Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 28 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dariusz Mizera

Sędziowie: Paweł Hochman (spr.)

(del.) Agata Kowalska

Protokolant: Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2021r.

sprawy z wniosku W. O. i R. O.

z udziałem B. S. (1) i W. S.

o rozgraniczenie

na skutek apelacji wniesionej przez uczestników

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 28 lutego 2020r. sygn. akt I Ns 462/16

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie pierwszym w ten sposób, że ustalić, iż granica pomiędzy nieruchomościami przebiegać będzie w linii koloru czerwonego oznaczonej na mapie sporządzonej przez geodetę uprawnionego K. S. w dniu 16 marca 2021r. za nr. zgłoszenia prac geodezyjnych (...) i znajdującej się w aktach sprawy na karcie 731;

2.  ściągnąć od wnioskodawców W. O. i R. O. solidarnie i uczestników postępowania B. S. (1) i W. S. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim po 1.344,55 (jeden tysiąc trzysta czterdzieści cztery złote pięćdziesiąt pięć groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

3.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego stosownie do swego udziału w sprawie.

Sygn. akt II Ca 323/20

UZASADNIENIE

W dniu 15 października 2012 r. wpłynęła od Burmistrza W. decyzja dotycząca umorzenia postępowania administracyjnego wraz z pismem o przekazanie Sądowi z urzędu do rozpoznania sprawy z wniosku D. O. (1), Z. O. (1) i S. L. o rozgraniczenie nieruchomości położonych w obrębie ewidencyjnym B. oznaczonych numerami działek: nr (...) o pow. (...) ha stanowiącej współwłasność S. L., Z. O. (1) i D. O. (1) oraz nr (...) o pow. (...) ha stanowiącej współwłasność B. i W. S. (art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne Dz.U. Nr 30 poz. 163 ze zm. oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kpa Dz.U. z 2000 Nr 98 poz. 1071 ze zm.). Powodem skierowania sprawy na drogę sądową był fakt, iż uczestnicy w toku postępowania administracyjnego nie doszli do porozumienia co do przebiegu granicy i nie zawarli ugody.

W piśmie procesowym z dnia 22 stycznia 2013 r. wnioskodawczyni D. O. (1) wniosła, by rozgraniczenia dokonać z uwzględnieniem dla działki nr (...) obszaru oznaczonego przez geodetę A. K. (2) na szkicu granicznym załączonym do opinii sporządzonej podczas administracyjnego postępowania punktami (...), który to obszar przylega do ściany budynku mieszkalnego wnioskodawczyni oraz od początku należał do rodziny wnioskodawczyni, a także był przez nich zagospodarowywany i użytkowany. Wnioskodawczyni nie zgodziła się na ustalenia granicy pomiędzy nieruchomościami po linii punktów (...), o które wnosili uczestnicy.

W piśmie procesowym z dnia 24 stycznia 2013 r. uczestnicy B. S. (1) i W. S. wnieśli o ustalenie granic między nieruchomościami w następujący sposób: od drogi biegnącej przez wieś od strony zachodniej w kierunku wschodnim, od numerów punktów (...), od punktu (...) w linii prostej po istniejącym ogrodzeniu do punktu (...) narożnika budynku gospodarczego zainteresowanych, od narożnika punktu (...)po linii budynków do punktu (...), a następnie do punktu (...) i dalej po ogrodzeniu do punktu (...) od punktu (...) po przedłużeniu ogrodzenia aż do ściany stodoły wnioskodawców od strony zachodniej w odległości około (...) metra od stodoły zainteresowanych, i dalej linią tejże ściany stodoły wnioskodawców w kierunku północnym do narożnika stodoły wnioskodawców, i dalej na wschód do punktu (...) do drugiego narożnika stodoły wnioskodawców około (...) metra długości, następnie od punktu (...) w kierunku południowym wzdłuż stodoły na długość (...) metra, i od tego punktu w kierunku wschodnim, w linii prostej do końca działki do punktu (...).

W toku postępowania pełnomocnik wnioskodawczym wniósł o dokonanie rozgraniczenia według wariantu zgodnie z mapą załączoną do opinii biegłego geodety z 29 lipca 2014 r. D. O. (1) zgodnie z mapą k.209. Pełnomocnik uczestnika W. S. wniósł o dokonanie rozgraniczenie według wariantu z uwzględnieniem zasiedzenia zgodnie z mapą załączoną do opinii biegłego geodety z 22 listopada 2014 r. (k.233). Przy czym strony zgodnie oświadczyły, iż bezsporny jest przebieg granicy między punktami (...).

W toku postępowania Sąd postanowił zwolnić od udziału w sprawie w charakterze wnioskodawców Z. O. (1) i S. L. oraz w charakterze uczestnika postępowania D. O. (1) i wezwać do udziału w charakterze wnioskodawców W. O. i R. O..

Postanowieniem z dnia 17 lipca 2015 r. Sąd dokonał rozgraniczenia pomiędzy nieruchomościami położonymi w miejscowości B., gminie W., składającymi się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerem: (...) stanowiącej własność W. O. i R. O., dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta Kw nr (...), stanowiącej własność B. S. (1) i W. S., dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta Kw nr (...) w ten sposób, że granica pomiędzy obiema nieruchomościami przebiegać będzie w linii oznaczonej kolorem czarnym na mapie sporządzonej przez geodetę uprawnionego J. S. (1), sporządzonej w dniu 16 marca 2015 r., przyjętej do ewidencji(...) Ośrodka (...)w dniu 07 kwietnia 2015 r., numer (...)

O powyższego orzeczenia apelację wnieśli uczestnicy B. S. (2) i W. S..

Na skutek apelacji uczestników Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

W piśmie z dnia 7 lutego 2020 r. pełnomocnik uczestników wskazał, że uczestnicy nie wyrażają zgody na rozgraniczenie nieruchomości według wariantów przedstawionych przez biegłego na mapach - k. 544, 545. Tym samym uczestnicy wnieśli o rozgraniczenie nieruchomości według granicy wskazanej w projekcie sporządzonym przez biegłego geodetę J. S. (1), który to projekt jest zgodny ze stanowiskiem geodety A. K. (3) powołanego na etapie postępowania administracyjnego.

W piśmie procesowym z dnia 18 lutego 2020 r. pełnomocnik wnioskodawców wskazał, że wnioskodawcy wyrażają zgodę na rozgraniczenie nieruchomości według wariantu (...)- mapa k. 545, z tym zastrzeżeniem, że na odcinku (...) do punktu (...) ustalenie granicy powinno uwzględniać niezbędny obszar przyległy do budynku wnioskodawców umożliwiający im korzystanie z tego budynku.

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim dokonał rozgraniczenia pomiędzy nieruchomościami położonymi w miejscowości B., gminie W., składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerem (...), stanowiącej własność W. O. i R. O., dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta Kw nr (...), stanowiącej własność B. S. (1) i W. S., dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta Kw nr (...) w ten sposób, że granica pomiędzy oboma nieruchomościami przebiegać będzie w linii koloru czerwonego na mapie sporządzonej przez geodetę uprawnionego K. S. w dniu 3 stycznia 2020 r. za numerem zgłoszenia pracy geodezyjnej (...) znajdującej się w aktach sprawy na karcie 545.

Sąd ustalił również, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Powyższe orzeczenie zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji.

Działka nr (...) położona jest w miejscowości B. i stanowi własność W. O. i R. O.. Dla nieruchomości prowadzona jest w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. księga wieczysta Kw nr l (...).

Działka nr (...) położona jest w miejscowości B. i stanowi własność B. S. (1) i W. S.. Dla nieruchomości prowadzona jest w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. księga wieczysta Kw nr (...).

Działki nr (...) sąsiadują ze sobą.

Aktem własności ziemi, wydanym w dniu 10 lutego 1982 roku, za nr (...) Naczelnik Gminy w W. stwierdził, że W. L. (1), z mocy samego prawa, nieodpłatnie, z dniem 4 listopada 1971 roku, nabył własność nieruchomości rolnej położonej w B., w gm. W., w pow. (...), w woj. (...) stanowiącej działki nr (...) a, (...)o łącznym obszarze (...) ha. Działka oznaczona nr (...) liczyła (...) ha.

Prawomocnym postanowieniem wydanym w dniu 1 marca 1999 roku, w sprawie I Ns 154/99 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim stwierdził, że gospodarstwo rolne wchodzące w skład spadku po zmarłym w dniu (...) roku w B. W. L. (1), na podstawie ustawy, nabyli: córka Z. O. (2) z domu L. oraz wnuki: D. O. (2) z domu L. i S. L..

Aktem własności ziemi wydanym dnia 24 listopada 1973 r., za nr (...) przez Prezydium (...) w P., stwierdzono, że J. S. (2) i M. S. stali się z mocy samego prawa, nieodpłatnie, z dniem 4 listopada 1971 r. właścicielami nieruchomości położonych we wsi B. oznaczonych w ewidencji gruntów nr: (...) o łącznej powierzchni (...) ha. Działka oznaczona nr (...) liczyła (...) ha.

Przebieg granicy pomiędzy przedmiotowymi nieruchomościami wykazany w Ewidencji (...) oraz na „mapie numerycznej” jest nieprawomocny i niezgodny ze stanem prawnym nieruchomości.

Granica ustalona w operacie podstawowym nr ewidencyjny (...) przecina z ukosa działkę nr (...) według nieobowiązujących granic z operatu scaleniowego nr ewid. (...) potwierdzone operatem założenia ewidencji gruntów po scaleniu nr ewid. (...). Ponadto ustalona w postępowaniu scaleniowym granica z drogą - działka nr (...) oraz z działkami na wschód od przedmiotowych nieruchomości - nr działek (...) w sposób znaczący odbiegają od siebie.

Działka nr (...) przed dniem 7.11.2001 r., tj. przed datą wydania decyzji znak: (...) zatwierdzającej projekt scalenia gruntów wsi B. Gm. W. nie figurowała w ewidencji gruntów, przedmiotowa działka została wydzielona w wyniku przeprowadzonego scalenia jako ekwiwalent za działkę nr (...) i przebieg granic działki obecnie oznaczonej nr (...) nie jest tożsamy z granicami działki nr (...) sprzed scalenia.

Obecna działka nr (...) o powierzchni (...) ha odpowiada działce nr (...) o powierzchni (...) ha objętej Aktem Własności Ziemi Nr (...).

W 2001 r. w części obrębu B. przeprowadzono scalenie gruntów. Scaleniem objęto działki zabudowane w tym m.in. działkę nr (...). W wyniku scalenia zatwierdzonego decyzją Starosty (...) z dnia 07.11.2001 r. Nr (...) działka otrzymała nr (...) i powierzchnię (...) ha. Wojewoda (...) decyzją z dnia 11.10.2005r. (...)stwierdził nieważność w/w decyzji Starosty (...) w części dotyczącej działki nr (...). Następnie decyzją z dnia 2 lipca 2007 r. Nr (...) Wojewoda (...) stwierdził nieważność wymienionej w pierwszej kolejności decyzji Starosty (...) w części dotyczącej działki oznaczonej po scaleniu nr (...) (przed scaleniem nr (...)) w zakresie przebiegu granicy pomiędzy działką nr (...), a działką sąsiednią nr (...). Starosta na mocy w/w decyzji Wojewody (...) w stosunku do działki nr (...) przywrócił nr działki i stan prawny (w zakresie własności) sprzed scalenia, nie można było przywrócić jednak przebiegu granic sprzed scalenia pomiędzy działkami nr (...), a co za tym idzie jej powierzchni z uwagi na to, że działka nr (...) o powierzchni (...) ha (przed scaleniem nr (...) o powierzchni (...) ha) posiada urządzoną księgą wieczystą Nr (...) i w stosunku do tej działki stan w księdze uwidoczniony jest zgodnie ze scaleniem oraz to, że gdyby przyjąć przebieg granic pomiędzy przedmiotowymi działkami wg stanu sprzed scalenia, powierzchnia działki nr (...) wyniosłaby około (...) ha, a działki nr (...) -(...) ha, ponadto budynki wybudowane przez właścicieli działki (...) (jeszcze przez poprzedników obecnych właścicieli) znajdowałyby się na działce nr (...).

Właściciele działek nr (...) władają tymi działkami z uwzględnieniem granicy wyznaczonej od strony drogi linią ogrodzenia z siatki, ściany budynku mieszkalnego na działce nr (...), płotu drewnianego oraz ścian budynków gospodarczych na działce nr (...).

Za budynkami gospodarczymi znajduje się betonowe ogrodzenie.

Wcześniej w tym miejscu posadowione było drewniane ogrodzenie, a w nim obok budynków gospodarczych brama o szerokości ok. 5 metrów. Na końcu płotu także znajdowała się brama, mniejszej wielkości. (...) brama znajdowała się pomiędzy punktami (...)na mapie - k. 545. Brama była otwierana i dochodziła do rogu stodoły na działce (...). Brama szerokości 5 metrów znajdowała się przed punktem (...), między punktami (...), teraz jest tam murowane ogrodzenie. Od punktu (...) do szczytu stodoły rozciągała się drewniana brama o szerokości (...)metrów.

Stodoła na działce (...) została wybudowana w 1969 roku. Pierwotnie stodoła na działce nr (...) znajdowała się w innym miejscu, tj. bliżej budynku mieszkalnego i istniała już w 1962 r. W 1973 r. na działce znajdował się już nowy budynek stodoły - obecnie istniejący.

Stodoła na działce oznaczonej nr (...) istniała już w 1962 r.

W rejestrach Urzędu (...)w W. zawierających dane z lat 1973-1980 brak jest informacji o wydanym pozwoleniu na budowę stodoły na działce nr (...). Nie jest możliwe ustalenie właściciela i inwestora budowy stodoły.

Betonowe ogrodzenie zostało postawione w tym samym miejscu, w którym znajdowało się stare drewniane ogrodzenie. Większa brama już nie istnieje, znajdowała się na działkach tak długo, jak istniało drewniane ogrodzenie. W miejscu mniejszej bramy posadowiono nową metalową bramę, od 1996 roku, znajduje się w tym samym miejscu, co stara drewniana brama.

Rodzina S. na swoje grunty rolne wyjeżdżała przez działkę (...) przez większą bramę.

W. Ł. wzniósł stodołę częściowo na działce (...), budynek wchodził na teren sąsiadów ok. (...)m, w zamian za to w umowie z dnia 21 stycznia 1973 r. W. L. (2) wyraził zgodę, by J. Ł. przejeżdżał przez jego działkę. Ten stan trwał do lat 90-tych.

Ziemia za stodołami nie należała do żadnej strony, każdy korzystał z tego terenu w dowolny sposób, bez ograniczeń. Grunty należały do wspólnoty wiejskiej.

Na działce (...) za stodołą można było swobodnie wykręcić traktorem z przyczepą.

Obecnie za stodołą na działce nr (...) znajduje się chlewnia. Chlewnia została wybudowana w 2007 r.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że stan faktyczny w przedmiotowej sprawie ustalił w oparciu o dokumentację przedłożoną przez strony, a także dopuszczoną jako dowód z urzędu dokumentację sporządzoną w postępowaniu uwłaszczeniowym oraz postępowaniu prowadzonym w przedmiocie scalania gruntów.

Wskazał, że zbadał wydane na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych z zakresu geodezji, w tym mapy przez nich sporządzone, stanowiska stron dotyczące poszczególnych wariantów przebiegu granicy, w tym także w sprawie I Ns 654/93 prowadzonej przed tut. Sądem, a także zeznania świadków i uczestników postępowania, które wziął pod uwagę przy ocenie dokumentacji geodezyjnej, celem ustalenia stanu prawnego przebiegu tych granic. Ponadto przebieg granicy, w tym zarzut zasiedzenia przygranicznych pasów Sąd rozpatrzył biorąc pod uwagę dokumentację fotograficzną załączoną do akt.

Wyjaśnił, że priorytetowo potraktował opinię biegłego geodety K. S. z dnia 3 stycznia 2020 r., w tym projekt przebiegu granicy przedstawiony jako wariant B. Sąd nie miał wątpliwości, że przedmiotowa opinia odzwierciedla przebieg granicy zgodnie ze stanem prawnym, a nadto jest najbardziej zbliżona do stanowisk uczestników. Sąd nie dopatrzył się błędów ani nieprawidłowości w sporządzonym projekcie, biorąc pod uwagę dotychczas zgromadzony materiał dowodowy, w tym dokumentację geodezyjną i istniejące w niej rozbieżności.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy zważył, że w kwestii rozgraniczenia podstawę prawną stanowią przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 725).

Zgodnie z art. 29 ustawy rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów. Rozgraniczeniu podlegają, w miarę potrzeby, wszystkie albo niektóre granice określonej nieruchomości z przyległymi nieruchomościami lub innymi gruntami. Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz, w wypadkach określonych w ustawie, sądy. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 33 ust. 3 strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy może żądać, w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, przekazania sprawy sądowi. Wobec powyższego podstawowym zadaniem postępowania rozgraniczeniowego jest ustalenie do jakich granic sięga prawo własności każdego z właścicieli.

W toku postępowania sądowego o rozgraniczenie nieruchomości zastosowanie ma przepis art. 153 k.c. Z brzmienia wskazanej normy wynika, iż jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między interesowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.

Powyższa podstawa prawna zawiera gradację metod dokonania przez Sąd rozgraniczenia nieruchomości. Bezwzględne pierwszeństwo ma ustalenie przebiegu granic na podstawie stanu prawnego, przy czym zasada wzajemnego wyłączania się kryteriów nie pozwala korygować przebiegu granic ustalonych według stanu prawnego poprzez stosowanie kolejnych kryteriów. Dopiero w sytuacji, kiedy stanu prawnego nie można ustalić należy sięgać do dalszych sposobów wskazanych w przepisie. Przebieg granicy na podstawie stanu prawnego ustala się w oparciu o dowody z dokumentów oraz inne dowody, które wskazują zakres prawa własności. Sąd ustalając granicę powinien ją wskazać poprzez wyznaczenie punktów granicznych, które zakreślają obszar własności, co oznacza, że ich wyznacznikiem w pierwszej kolejności są punkty graniczne naniesione na dokumentację geodezyjną, przy założeniu, iż wskazują granicę prawną w miejscu położenia znaków granicznych usytuowanych na granicy prawnej, ewentualnie w innym miejscu, jeżeli dowody zgromadzone w sprawie na to pozwalają (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014 r., V CSK 71/14, Lex 1583242; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2000 r„ II CKN 274/00, LEX nr 52558).

Sąd Rejonowy uznał, iż rozgraniczenie spornych nieruchomości winno nastąpić według stanu prawnego, pomimo rozbieżności zaistniałych w dokumentacji geodezyjnej. Sąd zbadał bowiem aktyw własności ziemi, protokoły z postępowania uwłaszczeniowego oraz dane zawarte w ewidencji gruntów. Bezsprzecznie błędy w ewidencji gruntów wynikają z częściowo tylko przeprowadzonego postępowania scaleniowego, które nie doprowadziło do uregulowania granicy jedynie pomiędzy działkami (...). Nie mniej jednak część danych wynikłych z tego postępowania, w tym wielkości działek stały się podstawą, m.in. wpisów w księgach wieczystych. Poczynione w postępowaniu scaleniowym ustalenia są dla Sądu o tyle miarodajne, iż korespondują z pozostałą dokumentacją oraz okolicznościami podnoszonymi przez strony.

W pierwszej kolejności zauważył, że rozbieżność w dokumentacji dotyczy m.in. wielkości nieruchomości podlegających rozgraniczeniu. Wyjaśnił, że ustalił, iż różnie te wynikają z okoliczności, iż część gruntu na działce oznaczonej nr (...) został zajęta pod budowę stodoły na działce nr (...), co w późniejszym czasie przyczyniło się także do przypasania wnioskodawcom własności przygranicznego pasa gruntu znajdującego się na długości obydwu stodół oraz za tymi budynkami i dalej w kierunku drogi do punktu (...) - mapa k. 545.

Biorąc pod uwagę zgromadzony materiał dowodowy, w tym akty własności ziemi oraz zdjęcia lotnicze obejmujące w szczególności lata 1962-1981, należy zauważyć, że na dzień wydania aktu własności ziemi dotyczącego działki nr (...), tj. 24 listopada 1973 r. na nieruchomościach znajdowały się już budynki stodół. Zdjęcia lotnicze potwierdzają, iż stodoła na działce oznaczonej nr (...) istniała już 1962 r., na co także wskazywała treść umowy z 1973 r. Zgodnie z tą umową właściciele działki nr (...) mogli korzystać z przejazdu przez działkę nr (...). A zatem mowę tę zawarto po wybudowaniu nowego budynku stodoły na działce nr (...), który jak wynika z zeznań świadków oraz fotografii (obejmujących okres pomiędzy 1962 a 1973 rokiem), został wzniesiony w 1969 r. i tym samym uniemożliwił przejazd dotychczasową drogą, gdyż istniejący wcześniej budynek stodoły na działce nr (...) był położony bliżej zabudowań mieszkalnych. Jednocześnie na fotografii lotniczej z 1973 r. widoczny jest brak ogrodzenia w miejscu, w którym następnie posadowiono drewniany płot oraz bramę, co pozwala przypuszczać, że przejazd przez działkę (...) i dostęp do przygranicznego pasa gruntu wyznaczonego pomiędzy budynkami stodół był wówczas swobodny. Należy zatem przyjąć, że do dnia 4 listopada 1971 r., tj. daty, w której sporządzono protokół władania gruntami gospodarstwa rolnego przez J. S. (2), a następnie na jego podstawie sporządzono akt własności ziemi, pas gruntu - od pkt 23 na mapie - k. 545 i dalej aż do terenu za stodołą był traktowana jako własność ówczesnych właścicieli działki nr (...). Dopiero zaś od 1973 r., kiedy to zawarto umowę dotyczącą korzystania z tej części nieruchomości, władanie przygranicznym pasem gruntu należało przypisać ówczesnym właścicielom działki nr (...). Taki też stan został utrwalony w później sporządzonej dokumentacji geodezyjnej, w tym dokumentacji z postępowania scaleniowego.

W dalszej kolejności Sąd meritii wyjaśnił, że co do przygranicznego pasa gruntu, uczestnicy podnieśli zarzut zasiedzenia, którego jednak nie uwzględnił. Zważył, że brak jest wystarczających przesłanek, które by wskazywały, że poprzednicy uczestników zasiedzieli pas gruntu rozciągający się na szerokość bramy znajdującej się pomiędzy punktami (...) aż do granicy działki za stodołą posadowioną na działce (...).

Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 2 k.c.). Przy czym domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania (art. 340 k.c.). W nauce prawa podkreśla się, że zasiedzenie następuje po łącznym wystąpieniu następujących okoliczności: nieprzerwanego posiadania samoistnego rzeczy oraz upływu odpowiedniego terminu (20 lub 30 lat). W odróżnieniu od regulacji dotyczącej ruchomości, dobra wiara posiadacza nie stanowi przesłanki zasiedzenia, ma natomiast wpływ na długość wymaganego terminu posiadania samoistnego (vide: K. Gołębiowski [w:] Kodeks cywilny, Komentarz, pod red. E. Gniewek., P. Machnikowskiego, Wyd. 6, Warszawa 2014). Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą ,jak właściciel” (art. 336 k.c.). Posiadacz wykonuje zatem faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności, stąd też posiadanie takie zwane jest również właścicielskim. O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne o charakterze przede wszystkim zewnętrznym (zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób). W pewnym stopniu znaczenie ma także wola posiadacza. Posiadacz powinien swoim zachowaniem manifestować samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa nad rzeczą (vide: E. Skowrońska- Bocian, M. Warciński [w:] Kodeks cywilny, Komentarz T. 1, pod red. K. Pietrzykowskiego. Wyd. 8, Warszawa 2015).

W przekonaniu Sądu korzystając z bramy posadowionej w granicy oraz przejeżdżanie przez nieruchomość sąsiadów, zresztą na podstawie umowy zawartej w 1973 r. pomiędzy ówczesnymi właścicielami, nie stanowi wykonywania władztwa w tej części nieruchomości. Wprawdzie uczestnicy wskazywali, że na przygranicznym pasie gruntu pozostawiali drabiny używane w czasie żniw, nie mniej jednak należy wskazać, że po wybudowaniu stodoły i ogrodzenia korzystanie ze wskazanego pasa gruntu odbywało się już tylko za zgodą sąsiadów, wyrażoną w umowie z 1973 r. Zdaje się, że już wtedy właściciele działki nr (...) utracili władztwo nad tą częścią. Poza tym stan taki, tj. korzystanie z przejazdu, trwał jedynie do lat 90-tych.

Podobnie brak jest wystarczających dowodów na to, że uczestnicy w tym samym zakresie wykonywali władztwo w pasie gruntu za stodołą. Fakt, iż obecnie w tej części kontrahenci uczestników wykonują transport trzody, nie jest wystarczający dla zasiedzenia nieruchomości, tym bardziej, że jak wskazali świadkowie, wcześniej na terenie za stodołą uczestników można było swobodnie wykręcić ciągnikiem ze sprzętem rolniczym, a nadto teren za stodołą był użytkowany wspólnie, zaś aktualnie transport trzody choć systematycznie, odbywa się tylko około 1 raz w miesiącu.

Mając na uwadze, że rozstrzygnięcie w przedmiocie zasiedzenia stanowi jedno z kryteriów służące ocenie stanu prawnego nieruchomości, to w dalszej kolejności Sąd na podstawie wskazanej metody zbadał dalszy bieg spornej granicy. Wskazał, że część granicy, tj. od punktu (...) do punktu (...), a zatem w przebiegu po stronie ogrodzenia betonowego, wzdłuż budynków gospodarczych oraz dalej w osi ogrodzenia drewnianego, nie była sporna. Trwała granica w tym miejscu jest widoczna na zdjęciach lotniczych, z których także wynika, że jej przebieg, co najmniej od 1962 r. nie zmienił się. Jedynie w zakresie bramy i ogrodzenia betonowego, które powstały później można przyjąć, że poprzednicy prawni uczestników posadowili je w granicach własnej nieruchomości. Umieszczenie w tym miejscu bramy leżało w interesie ówczesnych właścicieli działki nr (...), którzy w ten sposób zapewnili sobie możliwość przejazdu przez działkę nr (...). Tym samym właściciele działki nr (...) wyznaczyli granicę swojego władania, która stanowiła przedłużenie już istniejącej granicy biegnącej wzdłuż budynków gospodarczych.

Pozostałą sporną część granicy, tj. bezpośrednio biegnącą od drogi do punktu (...)Sąd ustalił od punktu granicznego w postaci drewnianego palika, następnie przez słupek ogrodzeniowy aż do narożnika budynku mieszkalnego, dalej po jego ścianie i po ogrodzeniu drewnianym do punktu (...). W ocenie Sądu powyższe trwałe punkty odniesienia odpowiadają faktycznie istniejącej granicy. Sąd nie podzielił stanowiska wnioskodawców, którzy wskazywali, że granica w tym miejscu przebiegała w linii prostej. Ten fragment gruntu znajdujący się za budynkiem wnioskodawców stanowił bowiem część podwórka uczestników postępowania, znajdującym się za bramą umożliwiającym wjazd na ich posesję. Jakkolwiek od rogu budynku mieszkalnego wnioskodawców do punktu (...) znajdowała się furtka, to zdaniem Sądu umożliwiała ona sąsiedzkie odwiedziny stron w czasach, gdy pomiędzy nimi nie było jeszcze konfliktów i sporów o przebieg granicy. Tym samym brak jest przekonujących argumentów, które uzasadniałyby korzystanie z tego gruntu przez wnioskodawców (lub ich poprzedników) w sytuacji takiego usytuowania na działce (...) budynku mieszkalnego oraz okoliczności, iż wejście na działkę (...) znajduje się z drugie strony tegoż budynku.

Ostatecznie Sąd nie miał wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie rozgraniczenie winno nastąpić według stanu prawnego, wyznaczonego trwałymi punktami granicznymi, ustalonymi w oparciu o załączoną do akt dokumentację geodezyjną, źródła osobowe oraz dokumentację fotograficzną, w tym w szczególności zdjęcia lotnicze obejmujące lata 1962- 2015.

W konsekwencji Sąd dokonał rozgraniczenia nieruchomości położonych w miejscowości B., gminie W., składających się z działek: oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), stanowiącej własność W. O. i R. O., dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta Kw nr (...) oraz działki oznaczonej numerem (...), stanowiącej własność B. S. (1) i W. S., dla której to nieruchomości w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta Kw nr (...), w ten sposób, że granica pomiędzy oboma nieruchomościami przebiegać będzie w linii koloru czerwonego na mapie sporządzonej przez geodetę uprawnionego K. S. w dniu 3 stycznia 2020 r. za numerem zgłoszenia pracy geodezyjnej (...) znajdującej się w aktach sprawy na karcie 545,

W przedmiocie kosztów postępowania, nie odstępując od zasady przyjętej w postępowaniu nieprocesowym, Sąd ustalił, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, tj. na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wnieśli uczestnicy postępowania W. S. i B. S. (1).

Reprezentujący ich pełnomocnik zaskarżył powyższe postanowienie w całości, zarzucając mu :

1. naruszenie prawa materialnego - art. 153 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w wyniku bezzasadnego przyjęcia przez Sąd I instancji, iż na gruncie przedmiotowej sprawy przy rozgraniczeniu nieruchomości należących do wnioskodawców i uczestników postępowania, zastosowanie znajduje kryterium prawne oparte na zgromadzonej dokumentacji geodezyjnej, podczas gdy jedynymi dokumentami prawnymi dotyczącymi spornych nieruchomości są akty własności ziemi z oznaczoną tylko powierzchnię działek (...) (obecnie (...)), przy czym w aktach uwłaszczeniowych brak jest dokumentów wskazujących na przebieg spornych granic, natomiast akta dotyczące procesu scalania nieruchomości, ze względu na uchylenie przez organy administracyjne decyzji scaleniowych , nie mogą stanowić w jakimkolwiek stopniu materiału do oceny prawnej spornych granic, tym samym Sąd I instancji powinien w oparciu o kryteria mieszane według stanu prawnego i stanu spokojnego posiadania wyznaczyć granice nieruchomości, czego formalnie nie uczynił, bezpodstawnie powołując się na możliwość ustalenia stanu prawnego granic nieruchomości, bez wskazania podstawowych dokumentów prawnych na tą okoliczność;

2. naruszenie prawa procesowego:

a ) art.36 Prawa geodezyjnego i kartograficznego w związku z art. 386 § 4 k.p.c. z tym skutkiem, iż biorąc pod uwagę wytyczne Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim zawarte w pisemnym uzasadnieniu postanowienia sporządzonego na skutek złożonej apelację ze strony pełnomocnika wnioskodawców, bezczynność Sądu I instancji w tym zakresie, doprowadziła do nie wyjaśnienia istoty sprawy, poprzez ustalenie obiektywnych kryteriów przy rozgraniczeniu spornych nieruchomości;

b) art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z § 45 Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 roku ( DZ.U. 2019.03.93 ) w wyniku oparcia wydanego postanowienia na projekcie przebiegu granic pomiędzy spornymi nieruchomościami podczas gdy, nie dokonano zaewidencjonowania mapy sporządzonej przez biegłego K. S. , przez co nie można uznać tej mapy za dokument urzędowy dający podstawę do wydania zaskarżonego postanowienia;

c) art. 233§1 i §2 k.p.c. i art. 286 k.p.c. i art.328 § 2 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd I instancji wadliwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji wadliwego sporządzenia pisemnego uzasadnienia postanowienia, w wyniku bezpodstawnego przyjęcia:

- iż dokonanie rozgraniczenia granic spornych nieruchomości w wariancie przyjętym w opinii sporządzonej przez powołanego biegłego sądowego K. S. w ten sposób, że granica pomiędzy obiema nieruchomościami będzie przebiegać w linii koloru czerwonego według stanu na wykonanej mapie, jest oparte na kryteriach prawnych, podczas gdy ten przebieg granicy nie został potwierdzony ani znakami granicznymi, ani dokumentacją geodezyjną, a za taką nie należy w żadnym stopniu uważać wykonanych zdjęć lotniczych, na które powołuje się bezpodstawnie Sąd I instancji;

- iż przebieg granicy spornych nieruchomości wzdłuż punktów (...) według wariantu opinii biegłego B, odzwierciedla ich stan prawny, podczas gdy teren znajdujący się za metalową bramą był do 1996 roku w posiadaniu uczestników postępowania i ich poprzedników prawnych przez okres wymagany do zasiedzenia tego przygranicznego pasa gruntu, biorąc pod uwagę wieloletnie przetrzymywanie wozu uczestników postępowania, drabin i bezspornego użytkowania tego pasa gruntu, tym samym przyjęcie koncepcji zasiedzenia tej części nieruchomości, wskazuje na możliwość przyjęcia kryterium prawnego na potrzeby rozgraniczenia spornych nieruchomości według stanowiska prezentowanego przez uczestników postępowania, przy czym Sąd I instancji bezpodstawnie przyjął, iż uczestnicy postępowania korzystali z tego pasa gruntu za zgodą wnioskodawców, podczas gdy na to nie wskazuje zebrany w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności umowa zawarta w dniu 21 stycznia 1973 roku;

- iż drewniany płot biegnący pomiędzy środkową częścią spornej granicy nieruchomości ( w centrum podwórza obu działek siedliskowych od pkt (...) do pkt (...) ) i stojąca tam betonowa studzienka nie stanowi jednoznacznego dowodu, na bezsporny przebieg granic nieruchomości, wyznaczony faktycznym położeniem tego płotu, za czym przemawia załączona dokumentacja fotograficzna do ostatniego pisma pełnomocnika uczestników postępowania przed zamknięciem rozprawy - zdjęcia o numerach (...) , tym samym przesunięcie przez Sąd I instancji granicy na tym odcinku zgodnie z sugestią powołanego biegłego, jest ewidentnym naruszeniem możliwości wyznaczenia granic według stanu spokojnego posiadania;

- iż przebieg metalowego płotu biegnącego pomiędzy pkt (...), który został posadowiony w miejscu dawnego płotu wykonanego z metalowej siatki, nie daje podstaw do ustalenia na tym odcinku spornej granicy po przebiegu położenia płotu metalowego i tylnej ściany budynku mieszkalnego wnioskodawców, według kryterium stanu spokojnego posiadania i braku sporu pomiędzy stronami w wyniku wymiany tego ogrodzenia w latach 50;

- iż z dokumentu prywatnego w postaci umowy spisanej pomiędzy W. L. (1), a T. S. - jak bezpodstawnie przyjmuje Sąd I instancji wynika, iż uczestnicy postępowania od daty 21 stycznia 1973 roku wyzbyli się na rzecz poprzedników wnioskodawców części gruntu o szerokości (...) metrów biegnącego do granic nieruchomości stanowiących grunty wspólnoty gruntowej, podczas gdy z powyższej umowy wynika jednoznacznie, iż wystawiona przez rodzinę L. stodoła bez pozwolenia administracyjnego, stała trzy metry w gruncie należącym do rodziny S., tym samym trudno przyjąć aby pozostały pas gruntu poza obrębem stodoły, patrząc od jej tylnej ściany, był kiedykolwiek w posiadaniu wnioskodawców, biorąc pod uwagę, iż tą część nieruchomości jest wykorzystywana od wielu lat przez uczestników postępowania, a wbrew twierdzeniu Sądu I instancji, brak jest jakiegokolwiek dowodu wskazującego na wyzbycie się przez uczestników możliwości swobodne korzystania z tej część pasa gruntu położonego za budynkiem stodoły, albowiem umowa dotyczy gruntu znajdującego się pod budynkiem stodoły i wskazuje na dalsze ustalenia stron co przebiegu granicy poza obrębem stodoły i działkami o nr (...) ;

- iż pas gruntu położony się za stodołą uczestników postępowania , a biegnący w kierunku nieruchomości wspólnoty gruntowej przynależny jest do nieruchomości wnioskodawców, podczas gdy, brak jest na tą okoliczność jakichkolwiek dowodów urzędowych, a ponadto przesłanek do jego zasiedzenia przez wnioskodawców, albowiem nigdy nie korzystali z tego pasa gruntu, natomiast stałe władztwo nad tą częścią nieruchomości wykazywali uczestnicy postępowania poprzez: wykorzystanie tej części nieruchomości przy sprzedaży trzody chlewnej, przy zwożeniu podczas żniw zboża i słomy, budowy budynku chlewni i składowania materiałów budowlanych, jak i wykonywania stałych manewrów skrętu ciągnikiem, de facto ta część nieruchomości stała się placem manewrowym do budynków gospodarczych uczestników postępowania;

- iż podana w sporządzonym pisemnym uzasadnieniu postanowienia argumentacja co do przyjętego przez Sąd I instancji jednolitego kryterium prawnego dla całego przebiegu spornej granicy, jest poparta zgromadzonym materiałem dowodowym, a w szczególności dokumentacją geodezyjną;

- iż powierzchnia nieruchomości o nr (...) po dokonanym przez Sąd I instancji rozgraniczeniu wynosi 0, (...) ha podczas gdy, z pierwotnego aktu własności ziemi po uwłaszczeniu działka ta miała powierzchnię (...) ha, natomiast nieruchomość o nr. (...)miała powierzchnię wynikającą z aktu własności ziemi (...) ha, a po dokonanym rozgraniczenie (...) ha, zatem rozgraniczenie dokonane przez Sąd I instancji doprowadziło do absurdalnej sytuacji, w wyniku której wnioskodawcom przyznano obszar nieruchomości większy niż w akcie własności ziemi o (...) m ^{( 2)}, natomiast uczestnikom postępowania ubyło(...)m ^{( 2)} w stosunku do tego aktu, przyjmując takie wartości powierzchni jak w uchylonych decyzjach scaleniowych.

W konsekwencji pełnomocnik wnioskodawców wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i wyznaczenie spornej granicy pomiędzy nieruchomościami o nr ewidencyjnym (...) - według projektu sporządzonego przez biegłe co A. K. (2) na etapie postępowania administracyjnego, za wyjątkiem gruntu leżącego pod budynkiem stodoły należących do wnioskodawców, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Tytułem wstępu należy wyjaśnić, że przyjęte przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, Sąd Okręgowy wskazuje jako własne, nie znajdując tym samym podstaw do ich modyfikacji. Powyższe oznacza, że zawarte w skardze apelacyjnej zarzuty odnoszące się do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie. Odmiennej niż ta zaproponował Sąd pierwszej instancji wymaga natomiast ocena prawna prawidłowo dokonanych ustaleń.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że w ocenie Sądu Okręgowego zaprezentowane w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji stanowisko, zgodnie z którym rozgraniczenie nieruchomości uczestników winno być dokonane w oparciu o stan prawny co do zasady należy uznać za prawidłowe. Powyższego, nie podważa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wynikająca z niej konkluzja, że zgromadzona w sprawie dokumentacja geodezyjna nie pozwala na odtworzenie granic nieruchomości w oparciu o zaproponowane kryterium. Podnieść należy, że przy okazji wydania aktów własności ziemi, mocą których zostało potwierdzone prawo własności poprzedników prawnych uczestników postępowania do objętych rozgraniczeniem działek nie została sporządzona dokumentacja geodezyjna, na podstawie której można odtworzyć przebieg granic. Potwierdzenie przebiegu granic w dacie wydania aktów własności ziemi nie wynika również z operatu podstawowego sporządzonego w 1963 r. za nr (...)Dane wynikające z wskazanego operatu w sposób rażący odbiegają od rzeczywistych granic działek o nr. (...)i (...) Powyższe w sposób najbardziej obrazowy przedstawia mapa załączona na karcie 19 akt rozgraniczeniowych KERG (...), znajdujących się w aktach sprawy w kopercie na karcie 4, oraz wyrys z mapy ewidencyjnej (k. 137). Brak równie jakichkolwiek śladów znaków granicznych na gruncie.

Źródłem ustalenia stanu prawnego nieruchomości nie może być również decyzja scaleniowa wydana w dniu 7 listopada 2001 r. Przypomnieć należy, że decyzja ta została uchylona w dniu 11 października 2005 r.

Zaprezentowane uwagi nie uchybiają stanowisku Sądu Okręgowego zaprezentowanemu w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 lutego 2016 r., mocą którego uchylono wcześniej wydane w przedmiotowej sprawie rozstrzygnięcie. W wskazanym orzeczeniu Sąd Okręgowy nie przesądził o możliwości a co za tym idzie obowiązku rozgraniczenia w oparciu o kryterium stanu prawnego nieruchomości. Podstawą uchylenia orzeczenia było stwierdzenie, że wydając zaskarżony wyrok Sąd Rejonowy nie wskazał czy ustalona granica jest granicą według stan prawnego a jeśli tak to na jakiej podstawie stan ten został ustalony.

Powyższe rozważania nie prowadzą jednak do wniosku, że rozgraniczenie nieruchomości winno nastąpić z pominięciem stanu prawnego wynikającego z aktów własności ziemi. Ma racje skarżący wskazując w apelacji, że przy wydaniu zaskarżonego postanowienia doszło do naruszenia art. 153 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że przy rozgraniczeniu nieruchomości należących do wnioskodawców i uczestników postępowania, zastosowanie znajduje kryterium prawne oparte na zgromadzonej dokumentacji geodezyjnej. Do postawienia takiej tezy w przedmiotowej sprawie brak było podstaw faktycznych. Nie sposób natomiast zgodzić się z autorem skargi apelacyjnej, który wskazuje na potrzebę zastosowania w przedmiotowej sprawie różnych kryteriów rozgraniczenia. Sąd Okręgowy wskazuje w tym zakresie na ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd zgodnie, z którym ustalenie przebiegu granicy następuje według kryteriów określonych w art. 153 k.c., mających zastosowanie w takiej kolejności, w jakiej zostały wymienione, a zatem każde ma pierwszeństwo przed następnym, przy czym bezwzględne pierwszeństwo ma ustalenie według stanu prawnego. Zasada wzajemnego wyłączania się kryteriów przewidzianych w art. 153 k.c. wyklucza korygowanie przebiegu granic ustalanych według stanu prawnego poprzez włączenie kryterium ostatniego spokojnego stanu posiadania, czy kryterium wszelkich okoliczności, zarówno co do całej granicy, jak i jej fragmentów; (vide - postanowienie SN - Izba Cywilna z dnia 27-11-2020; sygn. akt IV CSK 325/20).

W postanowieniu z dnia 16 września 2020 (sygn. akt III CSK 53/20), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jeżeli nieruchomości objęte rozgraniczeniem były przedmiotem postępowań prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250 ze zm.), zakończonych wydaniem aktów własności ziemi, to w pierwszej kolejności należy ustalić zakres samoistnego posiadania przedmiotowych nieruchomości na dzień 4 listopada 1971 r., który wyznaczał stan prawny w rozumieniu art. 153 k.c. Wątpliwości dotyczące stanu prawnego granic nie uzasadniają stosowania dalszych kryteriów rozgraniczenia, które można zastosować dopiero wtedy, gdy stanu prawnego nie da się ustalić. Jednocześnie zdaniem Sądu Najwyższego, wydany w ramach postępowania uwłaszczeniowego akt własności ziemi, potwierdzający nabycie z mocy prawa z dniem 4 listopada 1971 r. własności nieruchomości jest decyzją administracyjną, a w związku z uzyskaniem przymiotu ostateczności, stanowi wyłączny dowód nabycia jej własności (por. art. 10 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, Dz.U. Nr 11, poz. 81).

Przyjmując za własne powyższe uwagi, Sąd Okręgowy wskazuje na istotną z punktu widzenie rozstrzygnięcia treść umowy jaką zawarł W. L. (1) ( poprzednik prawny wnioskodawców) z T. S. (poprzednikiem prawnym uczestników postępowania) w dniu 21 stycznia 1973 r.

W umowie tej ( zawartej dwa lata po uwłaszczeniu) W. L. (3) przyznał, że budynek jego stodoły zajmuje pas około trzech metrów działki sąsiada T. S.. Jako „ekwiwalent zajętego gruntu” strony ustaliły prawo przejazdu T. S. przez działkę W. L. (3) ( k. 43).

Dokonując wykładni powyższej umowy stwierdzić należy w pierwszej kolejności, że potwierdza ona w sposób niewątpliwy przebieg granicy a co za tym idzie zakres samoistnego posiadania objętych rozgraniczeniem nieruchomości. Mocą tej umowy poprzednicy prawni wnioskodawcy uzyskali możliwość korzystania z nieruchomości uczestników postępowania w zakresie w jakim na ich gruncie wznieśli budynek stodoły jako posiadacze zależni, korzystali z tego gruntu czyniąc to za zgodą T. S.. Ekwiwalent za korzystanie z gruntu „pod stodołą” stanowiło jednocześnie prawo przejazdu nieformalnie ustalone powyższą umową. Jak wynika z niezakwestionowanych ustaleń faktycznych swoista koegzystencja sąsiadów trwała bez sporów co najmniej do połowy lat dziewięćdziesiątych, kiedy to usunięto dużą bramę łączącą objęte rozgraniczeniem nieruchomości i w tym miejscu posadowiono płot betonowy. Jednocześnie pomiędzy nieruchomościami pozostało połączenie w postaci tak zwanej „małej bramy”, co jednoznacznie wskazuje, że nawet po zaniechaniu przejazdu przez działkę o nr (...) uczestnicy zapewnili sobie możliwość korzystania ze swojego pasa gruntu przy budynku stodoły.

Jednocześnie porównanie treści omawianej umowy z przebiegiem granicy pomiędzy nieruchomościami pozwala na przyjęcie, że przed 1973 r. (a więc zapewne również w dacie uwłaszczenia) granica przebiegała w linii prostej stanowiącej przedłużenie ścian budynków gospodarczych oraz betonowego płotu (aktualnie znajdujących się na posesji uczestników). W uzupełnieniu powyższych uwag podnieść również należy, że dla przyjęcia powyższego stanowiska bez znaczenia pozostaje okoliczność, że na działce nr (...) przed wybudowaniem nowej stodoły znajdował się inny budynek o tym charakterze. W sprawie brak dowodu, nie tylko na okoliczność, kiedy przed datą 1973 r. została wybudowana „nowa stodoła” ale również na to, że została wzniesiona w tym samym miejscu co stary budynek o tym charakterze.

Powyższe uwagi uprawniają do jeszcze jednego wniosku.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak jest podstaw aby uznać, że wnioskodawcy zasiedzieli przygraniczny pas gruntu w obrębie posadowionej przez siebie stodoły, który przed jej wybudowaniem w aktualnym położeniu znajdował się we władaniu poprzednika prawnego uczestników postepowania – małżonków S.. Nawet bowiem gdyby przyjąć, że w połowie lat dziewięćdziesiątych doszło do przekształcenia posiadania zależnego tego pasa gruntu w posiadanie samoistne, uczestnicy jako posiadacze w złej wierze nie mogą legitymować się niezbędnym do zasiedzenia trzydziestoletnim okresem posiadania w rozumieniu przepisu art. 172 k.c.

Jak wynika powyższych rozważań i przy uwzględnieniu przy uwzględnieniu kryterium stanu prawnego przebieg granicy winien zostać wyznaczony w oparciu o wykonaną w lipcu 2014 r. przez geodetę J. S. (1) mapę (k. 210). Nie może jednak umknąć uwadze Sądu Okręgowego, że uczestnicy postępowania zmodyfikowali swoje stanowisko, i biorąc pod uwagę znaczenie tej modyfikacji dla ostatecznego rozstrzygnięcia przedstawili propozycję aby granica biegła „po narożnikach stodoły” wnioskodawców. Ich oczekiwania odzwierciedla mapa załączona na karcie 233 akt sprawy.

Wskazane wyżej okoliczności uzasadniają zmianę zaskarżonego orzeczenia w części co do rozgraniczenia od punktu (...)do punktu(...) (vide: mapa k. 731).

Odnosząc się granicy w pozostałym zakresie przypomnieć należy, że na odcinku od punktu (...) o punktu(...) jej przebieg nie był sporny.

Na uwzględnienie zasługiwało również stanowisko uczestników co do przebiegu granicy od punktu (...) do punktu (...). Odnotowany na wskazanej wyżej mapie przebieg uwzględnia całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W zakresie tej części granicy należy wskazać, że wnioskodawcy nie udowodnili, że jej przebieg w dacie nabycia własności przez ich poprzedników prawnych , a więc w 1971 r. odbiegał od ujawnionego na mapie. Podkreślić należy, że granicę wyznacza, słupek od furtki łączącej posesje, bardzo stary ( zapewne kilkudziesięcioletni płot drewniany), środek cembrowiny studni oraz ściana ich budynku gospodarczego. Powyższe naniesienia w sposób oczywisty świadczą o zakresie ich władztwa, a więc o samoistnym posiadaniu w dacie uwłaszczenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. uwzględnił wniesioną apelację.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.