Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie	SSO Paweł Hochman (spr.) SSO Alina Gąsior
Protokolant	Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa G. D.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W., (...) Spółce Akcyjnej we W., (...) Spółce Akcyjnej w K., (...) Spółce Akcyjna z siedzibą w W., (...) Spółce Akcyjnej w K., (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w upadłości likwidacyjnej

o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 20 maja 2015 roku, sygn. akt I C 195/14

1.  z zawartego w apelacji zażalenia zmienia zaskarżony wyrok w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że z wymienionych tam podmiotów eliminuje pozwanego (...) Spółkę Akcyjną w W. oraz (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w upadłości likwidacyjnej;

2.  oddala apelację oraz zażalenie w pozostałej części;

3.  zasądza od powódki G. D. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej we W. kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Alina Gąsior

Sygn. akt II Ca 291/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa G. D. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą W., (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., (...) Spółce Akcyjnej w K., (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością S. w upadłości likwidacyjnej, (...) Spółce Akcyjnej w K., (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji oddalił powództwo; umorzył postępowanie w stosunku do (...) Spółki Akcyjnej w K. oraz zasądził od powódki G. D. na rzecz pozwanych (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą W., (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością S. w upadłości likwidacyjnej kwoty po 1217 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 26 czerwca 2014 roku Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomsku dokonał w toku postępowania egzekucyjnego z wniosku (...) S.A. w W. - zajęcia ruchomości w postaci samochodu osobowego marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) rok produkcji 2009. Dłużnik M. D. został powiadomiony o zajęciu 30 czerwca 2014 roku.

W dniu 1 lipca 2014 roku do akt egzekucyjnych została złożona faktura wystawiona w związku z zawarciem między dłużnikiem M. D. - mężem powódki a powódką G. D. umowy sprzedaży przedmiotowego pojazdu z 4 lutego 2013 roku, w której wartość samochodu określono na kwotę 34000 złotych. W dniu 2 lipca 2014 roku komornik wydał zawiadomienie osoby trzeciej - powódki o zajęciu przedmiotowej ruchomości, które zostało jej doręczone 21 lipca 2014 roku. Samochód został wprowadzony do ewidencji środków trwałych działalności gospodarczej prowadzonej przez powódkę, nie został natomiast przerejestrowany na jej rzecz w Starostwie Powiatowym w R..

W dniu 13 stycznia 2012 roku pomiędzy M. D. a pozwaną (...) S.A. w W. została zawarta umowa kredytu obrotowego, który wobec jego niespłacenia stał się podstawą do wydania przez Sąd Okręgowy w Łodzi nakazu zapłaty (sygn. akt X GNc 1508/13), w którym zasądzono od dłużnika kwotę 278233,64 złotych wraz z odsetkami. Powódka G. D. wyraziła zgodę na zaciągnięcie niniejszego kredytu przez współmałżonka. Przed datą 4 lutego 2013 roku została wypowiedziana niniejsza umowa, w związku z czym należność dochodzona następnie w pozwie stanowiącym podstawę wydania nakazu zapłaty stała się natychmiast wymagalna.

4 lipca 2012 roku powódka G. D. i M. D. zawarli umowę majątkową małżeńską, na mocy której wyłączyli wspólność ustawową istniejącą od 7 sierpnia 1999 roku i ustanowili rozdzielność majątkową.

Wskazując na motywy prawne rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wyjaśnił, że żądanie pozwu oparto o przepis art. 841 § 1 k.p.c., zgodnie z którym osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Podkreślił należy, że powódka zachowała termin określony w art. 841 § 3 k.p.c., albowiem o naruszeniu prawa dowiedziała się 21 lipca 2014 roku, a wniosła 21 sierpnia 2014 roku. W przepisie określono termin miesięczny, a więc należy tutaj liczyć okres co najmniej 31 dni.

Z załączonych do akt dokumentów ( faktury dokumentującej sprzedaż przedmiotowego samochodu oraz ewidencji środków trwałych ) wynika, że powódka nabyła od męża pojazd marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) rok produkcji 2009 za kwotę 34000 złotych, stając się jego właścicielką. Strona pozwana zakwestionowała przedmiotową umowę, podnosząc zarzut pozorności umowy oraz zarzut ze skargi paulińskiej ( (...) S.A. w W. ). Pozorność umowy strona pozwana - (...) S.A. we W. wywodziła z niekorzystnych dla wierzyciela warunków umowy. Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru. Czynność ukryta jest zawsze w pewien sposób powiązana z ujawnionym przez strony oświadczeniem woli, choć związek ten może być zakresowo różny: od niewielkich modyfikacji jednego ze świadczeń (np. inne - od oficjalnie manifestowanej - określenie wysokości ceny umowy sprzedaży) do ukrycia innego typu czynności, z zachowaniem tożsamości przedmiotu (np. ukrycie darowizny pod pozorną umową sprzedaży tej samej rzeczy). Pozorność czynności prawnej, stwierdzonej dokumentem, może być udowodniona za pomocą zeznań świadków i przesłuchania stron. W ocenie Sądu Rejonowego w rozpoznawanej sprawie istnieją przesłanki do stwierdzenia, że rzeczywiście mamy do czynienia z pozornością, która skutkowałaby nieważnością dokonanej między małżonkami umowy sprzedaży spornego samochodu. Należy bowiem zwrócić uwagę, że w dacie zawarcia umowy sprzedaży przeciwko M. D. toczyły się już postępowania sądowe, które zakończyły się wydaniem przeciwko niemu tytułów wykonawczych ( postanowienie z 14.06.2012 r. Sądu Okręgowego w Katowicach (sygn. akt XIII GNc 564/11) na rzecz (...) S.A. w K. (akta (...)), nakaz zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 4 Kwietnia 2012 r. (sygn. akt X GNc 207/12) na rzecz (...) S.A. we W. (akta (...)), wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z 6 września 2012 r. (IX GC 383/12) na rzecz (...) spółka z o.o. w S. (akta (...)) (...) spółka z o.o. w S. Wiedział on również o wypowiedzeniu umowy kredytowej zawartej z (...) S.A. w W. (wezwanie do zapłaty będące następstwem wypowiedzenia nastąpiło już 4. 02. 2013 r.), które zakończyło się wydaniem nakazu zapłaty na kwotę 278233,64 złotych wraz z odsetkami. Uprawniona jest zatem konstatacja, że czynnością ukrytą polegającą na sprzedaży samochodu marki P. było uniknięcie skutków ewentualnej egzekucji. O pozorności świadczyć może również fakt, że powódka kupiła samochód od męża za 34000 złotych, a tymczasem w pozwie, określając wartość przedmiotu sporu, wskazała tylko 7000 złotych. Dodatkowo do dnia dzisiejszego nie przerejestrowała samochodu na siebie.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy wyjaśnił, że nawet gdyby uznać, że nie mamy w przedmiotowym przypadku do czynienia z pozornością czynności prawnej, to z pewnością uprawniony jest drugi z zarzutów stawiany przez pozwanych, a mianowicie zarzut uznania umowy za bezskuteczną w oparciu o treść art. 527 k.c. Stosownie do art. 531 § 1 k.c. uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową. Zarzut zostaje podniesiony wówczas, gdy wierzyciel, prowadząc egzekucję przeciwko dłużnikowi, zajął przedmiot, który na skutek krzywdzącej czynności dłużnika należy do osoby trzeciej. Chodzi zwykle o rzecz lub sumę pieniężną, które osoba trzecia nabyła od dłużnika lub których nie musiała przenieść na dłużnika dzięki dokonaniu zaskarżanej czynności. To zajęcie osoba trzecia zwalcza powództwem o zwolnienie od egzekucji zajętego przedmiotu (art. 841 § 1 k.p.c.), a wierzyciel broni się przed tym powództwem za pomocą zarzutu pauliańskiego. Rozstrzygnięcie zarzutu ze skargi pauliańskiej jest przestankowym ustaleniem okoliczności, istotnych dla rozstrzygnięcia żądania głównego - zwolnienia zajętego przedmiotu spod egzekucji.

Stosownie do przepisu art. 527 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Pokrzywdzenie wierzycieli to ogół skutków, jakie powoduje stan niewypłacalności dłużnika w prawnie chronionej sferze wierzyciela. Pokrzywdzenie wierzyciela utożsamiane jest z możliwością powstania szkody wyrażającej się w złej prognozie co do możliwości spełnienia przez dłużnika świadczenia. W orzecznictwie przyjmuje się, iż pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r. IV CKN 525/2000). Pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia (wystąpienia z zarzutem uznania bezskuteczności czynności prawnej).

Zgodnie z art. 530 k.c. przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała. Do uwzględnienia powództwa muszą być spełnione kumulatywnie następujące przesłanki: istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności, dokonanie przez dłużnika z „osobą trzecią” czynności prawnej, dokonanie przez dłużnika czynności „z pokrzywdzeniem wierzycieli”, a zarazem takiej, z której „osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową”, dokonanie przez dłużnika czynności „ze świadomością pokrzywdzenia”, działanie osoby trzeciej w złej wierze.

W rozpoznawanej sprawie z analizy akt egzekucyjnych wynika niewypłacalność dłużnika, a dalej że pomiędzy przeniesieniem własności samochodu a niewypłacalnością dłużnika istnieje związek przyczynowy i przeniesienie wpłynęło na zwiększenie stopnia niezaspokojenia się wierzycieli w toku egzekucji. W dalszej kolejności zauważyć należy, że stosownie do treści art. 527 3 k.c. w sprawie zachodzi domniemanie, że powódka jako żona dłużnika wiedziała, że mąż działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Dodatkowo zauważyć należy, że w odniesieniu do (...) S.A. w W. znajduje to potwierdzenie w okoliczności, że wyraziła zgodę na zawarcie przez męża umowy kredytowej. Niezależnie od powyżej wskazanej regulacji podkreślić należy, że powódka od samego początku miała świadomość co do długów męża. Okoliczność tę potwierdziła w swych zeznaniach na rozprawie w dniu 6 maja 2015 roku ( k. 225 ). Wyjaśniła dodatkowo, że informacje o toczących się postępowaniach egzekucyjnych zaczęły napływać w 2012 roku.

Sąd Rejonowy podniósł również, że zajęcie spornego samochodu nastąpiło na korzyść kliku wierzycieli w sprawie egzekucyjnej (...), a więc prowadzonej z wniosku (...) S.A. w W., która podniosła zarzut ze skargi pauliańskiej. Uznać zatem należy, że zarzut ten będzie odnosił skutek również w pozostałych postępowaniach egzekucyjnych, na które to zajęcie zostało rozciągnięte (por. analogicznie wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 grudnia 1999 r. (I ACa 1031/99, OSA 2000, nr 9, poz. 37)) i co w oczywisty sposób wywołuje konsekwencje w zakresie toczącego się procesu stosownie do treści art. 73 § 2 k.p.c., ponieważ dotyczy jednej czynności prawnej komornika wywołującej te same skutki prawne wobec wszystkich współuczestników procesowych (pozwanych wierzycieli). Z tych też względów Sąd w oparciu o treść art. 339 § 2 k.c. in fine nie wydał wyroku zaocznego wobec pozwanych, którzy nie złożyli odpowiedzi na pozew i nie zajęli stanowiska w sprawie.

W konsekwencji Sąd oddalił powództwo i na podstawie art. 98 k.p.c. rozstrzygnął o kosztach procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powódki zaskarżając go w punkcie 1 i 3 zarzucając :

1.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 379 pkt 2 k.p.c. mające wpływ na wynik sprawy polegające na braniu udziału w postępowaniu pełnomocników pozwanych (...) S.A. oraz (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, którzy nie byli należycie umocowani,

2.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 841 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy, przez przyjęcie, że skierowanie egzekucji do samochodu osobowego marki P. (...), nr rej. (...) nie narusza w żaden sposób praw powódki, w sytuacji, gdy materiał dowodowy zebrany w sprawie a zwłaszcza załączona faktura oraz informacja z Urzędu Skarbowego w R. prowadzą do zupełnie odmiennych wniosków,

3.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 73 § 2 k.p.c. w zw. z art. 339 § 2 k.p.c. w zw. z art. 219 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy polegające na przyjęciu, że w sprawie między pozwanymi zachodzi współuczestnictwo jednolite skutkujące koniecznością jednakowego rozstrzygnięcia wobec wszystkich pozwanych i zaniechanie wydania wyroku zaocznego wobec (...) S.A. i (...) Sp. z o.o., w sytuacji, gdy podmioty te nie zajęły żadnego stanowiska w sprawie,

4.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 83 k.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy przez przyjęcie pozorności w odniesieniu do umowy sprzedaży samochodu z dnia 4 lutego 2013 roku zawartej miedzy powódką a M. D., naruszenie prawa materialnego tj. art. 527 k.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy polegające na przyjęciu, że umowa sprzedaży samochodu z dnia 4 lutego 2013 roku jest bezskuteczna z uwagi, że została zawarta ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli przez M. D. oraz że powódka o powyższym wiedziała oraz że na skutek tej czynności dłużnik M. D. stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed dokonanie tej czynności,

5.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 98 k.p.c. mające istotny wpływ na wynika sprawy polegające na:

-

zasądzeniu od powódki na rzecz pozwanego (...) S.A kwoty 1217 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w sytuacji, gdy strona ta nie była reprezentowana przez adwokata ani radcę prawnego, ani nie wykazała poniesionych kosztów procesu o jakich stanowi art. 98 § 2 k.p.c.

-

zasądzeniu od powódki na rzecz pozwanej (...) S.A. oraz na rzecz (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej kwoty po 1217 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sytuacji gdy strony nie posiadały pełnomocników należycie umocowanych.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wnosiła o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki kosztów procesu wg norm przepisanych ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy SR w Radomsku do ponownego rozpoznania w innym składzie wraz z rozstrzygnięciem o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanej Spółki (...) wnosił o jej oddalenie jako całkowicie bezzasadnej oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Tytułem wstępu należy wskazać, że ustalenia faktyczne powołane przez Sąd pierwszej instancji nie były kwestionowane w wniesionej skardze apelacyjnej. Tak więc Sąd Okręgowy powyższe ustalenia przyjmuje za własne uznając je tym samym za faktyczną podstawę rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do zgłoszonych zarzutów apelacyjnych w pierwszej kolejności należy wskazać, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia prawa procesowego. W ocenie Sądu Okręgowego wskazane naruszenie nie ma jednak wpływu na wynik sprawy. W szczególności nie prowadzi do nieważności postępowania na skutek okoliczności wskazanych w przepisie art. 379 pkt. 2 k.p.c.

Dokonując analizy akt sprawy należy zgodzić się ze skarżącym, że pełnomocnicy pozwanych (...) S.A. oraz (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, podejmowali w niniejszym postępowaniu czynności procesowe bez należytego umocowania. Wyjaśniając konsekwencje procesowe powyższej okoliczności wskazać należy w pierwszej kolejności, że pozwany (...) S.A. po ujawnieniu braku pełnomocnictwa złożył pismo procesowe, w którym potwierdził podjęte czynności i do którego załączył właściwe pełnomocnictwo. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 września 2014 r. ( sygn. akt III SK 3/14 ) za dopuszczalne i prawnie skuteczne należy uznać następcze potwierdzenie przez stronę czynności procesowych dokonanych w jej imieniu bez odpowiedniego umocowania. W sytuacji, gdy strona skorzysta z takiej możliwości i potwierdzi czynności procesowe uprzednio dokonane w jej imieniu przez nienależycie umocowanego pełnomocnika, to przyczyna nieważności wskazana w art. 379 pkt 2 k.p.c. zostaje usunięta ze skutkiem wstecznym (ex tunc). Powyższe stanowisko należy uznać za utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2009 r., III CZP 118/08, OSNC 2009 nr 6, poz. 76 i orzecznictwo powołane w jej uzasadnieniu ).W toku postępowania apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie wskazana wyżej pozwana potwierdziła wszystkie czynności procesowe podjęte w jej imieniu przez radcę prawnego, który wcześniej nie przedłożył pełnomocnictwa do reprezentacji w przedmiotowym postępowaniu powołując się na pełnomocnictwo złożone w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko mężowi powódki. To zaś oznacza, że postępowanie nie było dotknięte nieważnością, na którą powołuje się skarżąca. Potwierdzenie powyższego stanowiska wynika również z treści postanowienia Sądu Najwyższego z 24 października 2013 r. ( sygn. akt IV CZ 94/13 ), w którym to Sąd wyjaśnił, że strona może usunąć brak nienależytego umocowania pełnomocnika przez udzielenie danej osobie pełnomocnictwa i jednocześnie w związku z tym umocowaniem rozciągnąć jego skutki na wcześniejsze, dokonane przed jego udzieleniem czynności przez ich potwierdzenie.

Odmiennie, w przedmiotowej sprawie przedstawia się sytuacja prawna (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej. Podmiot ten zajmując stanowisko w sprawie był również reprezentowany przez niewłaściwego pełnomocnika i co ważniejsze nie sanował tego uchybienia, aż do zamknięcia rozprawy przed Sądem drugiej instancji. W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy uznaje, że czynność podjęta przez pełnomocnika pozwanego polegająca na złożeniu odpowiedzi na pozew nie została dokonana. Nie oznacza to jednak, że wyrok winien zawierać inne niż wydane przez Sąd pierwszej instancji rozstrzygnięcie ani tym bardziej, że w sprawie zachodziła podstawa do wydania wyroku zaocznego.

W tym miejscu należy przypomnieć, że w wniesionej skardze apelacyjnej pełnomocnik powódki zgłosił zarzut naruszenia prawa procesowego: art. 73 § 2 k.p.c. w zw. z art. 339 § 2 k.p.c. w zw. z art. 219 k.p.c. mające istotny wpływ na wynik sprawy polegające na przyjęciu, że w sprawie między pozwanymi zachodzi współuczestnictwo jednolite skutkujące koniecznością jednakowego rozstrzygnięcia wobec wszystkich pozwanych i zaniechanie wydania wyroku zaocznego wobec (...) S.A. i (...) Sp. z o.o., w sytuacji, gdy podmioty te nie zajęły żadnego stanowiska w sprawie. Zarzut ten przy uwzględnieniu wskazanej wyżej argumentacji odnoszącej się do sytuacji prawnej (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej dotyczy w istocie również tej spółki. Sąd Okręgowy nie podziela tego zarzutu. Zaskarżony wyrok nie jest dotknięty jest błędem formalnym: również w stosunku do (...) S.A., (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej brak było podstaw do wydania go jako zaoczny. Oddalenie powództwa również w stosunku do pozwanych, którzy nie podjęli obrony w procesie ( lub nie podjęli skutecznej obrony jak w przypadku (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej ) stanowiło konsekwencji przyjęcia, że pomiędzy pozwanymi zachodziło współuczestnictwo jednolite. Sąd Okręgowy w pełni podziela powyższy pogląd wskazując, że znajduje on swoje oparcie nie tylko w przywołanych przez Sąd pierwszej instancji poglądach orzecznictwa ale również w licznych wypowiedziach doktryny. Pozwanym w procesie o zwolnienie od egzekucji jest wierzyciel. W przypadku wielości wierzycieli w egzekucji osoba trzecia występująca z roszczeniem o zwolnienie od egzekucji pozywa wszystkich wierzycieli łącznie. Egzekucja w równym stopniu toczy się na rzecz wszystkich, a tym samym ich udział w procesie o zwolnienie od egzekucji jest konieczny, a konieczność współuczestnictwa wierzycieli wynika z istoty sprawy co powoduje, że jest to jednocześnie współuczestnictwo jednolite (por. Janusz Jankowski KPC tom II uwagi do art. 841, Nb 8 i poglądy tam przywołane ). Wskazane powyżej stanowisko uwzględnia okoliczność, że wszyscy wierzyciele, których wierzytelności miały być egzekwowane z zajętego samochodu ( a wiec wierzyciele pozwani przez powódkę ) uczestniczą w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji. Nawet więc ewentualne zwolnienie spod egzekucji wybiórczo orzeczone w stosunku do któregokolwiek z pozwanych nie uniemożliwiłoby sprzedaży wskazanego wyżej przedmiotu.

W uzupełnieniu powyższej argumentacji, należy przypomnieć, że zarzuty naruszenia przepisów postępowania, których skutkiem nie jest nieważność postępowania, wtedy mogą być skutecznie podniesione, gdy strona skarżąca wykaże, że zarzucane uchybienie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, zwróciła sądowi I instancji uwagę na uchybienie przepisom postępowania w trybie art. 162 k.p.c. ( gdy zarzucane naruszenie nie należy do okoliczności branych przez sąd pod uwagę z urzędu ), chyba że niezgłoszenie zastrzeżenia nastąpiło bez winy strony. Wskazanych wyżej wymogów strona powodowa nie spełniła.

Podkreślić również należy, że nawet gdyby przyjąć odmienny niż zaprezentowano wcześniej pogląd i uznać, że pomiędzy pozwanymi nie zachodziło współuczestnictwo jednolite, uchybienie jakiego dopuścił się Sąd pierwszej instancji odstępując od obowiązku wydania w stosunku do wskazanych wyżej podmiotów wyroku zaocznego nie miało znaczenia nie tylko dla rozstrzygnięcia ale również dla sposobu i terminu zaskarżenia. Również zaoczny wyrok oddalający powództwo strona powodowa winna zaskarżyć skargą apelacyjną i że w przedmiotowej sprawie skorzystała z tego uprawnienia.

Ponadto, jak wynika z treści art. 339 § 2 k.p.c. konsekwencją braku aktywności procesowej pozwanego jest uznanie za prawdziwe twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych stanowiących podstawę zgłoszonych roszczeń. Przywołując w tym miejscu stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach zaprezentowane w wyroku z dnia 10 września 2013 r. ( sygn. akt I ACa 494/13 ) wskazać należy, że Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo. Przenosząc z kolei powyższe stanowisko na grunt przedmiotowej sprawy należy wyjaśnić, że część argumentów przemawiających za oddaleniem powództwa wskazanych w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji zasługuje również w ocenie Sądu Okręgowego na akceptacje ( o czym niżej ). W konsekwencji ich uwzględnienie musiało objąć również sprawę z powództwa G. D. przeciwko (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej oraz przeciwko pozostałym pozwanym, którzy nie zajęli stanowiska w sprawie.

Odnosząc się do sformułowanych w skardze apelacyjnej zarzutów naruszenie prawa materialnego tj. przepisów art. 83 k.c. oraz art. 527 k.c. należy wyjaśnić, że Sąd Okręgowy podziela pierwszy z wskazanych zarzutów uznając, że okoliczności przedmiotowej prawy nie uzasadniają przyjęcia iż w odniesieniu do umowy sprzedaży samochodu z dnia 4 lutego 2013 roku zawartej miedzy powódką a M. D. można mówić o pozorności.

Uzasadniona była natomiast druga z wskazanych w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji podstawa oddalenia wniesionych przez powódkę powództw wynikająca z art. 527 k.c. W przedmiotowej sprawie zaistniały okoliczności upoważniające do przyjęcia, że umowa sprzedaży samochodu z dnia 4 lutego 2013 roku jest bezskuteczna z uwagi, że została zawarta ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli przez M. D., oraz że powódka o powyższym wiedziała. Niewątpliwie również na skutek tej czynności dłużnik M. D. stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed jej dokonaniem. Podkreślić należy, że uzasadnienie skargi apelacyjnej nie zwiera żadnych argumentów przemawiających za bezzasadnością powyższych twierdzeń. Okoliczności sprawy ustalone przez sąd pierwszej instancji w sposób dostateczny uzasadniają więc przyjęcie, że zaistniały przesłanki zawarte w powołanym wyżej przepisie. Już dla porządku należy w tym miejscu powołując się na treść przepisu art. 73 § 2 k.p.c. ( omawianego także wyżej ) wyjaśnić, że powyższy zarzut rozciąga się na wszystkich pozwanych wierzycieli, również tych którzy nie uczestniczyli czynnie w procesie.

Powyżej zaprezentowane rozważania upoważniają do konkluzji, że w omawianej sprawie Sąd pierwszej instancji nie naruszył również przepisu art. 841 k.p.c. Podstawa do zastosowania powołanego przepisu odpadła wskutek zgłoszenia skutecznego zarzutu z art. 527 k.c.

Na koniec stwierdzić należy, że powódka słusznie podnosi, iż przy wydaniu zaskarżonego orzeczenia Sąd pierwszej instancji naruszył przepis art. 98 k.p.c. zasądzając na rzecz pozwanych (...) Spółki Akcyjnej oraz (...) Spółki z o.o. w S. w upadłości likwidacyjnej koszty zastępstwa procesowego. Wskazane podmioty nie były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników brak więc było podstaw aby zasądzić z tego tytułu na ich rzecz od powódki zwrot kosztów procesu. Powyższe skutkowało częściowym uwzględnieniem zażalenia zawartego w skardze apelacyjnej. Uwzględniając zażalenie zawarte w wskazanym wyżej środku zaskarżenia Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.

O oddaleniu apelacji i oddaleniu zażalenia w pozostałej części Sąd Okręgowy orzekł na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie przepisu art. 98 k.p.c. uznając, że pozwanemu (...) przysługuje kwota 1200 zł należna tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość tej kwoty ustalono według norm przepisanych.

SSO A. Gąsior SA w SO A. Lisiecki SSO P. Hochman