Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 25 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie:	SSO Dariusz Mizera SSO Dorota Krawczyk (spr.)
Protokolant:	Paulina Neyman

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2016 roku

sprawy z wniosku W. G.

z udziałem Z. D., S. M., W. S., S. S., T. S.

o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 13 stycznia 2016 roku, sygn. akt I Ns 646/14

postanawia: oddalić apelację i ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Dariusz Mizera SSO Dorota Krawczyk

Sygn. akt II Ca 230/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 13 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie zmienił prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 17 grudnia 2013 roku, wydane w sprawie sygn. akt I Ns 1767/13, w ten sposób, że: stwierdził, iż spadek po L. S. (1), synu J. i K., zmarłym dnia (...)roku w B., ostatnio stale zamieszkałym w P. nabyli: S. S. z dobrodziejstwem inwentarza oraz S. M. i T. S. po (...) części każdy z nich oraz ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Przed Sądem Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim toczyło się postępowanie w sprawie o sygn. akt. I Ns 1767/13 o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym L. S. (1). Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2013 roku tenże Sąd stwierdził, że spadek po L. S. (1), zmarłym dnia (...) roku, nabył z mocy ustawy w całości z dobrodziejstwem inwentarza syn S. S..

Wnioskiem z dnia 27 grudnia 2013 roku, W. G. zwróciła się do tutejszego Sądu o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia praw do spadku. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni wskazała, iż spadkodawca L. S. (1) oprócz spadkobiercy posiadał inne dzieci ze związków pozamałżeńskich.

Spadkodawca L. S. (1) miał 3 synów: S. M. ur. (...), S. S., ur. (...), T. S., ur. (...).

Sąd w celu ustalenia ewentualnego dalszego kręgu spadkobierców, zwrócił się do Urzędu Miasta w P., Urzędu Miasta w B. oraz do ogólnopolskiego Dziennika (...)z prośbą o zamieszczenie ogłoszenia wzywającego do zgłoszenia się wszystkich potencjalnych spadkobierców L. S. (1). Spadkobierców poszukiwano w ten sposób przez okres 6 miesięcy.

Ogłoszenie wzywające do zgłoszenia się potencjalnych spadkobierców L. S. (1) zamieszczono także w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim. W bazie danych PESEL-SAD Sąd dokonał z urzędu weryfikacji kobiet o nazwisku (...). W danych zawartych w systemie nie ustalono kobiet o takim nazwisku. Pismem z dnia 28 grudnia 2015 roku, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim zwrócił się do Urzędu Stanu Cywilnego w B. z prośbą o nadesłanie wykazu osób (kobiet) o nazwisku panieńskim (...) córka L., urodzonych na terenie objętych właściwością tego urzędu w latach 1970-1985 r.

Spadkodawca L. S. (1) miał jeszcze innych spadkobierców poza wskazanym w postanowieniu Sądu Rejonowego z 17 grudnia 2013 roku wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 1767/13 - to jest uczestników T. S. oraz S. M.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy na podstawie art. 679 KPC, art. 931 § 1 KC zmienił prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 17 grudnia 2013 roku, wydane w sprawie sygn. akt I Ns 1767/13, w ten sposób, że: stwierdził, iż spadek po L. S. (1), synu J. i K., zmarłym dnia (...)roku ostatnio stale zamieszkałym w P. nabyli: S. S. z dobrodziejstwem inwentarza oraz S. M. i T. S. po (...)części każdy z nich.

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 KPC, zgodnie z treścią którego każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni W. G..

Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego oraz prawa procesowego nie wskazując ich uzasadnienia, nie wskazując konkretnie na czym to naruszenie polega za wyjątkiem wskazania, że Sąd Rejonowy nie uzasadnił, dlaczego oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. L. (1).

Skarżąca wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez powołanie do spadku oprócz synów S. S., S. M., T. S. także córki zmarłego L. S. (1), nie wskazując jej danych osobowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu obrazy przepisów prawa procesowego. Jak wynika z akt sprawy Sąd Rejonowy przeprowadził wszystkie niezbędne dowody.

Wbrew twierdzeniem apelacji nie doszło do naruszenia art. 670 kpc, w myśl którego Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą.

W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku rola sądu jest determinowana ustawowym obowiązkiem działania z urzędu, a rozstrzygnięcie zapada bez względu na wnioski stron, lecz stosownie do wyników postępowania dowodowego oraz norm prawa materialnego, znajdujących zastosowanie w ustalonym stanie faktycznym sprawy (post. SN z 11.9.2014 r., III CSK 239/13, Legalis). W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku sposób gromadzenia i ustalania faktów reguluje art. 670, który nakłada na sąd obowiązek gromadzenia z urzędu materiału dowodowego mającego na celu ustalenie, kto jest spadkobiercą (post. SN z 20.3.2014 r., II CSK 279/13, Legalis). Przepis szczególny art. 670 KPC – nakładający na sąd obowiązek działania z urzędu – wyłącza w określonym w nim zakresie obowiązek dowodowy, nałożony na uczestnika postępowania na podstawie art. 252 w zw. z art. 13 § 2 KPC (zob. post. SN z 10.7.1998 r., I CKU 47/98, OSNC 1999, Nr 3, poz. 47). Jednakże według postanowienia SN z 27.2.2013 r. (IV CSK 380/12, Legalis), w razie uznania, że przedstawione dowody nie dają podstawy do właściwego określenia kręgu spadkobierców, a w jego ramach oceny ważności testamentu, sąd może nałożyć na uczestników określone obowiązki dowodowe i egzekwować ich wykonanie przez zastosowanie właściwych konsekwencji procesowych. Nie oznacza to, że sąd powinien zastąpić uczestników w udowodnieniu okoliczności istotnych dla wykazania ich praw, ponieważ art. 670 KPC nie wyłącza ani nie zastępuje przepisów regulujących postępowanie dowodowe. Podobnie w postanowieniu z 8.11.2012 r. (I CSK 163/12, Legalis) SN przyjął, że jeżeli sąd uzna, iż zgłoszone dowody nie są wystarczające do wypełnienia obowiązków ciążących na nim z mocy art. 670 KPC, może nałożyć na uczestnika określone obowiązki dowodowe, egzekwować ich wykonanie, a w razie potrzeby zastosować konsekwencje procesowe ich niewykonania. Komentowany przepis nie zwalnia bowiem uczestników postępowania od obowiązku wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, w postępowaniu tym bowiem ma zastosowanie art. 232 zd. 1 KPC. Na uczestniku, który podniósł fakt lub zarzut, spoczywa zatem także ciężar udowodnienia jego prawdziwości.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy przeprowadził z urzędu bardzo szerokie postępowanie dowodowe i wyczerpał wszelkie dostępne środki dowodowe w celu ustalenia potencjalnego kręgu spadkobierców po zmarłym L. S. (1). W szczególności wezwał przez ogłoszenie zamieszczone w urzędach, w Sądzie Rejonowym w/m oraz ogólnopolskim dzienniku spadkobierców do zgłoszenia się. W celu uzyskania informacji pozwalających na ustalenie kręgu spadkobierców L. S. (2) Sąd Rejonowy zwrócił się do Urzędu Stanu Cywilnego w B. o podanie danych kobiet o nazwisku panieńskim (...) córka L., urodzonych na terenie objętych właściwością tego urzędu w latach 1970-1985 r. Wnioskodawczyni zarzuciła w apelacji dlaczego tylko do Urzędu Stanu Cywilnego w B. a nie do wszystkich USC w Polsce. Sąd dopuścił dowód z zeznań byłej żony spadkodawcy, W. S., która zeznała, iż wiedziała tylko o istnieniu dziecka w B.. Nie wskazała jego płci i dlatego Sąd Rejonowy zwrócił się do USC w B., aby zweryfikować te zeznania. Sąd z całą pewnością nie miał obowiązku zwracać się o taką informację do wszystkich USC w Polsce. Sąd z urzędu dokonał weryfikacji systemu PESEL-SAD.

W piśmie z dnia 16 listopada 2015 roku wnioskodawczyni W. G. zwróciła się do Sądu o zobowiązanie S. S. do okazania zeszytu, w którym figurują nazwiska wszystkich 4 spadkobierców L. S. (1) i ustanowienie kuratora dla córki spadkodawcy. Na terminie posiedzenia w dniu 18 listopada 2015 roku, S. S. zeznał, iż nie posiada innego zeszytu poza przedłożonym do akt sprawy. S. S. złożył do akt pożółkłą kartkę papieru z nazwiskami trzech synów L. S. (1).

Na wniosek wnioskodawczyni Sąd dopuścił dowód z zeznań siostry spadkodawcy - L. F., która mogła posiadać ewentualne dane o córce spadkodawcy, która zeznała, iż wiedziała tylko o istnieniu syna spadkodawcy, nie posiada wiedzy na temat jakoby L. S. (2) miał córkę. Nie potwierdziła też istnienia zeszytu, w którym zawarte byłyby ewentualne dane na ten temat. Wykluczyła jednocześnie, aby jej syn M. L. (1) posiadał jakąkolwiek wiedzę na temat wszystkich dzieci spadkodawcy.

Wnioskodawczyni miała obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne, w postępowaniu tym bowiem ma zastosowanie art. 232 zd. 1 KPC, a zgodnie z treścią art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sąd obowiązany jest wydać merytoryczne rozstrzygnięcie, niezależnie od tego, czy postępowanie dowodowe przyniosło konkretny efekt, zwłaszcza zakładany przez jedną ze stron postępowania. Na uczestniku, który podniósł fakt lub zarzut, spoczywa zatem także ciężar udowodnienia jego prawdziwości. Fakty nieudowodnione zostaną pominięte i nie wywołają skutków prawnych z nimi związanych, co ostatecznie ma wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Z dowodów przeprowadzonych w sprawie i z urzędu i na wniosek stron oraz z zeznań uczestników postępowania i świadków wynika, iż L. S. (2) miał 3 synów: S. S., T. S. i S. M.. Brak jest jakichkolwiek dowodów na dzień zamknięcia rozprawy na okoliczność posiadania przez spadkodawcę córki.

Stosownie do art. 233 § 1 KPC, sąd pierwszej instancji ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, przy czym powinien to jednak czynić na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego. Sprawdzianem tego, czy sąd należycie wykonał obowiązek wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, jest uzasadnienie orzeczenia, w którym powinien się on m.in. wypowiedzieć co do faktów, które uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (zob. wyr. SN z 4.4.1974 r., I CR 117/74, Legalis), a tym samym dlaczego oddalił określone wnioski dowodowe.

Rację ma skarżąca twierdząc, iż wbrew treści art. 328 § 2 KPC, zgodnie z którym uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, Sąd Rejonowy w ogóle nie uzasadnił dlaczego oddalił wniosek wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. L. (2). Oddalenie tego wniosku nie miało jednak wpływu na treść orzeczenia. Sąd Rejonowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. L. (2), bowiem już matka M. L. (2) zeznała, że nie ma żadnej wiedzy na temat rzekomej córki spadkodawcy i z całą pewnością takiej wiedzy nie ma jej syn M. L. (2).

Mimo mankamentów leżących po stronie techniki sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego postanowienia uznać należy, iż treść orzeczenia odpowiada prawu.

Uzasadnienie apelacji przez skarżącą co do naruszenia art. 679 § 1 kpc jest zupełnie niezrozumiałe.

Wnioskodawczyni nie była uczestnikiem postępowania w sprawie sygn. akt I Ns 1767/13, i wbrew twierdzeniom skarżącej, Sąd wszczął i prowadził niniejsze postępowanie mając na uwadze ten fakt.

Zupełnie niezrozumiały jest też zarzut pominięcia przez Sąd Rejonowy faktu poszukiwania i odnalezienia przez skarżącą dwóch kolejnych spadkobierców L. S. (1), bowiem Sąd Rejonowy zmienił prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 17 grudnia 2013 roku, wydane w sprawie sygn. akt I Ns 1767/13 i uwzględnił odnalezionych przez skarżącą spadkobierców L. S. (1): synów S. M. i T. S..

Należy zaznaczyć, że w zaskarżonym postanowieniu doszło do oczywistej omyłki pisarskiej w oznaczeniu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, bowiem jak wynika z odpisu aktu zgonu spadkodawca ostatnio zamieszkiwał w P.natomiast zmarł w B., która to omyłka podlega sprostowaniu w trybie art. 350 KPC, co będzie obowiązkiem Sądu Rejonowego.

Nie ma racji skarżąca zarzucając naruszenie przepisów art. 520 KPC poprzez niezastosowania § 2 , § 3 art. 520 KPC, bowiem w postępowaniu nieprocesowym zasadą jest, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W analizowanej sprawie brak było podstaw do odstępstwa od tej zasady.

Podsumowując należy stwierdzić, że rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy nie naruszył zasad postępowania ani norm prawa materialnego w sposób zarzucany w apelacji. Zaskarżone rozstrzygnięcie, w ocenie sądu odwoławczego, jest trafne i tym samym nie ma podstaw do jego zmiany zgodnie z wnioskami apelacji.

Mając powyższe rozważania na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 KPC.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 KPC, zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.