu nie mogły podlegać ewentualne zobowiązania stron, nawet już spłacone, które powstały po ustaniu między stronami wspólności majątkowej małżeńskiej (3 września 2008r.).

VII. zasądził od uczestniczki I. R. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 500 złotych tytułem połowy opłaty od wniosku;

VIII. ustalił, że w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, w tym koszty zastępstwa procesowego;

IX. w pozostałym zakresie, na podstawie art. 108 zd. II kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, rozstrzygnął, że wydatki poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w związku z pozyskaniem dokumentacji od Banków oraz wynagrodzeniem powołanych w sprawie biegłych zostaną szczegółowo rozliczone przez Referendarza sądowego po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia zgodnie z opisaną w art. 520 § 1 kpc zasadą ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego w zw. z art. 83. ust. 1 i 2 u.k.s.c.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł wnioskodawca.

Działający w jego imieniu pełnomocnik zaskarżył powyższe postanowienie w części co do pkt. IV, V w części oddalającej żądanie wnioskodawcy zasadzenia od uczestniczki kwoty 122 026,61 zł. i w zakresie pkt. VIII i IX.

Zarzucił mu:

1. naruszenie art. 46 krio i 45 krio poprzez przyjęcie, że wnioskodawca nie wykazał, że środki uzyskane ze sprzedaży mieszkania wnioskodawcy przy ul. (...) w Ł. stanowiły wkład wnioskodawcy z majątku odrębnego na majątek wspólny, ponadto poprzez przyjęcie, że w sprawie o podział majątku wspólnego nie podlegają rozliczeniu długi spłacone między ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej a podziałem majątku wspólnego, w szczególności mając na uwadze fakt, że niedopuszczalne jest późniejsze dochodzenie roszczeń z tego tytułu.

2. naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy:

a. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów, przekraczającej granicę swobodnej oceny, dokonanie jej wbrew zasadom logicznego rozumowania, zaniechanie wszechstronnego rozważania zebranego materiału poprzez:

- pominięcie dowodu z aktu notarialnego zbycia nieruchomości przy ul. (...) w Ł. z którego wynika wprost, że wnioskodawca zbył w/w nieruchomość, stanowiącą jego majątek osobisty w trakcie trwania związku małżeńskiego oraz dowodu z wyciągów bankowych, z których wynika wprost, że środki ze sprzedaży tego lokalu zostały przeznaczone na zakup kolejnych mieszkań, a ostatnie remont domu uczestniczki w K., a zatem stanowiły nakład z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków,

- pominięcie dowodu z wyjaśnień uczestnika, umowy kredytowej oraz dowodów wpłat, z których wynika wprost, że wnioskodawca po ustaniu wspólności majątkowej dokonał ze środków, pochodzących ze swojego majątku osobistego wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego, zaciągniętego zgodnie z umową z dni 20 stycznia 2006 r., zawartą w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, obciążającego wspólną nieruchomość przy ul. (...) - w łącznej wysokości - 54.391,98 zł. (14.000 zł. przewalutowanie i 40.391,98 zł. spłacone raty) i zaniechanie rozliczenia tej kwoty między małżonkami,

- pominięcie dowodu z wyjaśnień uczestnika, umowy kredytowej oraz dowodów wpłat, z których wynika wprost, że wnioskodawca po ustaniu wspólności majątkowej dokonał ze środków, pochodzących ze swojego majątku osobistego spłaty kredytu, zaciągniętego na sfinansowanie remontu domu w K., stanowiącego majątek osobisty uczestniczki w wysokości co najmniej 85.850 zł. i zaniechanie rozliczenia tej kwoty między małżonkami,

b. art. 618 k.p.c. i art. 567 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie jakie wydatki i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego wnioskodawcy i uczestniczki lub odwrotnie podlegają zwrotowi, w sytuacji w której z chwilą wszczęcia postępowania o podział majątku wspólnego małżonków nie mogą toczyć się odrębne postępowania w sprawach o żądnie podziału majątku, o ustalenie nierównych udziałów w majątku, o nakłady na majątek wspólny itd., a po dokonaniu podziału majątku niedopuszczalnym jest dochodzenie roszczeń wskazanych w art. 618 k.p.c. i 567 k.p.c., które nie zostały zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

c. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wyjaśnienie na jakiej podstawie sąd przyjął, że w ramach podziału majątku wspólnego stron nie podlegają rozliczeniu długi - pasywa stron, nawet już spłacone.

W związku z powyższymi uchybieniami wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części i zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy:

a. kwoty 199.000 zł. zamiast kwoty - 76.9673,39 zł. tytułem spłaty w związku z dokonanym w punkcie IV (czwartym) postanowienia podziałem majątku wspólnego stron i wzajemnego rozliczenia stron w zakresie zgromadzonych środków finansowych na rachunkach bankowych,

b. włożenie na uczestniczkę obowiązku zwrotu kosztów w całości za I i II instancję;

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji i pozostawienie temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Wniósł również o kontrolę przez sąd apelacyjny w trybie art. 380 k.p.c. postanowień Sądu I instancji w zakresie oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. rachunkowości, który to dowód miał istotne znaczenie dla rozpoznania sprawy, w szczególności rozliczenia faktycznych nakładów poczynionych przez wnioskodawcę poprzez spłaty kredytów, a także postanowienia o oddalenie wniosku o zwrócenie się do Banku (...), celem przesłania wyceny nieruchomości w K. oraz oddalenie wniosku o przeprowadzenie opinii uzupełniającej przez biegłego ds. wyceny nieruchomości w oparciu o operat nadesłany przez Bank (...).

Dowód ten zmierzał wprost do wykazania wyższej wartości nieruchomości w K., co mogło mieć znaczenie przy ustaleniu wzrostu wartości nieruchomości i wzajemnych rozliczeń uczestników.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła również uczestniczka I. R. (1).

Działający w jej imieniu pełnomocnik zaskarżył powyższe orzeczenie w części tj. w pkt. I, II, IV, V w zakresie dotyczącym składu majątku wspólnego stron, podziału tego majątku oraz wzajemnych rozliczeń pomiędzy wnioskodawcą a uczestniczką, w związku z ustaniem małżeńskiej wspólności majątkowej w tym także wydatkami, nakładami i przemieszczeniami pomiędzy majątkiem wspólnym a majątkami odrębnymi.

Podniósł następujące zarzuty:

1. oczywisty błąd, polegający na wadliwym rozliczeniu pomiędzy stronami kwot przyjętych przez Sąd: 142.100 zł - nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki, 96.053,23 zł - środki do rozliczenia znajdujące się na koncie wnioskodawcy, oraz 36.000 zł surogat samochodu sprzedanego przez wnioskodawcę, w skutek odjęcia od całej kwoty 142.100 zł połowę innych, pozostałych wartości, podczas gdy przy prawidłowym rozliczeniu wnioskodawcy należała się połowa sumy tych kwot, co spowodowało zawyżenie kwoty wyliczonej od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy o 71.500 zł (powinno być 5.473,38 zł a jest 76.979,39 zł ).

2. nie uwzględnienie, z naruszeniem art. 233 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., wszystkich dowodów zebranych w sprawie w tym dokumentów, co doprowadziło do braku ustaleń co do:

- kwoty 159.000 zł uzyskanej ze sprzedaży prawa do lokalu położonego w Ł. przy ulicy (...) w dniu 14.02.2007 r., należącego do majątku odrębnego uczestniczki, a przelanej na rachunek bankowy wnioskodawcy, kwoty 142.931,25 zł uzyskanej ze sprzedaży wspólnego prawa do lokalu przy ulicy (...) sprzedanego w dniu 22.04.2011 r. (po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej i po rozwodzie) stanowiącej różnicę pomiędzy ceną sprzedaży a kredytem hipotecznym spłaconym z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży, która również została przelana na rachunek wnioskodawcy,

- kwoty 393.000 zł stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży mieszkań a kosztami z jej zakupu (z wyłączeniem kwot wskazanych wyżej tj. 159.000 zł + 142.931,25 zł), która również trafiła na rachunek bankowy wnioskodawcy i wpływu tych wszystkich kwot na skład i wartość majątku dorobkowego oraz wzajemne rozliczenie pomiędzy byłymi małżonkami.

3. błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę orzeczenia polegający na uznaniu, że remont domu w K. na nieruchomości stanowiącej majątek odrębny uczestniczki został sfinansowany z majątku wspólnego a nie z majątku odrębnego uczestniczki, pochodzącego ze sprzedaży jej mieszkania przy ul. (...) w Ł., w sytuacji kiedy bezsporne na rachunek wnioskodawcy wpłynęła z tej sprzedaży 159.000 zł a nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających wydatkowanie i rozliczenie tej kwoty z uczestniczką.

4. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 45, 46 k.r.o w zw. z art. 567 § 3 i art. 684, art. 688 k.p.c. oraz 211 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie, poprzez brak ustaleń co do wszystkich kwot, które winny być wzięte przy rozliczeniu między wnioskodawcą a uczestniczką, jak również błędy w tych rozliczeniach, co znalazło wyraz w zarzutach sformułowanych w pkt. 1 i 2, co skutkowało nieuzasadnionym zasądzeniem od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwoty 76.979,39 zł zamiast zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwoty co najmniej 287.942 zł.

Wskazując na powyższe wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. V przez zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwoty 287,492 zł płatną w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia,

2. zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przypisanych.

Podczas postępowania przed Sądem Okręgowym pełnomocnicy uczestników postępowania konsekwentnie podtrzymali stanowiska wyrażone w wniesionych przez siebie skargach apelacyjnych wnosząc jednocześnie o oddalenie apelacji przeciwników.

Sąd Okręgowy w uzupełnieniu przywołanych wyżej ustaleń Sądu Rejonowego dokonał następujących ustaleń faktycznych.

Środki ze sprzedaży mieszkania przy ul (...) w Ł. małżonkowie przeznaczyli na zakup kolejnych nieruchomości, w pierwszej kolejności na zakup mieszkania przy ul (...).

Małżonkowie kupowali kolejne mieszkania do generalnego remontu, a po remoncie sprzedawali je z zyskiem. Część środków pozyskiwanych z poszczególnych transakcji małżonkowie wydatkowali również na utrzymanie rodziny.

( dowód : zeznania wnioskodawcy P. N. (2) k. 1082 – 1083 )

W dniu 14 lutego 2007 r. uczestniczka postępowania I. R. (1) sprzedała stanowiące jej majątek odrębny prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul (...) za kwotę 159 000 zł.

Stanowiąca cenę sprzedaży kwota została przelana na rachunek bankowy wnioskodawcy P. N. (2).

( dowód: umowa sprzedaży – akt notarialny repertorium A nr (...) )

Wskazane mieszkanie zostało wcześniej przygotowane do sprzedaży, na co małżonkowie przeznaczyli wspólne środki.

( dowód: zeznania wnioskodawcy k. 1083 )

Wielkość tych środków zamknęła się w kwocie 7000 zł.

( dowód: oświadczenie wnioskodawcy zawarte w „pozwie”, zaznania uczestniczki postępowania k. 1085 )

W okresie od 8 września 2008 r. do czerwca 2011 r. wnioskodawca dokonywał spłat kredytu hipotecznego, zaciągniętego na zakup wspólnego mieszkania stron położonego przy ul (...) z majątku osobistego.

Łączna wartość spłaconej kwoty wyniosła 40.391,98 zł. wskazany kredyt w pozostałym zakresie został spłacony przez nabywców wskazanego mieszkania.

( dowód: zestawienie spłat k 260 – 261 )

W związku z wcześniejszą spłatą w/w kredytu mieszkaniowego z dnia 20 stycznia 2006 r. P. N. (1) wpłacił w dniu 1 lipca 2011 r. na konto Banku (...) SA z własnych środków kwotę 14.000,00 zł tytułem opłaty za przewalutowanie kredytu.

( dowód : wtórnik potwierdzenia wpłaty gotówkowej k. 274 )

W dniu 26 kwietnia 2010 r. wnioskodawca spłacił kredyt zaciągnięty w dniu 27 listopada 2007 r. na zakup samochodu w kwocie 54 560 zł.

Spłata została dokonana w związku z zawarciem pomiędzy P. N. (1) i Bankiem (...) umowa o kredyt konsolidacyjny na kwotę 215.151,15 zł.

W ramach powyższego kredytu wnioskodawca pozyskał na potrzeby konsumpcyjne 75.000 zł.

Wnioskodawca spłaca sam wskazany wyżej kredyt konsolidacyjny.

( dowód: zeznania wnioskodawcy k. 1083, umowa o kredyt konsolidacyjny k 222, umowa o kredyt gotówkowy P. z dnia 27 sierpnia 2009 r. k. 233, umowa kredytu na zakup samochodu D. (...) z dnia 27 listopada 2007 r. k. 229 )

Powyższe uzupełniające ustalenia Sąd Okręgowy poczyniło na podstawie wskazanych dokumentów oraz zeznań uczestników postępowania. Prawdziwość a co za tym idzie wartość dowodowa powołanych dokumentów nie była przez uczestników postępowania kwestionowana.

Odnosząc się natomiast do zeznań uczestników, wskazać należy, że w zakresie objętym poczynionymi wyżej ustaleniami były one sprzeczne w zasadzie jedynie w odniesieniu do wartości nakładów jakie małżonkowie poczynili z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki – jej mieszkanie położone w Ł. przy ul (...). W tym zakresie wnioskodawca twierdził, że nakład z tego tytułu wyniósł około 20 000,- zł. podczas gdy zdaniem uczestniczki zamknął on się w kwocie kilku tysięcy. Sąd Okręgowy za wiarygodne uznał w tym przedmiocie zeznania uczestniczki, które korespondują z oświadczeniem wnioskodawcy zawartym w piśmie wszczynającym postępowanie w sprawie, w którym to piśmie omawiany nakład określił na kwotę 7000,- zł.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Wywiedzione przez pełnomocników stron skargi apelacyjne skutkują zmianą zaskarżonego postanowienia. Powyższe oznacza, że w omawianej sprawie zachodziła potrzeba uwzględnienia części argumentów zawartych w obu wniesionych apelacjach.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zawartego w apelacji wnioskodawcy zarzutu naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd nie odniósł się do przyczyn odmowy uwzględnienia żądania rozliczenia pokrytych po zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej długów jakie małżonkowie zaciągali wspólnie. Wskazane uchybienie nie może jednak skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia. Sąd Okręgowy stwierdza, że zasygnalizowana na wstępie potrzeba zamiany zaskarżonego postanowienia obejmuje również uwzględnienie rozliczenia długów zaciągniętych przez małżonków a spłaconych przez uczestnika. Wskazana zmiana stanowi więc konsekwencję nie tyle pominięcia wyjaśnienia przyczyn, dla których o omawianym zarzucie nie wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia a błędnego zastosowania przepisów prawa materialnego, polegającego na odmowie w ramach podziału majątku wspólnego rozliczeniu spłaconych długi obojga uczestników.

Uchybienie w sposobie sporządzenia uzasadnienia polegające na pominięciu motywów jakimi kierował się Sąd pierwszej instancji rozstrzygając żądanie wnioskodawcy w omawianym zakresie nie ma więc w ostatecznym rozrachunku znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Kolejnym wymagającym omówienia zagadnieniem jest przeprowadzenie oceny zawartych w wniesionych skargach apelacyjnych zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego.

Pełnomocnik wnioskodawcy w wniesionej apelacji wskazał, że przy wydaniu zaskarżonego orzeczenia doszło naruszenie przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c.

Naruszenie powołanych przepisów wiązał z pominięciem ( w jego ocenie ) dowodu z aktu notarialnego sprzedaży nieruchomości przy ul. (...) w Ł., z którego wynika, że wnioskodawca zbył w/w nieruchomość, stanowiącą jego majątek osobisty w trakcie trwania związku małżeńskiego, oraz dowodu z wyciągów bankowych, z których wynika, że środki ze sprzedaży tego lokalu zostały przeznaczone na zakup kolejnych mieszkań, a ostatecznie remont domu uczestniczki w K., a zatem stanowiły nakład z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków.

Powyższy zarzut uznać należy za uzasadniony. W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy upoważniał do konkluzji, że środki pozyskane ze sprzedaży wskazanego mieszkania zostały przeznaczone na poczet majątku dorobkowego małżonków.

Rację ma również pełnomocnik wnioskodawcy podnosząc, że Sąd pierwszej instancji błędnie pominął wnioski wynikające z dokumentów: umowy kredytowej oraz dowodów wpłat oraz wyjaśnień uczestnika, z których wynika, że wnioskodawca po ustaniu wspólności majątkowej dokonał ze środków, pochodzących ze swojego majątku osobistego wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego, zaciągniętego zgodnie z umową z dni 20 stycznia 2006 r., zawartą w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, obciążającego wspólną nieruchomość przy ul. (...) - w łącznej wysokości - 54.391,98 zł. (14.000 zł. przewalutowanie i 40.391,98 zł. spłacone raty).

Nie można się natomiast zgodzić z wnioskodawcą, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego: jego wyjaśnień, umowy kredytowej oraz dowodów wpłat, wynika, że ten po ustaniu wspólności majątkowej dokonał ze środków, pochodzących ze swojego majątku osobistego spłaty kredytu, zaciągniętego na sfinansowanie remontu domu w K., stanowiącego majątek osobisty uczestniczki w wysokości co najmniej 85.850 zł.

Za uzasadnione należy uznać zarzuty pełnomocnika uczestniczki, który również wskazał na naruszenie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. polegające na nieuwzględnieniu wszystkich dowodów zebranych w sprawie w tym dokumentów, co doprowadziło do braku ustaleń co do:

- kwoty 159.000 zł. uzyskanej ze sprzedaży prawa do lokalu położonego w Ł. przy ulicy (...) w dniu 14 sierpnia 2007 r., należącego do majątku odrębnego uczestniczki, a przelanej na rachunek bankowy wnioskodawcy,

- kwoty 142.931,25 zł. uzyskanej ze sprzedaży wspólnego prawa do lokalu przy ulicy (...) sprzedanego w dniu 22 kwietnia 2011 r. (po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej i po rozwodzie) stanowiącej różnicę pomiędzy ceną sprzedaży a kredytem hipotecznym spłaconym z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży, która również została przelana na rachunek wnioskodawcy.

W ocenie Sądu Okręgowego, odstępując od ustaleń związanych z przeznaczeniem środków związanych ze sprzedażą mieszkań przy ul (...) i przy ul (...) w Ł. Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia przepisu art. 227 k.p.c. pomijając w ten sposób okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia.

Za uzasadniony nie sposób natomiast uznać, sformułowanego przez pełnomocnika uczestniczki postępowania zarzutu naruszenia powyższych przepisów w odniesieniu do pominięcia przy wzajemnych rozliczeniach kwoty 393.000 zł. stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży mieszkań a kosztami ich zakupu (z wyłączeniem kwot wskazanych wyżej tj. 159.000 zł. i 142.931,25 zł).

Trudno również uznać za błąd w ustaleniach faktycznych nie przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że remont domu w K. położonego na nieruchomości stanowiącej majątek odrębny uczestniczki został sfinansowany z majątku wspólnego a nie z majątku odrębnego uczestniczki, pochodzącego ze sprzedaży jej mieszkania przy ul. (...) w Ł..

W tym miejscu należy zaznaczyć, że powyższe uwagi mają jedynie sygnalizacyjny charakter. Szczegółowe omówienie zagadnień związanych z ustaleniami Sądu pierwszej instancji zostanie przedstawione poniżej.

Na obecnym etapie rozważań należy natomiast wskazać, że Sąd Okręgowy powołane wyżej ustalenia jakie poczynił Sąd pierwszej instancji co do zasady przyjmuje za własne i po uzupełniniu o ustalenia poczynione w postępowaniu odwoławczym wskazuje jako podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia. Powyższe stanowisko stanowi konsekwencję uznania, że dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena przeprowadzonym dowodów była prawidłowa, logiczna i rzetelna. Uwzględniała jednocześnie dyrektywy wnikające z treści przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Wskazane uwagi dotyczą tak oceny zeznań uczestników i zgłoszonych w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji świadków jak i oceny sporządzonych w toku postępowania opinii biegłych z dziedziny wyceny nieruchomości.

Wskazać jednocześnie należy, że analiza zarzutów zawartych w wywiedzionych skargach apelacyjnych, prowadzi do wniosku, iż odnosząc się do ustaleń Sądu pierwszej instancji pełnomocnicy stron nie zarzucali w istocie błędu w tych ustaleniach polegającego na przyjęciu przez Sąd meritii określonych faktów a wskazywali na błąd polegający na braku ustaleń określonych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia okoliczności.

Tak skonkretyzowane uchybienia Sąd Okręgowy usunął dokonując uzupełniających ustaleń faktycznych w zakresie w jakim uznał, że są one potrzebne dla właściwego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

W omawianej sprawie Sąd pierwszej instancji dopuścił się również naruszenia innych przepisów postępowania oraz prawa materialnego.

Zakres zarzutów zgłoszonych w przeciwstawnych apelacjach i wynikająca z ich częściowej zasadności potrzeba zmiany zaskarżonego postanowienia upoważnia Sąd Okręgowy do przedstawienia własnej wykładni kwestionowanych w apelacjach przepisów sprowadzającej się do opisu sposobu jaki należy zastosować dokonując w przedmiotowej, dość nietypowej, sprawie podziału majątku dorobkowego byłych uczestników.

Postępowanie działowe jest dopuszczalne, gdy zaistniały łącznie następujące okoliczności:

1) między małżonkami uczestnikami postępowania istniała wspólność majątkowa,

2) wspólność ta ustała,

3) istnieją składniki majątkowe, które należały do majątku wspólnego małżonków.

Spełnienie powyższych okoliczności w omawianej sprawie nie budziło żadnych wątpliwości.

Stosownie do treści przepisu art. 567 § 1 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólny, oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. W postępowaniu tym dokonuje się wiec także rozliczeń pomiędzy byłymi małżonkami z tytułu wydatków i nakładów oraz przesunięć pomiędzy majątkiem wspólnym o osobistym i odwrotnie, jeżeli byli małżonkowie takie zarzuty i roszczenia podniosą.

W sprawach o podział majątku dorobkowego obowiązkiem Sądu jest w pierwszej kolejności ustalenie składu majątku dorobkowego. Zasadą w sprawach o podział majątku dorobkowego jest to, że podziałowi podlegają te składniki majątkowe, które należały do majątku wspólnego w chwili ustania wspólności ustawowej. Prawidłowe rozstrzygnięcie sądu w takiej sytuacji wymaga więc ustalenia składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego podlegający podziałowi, ustalenia składników majątku odrębnego, i ich ewentualnej wartości bądź wartości surogatów oraz ewentualnie wartości wydatków, nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny i odwrotnie a także dokonanie rozliczeń środków związanych z innymi tytułami. Ustalenie składu majątku dorobkowego następuje według stanu z daty powstania rozdzielności majątkowej. Źródłem tej rozdzielności w omawianej sprawie było umowne zniesienie małżeńskiej wspólności ustawowej, które miało miejsce w dacie 3 września 2008 r.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie w skład majątku podlegającego podziałowi weszły ruchomości, samochód osobowy, środki finansowe zgromadzone na rachunkach bankowych wnioskodawcy oraz jednostki uczestnictwa. Powyższy skład majątku dorobkowego ustalił Sąd pierwszej instancji i w tym zakresie rozstrzygnięcie Sądu uznać należało za bezsporne.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji pominął fakt, że w dacie zniesienia rozdzielności majątkowej w skład majątku dorobkowego stron wchodziła nieruchomości przy ul. (...) w Ł..

Wskazany wyżej składnik majątku został nabyty przez małżonków w czasie trwania małżeństwa ( przed umownym zniesieniem rozdzielności majątkowej małżeńskiej ) do majątku wspólnego a zbyty dopiero po zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej. Sprzedaż tego mieszkania miała miejsce w 2011 r. Cena ze sprzedaży tego mieszkania wynosiła łącznie 490.000 zł. Z kwoty uzyskanej ze sprzedaży został spłacony kredyt hipoteczny na zakup tego mieszkania zaciągnięty w 2006 r. Powstała różnica w wysokości 142.931,25 zł. została przelana przez kupujących na rachunek bankowy wnioskodawcy.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak dowodu pozwalającego na przyjęcie, że z kwoty wskazanej wyżej wnioskodawca rozliczył się z uczestniczką. W piśmie procesowym pełnomocnika uczestniczki z dnia 6 października 2014 r. (k. 436 i następne), zostało zawarte żądanie uwzględnienia tej kwoty jako składnika majątkowego. Brak było tym samym jakichkolwiek przeszkód prawnych i faktycznych aby wskazaną kwotę w rozliczeniach między uczestnikami postępowania uwzględnić.

Sad pierwszej instancji nie pominął natomiast okoliczność, że w skład majątku dorobkowego wchodził nakład jaki małżonkowie z majątku wspólnego poczynili na majątek odrębny uczestniczki postępowania: nieruchomość położoną w K.. Uchybienie Sądu Rejonowego w tym zakresie sprowadzało się jedynie do tego, że omawiany składnik nie został wymieniony w punkcie I zaskarżonego postanowienia określającym skład majątku podlegającego podziałowi. Ma wiec charakter jedynie redakcyjny. Podkreślić należy jednocześnie, że potrzebę rozliczenia tego nakładu Sąd Rejonowy dostrzegł, uznając, że remont na nieruchomość w K. stanowił nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki w wysokości 142.100 zł. dokonał rozliczenia pomiędzy stronami w ten sposób, ze zasądził od I. R. (1) na rzecz P. N. (2) kwotę 76.973,39 zł. W tym miejscu należy zaznaczyć, że wskazana wyżej kwota przyjęta do rozliczenia jako wartość nakładu, została w ocenie Sądu Okręgowego nieprawidłowo określona. Szczegółowe wyjaśnienie przedmiotowego zagadnienia zostanie przedstawione w dalszej części rozważań.

Powyższe uwagi nie zamykają jednocześnie problematyki związanej z ustaleniem składu majątku dorobkowego.

Przypomnieć należy, że pełnomocnik uczestniczki postępowania żądał rozliczenia zwrotu połowy środków uzyskanych przez małżonków w związku ze sprzedażą mieszkań. Jak wynika z uzasadnienia apelacji należna dla jego mocodawczyni z tego tytułu kwota miała się zamknąć w 150.000 zł.

Analiza zasadności powyższego żądania może być z uwagi na specyfikę przedmiotowej sprawy przeprowadzona poprzez ustalenie czy rzeczywiście są to środki podlegające podziałowi.

Nie ulega wątpliwości, że porównanie cen zakupu i sprzedaży mieszkań przy ulicy (...), przy ulicy (...), przy ulicy (...), oraz przy ulicy (...) w okresie od 31 maja 2006 r. do 20 listopada 2007 r. wskazuje, że w konsekwencji tych transakcji uczestnicy otrzymali kwoty o 393 000 zł. większą od przeznaczonej na zakup tych mieszkań. Powyższe nie może jednak prowadzić do konkluzji, że wskazana kwota nawet pomniejszona o 93000 zł. ( przeznaczone rzekomo na remonty wskazanych mieszkań ) w połowie winna być zwrócona przez wnioskodawcę uczestniczce postępowania. Wniosku powyższego nie można wyprowadzić z faktu, że przepływ środków finansowych związanych z powołanymi wyżej transakcjami był dokonywany w oparciu o konto bankowe wnioskodawcy. Fakt ten w żadnym razie nie determinuje przyjęcia, że wnioskodawca posiadał te środki w dacie zniesienia małżeńskiej wspólności majątkowej a tylko wtedy roszczenie o ich podział można by uznać za zasadne.

Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, to że małżonkowie sprzedali mieszkania za cenę łącznie wyższą niż cena ich zakupu o kwotę 393 000 zł. nie może prowadzić do wniosku, że przeprowadzone przez nich transakcje przyniosły dochód w wysokości 300 000 zł. Formułując powyższe stanowisko pełnomocnik uczestniczki postępowania nie udowodnił twierdzenia, że na dokonywane pomiędzy zakupem a sprzedażą poszczególnych mieszkań remonty, zmierzające do podniesienia ich wartości rynkowej została przeznaczona kwota 93 000 zł. Oczywistym jest, że takie czynności wymagały często znacznych nakładów finansowych co z pewnością zmniejszał czysty zysk z poszczególnych transakcji.

Przeciwko przyjęciu, że wskazana kwota winna zostać podzielona między uczestników przemawia również okoliczność, że jak wynika z wiarygodnych twierdzeń wnioskodawcy, dochody jakie małżonkowie osiągnęli z tego tytułu nie były w całości przekazywane na kolejne inwestycję ale ich część przeznaczano na zaspokojenie potrzeb rodziny. Ponadto przypomnieć należy, że w dacie podziału majątku dorobkowego małżonkowie dysponowali kwotą niespełna 96 053,23 zł. zdeponowaną na dwóch rachunkach wnioskodawcy. Uczestniczka postępowania nie wykazała, jakie było źródło pochodzenia powyższych środków, co odwołując się do zasad doświadczenia życiowego upoważnia do konkluzji, że pochodziły one właśnie z dochodów jakie małżonkowie osiągali w związku z handlem mieszkaniami.

W uzupełnieniu powyższych twierdzeń wskazać jeszcze należy, że I. R. (2) nie udowodniła w toku postępowania aby wnioskodawca, środki których rozliczenia żąda wydał na zaspokojenie swoich potrzeb, pomnażając swój majątek osobisty (co mogło by skutkować koniecznością ich rozliczenia jako nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty ), albo aby te środki roztrwonił co mogłoby, pod warunkiem złożenia stosownego wniosku prowadzić do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Nie może budzić wątpliwości, że to czy zyski jakie małżonkowie osiągnęli z sprzedaży mieszkań były prawidłowo wydatkowane, czy zostały przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny lub na inne nie związane z potrzebami rodziny cele mogło by mieć znaczenie dla ewentualnego ustalenia nierównych udziałów pomiędzy małżonkami.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 listopada 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt II CSK 98/17, podział majątku wspólnego obejmuje tylko takie przedmioty majątkowe, które były składnikami majątku wspólnego w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej i które istnieją w chwili dokonania podziału. Jeżeli natomiast pewne składniki zostały bezprawnie zużyte lub roztrwonione przez jednego z małżonków, to ich rozliczenie może nastąpić na skonkretyzowane żądanie (kwotowo) poszkodowanego małżonka. Zarówno wysokość szkody, jak i pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej winien wykazać zainteresowany.

Trudno mając na uwadze powyższe rozważania ( w tym również zaakceptowaną przez Sąd Okręgowy ocenę dowodów przeprowadzoną przez Sąd pierwszej instancji ) przyjąć, że uczestniczka swoje żądanie przyznania jej kwoty 150 000 zł. udowodniał, spełniając tym samym wskazane w powołanym wyżej orzeczeniu warunki jej dochodzenia.

Dotychczasowe rozważania upoważniają do konkluzji, że w skład majątku wspólnego stron w dacie powstania rozdzielności majątkowej małżeńskiej wchodziły następujące składniki majątkowe: ruchomości w postaci dwóch telewizorów, skórzanej kanapy, drewnianego łóżka o łącznej wartości 900 zł.; surogatu prawa własności pojazdu mechanicznego marki D. (...) z 2006 r. o nr rej. (...) o wartości 36.000 zł.; środków zgromadzone na rachunkach bankowych, o łącznej wartości 96053,23 zł.; jednostki rozrachunkowe na koncie wnioskodawcy P. N. (1) w OFE N. N. w ilości 597,5281 o wartości 16.581,40 zł.; jednostki rozrachunkowe na koncie uczestniczki I. R. (1) w OFE (...) w ilości 214,3657 o wartości 6.924,01 złotych na dzień 3 września 2008r.; własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w Ł. o wartości 142 931,25 zł.; nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki ( nieruchomość położoną w miejscowości K. ) o wartości 129 800 zł.

Wskazane wyżej twierdzenia wymagają dodatkowego uzasadnienia w zakresie przyjętej wartości majątku objętego podziałem.

Ustalając, że wartość własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w Ł. zamyka się w kwocie 142 931,25 zł., Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że jest to kwota jaką uczestnicy ostatecznie uzyskali ze sprzedaży wskazanego lokalu mieszkalnego.

Potrzebę uwzględnienia powyższej kwoty w ramach podziału majątku dorobkowego uzasadnia również to, że w sytuacji, w której po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej a przed dokonaniem podziału majątku, który był nią objęty, w miejsce składników tego majątku, wchodzących w jego skład w chwili ustania wspólności, weszły w ramach surogacji (np. wskutek zbycia) inne składniki (np. cena, za którą nastąpiło zbycie), podziałowi podlegają składniki nabyte w zamian za przedmioty objęte wcześniej wspólnością małżeńską. W sytuacji, w której w ramach surogacji do przedmiotowego majątku weszła cena zbycia składnika, który wcześniej wchodził w jego skład, oczywiste jest przyjęcie do składu majątku, który podlega podziałowi, tej ceny, bez potrzeby dokonywania innych ustaleń wartości tego składnika.

Przyjmując, że nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki ( nieruchomość położoną w miejscowości K. ) zamyka się w kwocie 129 800 zł. Sąd Okręgowy uznał, że datą ustalenia wysokości nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty winna być data powstania rozdzielności majątkowej.

Tym samym zagadnienie związane z zasadami finansowania dalszych dokonanych po tej dacie remontów ( i rozliczeniami z tego tytułu ) nie może być przedmiotem rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Przypomnieć należy, że wnioskodawca twierdził w toku postępowania, że na opisany cel przeznaczył również środki pozyskane z zaciągniętego przez siebie po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej kredytu konsolidacyjnego. Sposób pozyskania tych środków w sposób jednoznaczny przesądza o przyjęciu, że dalsze nakłady dokonane po zniesieniu wspólności majątkowej małżeńskiej były czynione co najwyżej z jego majątku osobistego a nie powodowały uszczuplenia majątku wspólnego przekształconego we współwłasności.

Jak wynika z treści przepisu art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Z kolei w postanowieniu z dnia 26 października 2017 r. ( sygn. akt II CSK 883/16 ) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że skład majątku podlegającego podziałowi powinien być ustalany na chwilę, w której ustaje wspólność majątkowa małżeńska, tj. majątek objęty wspólnością małżeńską majątkową przestaje być majątkiem wspólnym i staje się majątkiem, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego (art. 46 k.r.o.). Między chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej a chwilą dokonywania podziału majątku, który był objęty tą wspólnością, mogą jednak zajść zmiany w stanie jego składników, konieczne jest więc ustalanie wartości tych składników według ich stanu z chwili podziału majątku. W sytuacji, w której zmiany stanu składników majątku są (także) wynikiem nakładów poczynionych na nie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, w grę wchodzi ich rozliczenie, co może nastąpić w postępowaniu o podział majątku. Powołanie powyższego orzeczenie w tym miejscu rozważań nie jest przypadkowe. Stanowisko w nim wyrażone wskazuje bowiem na dopuszczalność rozliczenia jedynie nakładów na majątek wspólny po zniesieniu współwłasności w ramach postępowania w przedmiocie jej zniesienia. Akceptując to stanowisko wskazać należy, że powyższa zasada nie może mieć zastosowania w sytuacji, gdy transfer środków jest dokonywany na majątek odrębny jednej ze stron postępowania o zniesienie współwłasności z majątku odrębnego drugiej strony. Wynika to wprost z treści przepisu art. 567 § 1 k.p.c. w związku z powołanym wyżej art. 45 k.r.o., który dopuszcza jedynie rozliczenie transferów pomiędzy majątkiem wspólnym a majątkiem odrębnym małżonków lub odwrotnie.

Powyższe stanowisko zostało jednocześnie wprost potwierdzone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2017 r. ( sygn. akt I ACa 893/16 ), w którym wyjaśniono, że dyspozycją przepisu art. 567 § 1 k.p.c. nie jest objęte żądanie zwrotu nakładów czynionych z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego małżonka. Rozliczenia te podlegają ogólnym normom prawa i postępowania cywilnego, nakazującym dochodzenie przez byłych małżonków roszczeń, które nie są objęte przepisem art. 45 § 1 k.r.o., w postępowaniu procesowym.

W uzupełnieniu powyższych uwag wskazać należy, że przyjmując, iż wartość nakładu z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestniczki zamyka się w kwocie 129 800 zł. Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, który ustalenia w tym zakresie poczynił na podstawie opinie biegłego Z. K. (2).

Tym samym Sąd Okręgowy podziela zawartą w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji argumentację przemawiającą za uznaniem wskazanych opinii jako miarodajny i niepodważalny dowód w sprawie. Tym samym przyjąć należy, że Sąd Rejonowy nie uchybił przepisom o postępowaniu dowodowym ( w szczególności art. 227 k.p.c. ) wydając postanowienie o oddalenie wniosku o zwrócenie się do Banku (...), celem przesłania wyceny nieruchomości w K. oraz oddalenie wniosku o przeprowadzenie opinii uzupełniającej przez biegłego ds. wyceny nieruchomości w oparciu o operat nadesłany przez Bank (...).

W konsekwencji powyższych rozważań Sąd Okręgowy stwierdza, że wartość majątku objętego podziałem zamknęła się w kwocie 429 189,89 zł.

Wskazuje jednoczenie, że musi ona być pomniejszona o nakłady jakie małżonkowie poczynili na majątek wspólny.

W omawianej sprawie nie budzi w ocenie Sądu Okręgowego, żadnej wątpliwości fakt, że małżonkowie dokonali nakładów z majątków odrębnych na majątek wspólny. Żądania odnoszące się do rozliczenia nakładów poczynionych przez współwłaścicieli na majątek współwłasny podlegają rozliczeniu w postępowaniu działowym na podstawie art. 618 § 1 k.p.c., ale pod warunkiem ich zgłoszenia do takiego rozliczenia. Zgłoszenie roszczeń, o jakich mowa w art. 618 § 1 k.p.c., dopuszczalne jest do daty zamknięcia rozprawy przed sądem pierwszej instancji.

Stosownie do art. 33 pkt. 1 i 10 k.r.o. zarówno przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej jak i przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku odrębnego każdego z małżonków, nie wchodzą w skład majątku dorobkowego.

Rację ma tym samym pełnomocnik wnioskodawcy wskazując, że środki ze sprzedaży mieszkania wnioskodawcy przy ul. (...) w wysokości 130.000 zł. stanowiły wkład z majątku odrębnego na wspólny. Tym samym stanowisko Sądu pierwszej instancji, że środki ze sprzedaży tego mieszkania zostały skonsumowane przez wspólne cele stron jako rodziny, nie może zostać zaakceptowane i prowadzić do ich pominięcia we wzajemnych rozliczeniach stron zgodnie z art. 45 § 1 k.r.o. Zgodzić się bowiem należy z twierdzeniami pełnomocnika wnioskodawcy, że z analizy zapisów rachunków bankowych wynika wprost, że środki ze sprzedaży były inwestowane w kolejne mieszkania, a ostatecznie również w remont domu w K..

W tym miejscu należy zaznaczyć, że za całkowicie chybione Sąd Okręgowy uznał twierdzenia uczestniczki jakoby pomiędzy nią a wnioskodawcą doszło do zawarcia bliżej niesprecyzowanej umowy o rozszerzeniu małżeńskiej wspólności ustawowej o środki jakie P. N. (1) pozyskał z tytułu sprzedaży mieszkania. Wskazane twierdzenia uznać należało za niewiarygodne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego.

Również pieniądze uzyskane ze sprzedaży mieszkania uczestniczki I. R. (1) bez wątpienia nie wchodziły w skład majątku wspólnego i powinny być rozliczone w przedmiotowym postępowaniu.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostaje natomiast twierdzenie I. R. (1), że środki uzyskane ze sprzedaży mieszkania były przeznaczone na remont domu w K.. Ich rozliczenie w oparciu o przyjętą przez Sąd Okręgowy metodykę – przez uznanie, że stanowią one nakład podlegający rozliczeniu prowadzi w rezultacie do podobnego efektu finalnego a więc nie wpływa na wysokość należnych między byłymi małżonkami spłat. W okolicznościach przedmiotowej sprawy nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca nie rozliczył się z 159.000 zł. pozyskanej ze sprzedaży mieszkania przy ul (...). Twierdził jednocześnie, że remont domu w K. był sfinansowany z majątku wspólnego.

W uzupełnień powyższej argumentacji wskazać należy, że P. N. (2) i I. R. (1) zawarli związek małżeński 3 grudnia 2004 r. i pozostawali we wspólności ustawowej małżeńskiej od tej daty, aż do 3 września 2008 r. ( a więc przez okres niespełna czterech lat ), kiedy to zawarli umowę o rozdzielności majątkowej. Jak wynika z powyższych ustaleń majątek wspólny jaki zgromadzili w tym okresie osiągnął wartość niespełna 430 000 zł. Powyższe, świadczy z pewnością o zapobiegliwości byłych małżonków ale wskazuje również, że uzyskanie takiego majątku nastąpiło w konsekwencji wliczenia w niego nakładów z ich majątków odrębnych.

Odnosząc się do wysokości wskazanego wyżej nakładu Sąd Okręgowy przyjął jednocześnie, że winien on zostać ustalony na kwotę 152 000 zł. Sprzedaż omawianego mieszkania poprzedził bowiem jego remont, który został sfinansowany z majątku wspólnego uczestników postępowania. Nakład z tym związany zamknął się w kwocie 7000 zł. Powyższe wynika wprost z treści inicjującego przedmiotowe postępowanie pisma procesowego wnioskodawcy i uzasadnia stwierdzenie, że późniejsze zeznania P. N. (1) z których wynika, że nakład związany z remontem wyniósł około 20 000 zł. nie mogły być uznane za wiarygodne.

Ustalając wartość omawianych nakładów dla dalszych rozliczeń Sąd Okręgowy przyjął, że uczestniczka wniosła do majątku wspólnego kwotę o 22 000 zł. większą od wnioskodawcy. Nakłady uczestników w pozostałym zakresie ulegają kompensacie i nie mają znaczenia dla ostatecznego rozliczenia.

Skarga apelacyjna wnioskodawcy opiera się na zarzucie, że Sąd pierwszej instancji nie rozliczył kredytów jakie wnioskodawca zaciągnął na poczet zaspakajania potrzeb rodziny.

W ocenie Sądu Okręgowego, małżonek, który w okresie pomiędzy ustaniem wspólności majątkowej a podziałem majątku wspólnego, spłacił z własnych środków całość lub część kredytu bankowego, obciążającego małżonków, może tego roszczenia dochodzić w postępowaniu o podział majątku dorobkowego.

O częściowej zasadności wskazanego na wstępie tej części rozważań zarzutu decyduje więc data pokrycia wspólnych długów. Długi, których pokrycie nastąpiło po dacie powstania rozdzielności majątkowej małżeńskie ( wrzesień 2008 r. ) podlegały rozliczeniu w przedmiotowym postępowaniu. W postępowaniu o podział majątku wspólnego podlegają rozliczeniu między samymi małżonkami długi spłacone przez jednego z małżonków. Podstawę prawną takiego rozliczenia stanowi stosowany w drodze analogii art. 45 k.r.o.

Poza sferą zainteresowania sądu w przedmiotowym postępowaniu pozostają natomiast długi zaciągnięte przez jednego małżonka po zniesieniu małżeńskie wspólności majątkowej a co za tym idzie ich późniejsza spłata. Powyższe oznacza, że ewentualne rozliczenia stron związane z późniejszymi zaciąganymi przez nich zobowiązaniami nie mogą być przedmiotem rozliczenia w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Potwierdzenie powyższego stanowiska zostało zawarte w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011 r. ( sygn.. akt II CSK 430/10 ), w którym wyjaśniono, że długów zaciągniętych przez oboje małżonków zasadniczo nie można rozliczać przy podziale majątku wspólnego, gdyż mimo takiego podziału dług nadal się utrzymuje. Stosując odpowiednio art. 686 k.p.c. do postępowania o podział majątku wspólnego, sąd rozstrzyga w tym postepowaniu - i to ze skutkami wynikającymi z dyspozycji art. 618 § 3 k.p.c. w związku z art. 688 i art. 567 § 3 k.p.c. - tylko o takich długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach jako podmiotach wspólności majątkowej małżeńskiej, które zostały spłacone przez jednego z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego.

W konsekwencji powyższych uwag, Sąd Okręgowy podziela wyrażony w apelacji pogląd pełnomocnika wnioskodawcy, że w sprawie o podział podlegają rozliczeniu długi - pasywa stron, za które nawet po ustaniu związku małżeńskiego odpowiadają solidarnie. Powyższe stanowisko w okolicznościach przedmiotowej sprawy dotyczy jednak tylko rozliczenia zobowiązań stron, spłaconych po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej i powstałych przed jej ustaniem.

Jak wynika z dokonanych ustaleń faktycznych w związku z wcześniejszą spłatą kredytu mieszkaniowego z dnia 20 stycznia 2006 r. P. N. (1) wpłacił w dniu 1 lipca 2011 r. na konto Banku (...) SA z własnych środków kwotę 14.000 zł. tytułem opłaty za przewalutowanie. Wplata nastąpiła po ustaniu wspólności majątkowej, środki pochodziły z majątku osobistego P. N. (1). Dług ten został zaciągnięty w czasie trwania wspólności majątkowej i spłacony w czasie między ustaniem wspólności majątkowej i podziałem majątku wspólnego.

Ponadto, w okresie od 8 września 2008 r. (ustanowienie rozdzielności majątkowej) do czerwca 2011 r. (sprzedaż lokalu przy ul. (...)) wnioskodawca dokonywał spłat kredytu hipotecznego, zaciągniętego na zakup w/w nieruchomości z majątku osobistego. Łączna wartość spłaconej kwoty wyniosła 40.391,98 zł.

W dniu 26 kwietnia 2010 r. pomiędzy P. N. (1) i Bankiem (...) została zawarta umowa o kredyt konsolidacyjny na kwotę 215.151,15 zł. Kredyt powyższy pokrył wspólne zobowiązania małżonków z tytułu kredytu przeznaczonego na zakup samochodu w kwocie 54 560 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego spłata wyżej wymienionych zobowiązań podlega uwzględnieniu w przedmiotowym postępowaniu.

Skoro wnioskodawca spłacił łącznie 108 951,98 zł. na uczestniczce postępowania ciążył obowiązek zwrotu na jego rzecz połowy tej kwoty – 54475,99 zł.

W pozostałym zakresie stanowisko pełnomocnika wnioskodawcy nie może zostać uwzględnione.

Konsolidacja obejmowała również spłatę kredytu konsumpcyjnego w kwocie 66.372,50 zł zaciągnięty przez wnioskodawcę w dniu 27 sierpnia 2009 r., oraz spłatę linii debetowej wnioskodawcy w kwocie 15.000 zł. W omawianej sprawie nie sposób przyjąć na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, że wskazane wyżej zobowiązania obciążają również uczestniczkę postępowania a precyzyjnie rzecz ujmując stanowią wspólny dług uczestników postępowania. Powyższe stwierdzenie determinuje konieczność ich pominięcia w ramach dokonywanych w przedmiotowej sprawie rozliczeń.

W ramach powyższego kredytu wnioskodawca pozyskał również na potrzeby konsumpcyjne 75.000 zł. Jego twierdzenia, że kredyt w tym zakresie został zaciągnięty w szczególności w celu sfinansowania remontu domu uczestniczki w K., po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej nie zostały jednak w ocenie Sądu Okręgowego w omawianej sprawie udowodnione. Nawet gdyby jednak wskazana okoliczność miała rzeczywiście miejsce to mogła by ona rodzić co najwyżej prawo do dochodzenia w postępowaniu procesowym odrębnego roszczenia.

Reasumując przedstawione wyżej rozważania, Sąd Okręgowy dla ustalenia wzajemnych rozliczeń uczestników przyjął, że majątek jaki otrzymał wnioskodawca w ramach podziału dorobku zamknął się w kwocie 264 984,48 zł. ( kwota powyższa obejmuje: surogat samochodu osobowego stron o wartości 36 000 zł.; środki zdeponowane na rachunkach bankowych w dacie powstania rozdzielności majątkowej w kwocie 96 053,23 zł. oraz surogat własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) o wartości 142 931,23 zł. ). Uczestniczka postępowania otrzymała majątek o wartości 130 700 zł. ( nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty o wartości 129 800 zł. oraz ruchomości o wartości 900 zł. )

Sąd w ramach powyższego rozliczenia pominął wartość jednostek uczestnictwa przyznanych uczestnikom w częściach równych gdyż nie wpływają one na wysokość należnej spłaty a ich podział i rozliczenie nie było w sprawie kwestionowane.

Łączna wartość opisanego wyżej dla potrzeb rozliczenia majątku podlegającego podziałowi zamknęła się w kwocie 394 784,48 zł. Udział przypadający na każdego z uczestników wyniósł kwotę 197 392,24 zł.

Wnioskodawca winien więc spłacić uczestniczkę kwotą 66 692,24 zł.

Wskazana spłata musi jednak zostać pomniejszona o połowę należności kredytowych spłaconych przez wnioskodawcę po zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej, co stanowi kwotę 54 475,99 zł.

Do spłaty na rzecz uczestniczki postepowania pozostawał więc kwota 12 216,25 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego wskazana kwota musi zostać powiększona o kwotę 22 000 zł.

Jak wskazano powyżej różnica pomiędzy nakładami dokonanymi przez uczestników na majątek wspólny ( po dokonaniu wzajemnej kompensaty roszczeń z tego tytułu ) zamyka się w kwocie 22 000 zł.

Sąd Okręgowy biorąc pod uwagę okoliczności, że wnioskodawca nie rozliczył się ze sposobu wydatkowania pozyskanych ze sprzedaży mieszkania przy ul (...), które wpłynęły na jego rachunek, uznać należało, że na wnioskodawcy ciąży obowiązek zwrotu wskazanych środków w całości.

W uzupełnieniu powyższych twierdzeń tym zakresie Sąd Okręgowy odwołuje się również do wyrażonych w art. 5 k.c. zasad współżycia społecznego wskazując, że uczestniczka postępowania miała prawo oczekiwać od byłego męża lojalnych rozliczeń. Jednocześnie wskazać należy, że okoliczności przedmiotowej sprawy wskazują, iż to wnioskodawca pozyskał w ramach podziału majątku dorobkowego większość składników majątkowych. Doceniając fakt spłaty przez P. N. (1) wspólnych długów małżonków nie można nie widzieć, że jego możliwości zarobkowe w porównaniu do możliwości uczestniczki postępowania były i są zdecydowanie większe.

Mając powyższe na uwadze spłata należna uczestniczce od wnioskodawcy zamknęła się w kwocie 36 216,25 zł.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie przepisu art. 520 § 1 k.p.c. uznając, że ustalenie że każdy uczestnik ponosi koszty postepowania związane ze swoim udziałem w sprawie uzasadnia nie tylko jej nieprocesowy charakter ale również okoliczność, że zmiana zaskarżonego postanowienia uzasadniona była argumentami powołanymi w apelacjach obu stron.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł o zmianie zaskarżonego postanowienia na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c.

O oddaleniu wniesionych apelacji w pozostałym zakresie Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.

SSA w SO A. Lisiecki SSA w SO G. Ślęzak SSO P. Hochman

Dodano: 10 grudnia 2024, Opublikował(a): Justyna Dolata
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim
Osoba, która wytworzyła informację: w SO Grzegorz Ślęzak, w SO Arkadiusz Lisiecki
Data wytworzenia informacji: 17 września 2018