Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 16 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Jarosław Gołębiowski

Sędziowie: Grzegorz Ślęzak (spr.)

Dariusz Mizera

Protokolant: Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 stycznia 2020 r.

sprawy z wniosku A. T. (1) i B. G.

z udziałem J. S. (1), D. S., A. G. (1)

o rozgraniczenie

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawcę A. T. (1), uczestników J. S. (1) i B. G.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 6 marca 2018 r. sygn. akt I Ns 633/13

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Jarosław Gołębiowski

Grzegorz Ślęzak Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 243/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 6 marca 2018 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z wniosku A. T. (1) i B. G. z udziałem J. S. (1), D. S., A. G. (1) o rozgraniczenie

1. dokonał rozgraniczenia nieruchomości położonych w miejscowości H. gmina B. oznaczonych w ewidencji gruntów numerami:

- (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...) należącej do wnioskodawcy A. T. (1),

- działek (...) dla których w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...) należących do wnioskodawcy A. G. (2) i uczestniczki A. G. (1),

- działek numer (...) dla których w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...) należących do uczestników J. S. (1) i D. S.,

w ten sposób, że:

a) przebieg granicy pomiędzy nieruchomościami oznaczonymi numerami działek (...) ustala wzdłuż granicy wynikającej z operatu podstawowego numer (...),

b) przebieg granicy pomiędzy nieruchomościami oznaczonymi numerami działek (...) a działkami numer (...) ustala wzdłuż czerwonej linii a następnie wzdłuż granicy wynikającej z operatu podstawowego numer (...)o kolorze niebieskim nakreślonych na będącej integralną częścią niniejszego orzeczenia mapie sporządzonej przez geodetę uprawnionego J. D. (1), przyjętej do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego w dniu 28 grudnia 2017 roku za nr. (...);

2. nakazał pobrać od wnioskodawcy A. T. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 3.293,16 zł (trzy tysiące dwieście dziewięćdziesiąt trzy złotych szesnaście groszy) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

3. nakazał pobrać od uczestnika J. S. (2) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 3.293,16 zł (trzy tysiące dwieście dziewięćdziesiąt trzy złotych szesnaście groszy) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

4. ustalił, że każda ze stron ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawą powyższego postanowienia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 03-09-2013 roku Wójt (...) przekazał do Sądu Rejonowego w Bełchatowie sprawę o rozgraniczenie nieruchomości na terenie gminy B., obręb H. pomiędzy działkami:

- działką nr (...) - stanowiącą własność J. i D. małż. S. a działką nr (...)- stanowiącą własność B. i A. małż. G.,

- działką nr (...) - stanowiącą własność J. i D. małż. S. a działką nr (...)- stanowiącą własność A. T. (1),

- działką nr (...) - stanowiącą własność J. i D. małż. S. a działką nr (...)- stanowiącą własność A. T. (1),

- działką nr (...) - stanowiącą własność J. i D. małż. S. a działką nr (...)- stanowiącą własność A. T. (1),

- działką nr (...) - stanowiącą własność J. i D. małż. S. a działką nr (...)- stanowiącą własność A. T. (1),

- działką nr (...) - stanowiącą własność J. i D. małż. S. a działką nr (...)- stanowiącą własność B. i A. małż. G..

Wnioskodawcy A. T. (1) i B. G. wnieśli o ustalanie granic zgodnie z obecnym ich obszarem wpisanym w ewidencji. Uczestniczka A. G. (1) poparła to stanowisko. Uczestnik J. S. (1) wniósł o ustalenie granic zgodnie z operatem z 1963 r.

W piśmie z dnia 23-06-2014 r. (k. 130) wnioskodawca A. T. zgłosił zarzut zasiedzenia spornej części działki (...).

Na podstawie operatu podstawowego z 1963 r. założono rejestr gruntów, w którym w pozycjach rejestrowych nr (...)znajdują się działki objęte przedmiotowym rozgraniczeniem.

W 1965 roku wprowadzono zmiany w rejestrze ewidencji gruntów w ten sposób, że:

- w poz. Rej. (...)zmieniono powierzchnie działek: Nr (...) z (...) ha na (...) ha, obecna działka nr (...) z (...) ha na (...) ha, obecna działka nr (...) z (...) ha na (...) ha, obecna działka nr (...) z (...) ha na (...) ha, obecna działka nr (...).

Łącznie zmniejszono powierzchnię działek z (...) ha na (...) ha (różnica (...) ha).

- w poz. Rej. (...) zmieniono powierzchnie działek: Nr (...) z (...) ha na (...) ha, Nr (...) z (...) ha na (...) ha, Nr (...)z (...) ha na (...) ha.

Połączone działki nr (...) otrzymały później nr (...).

Łącznie zwiększono powierzchnię działek z (...) ha na (...) ha (różnica (...) ha)

Brak jest informacji kto przeprowadził zmianę, jak też dokumentu, który byłby podstawą do dokonania takiej zmiany. W rejestrach jako podstawę zmian wskazano

dokument (...) - dokumentu nie odnaleziono.

Granica między działkami objętymi rozgraniczeniem powstała po zwiększeniu powierzchni działek przebiegałaby za zachód od granicy wynikającej z operatu z 1963 r.

W aktach własności ziemi uwzględniona jest zwiększona powierzchnia.

Granica na zachód od wynikającej z operatu z 1963 r. jest zaznaczona na roboczym szkicu zachowanym w starostwie powiatowym, ale brak jest dokumentów z postępowania, w którym wyznaczono taką nową granicę.

W 1992 r. dokonano podziału działki nr (...) - operat nr (...)na działki (...). W 2004 r. przeprowadzono postępowanie podziałowe działek nr (...) -operat nr (...), które uległy podziałowi odpowiednio na działki nr (...) z przeznaczeniem na poszerzenie drogi.

Możliwe jest wskazanie przebiegu granicy między(...) według stanu prawnego.

Działka (...) od strony zachodniej jest ogrodzona; płot drewniany wybudował jeszcze ojciec A. T. (3). Około 1975 r. wymieniono ogrodzenie na siatkę. Płot sięgał od drogi publicznej do początku garażu. Około 1996 r. (po zakończeniu budowy domu) wydłużono płot po granicy. A. T. (1) włada terenem do tego ogrodzenia, najpóźniej od 21 marca 1991 r., tj. od działu spadku po L. T..

Postanowieniem z 22 marca 1991 r. sygn. akt I Ns 500/90 Sąd Rejonowy w Bełchatowie dokonał działu spadku po L. T. w ten sposób, że całe gospodarstwo pozostałe po spadkodawcy, składające się z działek (...) w H., przyznał na własność A. T. (1).

Nie było sporów o granicę pomiędzy A. T. a poprzednimi właścicielami działki (...).

Ogrodzenie między działką (...) a(...)w obecnym przebiegu jest zaznaczone na mapie sytuacyjno-wysokościowej z 23-03-1995 r., 13-07-2000 r., 29-10-2002 r. Jest widoczne na fotografiach z 1994 r.

W opinii biegłego z 30 stycznia 1991 r. do spraw szacunku gospodarstwa spadkobierców po L. T. biegły sądowy J. S. (3) wskazał, że długość ogrodzenia z siatki metalowej na słupkach betonowych bz cokołu na działce (...) wynosi 60 mb.

Granica wynikająca z operatu z 1963 r. przebiega przez budynek gospodarczy A. T. (1)

W przypadku działek (...) granica ewidencyjna między nimi w części na południu pokrywa się z granicą faktyczną. Wzdłuż granicy przebiega wyjeżdżona droga.

Istnieje ogrodzenie między (...). Na działce (...) przebiega droga gruntowa. Z drogi korzysta tylko B. G..

Na działce (...) brak jest widocznych śladów użytkowania w postaci drogi gruntowej. Na wysokości połowy domu ogrodzenie zmienia wysokość. Na wysokości budynku gospodarczego widoczne są koleiny po starej drodze. Na dalszym przebiegu granicy działki (...) za częścią ogrodzenia oraz między (...)widoczna jest zarośnięta trawą droga gruntowa.

Sąd zważył, iż rozpoznając sprawę o rozgraniczenie winien kierować się przesłankami określonymi w art. 153 k.c. W świetle powyższego przepisu jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między zainteresowanymi, Sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.

O sposobie rozgraniczenia decydują zatem trzy kolejne kryteria określone w cytowanym przepisie, przy czym kryteria te wykluczają się wzajemnie. Dopóki możliwe jest ustalenie granic na podstawie stanu prawnego, dopóty niedopuszczalne jest rozgraniczenie na podstawie ostatniego stanu spokojnego posiadania lub według wszelkich okoliczności.

Przy ustalaniu przebiegu granicy na podstawie stanu prawnego bierze się pod uwagę znaki graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej. Stan prawny obejmuje także zasiedzenie przygranicznych pasów gruntów, co rodzi konieczność badania czy wieloletni stan posiadania doprowadził do zasiedzenia.

W toku niniejszego postępowania rozgraniczeniowego wnioskodawca A. T. (1) zgłosił zarzut zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu znajdującego się od strony wschodniej działek uczestników J. S. (1) i D. S..

Wobec powyższego dokonanie rozgraniczenia między spornymi nieruchomościami wymaga rozważenia zasadności żądania zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu.

Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze.

Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości, jak stanowi norma § 2 art. 172 k.c, nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

W niniejszej sprawie w ocenie Sądu zasadny jest zrzut zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu przez A. T. (1) jedynie w zakresie władania częścią działki (...) w tej części, w jakiej sporny pas znalazł się w ogrodzeniu siedliska wnioskodawcy A. T. (1). W świetle w pełni przekonujących zeznań świadków H. K., A. Ł. oraz H. T. zasadnym było dokonanie ustalenia, że A. T. (1) był samoistnym posiadaczem spornego przygranicznego pasa gruntu; wnioskodawca co najmniej od 21 marca 1991 r., tj. od działu spadku po jego ojcu L. T. w sprawie I Ns 500/90 wyłącznie władał jak właściciel tą częścią działki (...). Już w opinii biegłego sądowego w sprawie o dział spadku wskazane było, że długość bieżąca ogrodzenia z siatki metalowej na słupkach betonowych miała 60 metrów bieżących, co przy szerokości działki wynoszącej 26,7 metrów i zeznaniom wnioskodawcy, że w tym czasie całe siedlisko było ogrodzone oznacza, że ogrodzenie z tej siatki istniało również na wschodniej i zachodniej granicy działki (...). Potwierdzał to również świadek H. T., który wskazał, że w granicy ogrodzenia wzdłuż zachodniej granicy działki (...) przez działkę A. T. (1) przebiegała droga gruntowa prowadząca na pola za siedliskiem wnioskodawcy, a także same oględziny nieruchomości, gdzie widoczne były jeszcze ślady kolein, świadczących o takim wykorzystywaniu tej części działki (...).

Wszystkie te okoliczności przemawiały za uznaniem A. T. (1) za posiadania samoistnego tej części działki (...) w dobrej wierze, biorąc pod uwagę wejście w posiadanie tego spornego pasa gruntu.

Według tzw. tradycyjnego poglądu dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo (uchwała składu 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r. w sprawie III CZP 108/91, opubl. OSNCP 1992 r. Nr 4, poz. 48).

W świetle tak rozumianej dobrej wiary wnioskodawca A. T. (1) był posiadaczem w dobrej wierze, gdyż w chwili uzyskania posiadania uważał siebie a wcześniej swojego ojca L. T. za posiadacza tej części działki (...).

Posiadanie wnioskodawcy miało charakter posiadania samoistnego, polegającego na faktycznym władaniu rzeczą jak właściciel. Wnioskodawca wykonywał jako posiadacz czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Mówiąc inaczej, wszystkie dyspozycje posiadacza swą treścią odpowiadały dyspozycjom właściciela (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie I CKN 430/98, opubl. OSNC 1999 r. nr 11 poz. 198)

W przedmiotowej sprawie należało zatem uznać, że doszło do wymaganego przez przepisy prawa (po zmianie przepisów Kodeksu cywilnego, które weszły w życie 1 października 1990 r.) 20-letniego okresu czasu posiadania prowadzącego do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie w dobrej wierze, który upłynął 21 marca 2011 r.

Z uwagi na powyższe Sąd dokonał rozgraniczenia nieruchomości stron wzdłuż istniejącego ogrodzenia ustalając, że jest to nowy stan prawny granicy, uwzględniający zasiedzenie przez wnioskodawcę pasa gruntu działki (...) od strony wschodniej tej działki.

W pozostałym zakresie wniosek o zasiedzenie podlegał oddaleniu, albowiem wnioskodawca nie wykazał, że w sposób wyłączny władał częścią działek (...) od ich wschodniej strony jak właściciel; nie potwierdzały tego w szczególności przeprowadzone oględziny nieruchomości. Wizja lokalna nie wykazała, że wyłącznie A. T. (1) korzysta z grogi gruntowej biegnącej w spornym pasie gruntu. Posiadanie tego spornego pasa gruntu przez wnioskodawcę nie spełnia przesłanek uznania tego posiadania za samoistne, przy uwzględnieniu wytycznych wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia. Z tych też względów Sąd ustalił w tej części granicę między nieruchomościami z uwzględnienie granicy prawnej wynikającej z operatu podstawowego z 1963 r. numer (...). W tym zakresie brak było przesłanek do uwzględnienia zmian w rejestrze gruntów wprowadzonych w 1965 r. albowiem brak jest informacji kto przeprowadził zmianę, jaki dokument był podstawą do dokonania takiej zmiany w rejestrach (wprawdzie wskazano jako podstawę zmian dokument (...)jednakże dokumentu tego nie odnaleziono). Brak podstawy prawnej zmiany skutkował uznaniem, że zmiana ta nie może stanowić aktualnego stanu prawnego, co wskazał w swojej opinii biegły sądowy geodeta.

Również granicę między działkami (...) Sąd ustalił wzdłuż granicy wynikającej z operatu podstawowego numer (...). Jest to granica prawna między tymi nieruchomościami, co również potwierdziła opinia biegłego geodety sądowego. Rozstrzygnięcie Sądu dotyczyło jedynie ustaleniu przebiegu granicy między działkami; kwestia służebności na jaką powołują się uczestnicy małżonkowie G. nie podlegała ocenie Sądu.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 1303 §2 k.p.c. w zw. z art. 520 §2 k.p.c. obciążając nimi po połowie obie strony postępowania, które pozostały przez całe postępowanie w sporze, którzy w równym stopniu byli zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy, zaś w pozostałym zakresie o kosztach postępowania poniesionych przez strony rozstrzygnął w oparciu o art. 510 §1 k.p.c.

Powyższe postanowienie zaskarżyli apelacjami: wnioskodawca A. T. (1) i wnioskodawca B. G. oraz uczestnik postępowania J. S. (1).

Apelacja wnioskodawcy A. T. (1) skarży postanowienie w pkt. 1 lit. b, tj. w części ustalającej granicę pomiędzy działkami: (...), a działkami o nr: (...)wzdłuż granicy wynikającej z operatu podstawowego nr (...)oznaczonej kolorem niebieskim na mapie biegłego geodety J. D., zarzucając mu:

a/ przepisów postępowania cywilnego , a mianowicie :

- art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie dowolnej i wybiórczej oceny zgromadzonego materiału dowodowego poprzez uznanie, iż wnioskodawca nie mógł zasiedzieć całości spornej części gruntu przylegającej do granic spornej nieruchomości, w sytuacji gdy stan faktyczny uzasadnia przyjęcie zasiedzenia, co do całości spornej części przygranicznej nieruchomości, co skutkuje przyjęciem granicy wzdłuż istniejącego ogrodzenia ;

b/ przepisów prawa materialnego, a mianowicie :

- art. 172 kc poprzez jego częściowe zastosowanie i uznanie przez Sąd, iż wnioskodawca jedynie co do części zasiedział sporną nieruchomość, gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawca zasiedział całość spornej części gruntów przylegających do spornych granic ;

- art. 153 kc poprzez jego częściowe nieuwzględnienie i przyjęcie przez Sąd wybiórczo, iż wnioskodawca zasiedział własność nieruchomości jedynie w części ogrodzonej siedliskowej, w sytuacji gdy okoliczności faktyczne wskazują na zasiedzenie spornej części gruntu na całości przygranicznej części nieruchomości;

Apelujący wnosił o:

- zmianę zaskarżonego postanowienia w części dotyczącej pkt 1 lit. b w części ustalającej granicę pomiędzy działkami o nr (...) , a (...)wzdłuż granicy wynikającej z operatu podstawowego o nr (...)oznaczonej kolorem niebieskim na sporządzonej i będącej integralną częścią przedmiotowego postanowienia Sądu mapie przez geodetę J. D. (1) przyjętej do Państwowego

Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego w dniu 28 grudnia 2017r. za nr(...) poprzez ustalenie granic pomiędzy działkami o nr (...) a (...)wzdłuż granicy ustalonej przez biegłego G. K. (1) na mapie będącej załącznikiem do opinii technicznej z dnia 02.02.2015r. oznaczonej kolorem zielonym przerywaną linią;

ewentualnie o :

- uchylenie zaskarżonego postanowienia w części zaskarżonej i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia Sądowi I Instancji.

. Apelacja uczestnika J. S. (1) skarży postanowienie w części dotyczącej rozgraniczenia działek nr (...) z działkami o nr (...) wzdłuż linii oznaczonej kolorem czerwonym na mapie sporządzonej przez uprawnionego geodetę J. D. (1), zarzucając mu:

- naruszenie art. 153 § 1 k.c. w związku z art. 172 § 1 k.c. przez bezzasadne przyjęcie, że sporny pas gruntu działki o numerze ewidencyjnym: (...) na długości zaznaczonej czerwoną linią na mapie sporządzonej przez uprawnionego geodetę – J. D. (1), znajdował się w samoistnym posiadaniu wnioskodawcy A. T. (1) od co najmniej 21 marca 1991 r. i że było to posiadanie samoistne w dobrej wierze w rozumieniu art. 172 § 1 k.c.,

- naruszenie art. 233 § 1 i § 2 k.p.c. przez nierozważenie wszystkich dowodów zebranych w tej sprawie wskazujących na to, że wnioskodawca A. T. (1) posiadanie spornego pasa gruntu rozszerzał stopniowo przesuwając granicę w kierunku działki o numerze ewidencyjnym: (...), czynił to w złej wierze poczynając od 2000r. i granica między działką (...) a działką o numerz4e ewidencyjnym: (...), stanowiącą jego własność w 1991r. przebiegała w innym miejscu niż wynika to z granicy przyjętej przez Sąd.

Apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. 1 lit „b” w ten sposób, że aby przebieg granicy między nieruchomościami oznaczonymi numerami działek: (...), stanowiącymi własność wnioskodawcy A. T. (1), a działkami o numerach: (...), (...)własność D. i J., małżonków S., Sąd ustalił na całej długości tych działek wzdłuż linii wynikającej z operatu podstawowego o numerze: (...), względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie do ponownego rozpoznania.

Apelacja wnioskodawcy B. G. skarży postanowienie w części dotyczącej rozgraniczenia działek (...), podnosząc, że granica między tymi działkami powinna przebiegać wzdłuż przerywanej linii zielonej na mapie biegłego geodety G. K., a nie jak to uczynił Sąd wzdłuż linii niebieskiej na mapie biegłego geodety J. D..

Apelujący ten przyłączył się do stanowiska apelującego wnioskodawcy A. T. (1) i wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia zgodnie z jego wnioskiem.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacje, w tym głównie apelacje wnioskodawców, wywołują - wnioskowany w nich z resztą - skutek w postaci uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy sądowi I instancji do jej ponownego rozpoznania z powodu nierozpoznania jej istoty, a w szczególności niezbadania stanu prawnego według którego ma nastąpić rozgraniczenie sąsiadujących ze sobą nieruchomości stron w sytuacji gdy opinia biegłego geodety J. D. (1) i sporządzona przez niego mapa rozgraniczeniowa nie odpowiada tezie dowodowej sformułowanej przez Sąd dla biegłego lecz - wręcz przeciwnie - jest z nią ewidentnie sprzeczna.

Analiza materiału sprawy wskazuje bowiem jednoznacznie, że biegły geodeta J. D. sporządził opinię w sprawie i mapę rozgraniczeniową niezgodnie z tezą dowodowa Sądu.

Zgodnie bowiem z postanowieniem dowodowym Sądu Rejonowego na karcie 376 akt sprawy zlecono biegłemu sporządzenie mapy odzwierciedlającej przebieg granicy między działkami: (...) a działkami: (...)po linii ogrodzenia i dalej na przedłużeniu tego ogrodzenia, co zdaje się linii oznaczonej kolorem zielonym na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę G. K. w lutym 2016 r.

Tymczasem biegły J. D. dokonał samowolnej zmiany tezy dowodowej Sądu ( rozstrzygając niejako sprawę za Sąd ) i dokonał na sporządzonej przez siebie mapie, stanowiącej podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia, rozgraniczenia w/w nieruchomości według linii ogrodzenia, a następnie zgodnie z danymi ewidencyjnymi z operatu z 1963r, co stoi w ewidentnej sprzeczności z tezą dowodową sformułowaną przez Sąd.

Powyższe doprowadziło do uwzględnienia na odcinku ogrodzenia nowego stanu prawnego wynikającego z zasiedzenia na tym odcinku przygranicznego pasa gruntu przez A. T. (1), a dalej za tym ogrodzeniem do wyznaczenia granicy według stanu wynikającego z ewidencji gruntu ( operatu podstawowego nr (...)) bez uwzględnienia zarzutu zasiedzenia w tej części, w sytuacji gdy teza dowodowa sformułowana przez Sąd sugerowała rozgraniczenie na całej długości sąsiadujących ze sobą według nowego stanu prawnego wynikającego z zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu na całe długości przedmiotowych nieruchomości.

Oczywiście apelacja uczestnika J. S. (1) skarży granicę na odcinku płotu, gdzie przyjęty został stan prawny wynikający z zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu na tym odcinku, domagają się rozgraniczenia przedmiotowych nieruchomości na całej ich długości według danych ewidencyjnych z operatu podstawowego z 1963 r, kwestionując zasiedzenie przez wnioskodawcę przygranicznego pasa gruntu na jakimkolwiek odcinku granicy. Twierdzenia tej apelacji nie da się ba obecnym etapie jednoznacznie ocenić w sytuacji gdy nie zbadany został w sprawie aktualny stan prawny według którego powinno nastąpić rozgraniczenie przedmiotowych nieruchomości, o czym będzie mowa niżej, i gdy dotychczas zgromadzony materiał – w szczególności znajdujący się w aktach księgi wieczystej (...)– zdaje się sugerować słuszność tezy dowodowej Sądu, zgodnie z którą granica miała być wyznaczona po linii ogrodzenia i dalej po jej przedłużeniu, co miało uwzględniać zasiedzenie przygranicznego pasa gruntu na całe długości rozgraniczanych nieruchomości.

Wracając do zagadnienia stanu prawnego, według którego powinno nastąpić rozgraniczenie przedmiotowych działek, stwierdzić należy, że przesłuchiwany przez Sąd II instancji na rozprawie odwoławczej biegły J. D. (1) przyznał, że sporządzona przez niego mapa rozgraniczeniowa nie odpowiada tezie dowodowej Sądu, sugerując jakieś niezrozumiałe i nie znajdujące oparcia w materiale sprawy uzgodnienia z Sądem. Przyznał także, że badając stan prawny nieruchomości opierał się na danych z ewidencji gruntów, w ty na operacie podstawowym z 1963 r, oraz na wpisach w księgach wieczystych uzyskanych przez Internet, natomiast nie badał dokumentów znajdujących się w aktach tychże ksiąg wieczystych.

Ustalenia Sądu Rejonowego wskazują, że także Sąd ten nie dokonał analizy dokumentów znajdujących się w aktach ksiąg wieczystych dotyczących przedmiotowych nieruchomości. Trudno w tych okolicznościach mówić, że doszło do ustalenia stanu prawnego poprzedniego i jego ewentualnej zmiany na skutek zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu.

Trafnie zatem przede wszystkim treść apelacji wnioskodawców wskazuje, iż Sąd Rejonowy nie wyjaśnił w wystarczającym stopniu stanu prawnego - w rozumieniu art. 153 kc – rozgraniczanych nieruchomości celem ustalenia przebiegu między nimi granicy według tego właśnie stanu, który to – jak słusznie zauważa tenże Sąd – stanowi podstawowe i naczelne kryterium rozgraniczenia, a to oznacza właśnie nierozpoznanie istoty sprawy.

Aby prawidłowo ocenić przywołany w apelacjach zarzut obrazy art. 172 § 1 kc przez nieuwzględnienie zmiany stanu prawnego na skutek zasiedzenia przez wnioskodawców przygranicznego pasa gruntu na całej długości rozgraniczanych nieruchomości, stanowiącego obszar pomiędzy linią, która wyznacza istniejące między nieruchomościami ogrodzenie i jego przedłużenie a linią stanowiącą granicę według danych z ewidencji gruntów niezbędne było ustalenie wprzód pierwotnego stanu prawnego, wynikającego z tytułów własności jakimi dysponują strony.

Precyzyjne ustalenie stanu prawnego, o którym mowa powyżej było niezbędne także i z tego powodu, że ustalona przez Sąd zaskarżonym postanowieniem granica na dalszym odcinku za płotem według danych ewidencji gruntów, potraktowana przez tenże Sad jako granica według stanu prawnego, przebiega przez budynki gospodarcze, co pokazuje wyraźnie mapa biegłego G. K. na karcie 388 akt sprawy przy czym w żadnym stopniu nie zostało nawet ustalone czy granica ta przebiega chociaż po pionowych ścianach tychże zabudowań.

Zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, że przy ustalaniu przebiegu granicy według stanu prawnego bierze się pod uwagę przede wszystkim tytuły własności oraz inne dokumenty znajdujące się w aktach ksiąg wieczystych a także m. in. znaki graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej i operaty, jakim w sprawie niniejszej jest niewątpliwie operat podstawowy z 1963 r nr (...).

Najistotniejszymi jednak dokumentami przy ustalaniu stanu prawnego nieruchomości są tytuły własności i to nie tylko aktualnych właścicieli ale także ich poprzedników prawnych i duże znaczenie ma odniesienie tychże tytułów do dokonywanych w czasie ich uzyskania pomiarów w terenie i wprowadzonych do ewidencji danych z tychże pomiarów oraz usytuowanych ewentualnych znaków granicznych.

Nie sposób nie dostrzec, czego nie zbadał Sąd I instancji oraz biegły J. D. sam to przyznając przed Sądem Okręgowym, że w aktach księgi wieczystej nr (...) na karcie 10 tychże akt znajduje się mapa z dnia 14 kwietnia 1992 r zaewidencjonowana za nr (...)przedstawiająca podział działki nr (...) na działki (...), na której znajduje się adnotacja geodety, że „ działkę nr (...) obciąża się prawem służebności przejazdu do działki nr (...)”, co powinno podlegać ocenie w ramach zgłoszonego przez wnioskodawców zarzutu zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu na całej długości rozgraniczanych nieruchomości.

W sprawie niniejszej brak jest ustaleń Sądu w kierunku wyżej wskazanym, co wiąże się z nierozpoznaniem istoty sprawy pod kątem przepisów art. 153 kc i art. 172 kc, a co skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego orzeczenia z przekazaniem sprawy do jej ponownego rozpoznania celem poczynienia ustaleń w zakresie powyżej wskazanym, co pozwoli na ustalenie stanu prawnego według posiadanych przez strony tytułów własności a następnie dopiero ocenę czy stan ten uległ zmianie na skutek zasiedzenia spornego przygranicznego pasa gruntu na podstawie art. 172 kc, co jest niezbędne do ustalenia przebiegu granicy według tak ustalonego stanu prawnego.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sad I instancji wyjaśni zatem stan prawny nieruchomości, na który składać się będzie także ewentualne zasiedzenie spornego przygranicznego pasa gruntu, a który to posłuży do rozgraniczenia według naczelnego kryterium z art. 153 kc.

Zgromadzony już w sprawie materiał dowodowy – w tym ten zgromadzony w postępowaniu apelacyjnym - wespół z tym jaki ewentualnie zaoferują jeszcze strony oraz uzyskany na skutek działań Sądu zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu prawnego rozgraniczanych nieruchomości, który to materiał poddany powinien być wszechstronnej, zgodnej z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania ocenie, pozwoli na dokonanie pełnych ustaleń faktycznych niezbędnych dla rozstrzygnięcia w kierunku wyżej wskazanym.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za drugą instancję na podstawie art. 386 § 4 i art. 108 § 2 kpc.

Podnieść należy, że rozgraniczenie działek (...) w punkcie 1 lit. a) jawi się jako niesporne między stronami. Jednakże brak odwołania się w tym rozstrzygnięciu do przebiegu granicy na sporządzonej i zaewidencjonowanej przez biegłego geodetę mapie – i poprzestanie jedynie na odwołaniu się do operatu podstawowego z 1963 r – może wiązać się z trudnościami w jego wykonaniu. Konieczne będzie zatem jego uzupełnienie w tym zakresie.

Jarosław Gołębiowski

Grzegorz Ślęzak Dariusz Mizera