Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera (spr.) SSR del. Zofia Michałowska
Protokolant	st. sekr. sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa K. O. i D. O.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i stwierdzenie nieważności czynności prawnej

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 18 grudnia 2017 roku, sygn. akt I C 140/17

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i trzecim w ten sposób, że określoną w punkcie pierwszym kwotę 13.585,15 zł podwyższa do kwoty 17.045,15 (siedemnaście tysięcy czterdzieści pięć złotych 15/100) złotych,

2. oddala apelację w pozostałej części,

3. znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR Zofia Michałowska

Sygn. akt II Ca 284/18

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu powodowie – reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – wytoczyli powództwo o pozbawienie wykonalności nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w dniu 24 lutego 2006r., w sprawie I Nc 41/06, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi K. O. postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 31 sierpnia 2008r., jak również przeciwko D. O. jako małżonce dłużnika postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 2 kwietnia 2009r. „w części przekraczającej kwoty wyegzekwowane w toku postępowania egzekucyjnego i dobrowolnie wpłacone przez powodów na poczet obciążającego ich długu”. Pozwany uzyskał nakaz zapłaty przeciwko powodowi, któremu następnie została nadana klauzula wykonalności przeciwko dłużnikowi i jego małżonce.

W toku postępowania egzekucyjnego wyegzekwowano łącznie 2.403 złote, zaś powodowie łącznie bez udziału Komornika spłacili łącznie kwotę 17.380 zł (3.000 zł, 2.000 zł i 12.380 zł).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana uznała powództwo w zakresie kwoty 13.585,15 złotych oraz wniosła o oddalenie powództwa w pozostałej części wnosząc o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, w tym w zakresie uznanego powództwa na zasadzie art. 101 kpc.

W piśmie złożonym na rozprawie w dniu 23 października 2017r. pełnomocnik powodów rozszerzył powództwo domagając się, na podstawie art. 189 kpc, ustalenia postanowień przedmiotowej umowy pożyczki stron z 12 maja 2004r. w zakresie ust. 4 i 17, dotyczących ustalenia sposobu oprocentowania tej pożyczki, za nieważne w zw. z art. 58 k.c., jak i art. 3851 k.c. W dalszej części pisma pełnomocnik powoda jak dotychczas podtrzymał stanowisko powodów o wadliwości zarachowania części z sumy 12.380 złotych, w zakresie kwoty 3.460 złotych, na odrębny dług powódki, zamiast na poczet przedmiotowego zadłużenia powodów.

W odpowiedzi na powyższe pismo strona pozwana również wniosła o oddalenie powództwa także w tym zakresie, podnosząc obszerną argumentację w znacznej mierze wyrażoną już w pierwotnej odpowiedzi na pozew.

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa K. O. i D. O. przeciwko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i stwierdzenie nieważności czynności prawnej

1. na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 kpc pozbawił w stosunku do powodów K. O. (O.) i D. O. (O.) wykonalności tytułu wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w dniu 24 lutego 2006r., w sprawie I Nc 41/06, zaopatrzony w klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi K. O. postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 31 sierpnia 2008r., jak również przeciwko D. O. jako małżonce dłużnika postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 2 kwietnia 2009r. w zakresie kwoty 13.585,15 złotych (trzynaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt pięć złotych piętnaście groszy);

2. na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 kpc nadał wyrokowi w zakresie punktu 1 (pierwszego) rygor natychmiastowej wykonalności wobec uznania powództwa przez stronę pozwaną we wskazanym zakresie;

3. oddalił powództwo w pozostałej części;

4. nie obciążył powodów K. O. i D. O. obowiązkiem zwrotu na rzecz strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kosztów zastępstwa procesowego;

5. nie obciążył powodów K. O. i D. O. obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków związanych z wynagrodzeniem powołanej w sprawie biegłej w zakresie, w jakim nie zostało ono pokryte z uiszczonej przez powodów zaliczki.

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 12 maja 2004r. powód zwarł ze Spółdzielczą (...) w G., którą poręczyła powódka jako małżonka pożyczkobiorcy umowę pożyczki, uzyskując pożyczkę w kwocie 19.800 złotych, która miała być spłacona w 36 miesięcznych ratach, okresie od 12 czerwca 2004r., a roczna stopa oprocentowania wynosiła 13%, zaś oprocentowanie odsetek od przeterminowanego kapitału 40% w skali roku.

W dniu 24 lutego 2006r. został wydany przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim, w sprawie I Nc 41/06, nakaz zapłaty, mocą którego zasądzono od K. O. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 13.003,96 złotych z odsetkami ustawowymi w wysokości 40% w stosunku rocznym od kwoty 11.754,45 złotych od dnia 21 lutego 2006r. do dnia zapłaty i ustawowymi odsetkami od kwoty 1.249,51 złotych od dnia 21 lutego 2006r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.668 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 2.415 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy nakaz został zaopatrzony w klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi K. O. postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 31 sierpnia 2008r., jak również przeciwko D. O. jako małżonce dłużnika postanowieniem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 2 kwietnia 2009r.

W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego S. P. w sprawie KM (...) wyegzekwowano łącznie kwotę 2.403 złote. Postępowanie KM (...) zostało umorzone postanowieniem z dnia 21 listopada 2011r. Następnie było prowadzone postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy SR w Łasku M. K., z którego nie uzyskano żadnego zaspokojenia.

Aktualnie na podstawie „kwestionowanego” nakazu zapłaty toczy się postępowania egzekucyjne pod sygn. KM (...) prowadzone przez Komornika P. N..

Powodowie dokonywali pozakomorniczych wpłat na rzecz strony pozwanej w kwotach:

- 9.05.2006r. 3.000 złotych;

- 29.06.2006r. 2.000 złotych;

- 28.01.2010r. 12.380 złotych.

Powodowie nie uiszczali dobrowolnie innych wpłat na rzecz strony pozwanej.

Na wniosek pełnomocnika powodów pozwany wydawał zaświadczenia o wysokości zadłużenia powodów.

W sprawie I C 89/08 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim prawomocnym wyrokiem z dnia 6 maja 2008r. uznał za bezskuteczną w stosunku do strony pozwanej umowę o podział majątku wspólnego powodów z dnia 19 stycznia 2006r., jako zmierzającą do pokrzywdzenia niniejszej strony pozwanego jako wierzyciela należności wynikającej właśnie z „kwestionowanego” nakazu zapłaty, zasądzając jednocześnie od D. O. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 3.460 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 2.400 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Prowadzone na podstawie tego wyroku postępowanie egzekucyjne zostało w dniu 26 kwietnia 2010r. umorzone wobec cofnięcia wniosku przez wierzyciela bez ściągnięcia egzekwowanej należności głównej.

W okresie od 2006r. do 2009r. (...) dla pożyczek i kredytów udzielonych do 18 lutego 2006r. stosował 40% oprocentowanie w skali roku dla zobowiązań przeterminowanych.

W opinii sporządzonej przez biegłą z dziedziny rachunkowości D. W. zostało zobrazowane zadłużenie powodów względem strony pozwanej, przy uwzględnieniu wszelkich dotychczasowych wpłat powodów zarówno dobrowolnych, jak i wyegzekwowanych, w 2 wariantach, tj.:

I. według poziomu odsetek stosowanych przez (...) zgodnie z treścią stosownych uchwał (niezmiennie 40%);

II. według odsetek umownych maksymalnych odpowiednio obowiązujących w poszczególnych przedziałach czasu

- przy czym w każdym wariancie biegła dokonała kalkulacji aktualnego stanu zadłużenia powodów zarówno według zasad zaliczania spłat wg art. 451 kc, stosowanego przez (...) i pozwanego, jak i w wariancie oczekiwanym przez powodów, tj. z uwzględnieniem dokonywanych wpłat w pierwszej kolejności na kapitał – należność główną.

W I wariancie, w przypadku I.1. aktualne zadłużenie powodów to odpowiednio:

na datę 20.01.2017r. – wytoczenie powództwa to: 48.864,76 złotych

oraz na datę 20.07.2017r. data sporządzania opinii to: 49.691,62 złotych

zaś w przypadku I.2, tj. zaliczania spłat w pierwszej kolejności na należność główną:

na datę 20.01.2017r. – wytoczenie powództwa to: 11.826,52 złotych

oraz na datę 20.07.2017r. data sporządzania opinii to: 11.826,52 złotych.

Natomiast w II wariancie, w przypadku I.1. aktualne zadłużenie powodów to odpowiednio:

na datę 20.01.2017r. – wytoczenie powództwa to: 24.863,64 złotych

oraz na datę 20.07.2017r. data sporządzania opinii to: 25.437,14 złotych

zaś w przypadku I.2, tj. zaliczania spłat w pierwszej kolejności na należność główną:

na datę 20.01.2017r. – wytoczenie powództwa to: 7.300,11 złotych

oraz na datę 20.07.2017r. data sporządzania opinii to: 7.300,11 złotych.

Powód i powódka są małżeństwem. Powód pracuje jako kierowca za wynagrodzeniem 1.450 złotych netto, nie ma innego źródła dochodu. Nie ma innych zobowiązań. Poza żoną nie ma nikogo innego na utrzymaniu, dzieci powodów są już dorosłe, samodzielne. Powód nie dokonywał innych – poza niespornymi łącznie na sumę 17.380 złotych – wpłat na rzecz strony pozwanej.

Przedmiotowe zobowiązanie zostało przez powoda zaciągnięte za wiedzą i zgodą jego żony – powódki. Powódka była zobowiązania na podstawie wyroku wydanego w sprawie I C 89/08 zapłacić na rzecz strony pozwanej kwotę 3.460 złotych i nie wyklucza, że część z uiszczonej kwoty 12.380 złotych została zarachowana właśnie na ten jej dług. Powódka nie dokonywała innych – poza niespornymi łącznie na sumę 17.380 złotych – wpłat na rzecz strony pozwanej.

Powódka od około 5 lat nie pracuje, zajmuje się swoją chorą matką, po operacji serca. Powódka jest w praktyce na utrzymaniu powoda, prowadzi gospodarstwo rolne, uprawia owoce sezonowe, które sprzedaje, uzyskując średnio w skali roku miesięcznie ok. 800 złotych dochodu z tego tytułu. Powódka poza przedmiotowym zadłużeniem ma jeszcze do spłaty zadłużenie w KRUS w kwocie ok. 2.000 złotych, rozłożone na raty.

Powyższe ustalenia Sąd poczynił na podstawie przede wszystkim zgromadzonych w sprawie z inicjatywy każdej ze stron dowodów z dokumentów, których wiarygodności i rzetelności strony, reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników nie kwestionowały, jak również na podstawie niekwestionowanej, wnikliwej, rzetelnej, kategorycznej, logicznie i merytorycznie uzasadnionej, a przez to przekonującej opinii biegłej z dziedziny rachunkowości, a także na zeznaniach stron, z wyjątkiem zakresu, w jakim każdy z powodów twierdził, że w rozmowie z przedstawicielem pozwanego uzgodniono, że jeśli do końca stycznia 2010r. nastąpi spłata kwoty 12.380 złotych, to sprawa ulegnie zakończeniu.

Niezależnie bowiem już nawet od braku jakiegokolwiek innego materiału dowodowego na powyższe okoliczności, poza twierdzeniami samych zainteresowanych powodów, w tym braku na tę okoliczność jakichkolwiek dokumentów, wezwań, czy choćby śladu takiej faktycznej propozycji od strony pozwanej, w zaufaniu do której powodowie w dobrej wierze pragnęli działać, nie ulega wątpliwości, że powodowie nie byli w stanie wykazać, żeby bliżej nieznany (...) był w ogóle ewentualnie umocowany do działania w imieniu pozwanego w zakresie możliwości składania realnie wiążących propozycji, na jaką przystali powodowie. W konsekwencji choć Sąd nawet nie kwestionuje, że takie próby rozmów i propozycje porozumienia mogły się pojawiać, to jest nie do obrany – z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, żeby powodowi faktycznie ze wskazywanym zamiarem spełniali świadczenia 12.380 złotych, nie mając żadnego pisemnego zapewnienia, czy propozycji, że spłata taka spowoduje wygaśnięcie całości zadłużenia, zwłaszcza wobec konsekwentnie prowadzonych dotąd czynności egzekucyjnych, a nawet ubezskutecznienia przez pozwanego umowy majątkowej małżeńskiej powodów. W tym stanie rzeczy Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów, jakoby między stronami istotnie doszło do wskazywanego przez powodów porozumienia z pozwanym.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo – poza zakresem uznanym przez stronę pozwaną – jako bezzasadne podlegało oddalaniu.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że ewentualne pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest możliwe jedynie w zakresie, w jakim tytuł nie został jeszcze wyegzekwowany, a zatem wszelkie żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie, w jakim podległa już skutecznej egzekucji nie może być przedmiotem żądania powództwa opozycyjnego. Stanowisko takie wynika z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, zgodnie z którym przedmiot sporu w sprawach wytoczonych w trybie art. 840 § 1 kpc oznacza, że dłużnik traci prawo do wytoczenia powództwa opozycyjnego z chwilą wyegzekwowania przez wierzyciela świadczenia objętego tytułem wykonawczym, co nie odbiera mu możliwości poszukiwania sądowej ochrony jego praw w odrębnym postępowaniu (wyrok SA w Łódź z dnia 23 sierpnia 2016r., ACa 224/16, Legalis).

Natomiast jak najbardziej możliwe jest pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie, w jakim tytułu nie został jeszcze w trybie egzekucyjnym skonsumowany, a zatem w zakresie wszelkich pozaegzekucyjnych wpłat dłużników, dlatego Sąd orzekł jak w pkt 1 wyroku, zwłaszcza wobec uznania roszczenia w tym zakresie przez stronę pozwaną, szczególnie gdy kalkulacja dokonanych przez powodów dobrowolnych kwot w tym zakresie nie budzi wątpliwości.

W tym zakresie uznania nie mogła jedynie odnieść argumentacja powodów jakoby niedopuszczalnym było zaliczenie przez pozwanego kwoty 3.460 złotych z uiszczonej przez powódkę w dniu 28.01.2010r. sumy 12.380 złotych, na rzecz odrębnego, indywidualnego zadłużenia powódki względem strony pozwanej z tytułu kosztów procesu w sprawie I C 89/08, nota bene o ubezskutecznienie względem strony pozwanej umowy majątkowej małżeńskiej powodów, co przyznała sama powódka (k. 163). W konsekwencji nie mogła odnieść oczekiwanego przez powodów i ich pełnomocnika skutku korekta opinii biegłej, dokonana przy piśmie z k. 302 – 302a), w której pełnomocnik powoda skorygował odpowiednio ustalone przez biegłą kwoty o zarachowanie na poczet zadłużenia powodów w każdym z wariantów kwoty 3.460 złotych, odpowiednio każdą z tych kwot o tyle pomniejszając. Działanie wierzyciela w postaci zaliczenia kwoty 3.460 złotych było bowiem uzasadnione i w pełni dopuszczalne (art. 451 kc), skoro powódka jako dłużniczka tej kwoty uprzednio nie uiściła, zaś stanowiska powodów w zakresie rzekomych ustaleń powodów z (...) na okoliczność wygaśnięcia przedmiotowego zobowiązania po spłacie wskazanej kwoty 12.380 złotych nie można było zdaniem Sądu – wobec powołanych już wyżej przy ocenie dowodów argumentacji w tym zakresie – uznać za przekonujące.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc, Sąd w pkt 2 wyroku nadał wyrokowi w zakresie jego pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności, tj. w zakresie, w jakim pozwany uznał powództwo.

Natomiast przechodząc do oceny zasadności roszczenia opartego na art. 840 § 1 pkt 2 kpc w dalszej części, tj. ponad zakres uwzględniony w pkt 1 wyroku, Sąd oddalił powództwo uznając po pierwsze, iż wejście w życie nowych przepisów prawnych, w świetle których inaczej zostały unormowane sporne zagadnienia rozstrzygnięte prawomocnym tytułem wykonawczym, nie jest w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 kpc zdarzeniem uzasadniającym pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, chyba że nowy przepis wyraźnie stwierdza wygaśnięcie wcześniej ustalonych zobowiązań. Zmiana stopy odsetek maksymalnych kapitałowych zgodnie z mechanizmem określonym w art. 359 § 21 k.c. nie może być kwalifikowana jako „zdarzenie” w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 kpc (wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 września 2016r., II Ca 1367/16).

Nadto instytucja powództwa opozycyjnego ze swojej natury jako zmierzająca do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego – in casu orzeczenia Sądu – musi podlegać restryktywnej interpretacji w taki sposób, żeby nie naruszać waloru res iudicata prawomocnego orzeczenia. Tym bardziej, że zarówno aktualna, jak i uprzednia redakcja tego przepisu ogranicza możliwość powoływania się wyłącznie na takie zdarzenia/ zarzut, zaistniałe po powstaniu tytułu, które nie były przedmiotem rozpoznania w sprawie, a obecnie - od nowelizacji tego przepisu z dniem 8 września 2016r., mocą ustawy z dnia 10 lipca 2015r. (Dz. U. z 2015r., poz. 1311 ze zm.) - a zatem już w brzmieniu obowiązującym w dacie zainicjowania niniejszego postępowania (20 stycznia 2017r.) na takie zdarzenie/zarzut, których zgłoszenie w sprawie było z mocy prawa niedopuszczalne.

Tymczasem uwadze powodów zdaje się zupełnie umykać fakt, że o ile w dacie zawierania przedmiotowej umowa pożyczki z 12 maja 2004r. istotnie jeszcze art. 359 § 21 k.c., w kontekście którego można byłoby ewentualnie rozważać dopuszczalność wysokości zastrzeżonych w umowie i w konsekwencji w „kwestionowanym” nakazie zapłaty odsetek, jeszcze nie obowiązywał, to obowiązywał on już w dacie wydawania przez Sąd owego nakazu z 24 lutego 2006r. w sytuacji, gdy ów art. 359 § 21 k.c. wprowadzono w życie z dniem 20 lutego 2006r., ustawą nowelizującą z dnia 7 lipca 2005r. (Dz. U. nr 157, poz. 1316), choć nie ulega wątpliwości, że przepis ten znajduje zastosowanie wyłącznie do stanów prawnych powstałych po dacie jego wejście w życie.

Jednak nawet wówczas, tj. jeszcze przed zmianą przepisów Kodeksu cywilnego, polegającą na wprowadzeniu art. 359 § 2 ¹ i § 2 ² k.c., zakazującego zastrzegania odsetek wyższych niż maksymalne, istniała podstawa domagania się stwierdzenia nieważności postanowień umów w tym przedmiocie, tj. art. 58 § 3 w zw. z 58 § 2 KC i art. 353 ¹ k.c.

Tymczasem powód w żaden sposób nie podjął aktywności w postępowaniu przez Sądem Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim, który wydał „kwestionowany” nakaz obejmujący sporne odsetki, w tym choćby w kontekście oceny postanowień kwestionowanej obecnie umowy przez pryzmat obowiązującego już wówczas art. 385 ¹ k.c. (klauzul abuzywnych), czy choćby przez pryzmat art. 5 k.c., wobec czego nakaz ten się uprawomocnił, a jego obecna weryfikacja w kontekście oceny ważności postanowień umownych w zakresie odsetek prowadziłaby do powtórnego merytorycznego badania istoty stosunku cywilno-prawnego, który był podstawą wydania tytułu egzekucyjnego, a w konsekwencji do naruszenia art. 365 § 1 kpc.

Natomiast przepis art. 840 § 1 pkt 2 kpc nie może być traktowany jako sposób do weryfikacji uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia. Zaś wykładnia art. 840 § 1 pkt 2 kpc w jego poprzednim brzmieniu oraz współczesna regulacja zawarta w tym przepisie ma na celu wyeliminowanie z podstawy żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego - obejmującego orzeczenie sądowe - takich okoliczności faktycznych, które zostały pominięte w postępowaniu rozpoznawczym jako spóźnione albo nie zostały w ogóle zgłoszone (wyrok SN - dnia 12 października 2016r., II CSK 489/16, Legalis).

Wątpliwe zatem – abstrahując nawet na razie jeszcze od merytorycznej oceny trafności stanowiska powodów – jest powoływanie się aktualnie na treść art. 840 § 1 pkt 2 kpc, w sytuacji gdy ani zmiana przepisów nie jest owym „zdarzeniem” w rozumieniu wskazanego przepisu w świetle przywołanej jego interpretacji przez Sąd Najwyższy, jak również gdy powód nie wykazał, czy

i dlaczego nie podjął choćby próby podważenia ważności, czy dopuszczalności zapisów przedmiotowej umowy w zakresie ukształtowania wysokości oprocentowania przeterminowanego kapitału, które obecnie kwestionuje.

Natomiast merytorycznie należy dostrzec, że w dacie zawierania przedmiotowej umowy (2004r.) odsetki stopy kredytu lombardowego NBP wahały się na poziomie 8% (dane powszechnie dostępne ze strony internetowej NBP), a zatem nawet przy gwarancji mechanizmu z później wprowadzonego art. 359 § 21 k.c. ich czterokrotność stanowiłaby ok. 32% w skali roku, a zatem zastrzeżone wówczas odsetki od przeterminowanego kapitału (określane przez stronę powodową jako „karne”) na poziomie 40% nie odbiegały rażąco od ówczesnych warunków społeczno-gospodarczych, a z pewnością nie na poziomie uzasadniającym ich uznanie za nieważne jako sprzeczne z prawem.

Nadto nawet w późniejszym okresie czasu stopa kredytu lombardowego NBP wahała się między 2006r. a 2017r. odpowiednio między 5,5 – 5,75% w 2006r. nawet przez 6,75% w 2008r., czy 7,25 – 7,5 – 7,25% w 2008r. i odpowiednio między 6,5 – 5,25% aż do 2013r. i dopiero od II połowy 2013r. zaczęła konsekwentnie spadać od 4,75 – 4,5 – 4 % do końca 2013r. i od 2014r. do poziomu 3% i 2,5% w 2015r., (co obrazują już nie tylko dane powszechnie dostępne ze strony internetowej NBP, ale także treść opinii samej biegłej z niniejszej sprawy – k. 248), co również nawet przy gwarancyjnym mechanizmie z art. 359 § 2 ¹ k.c. nie pozwala na ocenę zastrzeżonych w przedmiotowej umowie odsetek za rażąco wygórowane, a przez to sprzeczne z prawem.

W konsekwencji zdaniem Sądu mając choćby na uwadze treść żądania pozwu, w tym także w rozszerzonym zakresie (art. 189 kpc w zw. z art. 58 k.c. i art. 353 k.c., czy art. 3851 k.c.) – abstrahując już nawet od powyższych argumentów wyrażonych na tle art. 840 § 1 pkt 2 kpc – nie sposób uznać, że odsetki zastrzeżone w przedmiotowej umowie w realiach 2004r. były i są nieważne w świetle art. 58 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c., czy art. 385 ¹ k.c.

Zwłaszcza, że ewentualna ocena prawidłowości postanowień umownych powinna być dokonywana z uwzględnieniem realiów – stanu prawnego i okoliczności istniejących w dacie kontraktowania. Późniejsze zmiany stanu prawnego i innych okoliczności, w jakich umowa była realizowana nie podlegają bowiem ocenie w kategoriach swobody kontraktowania (art. 353 ¹ kc), ani dopuszczalnych granic treści czynności prawnej (art. 58 kc).

Wprawdzie Sądowi znane są orzeczenia sądów powszechnych, w których uznawano za nieważne jako rażąco sprzeczne odsetki umowne zastrzegane na horrendalnie wysokim, nierealnym poziomie, niemniej o takich odsetkach nie sposób mówić w analizowanym stanie faktycznym. Podobne stanowisko wyraził choćby Sąd Okręgowy we Wrocławiu w wyroku z dnia 29 listopada 2011r., w sprawie II Ca 1048/11 (orzecznictwo sądów powszechnych), odnosząc się do oceny odsetek na analogicznym poziomie 40% w skali roku, zastrzeżonych w umowie z 2005r. Podobne stanowisko zajął też Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 4 grudnia 2014r., III Ca 1070/14.

Tym bardziej, że nawet wyrok tut. Sądu Okręgowego z 29 czerwca 2015r., I C 639/15, od którego apelacja strony pozwanej została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 1 grudnia 2016r., w sprawie II ACa 673/16 (od którego skarga kasacyjna nie została jeszcze rozpoznana przez Sąd Najwyższy na datę wyrokowania przez Sąd w niniejszej sprawie), na który dla poparcia swojego stanowiska powołuje się strona powodowa zapadł na kanwie zgoła odmiennego stanu faktycznego, gdzie odsetki umowne zastrzeżono na poziomie 30% miesięcznie, a nie jak w analizowanym przypadku 40% rocznie.

Niemniej wobec faktu, że Sądowi znane są odmienne stanowiska sądów powszechnych w kwestii dopuszczalności powództw w trybie art. 840 § pkt 2 kpc w podobnych co do zasady przypadkach, abstrahując od konkretnych poziomów odsetek, jakie ewentualnie były uznawane za nieważne jako rażąco sprzeczne z prawem, a nie sposób uznać którejkolwiek z linii za przeważającą, czy wiążącą, dlatego wobec nietypowego i skomplikowanego charakteru sprawy Sąd dopuścił wnioskowany przez powodów dowód z opinii biegłej na okoliczność zobrazowania odpowiedniej kalkulacji zadłużenia powodów we wnioskowanych przez powodów wariantach, którego to wyliczenia nie kwestionowała, a wręcz potwierdziła strona pozwana (k. 281 - 282).

Poza tym zdaniem Sądu sam art. 189 kpc bez wątpienia nie może być już podstawą oceny ważności kwestionowanych postanowień umownych w sytuacji, gdy w sprawie mamy do czynienia z prawomocnym orzeczeniem Sądu, gdyż taka odrębna ocena obecnie stanowiłaby nic innego, jak niedopuszczalną ponowne merytoryczną ocenę powództwa, które zostało już osądzone i korzysta z waloru res iudicata (art. 365 kpc). Przepis art. 189 kpc nie jest bowiem żądną podstawą możliwości wtórnej kontroli prawomocnych orzeczeń. Natomiast jako przesłanka oceny zasadności powództwa na gruncie art. 840 § pkt 2 kpc w kontekście ustalenia, że normatywna zmiana wysokości poziomu dopuszczalnych odsetek miałaby stanowić określone w tym przepisie szczególne zdarzenie zaistniałe po powstaniu tytułu wykonawczego, w konsekwencji którego zobowiązanie stwierdzone tytułem w części, bądź w całości wygasło, czy nie może być egzekwowane, w tym także w zw. z art. 58 k.c. i 3531 k.c., czy art. 3851 k.c., Sąd już powyżej się wypowiedział.

Tym bardziej, że wszystkie powołane wyżej możliwości argumentacji i obrony swoich interesów powód miał już w 2006r., w trakcie rozpoznawania sprawy przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim i mógł choćby próbować podjąć ewentualną aktywność procesową w tym zakresie.

W tym kontekście należy podnieść, że nie będąc związany wskazywanymi przez strony podstawami prawnymi rozstrzygnięcia, Sąd analizował niniejszy przypadek także przez pryzmat treści art. 358 ¹ kc, w myśl którego w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, Sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość świadczenia lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby ustalony w orzeczeniu lub umowie i także dla celu takiej potencjalnie oceny dopuścił ów dowód z opinii biegłego.

Jednak zdaniem Sądu okoliczności analizowanego przypadku nie przemawiają także za ewentualnym uwzględnieniem przedmiotowego powództwa, w jakimkolwiek ze sformułowanych kształtów również w kontekście art. 358 ¹ kc, a to dlatego że o ile bez wątpienia mamy do czynienia ze zobowiązaniem od początku pieniężnym i nawet ewentualną zmianą siły nabywczej pieniądze w porównaniu między 2004r. a obecnie, to jednak raczej nie sposób tej zmiany ocenić jako istotną – tzn. naprawdę realnie doniosłą, odczuwalną aż tak bardzo, żeby uzasadniała ingerencję w treść prawomocnego orzeczenia Sądu. O ile bowiem tego rodzaju zmiany bez wątpienia zachodziły w sile nabywczej pieniądza między latami 80-tymi, czy nawet 90-tymi, o tyle w porównaniu już do realiów (choćby wyżej już przywołanych) z 2004r. ocena takiej ewentualnej „istotności” co najmniej budzi wątpliwości.

Jednak już nawet niezależnie od oceny kwestii doniosłości zmiany siły nabywczej pieniądza, zdaniem Sądu w analizowanym przypadku nie zostały spełnione pozostałe przesłanki tego przepisu, tj. ochrona uzasadnionych interesów stron przez wzgląd na zasady współżycia społecznego. O ile bowiem bez wątpienia interes wierzyciela w uzyskaniu zaspokojenia swojej wierzytelności nie może być absolutyzowany, o tyle pośród znanych Sądowi z urzędu rozstrzygnięć na kanwie art. 358 ¹ kc, chodzi o sytuacje, w których dłużnik spełnił już zwykle wielokrotność pierwotnego zobowiązania, a wciąż pozostaje zobowiązany, o czym in casu nie może być mowy. Nadto przez wzgląd na zasady współżycia społecznego trudno też premiować postawę powodów, którzy w zasadzie przez lata nie realizowali swojego zobowiązania, egzekucje były w zasadzie bezowocne, a jedyne dobrowolne wpłaty nastąpiły w sumie w kwocie łącznie 5.000 złotych w 2006r., po czym dopiero w styczniu 2010r. nastąpiła spłata kwoty 8.920 złotych (12.380 – 3.460), kiedy poziom zadłużenia był już znacznie wyższy i nawet przy uwzględnieniu najbardziej korzystnej dla powodów wersji kalkulacji ich zadłużenia (jedynie przy odsetkach liczonych według maksymalnych, dopuszczalnych odsetek i zarachowywaniu wszelkich wpłat w pierwszej kolejności na kapitał) po stronie powodów nadal istniej zadłużenie w wysokości 7.300,11 złotych, a zatem prawie połowy pierwotnego zobowiązania (13.003,96 złotych), co dobitnie obrazuje opinia biegłej w sprawie (k. 268).

Dodatkowo co znamienne powodowi jako dłużnicy próbowali raczej uciec z majątkiem, czego dowodzi prawomocny wyrok uznający za bezskuteczną względem strony pozwanej jako wierzyciela umowy majątkowej małżeńskiej stron, której to koszty przegranej sprawy stanowiły źródło odrębnego zobowiązania powódki (3.460 zł), zarachowanego w tej części z powołanej wpłaty kwoty 12.380 złotych.

W konsekwencji choć realnie poziom zadłużenia powodów aktualnie jest wysoki (szczególnie w wariancie I), jednak jest to efekt przede wszystkim braku na bieżąco realizacji swojego zobowiązania względem wierzyciela, czego wyrazem jest także pozew w niniejszej sprawie.

W efekcie zdaniem Sądu, nawet bez względu na poziom obecnych, maksymalnych stóp procentowych w porównaniu do określonych w „kwestionowanym” orzeczeniu, w analizowanym przypadku nie doszło do spełnienia przesłanek określonych także w art. 358 ¹ kc, które umożliwiłyby korektę wysokości, czy sposobu spełnienia świadczenia ukształtowanego prawomocnym orzeczeniem Sądu.

Finalnie – choć wobec oddalenia powództwa w zasadniczej części ma to już znaczenie drugorzędne – należy podnieść, że uznania Sądu nie znajduje także argument powodów o niewłaściwym sposobie zaliczania spłat (zarówno wyegzekwowanych, jak i dobrowolnych) powodów na poczet przedmiotowej zaległości, gdyż co do zasady rozstrzygająca jest w tym zakresie treść art. 451 § 1 zd. II k.c., tj. od decyzji wierzyciela należy, co zaliczy na poczet danego długu, w tym co zaliczy na poczet związanych z długiem należności ubocznych oraz na zalegające świadczenie główne. Nie powinna zatem nawet budzić zdumienia ani Sądu, ani powodów praktyka, w której wierzyciele zaliczają wszelkie spłaty w pierwszej kolejności na owe zaległości uboczne, a dopiero później na kapitał, który ze swojej istoty procentuje – „zarabia”, nadto należności uboczne zwykle przedawniają się szybciej, a ostatecznie przecież trudno oczekiwać, żeby wierzyciel rezygnował ze swojego zarobku, jakim jest właśnie oprocentowanie zaległości, skoro do powstania długu, a następnie jego oprocentowania dochodzi wskutek niespełnienia świadczenia – kapitału w umówionych przez strony warunkach, zatem odsetki te są wynagrodzeniem braku spłaty kapitału, z którego wierzyciel nie może korzystać.

W tym kontekście Sąd nie podziela argumentacji pełnomocnika powodów, jakoby wobec wypowiedzenia przedmiotowej umowy jeszcze przez pierwotnego wierzyciela w sprawie nie mogły mieć już zastosowania unormowane w niej zasady ukształtowania oprocentowania zadłużenia. W tym względzie warto przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017r., II CSK 209/16 (Legalis), idealnie oddający istotę rzeczy, w myśl którego skuteczne wypowiedzenie umowy kredytu nie powoduje zniesienia istniejącego między stronami stosunku obligacyjnego wynikającego z zawartej umowy, ale skutkuje wymagalnością roszczenia banku obejmującego niespłacone raty kredytu oraz odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie. Błędne jest utożsamianie skutków wypowiedzenia umowy ze skutkami wynikającymi ze złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Wypowiedzenie umowy nie zwalnia kredytobiorcy z obowiązku zwrotu otrzymanego kredytu w wysokości określonej w umowie wraz z należnymi odsetkami, zmieniając jedynie termin wymagalności tego roszczenia, nie ma też podstaw do uznania, że określone w umowie odsetki związane z niedotrzymaniem przez kredytobiorcę terminu zwrotu świadczenia nie mogą dotyczyć obowiązku wymagalnego w terminie wynikającym z wypowiedzenia umowy.

Wobec wszystkich powyższych argumentów, w tym przywołanych już na wstępie, a odnoszących się do tego, że zmiana stanu prawnego nie jest określonym „zdarzeniem” w rozumieniu art. 840 §1 pkt 2 kpc, które mogłoby uzasadniać żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, Sąd konsekwentnie i logicznie – w swoim mniemaniu - uznał, że także zmiana art. 359 k.c., czy art. 481 k.c., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016r. (nowelą w postaci ustawy z dnia 9 października 2015r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych i ustawy – K.C. oraz niektórych innych staw – Dz. U. poz. 1830), nie stanowi przesłanki do pozbawienia rzeczonego tytułu wykonalności choćby w zakresie żądania pozbawienia tego nakazu tej wykonalności w zakresie umownych odsetek w nim zastrzeżonych ponad odsetki maksymalne ustawowe, w rozumieniu art. 359 § 2, czy § 21 k.c., po wskazanej nowelizacji, tj. od dnia 1 stycznia 2016r. na przyszłość.

Wobec powyższego, przez wzgląd na skomplikowany, precedensowy charakter sprawy oraz sytuację osobistą i materialną powodów, w tym w istocie pozostawanie powodów jedynie na utrzymaniu powoda i sprawowanie przez powódkę opieki nad chorą matką, a także wciąż istniejące, znaczne zadłużenie powodów, w tym rzeczowe zabezpieczenie na ich nieruchomości, oraz odrębne zadłużenie powódki względem KRUS, na podstawie art. 102 kpc, Sąd nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, podobnie jak nie obciążył również powodów obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków związanych

z wynagrodzeniem powołanej w sprawie biegłej w zakresie, w jakim nie zostało ono pokryte z uiszczonej przez powodów zaliczki (1.198,43 – 800 zł uiszczonej przez powodów zaliczki, tj. w zakresie kwoty 398,43 zł).

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiedli powodowie zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo, tj. pkt 3 wyroku zarzucając:

1. nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie powództwa o ustalenie bezskuteczności umowy pożyczki nr (...) z dnia 12.05.2004r. zawartej przez powoda z (...) ( dalej zwanej w skrócie umową pożyczki), w części dotyczącej sposobu ustalenia oprocentowania pożyczki, określonego w ustępie 4 i 7 tej umowy, wskutek niewłaściwego zastosowania art. 365, 366 i 189 kpc przez przyjęcie iż nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Maz w dniu 24.02.2006r za sygn. akt I Nc 41/06 w stosunku do pozwanego korzystał z waloru res iudicata.

2. naruszenie art. 451 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że w sytuacji kiedy powódka wpłacając w dniu 28.01.2010r. kwotę 12.380 zł, dokładnie określiła dług, na który wpłata jest dokonana, strona pozwana (wierzyciel) nie mógł zarachować części z dokonanej wpłaty na koszty procesu, w innej sprawie, indywidualnie obciążające powódkę.

3. bezpodstawne przyjęcie, że tak zwane odsetki karne, określone w umowie pożyczki, która została rozwiązana wskutek wypowiedzenia dokonanego przez pożyczkodawcę 26.09.2005r, wiążą także strony umowy pożyczki po jej rozwiązaniu, pomimo braku wyraźnego postanowienia umownego przewidującego taki skutek, jak również brak podstaw do uznania, że cesja wierzytelności z tej umowy pożyczki po jej rozwiązaniu z powodem dawała prawo cesjonariuszowi do naliczania takich odsetek.

4. nieuwzględnienie przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia faktu, że odsetki karne z dniem 01.01.2016r., zostały zmienione uchwałą odpowiedniego organu (...) z 40% na odsetki ustawowe za opóźnienie w stosunku do umów pożyczek takich jak zawarta przez powoda i brak oceny tego zdarzenia na zasadność powództwa pomimo jednoznacznego brzmienia treści art. 840 § 1 pkt 2 kpc.

W związku z powyższym skarżący wnosili o:

1. uchylenie powyższego wyroku w zaskarżonej części, ewentualnie

2. zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania I- instancyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych,

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji powodów i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jedynie częściowo jest zasadna..

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż pełnomocnik powoda w pozwie nie dość precyzyjnie oznaczył wartość przedmiotu sporu. Albowiem jako wps wskazał kwotę 13.004 zł podczas gdy z pkt 1 pozwu wynika w istocie, iż żądanie pozwu zmierza do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w części przekraczającej kwoty wyegzekwowane w toku postępowania egzekucyjnego i dobrowolnie wpłaconej na poczet ich długu.

Na rozprawie odwoławczej pełnomocnik powodów oświadczył, iż domaga się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w części w jakiej powodowie dobrowolnie spłacili pozwanego.(dobrowolne wpłaty powodów poza postępowaniem egzekucyjnym to kwota ponad 17.380 zł) Żądanie pozwu zostało uznane przez stronę pozwaną do kwoty 13.585,15 zł . Pozwany przy tym nie uznał żądania co do kwoty 4.250 zł. Kwotę tę bowiem pozwany zaliczył na poczet zaległości ze sprawy I C 89/08 Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim o uznanie za bezskuteczne czynności prawnej w której to sprawie powódka została obciążona kosztami procesu w takiej kwocie.

W ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do takiego zaliczenia albowiem słusznie skarżący w apelacji zarzuca naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 451 k.c. . Przepis ten określa sposób zaliczenia wpłat dokonanych przez dłużnika na poczet należności wierzyciela. W myśl tego przepisu wierzyciel ma prawo zaliczyć świadczenie dłużnika który ma kilka długów wg własnego uznania tylko wówczas gdy dłużnik nie wskazał długu który chciał zaspokoić. Tymczasem powódka dokonując wpłaty kwoty 12.380 zł wprost wskazała na poczet jakiej należności wpłaty tej dokonuje. W takiej sytuacji strona pozwana winna zaliczyć wpłatę na poczet wskazanego przez dłużnika długu.

Powyższe usprawiedliwia częściowe uwzględnienie apelacji i podwyższenie kwoty uznanej do kwoty co do której tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności.

Dlatego też na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. należało orzec jak w pkt 1 wyroku.

Dalej idąca apelacja nie zawiera uzasadnionych podstaw.

Przede wszystkim rozważania Sądu Rejonowego w zakresie kwestii dotyczących braku podstaw do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie związanym z 40% odsetkami są bezprzedmiotowe z uwagi na tak, a nie inaczej określoną wartość przedmiotu sporu.

Co prawda zgodnie z art. 20 k.p.c. do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów dochodzonych obok świadczenia głównego niemniej jednak przepis ten dotyczy klasycznej sprawy o zapłatę, a nie można go wprost przekładać na sprawy o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.

W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wartość przedmiotu sporu stanowi całość kwoty wynikającej z tytułu wykonawczego która podlega egzekucji wraz z kosztami i odsetkami. (por. podobnie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 stycznia 2013r. I ACz 107/13, baza Legalis, postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z 21 czerwca 2013r. II Cz 449/13, www.orzeczenia.ms.gov.pl)

Pełnomocnik powodów dalece nieprecyzyjnie określił wartość przedmiotu sporu tak w pozwie jak i w apelacji. Została ona dopiero doprecyzowana na rozprawie odwoławczej. Taka ocena w istocie wskazuje, iż powodowie domagali się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jedynie w stosunku do dokonanych dobrowolnie wpłat. Do takiego wniosku prowadzi zarówno stanowisko zawarte na rozprawie odwoławczej jak i wskazana przez pełnomocnika powodów wartość przedmiotu zaskarżenia. Niezrozumiałym było zatem prowadzenie tak szerokiego postępowania dowodowego przy tak zakreślonej wartości przedmiotu sporu. Zresztą sama analiza treści pozwu i brak precyzji ze strony pełnomocnika powodów obligował Sąd do ewentualnego sprawdzenia wartości przedmiotu sporu w trybie art. 25 k.p.c. czego jednak nie uczyniono. Skoro Sąd tej wartości nie sprawdził to ostatecznie wartość stanowiąca wysokość dokonanych dobrowolnych wpłat determinuje wartość przedmiotu sporu.

W efekcie z uwagi na zakreślone ramy postępowania przed Sądem Okręgowym poza zainteresowaniem tego Sądu były pozostałe kwestie dotyczące innych zdarzeń niweczących egzekucję należności. Rozważania apelacji jak i Sądu Rejonowego w tym zakresie są w zaistniałych ramach postępowania bezprzedmiotowe.

Nie sposób także podzielić zarzutów powodów co do ustalenia nieważności umowy w zakresie odsetek.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdy ma w tym interes prawny. Przesłanką uwzględnienia powództwa o ustalenie jest po pierwsze interes prawny w wydaniu orzeczenia zgodnego z żądaniem pozwu oraz po drugie prawdziwość twierdzeń o faktach, które są przytoczone na ich poparcie.

Pełnomocnik powodów nie wskazał interesu prawnego jaki mają powodowie w żądanym ustaleniu. W apelacji powołując się na art. 189 k.p.c. nie zdefiniował jaki interes prawny przyświeca powodom i do jakich celów niezbędne jest im żądane ustalenie. Sąd nie może wyręczać w tym zakresie pełnomocnika powodów i domyślać się jaki interes prawny mają powodowie w żądnym ustaleniu. Brak wykazania interesu prawnego prowadzi do oddalenia powództwa w tym zakresie bez potrzeby merytorycznego badania stosunku prawnego lub prawa będącego przedmiotem roszczenia.

Dlatego też w tym zakresie powództwo zostało słusznie oddalone, a złożona apelacja jest bezzasadna a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc wzajemnie koszty procesu między stronami.

SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera del. SSR Zofia Michałowska