Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 9 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak (spr.)
Sędziowie:	SSO Dariusz Mizera SSR del. Dominika Lisiecka
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 maja 2016 roku

sprawy z wniosku C. S. (1) i Z. S.

z udziałem K. C. , I. C. i M. B. (1)

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

na skutek apelacji uczestnika K. C.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 16 lutego 2016 roku, sygn. akt I Ns 935/12

postanawia:

1. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie pierwszym w ten sposób, że wniosek oddalić;

2. ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Dariusz MizeraSSR Dominika Lisiecka

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 326/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z wniosku C. S. (1), Z. S. z udziałem K. C., I. C., M. B. (1) o zasiedzenie

1.  stwierdził, że C. W. syn L. i M. oraz Z. córka A. i K. małżonkowie S. nabyli przez zasiedzenie na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej z dniem 21 stycznia 2008 r własność nieruchomości położonej w obrębie (...) S. gm. C., powiat (...), woj. (...) oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer(...) o powierzchni (...) ha, która to nieruchomość została przedstawiona na mapie sporządzonej przez geodetę uprawnionego zaewidencjonowanej w Starostwie Powiatowym w T.za numerem (...).(...), która to nieruchomość jest objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie M. za numerem (...),

2.  odstąpił od obciążania wnioskodawców nieuiszczoną opłatą stałą od wniosku o zasiedzenie,

3.  nakazał pobrać od wnioskodawców C. S. (1) i Z. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz kwotę 103,92 złotych tytułem pozostałej części wydatków na oględziny.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Rodzice wnioskodawcy L. i M. S. (1) dokonali zamiany działek z się z J. W. (1), która polegała na tym ,że małżonkowie S. objęli w posiadanie działkę (...) , która przylegała do uprawianej przez nich i bardzo wąskiej , działki (...), zaś J. W. (1) objął w posiadanie działkę S. numer (...). Zamiana ta miała na celu poszerzenie areału uprawy obydwu gospodarzy. Działka L. S. (1) miała szerokość zaledwie(...)m . Działki (...) były użytkowane jako jedna całość gospodarcza . L. i M. S. (1) uprawiali obie działki i traktowali jak swoją własność.

21 stycznia 1978 r C. i Z. zwarli związek małżeński. Wnioskodawczyni wprowadziła się do domu męża i teściów. Na obu tych działkach wnioskodawczyni urządziła sobie ogród , sadziła truskawki. Na kawałku rosły na zmianę warzywa, kukurydza , kwiaty, ziemniaki na „podbierkę ”. Była też trawa , gdzie pasiono krowę. Na części działki (...) na jej całej długości L. S. urządził sobie przejazd . Przejazd ten prowadził od drogi publicznej przez wieś S. do równoległej do niej drogi polnej . Działki (...) rozciągają się bowiem pomiędzy obydwiema drogami; asfaltową i polną. Przejazd ten był L. S. (1) niezbędny bo umożliwiał dotarcie do większości jego pola usytuowanego po tej stronie drogi polnej , . Przejazd nie był utwardzony . Były to jedynie koleiny powstałe od przejeżdżania wozem konnym . Przepędzane było tędy także bydło. Szerokość tego przejazdu mogła wynosić wówczas tyle, ile potrzeba było, by przejechał wóz konny(...)m. L. S. (2) ani jego syn C. nie zabraniali także innym w skorzystaniu z tego przejazdu .

Od strony ulicy równolegle do niej stał płot ze sztachet . Dalej L. postawił prowizoryczne ogrodzenie „ po długości ” wzdłuż ogródka i odrodził przejazd od ogródka i tej części, gdzie były np. ziemniaki , żeby przepędzane bydło nie wchodziło i nie niszczyło upraw na działce . Krowa S. pasła się bowiem w dalszej części działki - za ogródkiem i ziemniakami. W ten sposób część działki stanowiące ogródek została odgrodzona. Od strony sąsiada W. czyli obecnej działki (...) także niniejszy przejazd - droga była oddzielona od reszty działki prowizorycznym ogrodzeniem z drutu kolczastego . W tylnej części , z tyłu za ogródkiem, C. S. (1) stawiał maszyny rolnicze : pług, brony, kultywator, ponieważ jego własne podwórko usytuowane po drugiej stronie drogi przez wieś było zbyt wąskie. C. S. (1) składował tam także pustaki, które ;pozostały mu z budowy garażu. ,a budowa była prowadzona około 20 lat temu. Składowana była też słoma. Ani C. , ani L. S. (1) nie zabraniali korzystać z tego przejazdu także innym rolnikom. Łącznie obie działki (...) traktowane dotychczas jako jedna gospodarcza całość i jedna działka- mają około 11 metrów szerokości.

L. S. (1) zmarł 01.12.1980 r. M. S. (1) zmarła w dniu (...) r.

Aktem notarialnym z dnia 14 maja 1992 r M. S. (1) darowała należący do niej udział w gospodarstwie rolnym, w tym należąca do niego działkę (...) synowi C. w (...) częściach , oraz w (...) córce M. B. (1). M. B. (1) mieszkała od wielu lat poza S.- u męża. Faktycznie z tą chwilą małżonkowie C. i Z. S. zaczęli władać jak właściciele przedmiotową działką (...) stanowiącą jedną całość gospodarczą z działką (...) z wyłączeniem zarówno M. B. (1) jak i M. S. (1)

W 2006 r zięć małżonków S. - M. B. (2) za ich zgodą zaczął parkować samochód ciężarowy swego pracodawcy na stanowiących jedną całość gospodarczą działkach (...) .. W celu utwardził powyższe działki masą bitumiczną na całej ich szeroki i na długości jakichś (...)metrów. Masę bitumiczną M. B. (2) kupował od brata uczestnika K. C. . Nikt nie sprzeciwiał się temu utwardzaniu działki. Następnie parkował tam samochód na weekendy oraz niekiedy w tygodniu . Trwało to do października 2012, kiedy to uczestnik K. C. w nocy zerwał utwardzenie , przesunął pryzmę kamieni, rozkopał wjazd. Wtedy kiedy było robione utwardzenie działki , C. S. (1) zdemontował ogrodzenie .

Działka (...) położona ,w S. była objęta postępowaniem uwłaszczeniowym , które zakończyło się wydaniem aktu własności ziemi nr ON- (...) na nazwisko J. W. (1). Aktem t tym objętych było szereg działek o różnych numerach o łącznej powierzchni (...) ha. Akt ten uprawomocnił się z dniem 22.10.1972 r. L. S. (1) ani C. S. (1) i nie byli uczestnikami przedmiotowego postępowania uwłaszczeniowego ,

Aktem notarialnym z dnia 25 marca 1987 r J. W. (1) sprzedał całą swoją ziemię objętą powyższym aktem . własności ziemi .obejmującym także działkę (...) , sprzedał W. słonecznemu i jego żonie T. .

Następnie w dniu 16.07,2012 r K. i I. C. zawarli umowę zamiany z W. i T. Z. objętych zostało szereg działek , w tym działka (...) .

Akt notarialny z dnia 16.07.2012 r w aktach księgi wieczystej)

K. C. zlecił firmie geodezyjnej ustalenie przebiegu granicy, wówczas okazało się jakich faktycznie granicach leży działka (...). Wtedy też małżonkowie S. dowiedzieli się ,że działka, którą władają ma taki numer.

Sąd Rejonowy odmówił wiary zeznaniom świadka R. C. jakoby to dostarczenie masy bitumicznej , którą utwardzona została przedmiotowa działka nastąpiło w interesie i na zlecenie K. S., a M. B. (2) jedynie za to zapłacił. Zdaniem Sądu to M. B. (2) , a nie K. S. miał potrzebę , by to zrobić , bo chciał tam parkować służbowy samochód ciężarowy. K. C. nie wiedział wówczas nawet, że to utwardzenie jest kładzione na jego działce (...) . To bowiem wyszło na jaw dopiero podczas czynności geodezyjnych we wrześniu 2012 r. Nie zasługują na wiarę twierdzenia świadka , o tym jakoby wszyscy mieszkańcy wsi korzystali z przejazdu przez działkę (...) by dostać się do drogi polnej za stodołami , skoro wcześniej nie było innych gospodarzy, którzy mieliby gospodarstwa po przeciwnej stronie drogi przez wieś ,co uzasadniałoby korzystanie z tego przejazdu . Pozostali mieli gospodarstwa położone równólegle, to tego przejazdu i ich podwórka wychodziły bezpośrednio na polną drogę równoległą do drogi przez wieś. Po pierwsze mogli na drogę tę wyjechać z tyłu swoich podwórek , czyli za swoimi stodołami. Po drugie , żeby przejechać przez działkę (...) , musieliby „zrobić koło”, nadłożyć drogi , wyjechać na drogę przez wieś , po czym skręcić na działkę (...) , by ponownie dojechać do drogi polnej . Argument świadka B. S. (1), czy A. W. że robili to z wygodnictwa i by sobie nie brudzić podwórek wyłożonych kostką nie jest dla Sądu przekonujący . Przecież , żeby dostać się tą okrężhą drogą do drogi asfaltowej musieliby niewątpliwie przejechać przez frontową część ¹ swoich 'wyłożonych kostką podwórek, ryzykując ich zabrudzeniem . Racjonalniej byłoby z głębi ! podwórza dostać się wprost na drogę polną . Mało prawdopodobnym jest, jakoby gospodarze zabudowywali czy zastawiali sobie wyjazdy z podwórek na drogę polną , jak zeznali uczestnicy I. i K. C. i preferowali wyjazd z maszynami rolniczymi i płodami rolnymi przez drogę publiczną przez wieś . Jak wiadomo sprzęt rolniczy nie należy do zbyt zwrotnych i szybkich , niekiedy nie jest łatwo w ogóle włączyć się maszyną rolniczą do ruchu, raczej więc ten wariant nie byłby wygodniejszy.

Zdaniem Sądu z przejazdu po działce (...) korzystali przede wszystkim S., którzy mieszkając i mając zabudowania gospodarcze po jednej stronie drogi przez wieś , niemal całe pole posiadali po drugiej stronie tej drogi, jak i równoległej do niej drogi polnej. W celu zapewnienia sobie dostępu do większości swej ziemi , już L. S. (1) urządził sobie przejazd przez swoje pole . Okoliczność , iż z przejazdu tego mogli skorzystać także inni nie świadczy jeszcze, żeby wnioskodawcy utracili władanie tą częścią działki . W stosunkach wiejskich , jak zeznała świadek A. B. , jest tak przyjęte , „że nikt nikomu nie zabrania przejeżdżać ”. L. ani C. S. (1) także to nie przeszkadzało, ponieważ przejazd odbywał się częścią oddzieloną od upraw ogrodzeniem – płotkiem.

W ocenie Sądu jest prawdopodobnym że L. i C. S. (1) mimo , iż uważali, że cześć działki pozostawioną pod przejazd za własną, ogrodzenie postawili tak , by ta część działki znalazła się za ogrodzeniem. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom wnioskodawczyni oraz zeznaniom jej córki świadka A. B. ,że chodziło o oddzielenie ogrodu, oraz części pod innymi uprawami przez przepędzanym bydłem .kurami. Sami przecież wyprowadzali tam krowę , która pasła się w dalszej części działki za ogródkiem i ziemniakami , Nadto gdyby ogrodzona od ulicy była także część pod przejazdem konieczne byłoby postawienie bramy i otwieranie jej i zamykanie za każdym przejazdem z wozem , maszynami rolniczymi , to mogłoby stanowić faktycznie spore utrudnienie. Nadto należy zauważyć , iż działka ta graniczyła a działką W. .Granicą sąsiedniej działki W. nie był płotek postawiony przez S., ich działka także nie zaczynała się od ogrodzenia S. , ale mieli własne ogrodzenie z drutu kolczastego , które jak się później okazało, przebiegało około 1 metra od granicy działki (...) , czyli przejazd zachodził także na ich działkę. To potwierdza przekonanie, że płot prostopadły do drogi przez wieś nie wyznaczał granicy posiadania S. , a tylko oddzielał część uprawiana od przejazdu. Sąd odmówił wiary zeznaniom B. S. (1) i W. S. (1) , że doszło do użyczenia działek . Zdaniem Sądu doszło do zamiany działek . Intencją stron tej umowy było docelowe przeniesienia własności tych działek. Trudno bowiem wyobrazić sobie użyczenie trwające 50 lat. Użyczenie wiąże się zawsze z pewną tymczasowością . L. S. (1) natomiast posiadał działkę o szerokości(...) metrów ( mieściło się tam 8 redlin kartofli jak zeznała uczestniczka M. B. (1) ) Był zainteresowany docelowo , żeby przedstawiała ona jakąkolwiek wartość gospodarczą , żeby można tam było prowadzić jakąkolwiek produkcję rolną.

L. i C. władali tymi działkami jak właściciele i byli za takich uważani. Wskazują na to zeznania licznych świadków E. K. (1), T. K., A. M. (1) , A. G. tak nie było faktyczny właściciel działki , którym był W. S. (1) nie tolerowałby składowania starych pustaków , czy wylewania na dużym , odcinku działki rolnej masy bitumicznej, potrzebnej tylko zięciowi C.. Zeznania świadka W. S. (1) uznać należy za niewiarygodne w całości . Świadek ten dokonaj zmiany działki i przeniósł jej własność na małżonków C. , jest więc w sposób oczywisty zainteresowany w rozstrzygnięciu sporu na korzyść na ich korzyść.

Zgodnie z art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Natomiast zgodnie z art. 172 § 2 k.c. po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Cytowany powyższej przepis wymienia jako przesłanki zasiedzenia posiadanie i upływ czasu.

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi być samoistne i nieprzerwane. Na korzyść posiadacza przemawia domniemanie ciągłości posiadania (340, 345 k.c.) oraz domniemanie, że ten, kto rzeczą faktycznie włada jest posiadaczem samoistnym (art. 339 k.c.). Zgodnie z art. 336 k.c. posiadacz samoistny faktycznie włada rzeczą jak właściciel, dlatego też ten rodzaj posiadania zwany jest właścicielskim. Posiadacz samoistny włada rzeczą w zakresie, jak to czyni właściciel, włada nią dla siebie. Wola władania rzeczą jak właściciel nie może być ukryta, ale wręcz przeciwnie musi być jawna dla otoczenia. Obok woli posiadania , Jak właściciel” konieczne jest także faktyczne władanie rzeczą. Małżonkowie S. uważali się za właścicieli przedmiotowej działki. Tak też byli postrzegani przez innych (zeznania T K., E K.,) Dopiero z informacji z biura geodezyjnego dowiedzieli się , że nie działka która uważają za swoją ma numer (...) , a jej właścicielem są uczestnicy, co wynika z zeznań i wyjaśnień Z. S..

Drugą - obok posiadania - przesłanką zasiedzenia jest upływ czasu. Do nabycia nieruchomości przez zasiedzenie konieczne jest, aby władający nieruchomością był jej posiadaczem oraz aby posiadanie to trwało przez czas określony w ustawie. Cytowany przepis art. 172 k.c. łączy przypisany dla zasiedzenia upływ czasu z kwalifikacją posiadania według kryterium dobrej i złej wiary. W zależności od tego, czy samoistny posiadacz uzyskał posiadanie w dobrej czy złej wierze termin zasiedzenia wynosi 20 lub 30 lat. Sposób więc wejścia posiadacza samoistnego w posiadanie nieruchomości ma znaczenie dla oceny kwalifikacji posiadania według kryterium dobrej czy złej wiary. Decydującą dla oceny dobrej czy złej wiary posiadacza jest przede wszystkim jego świadomość. Dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo własności.

Jeśli chodzi o upływ czasu jako przesłankę zasiedzenia, to art. 172 kc przewiduje dla nieruchomości dwudziestoletni i trzydziestoletni termin zasiedzenia. Terminy te zostały wprowadzone przez ustawę z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 z późn. zm.); poprzednio wynosiły dziesięć lat i dwadzieścia. Te krótsze terminy stosuje się, gdy zasiedzenie nastąpiło przed wejściem w życie wyżej wymienionej noweli, tj. przed dniem 1 października 1990 r. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1991 r., III CZP 73/90, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1993 r., II CRN 89/93). Jeśli bieg zasiedzenia rozpoczął się, ale nie zakończył przed tą datą, mają zastosowanie terminy dwudziestoletni i trzydziestoletni (art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.). Do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed wejściem w życie kodeksu cywilnego (1 styczeń 1965 r.), odnoszą się art. XLI-XLII ustawy z 23.04.1964 r. przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz.U. nr 16 poz.94 z późn. zm.).

Aby doszło do nabycia rzeczy przez zasiedzenie, posiadanie samoistne powinno trwać nieprzerwanie przez określony w ustawie czas. Należy zwrócić uwagę, że ciągłość posiadania ma dotyczyć nie w ogóle władztwa faktycznego, lecz władztwa mającego charakter posiadania samoistnego. Do oceny ciągłości posiadania odnoszą się zasady określone w przepisach dotyczących posiadania: w szczególności wyrażone w art. 340 kc domniemanie ciągłości posiadania oraz zasada, że przemijająca przeszkoda w wykonywaniu posiadania nie pozbawia go charakteru posiadania ciągłego. Poza tym obowiązuje zasada, że posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane (art. 345 kc). Bieg terminu zasiedzenia co do zasady rozpoczyna się z dniem objęcia nieruchomości w posiadanie, tj. z dniem kiedy osoba zaczyna nieruchomość użytkować, chyba, że przepisy szczególne np. o charakterze międzyczasowym regulują tę kwestię odmiennie. Fakt ten trzeba jednak przed Sądem udowodnić przykładowo opłatami podatków, zaświadczeniem o wyjeździe właściciela, zeznaniami świadków. Pojęcia dobrej i złej wiary posiadacza nie zostały w kodeksie cywilnym zdefiniowane. W dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługują mu prawa własności. W złej wierze jest posiadacz, który wie, że nie przysługuje mu prawo własności (np. korzysta z nieruchomości sąsiedniej wiedząc, że nieruchomość posiada innego właściciela) lub też przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że nie ma prawa własności. Z brzmienia art. 172 k.c. wynika, że dobra wiara posiadacza skraca czas zasiedzenia nieruchomości do dwudziestu lat. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1971 r., I CR 302/71). Przy ocenie dobrej; wiary, u posiadacza nieruchomości decyduje chwila objęcia jej w posiadanie. Późniejsza zmiana świadomości posiadacza nie ma już znaczenia i nie uzasadnia przedłużenia terminu zasiedzenia do lat trzydziestu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2003 r., III CZP 35/03).

W ocenie Sądu zgromadzony wyżej materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, iż najpierw L. i M. S. (1) po dokonanej zamianie z J. W. (1) władali przedmiotową działką jak właściciele , częściowo pod uprawę , częściowo pod przejazd do dalszych działek .Nie udało się precyzyjnie ustalić, z jaką datą dokonano zamiany . Uczestnicy mówią, że było to 50 lat temu, jednak nie wskazują żadnej konkretnej daty. Sąd przyjął zatem, iż przedmiotowa działka najpóźniej znalazła się we władaniu L. i M. S. (1) w dniu, w którym do rodziny tej weszła Z. S., czyli w dniu jej ślubu z C. S. (2), tj. w dniu 21 stycznia 1978 r. Uczestniczka bowiem zeznała, iż wychodząc za mąż i przychodząc do S. już taką sytuacje zastała.

Do zasiedzenia doszło po w dniu upływie 30 lat w związku ze zmianą przepisów o terminie zasiedzenia , która weszła w życie w dniu 1.10.1990 r. W czasie biegu terminu zasiedzenia L. S. (1) zmarł. Udział jemu przypadający przeszedł na jego spadkobierców . Z chwilą sporządzenia aktu notarialnego z 1992 r własność udziału gospodarstwa całego rolnego należącego uprzednio do rodziców, zatem także posiadanie działki będącej przedmiotem niniejszego postępowania zostało przeniesione na C. S. (1) i jego żonę - Z.. Wnioskodawcy odtąd władali nią jak Właściciele.

art. 176. § 1. k.c stanowi, iż jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.

§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Zarówno do chwili śmierci L. S. (1) jak i do chwili przepisania ziemi aktem notarialnym w 1992 r okres biegu zasiedzenia jeszcze się nie zakończył, zatem wnioskodawcy mogą doliczyć sobie okres posiadania L. i M. S. (1) jako swoich poprzedników.

Mając na uwadze powyższe na zasadzie powołanych wyżej przepisów postanowiono jak w punkcie 1 sentencji .

Na podstawie art. 113 ustęp 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć od wnioskodawców pozostałą część wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w niniejszej sprawie, odstąpił natomiast od obciążania wnioskodawców opłatą od wniosku o zasiedzenie uznając iż jej poniesienie stanowiłoby zbyt duże obciążenia dla budżetu ich rodziny.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik K. C. zaskarżając je w całości, zarzucając mu:

1.  błąd w ustaleniach faktyczny będący wynikiem naruszenia art. 233 kpc tj. niewłaściwej i wybiórczej oceny materiału dowodowego, polegający na uznaniu, że do zamiany nieruchomości o nr (...) doszło pomiędzy Państwem S. i Państwem W., podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje na to, iż do zamiany nieruchomości nie mogło dojść pomiędzy Państwem S. i Państwem W., co w konsekwencji prowadzić powinno do ustalenia, że ewentualna zamiana mogła mieć miejsce po roku 1987r. tj. po dacie zbycia nieruchomości przez Państwo W., a tym samym bieg zasiedzenia nie mógł rozpocząć się w 1978 r.;

2.  błąd w ustaleniach faktyczny będący wynikiem naruszenia art. 233 kpc tj. niewłaściwej, wybiórczej oceny materiału dowodowego, polegający na braku uznania, że pomiędzy Państwem W. a Państwem S. były negocjacje co do sprzedaży nieruchomości nr (...), podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego prowadzi do odmiennego wniosku, że przedmiotowe negocjacje miały miejsce i zakończyły się odmową Pana L. S. (1) zakupu nieruchomości, co w konsekwencji potwierdza brak istnienia zamiany nieruchomości (...) w okresie posiadania własności przez Państwo W., a tym samym braku możliwości rozpoczęcia biegu zasiedzenia w roku 1978;

3.  naruszenie art. 233 §1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegającego na pominięciu zeznań Świadka E. K. (1), co do dokonanej /.umiany działek pomiędzy C. S. (1) a W. S. (1), co miało bezpośredni wpływ na ustalenia faktyczne, co do okoliczności czasu zamiany, a tym samym początku biegu okresu zasiedzenia, podczas gdy prawidłowa ocena zeznań prowadzi do jednoznacznego wniosku, że zamiana (bądź użyczenie) miały miejsce właśnie pomiędzy tymi osobami, a nie Państwem S. i Państwem W.;

4.  naruszenie art. 233 §1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegającego na pominięciu zeznań S. S. (5) i A. W. co do okoliczności negocjacji sprzedaży działki (...) przez J. W. (1) dla Państwa S., co miało bezpośredni wpływ na ustalenie stanu faktycznego co do okoliczności czasu zamiany, a tym samym początku biegu okresu zasiedzenia;

5.  naruszenie art. 233 §1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegającego na pominięciu zeznań B. S. (1), T. K., A. W. i E. K. (1), co do okoliczności swobodnego korzystania z drogi na działce (...) przez każdą osobę, co miało bezpośredni wpływ na ustalenia stanu faktycznego sprawy co do braku samoistnego posiadania tej części nieruchomości przez wnioskodawców;

6.  naruszenie art. 233 §1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegającego na pominięciu zeznań S. S. (5), E. K. (1), B. S. (1) i A. W. co do okoliczności nieutworzenia drogi rzez L. S. (1), co miało bezpośredni wpływ na ustalenia stanu faktycznego sprawy co do sposobu posiadania tej części nieruchomości, a tym samym braku samoistnego posiadania jej przez Wnioskodawców;

7.  naruszenie art. 233 kpc poprzez nieprawidłowe przypisanie wiarygodności dowodowi z zeznań świadka A. M. (1), w sytuacji gdy dowód ten jest sprzeczny z dowodem z zeznań S. S. (5), E. K. (1) i B. S. (1), również uznanych przez Sąd za wiarygodne, co skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych co do okoliczności zamiany nieruchomości (...) pomiędzy Państwem W. a Państwem S., która nie miała;

8.  naruszenie art. 233 kpc poprzez nieprawidłową odmowę przypisania wiarygodności zeznaniom W. S. (1) jako osoby „bezpośrednio zainteresowanej wynikiem sprawy ⁷”, podczas gdy W. S. (1) pozostaje poza sporem dotyczącym stron, a rozstrzygniecie sprawy nie wpływa na jego prawa lub obowiązki, co skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych co do samoistnego posiadania i czasu jego trwania;

9.  naruszenie art. 233 kpc poprzez nieprawidłową odmowę przypisania wiarygodności zeznaniom W. S. (1) i B. S. (1), co do okoliczności istnienia umowy użyczenia pomiędzy Wnioskodawcami a właścicielem działki (...), co skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych co do samoistnego posiadania;

10.  naruszenie art. 172 kc poprzez błędne przyjęcie, że w zakresie korzystania z przejazdu drogą zastosowanie znajduje powołany przepis.

11.  Naruszenie art. 172 kc poprzez błędne uznanie, że Wnioskodawcy byli samoistnymi posiadaczami działki nr (...) przez okres 30 lat, w sytuacji gdy droga stanowiąca cześć przedmiotowej działki była użytkowana przez mieszkańców wsi a sami Uczestnicy nigdy nie demonstrowali na zewnątrz swojego władztwa nad tą częścią działki, natomiast część działki nie stanowiąca drogi znajdowała się co najwyżej w ich posiadaniu zależnym i przez okres krótszy niż 30 lat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy podziela podniesione w apelacji zarzuty: niewłaściwej – uchybiającej przepisowi art. 233 kpc - oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji tego nieprawidłowych ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, co w efekcie doprowadziło do wydania orzeczenia uwzględniającego wniosek z obrazą art. 172 kc.

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadków, w tym także świadków zgłoszonych przez samych wnioskodawców, ale przede wszystkim świadków wskazanych w apelacji, którym Sąd Rejonowy bezpodstawnie odmówił wiary, nie wskazując racjonalnych powodów takiego swojego stanowiska, nie potwierdzają aby sporna działka nr (...) była w samoistnym posiadaniu wnioskodawcy i jego żony a wcześniej jego rodziców na podstawie umowy zamiany działek, tj. działki nr (...) będącej własnością rodziców wnioskodawcy z działką nr (...) stanowiącą własność J. i Z. małż. W. na podstawie aktu własności ziemi nr ON- (...) z dnia (...) r.

Po pierwsze, co zauważa Sąd Rejonowy, wnioskodawcy nie są w stanie określić czasu zawarcia umowy, o której mowa powyżej i na która się powołują, a po drugie, nie potrafią precyzyjnie określić granic i sposobu władania nią a przede wszystkim nie wykazali, że władali nią jak właściciele na zasadach wyłączności, przy czym zauważyć trzeba, ze w zasadzie żadna ze stron nie potrafiła określić granic tejże działki do pomiarów geodezyjnych, które miały miejsce dopiero w 2012 r.

W tych okolicznościach należało z dużą ostrożnością i rozwagą podejść do oceny materiału dowodowego, głównie tzw. osobowego ( tj. z zeznań stron i świadków ) w sytuacji, gdy pozostaje poza sporem, że nie była zawierana żadna umowa na piśmie odnośnie użytkowania wspomnianych wyżej działek nr (...). a przecież zarówno Konstytucja RP jak i prawo cywilne stoją na straży ochrony prawa własności.

Jest bowiem poza sporem, że rodzice wnioskodawcy L. i M. S. (2) byli właścicielami działki nr (...) a J. i Z. W. byli właścicielami spornej działki nr (...).

Można przyjąć za ustaleniami Sądu I instancji, że pomiędzy rodzicami wnioskodawcy a W. doszło do porozumienia, że rodzice wnioskodawcy będą użytkować działkę nr (...) a W. ich działkę nr (...) pod lasem dla ułatwienia korzystania z przylegających do nich ich innych działek, które były wąskie. Niewątpliwie więc, można mówić, że w zakresie działek nr (...) doszło do zamiany ale jedynie w zakresie ich użytkowania, co wskazywać może na wzajemne ich użyczenie sobie przez wyżej wymienionych. Nie wykazano natomiast ani dokumentem umowy ani też zeznaniami świadków, którzy byliby obecni przy zawieraniu umowy, o której tu mowa, aby doszło do wzajemnego wyzbycia się przez właścicieli tychże działek samoistnego posiadania na rzecz faktycznego ich użytkownika. Tym bardziej, że rodzice wnioskodawcy jako prawni właściciele działki (...) i małż. W. jako prawni właściciele działki nr (...), gdyby chcieli wyzbyć się własności swych działek, mogli dokonać ich zamiany w sposób prawem przewidziany, tj. sporządzić umowę zamiany tychże działek w formie aktu notarialnego.

Taki akt notarialny miał miejsce ale w roku 1987 i na mocy tegoż aktu J. W. (1) sprzedał nieruchomość, w skład której wchodziła działka nr (...) W. i T. małż. S., co świadczy o tym, że to J. W. wykonywał prawa właścicielskie wobec tej działki, której z resztą był właścicielem.

W świetle tej okoliczności, nie było powodów do odmówienia wiary świadkowi W. S. (1), który nabył sporną działkę od W., a który to wskazywał na propozycje sprzedaży tej działki wnioskodawcy, który to jednak nie był zainteresowany jej nabyciem i działka wespół jeszcze z innymi stała się następnie przedmiotem notarialnej umowy zamiany pomiędzy W. i T. S. a K. i I. C..

Nadto podnieść należy, iż nie było podstaw do odmówienia wiary wskazanym w apelacji świadkom ( W. S. (2), B. S. (2), A. W., E. K. (2) ), iż z działki tej, stanowiącej w znacznej jej części drogę dojazdową, korzystali także inni mieszkańcy wsi, szczególnie jeśli zważy się na wyjaśnienia samego wnioskodawcy złożone na karcie 39 odwr. akt sprawy, gdzie stwierdził, że „ to była droga dla niego i dla wszystkich”, nadto nawet okoliczność tę przyznają świadkowie zgłoszeni przez wnioskodawcę: T. K. oraz A. M. (2), przy czym ten ostatni dodał, że inni korzystali z tej drogi jak wnioskodawca zezwolił, co z kolei w świetle całego materiału uznać należy za odosobnione. Wśród zeznań wymienionych wyżej świadków podkreślić należy zeznania B. S. (2), który jest sołtysem we wsi, i który wprawdzie uważa wnioskodawcę za właściciela spornej działki ale zeznał, ze „chyba było jakieś użyczenie” odnośnie tej działki i że” inni też korzystali z tej drogi”.

W tych warunkach ocenę dowodów dokonaną przez Sąd I instancji uznać należy – za apelującym – za zbyt dowolną i wykraczającą poza granice swobodnej oceny dowodów, a zatem uchybiającą przepisom art. 233 §1 i 328 §2 k.p.c.

Bowiem wyłącznie przez pryzmat długoletniego korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę i jego żonę, a wcześniej rodziców wnioskodawcy, Sąd Rejonowy dokonując oceny dowodów dokonał ich nadinterpretacji, nadając szczególnie dowodom osobowym znaczenie decydujące w sytuacji, gdy nie wskazują one jednoznacznie na fakt samoistnego posiadania przez tychże co najmniej od 1978r.

Nie można dojść do innego wniosku, jeśli zważy się na podnoszoną w apelacji trafnie okoliczność, iż mogło dojść do uregulowania w sposób prawem przepisany zmiany działek pomiędzy ich właścicielami, gdyby rzeczywiście taka była wola umawiających się.

Jeszcze raz trzeba podkreślić, że nie sam fakt długoletniego używania czy współużywania nieruchomości decyduje o uznaniu jej posiadacza za posiadacza samoistnego, który może ją zasiedzieć po upływie terminów przewidzianych w art. 172 kc. W niniejszej sprawie należy jednak wyjść od faktów bezspornych. Bezspornym jest tylko to, że J. W. władał działką rodziców wnioskodawcy a ci działką W., co przy braku pisemnej umowy bądź świadków takiej umowy świadczyć może jedynie o wzajemnym tychże osób posiadaniu zależnym. Polskie prawo zezwala na przekształcenie posiadania zależnego w posiadanie samoistne, ale to przekształcenie musi być zamanifestowane wyraźnie i jednoznaczne dla otoczenia. W niniejszej sprawie takiego zamanifestowania nie było. Powszechnym jest, że przy sprzedaży czy zamianie nieruchomości sporządza się umowę. W niniejszym przypadku takiej umowy nie było, co już wcześniej podniesiono.

Reasumując wszystkie powyższe rozważania uznać należy, iż brak było podstaw do uwzględnienia przedmiotowego wniosku o zasiedzenie, co oznacza, iż zaskarżone postanowienie narusza prawo materialne, tj. przepis art. 172 kc.

Dlatego też, mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 386 §1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie i wniosek o zasiedzenie oddalił jako nieuzasadniony.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł na podstawie art. 520 §1 k.p.c., zgodnie z którym zasadą jest, iż każdy uczestnik postępowania ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Dariusz MizeraSSR Dominika Lisiecka