Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 9 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak (spr.)
Sędziowie:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Renata Lech
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 czerwca 2016 roku

sprawy z wniosku T. L. (1)

z udziałem A. G.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 29 lutego 2016 roku, sygn. akt I Ns 752/15

postanawia:

1. zmienić zaskarżone postanowienie:

a/ w punkcie pierwszym w ten sposób, że:

- ustalić, iż przedmiot zniesienia współwłasności pomiędzy T. L. (1) i A. G. stanowi wierzytelność z tytułu zbycia samochodu osobowego marki A. (...), rok produkcji 2002, numer nadwozia : VIN (...) o wartości 20.000 ( dwadzieścia tysięcy) złotych i znieść współwłasność tegoż składnika majątkowego w ten sposób, że wierzytelność tą przyznać na wyłączną własność A. G.,

- zasądzić tytułem spłaty od A. G. na rzecz T. L. (1) kwotę 10.000 dziewięć tysięcy) złotych,

b/ w punkcie drugim w ten sposób, że zasądzić od A. G. na rzecz T. L. (1) kwotę 500 ( pięćset) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania;

2. zasądzić od A. G. na rzecz T. L. (1) kwotę 500 ( pięćset) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Renata Lech

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 334/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z wniosku T. L. (1) z udziałem A. G. o zniesienie współwłasności postanowił:

1. oddalić wniosek w całości;

2. zasądzić od wnioskodawcy T. L. (1) na rzecz uczestniczki A. G. kwotę 2 400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3. zwrócić zaliczkę zaks. pod poz. (...) w kwocie 1 000,00 zł wnioskodawcy T. L. (2).

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Strony pozostawały w wieloletnim nieformalnym związku partnerskim, który zakończył się w 2014 roku.

W dniu 1 września 2005 roku pojazd marki A. (...) o numerze WIN (...) został przez Burmistrza S. zarejestrowany na M. N.. Został mu wydany dowód rejestracyjny na numery rejestracyjne (...)

W trakcie trwania tego konkubinatu A. G. pracowała w (...) i tam w dniu 27 września 2012 roku zakupiła z komisu samochodowego R. K. samochód osobowy A. (...) o numerze VIN (...). Zapłaciła za ten samochód całość ustalonej ceny wręczając sprzedawcy początkowo 100 euro tytułem zaliczki, a później resztę umówionej ceny. W dniu 29 września 2011 roku wydano w (...) na ten pojazd tak zwane tablice tymczasowe oraz wykupiono ubezpieczenie umożliwiające przejazd tego pojazdu do (...) Pojazdem tym do (...) przyjechał T. L. (1).

Z uwagi na naleganie przez T. L. (1) A. G. przed dopełnieniem formalności rejestracyjnych tego pojazdu w (...) podpisała umowę sporządzoną w języku (...) i (...), w treści której wskazano, że stronami umowy jest M. N. (1) oraz T. L. (1) i A. G. jako kupujący. Umowa ta zawierała w miejscu podpisu sprzedawcy nakreślenie wyrazu (...) oraz inicjału „(...).”. Umowa ta datowana jest na dzień 24 listopada 2011 roku.

W dniu 8 grudnia 2011 roku A. G. uzyskała w Urzędzie Skarbowym w P. zaświadczenie o braku obowiązku uiszczenia podatku VAT w związku z zakupem tego pojazdu. Pojazd A. (...) został zarejestrowany w dniu 21 grudnia 2011 roku przez tutejsze Starostwo Powiatowe na A. G. oraz T. L. (1) pod numerami (...).

Podczas eksploatacji tego pojazdu T. L. (1) poniósł koszty w postaci jego bieżącego eksploatowania, serwisowania oraz naprawy automatycznej skrzyni biegów i częściowo montażu instalacji (...), której montaż strony pokryły wspólnie.

Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny dowodów:

Niewiarygodne są zeznania wnioskodawcy, co do faktów, z których ten chce wywodzić pozytywne dla siebie skutki prawne. Dotyczy to faktów przede wszystkim dotyczących stron umowy kupna pojazdu i finansowania tego zakupu oraz pozostałych okoliczności dotyczących finansowania pozostałych kosztów związanych z nakładami poniesionymi na jego użytkowanie i rejestracje. Przede wszystkim najważniejsza dla rozstrzygnięcia niniejszego procesu jest okoliczność dotycząca tego, kto zakupił tenże pojazd. Zdaniem sądu kupującym samochód była tylko uczestniczka A. G. i jako taka stała się jego jedyną właścicielką. Wynika to z wiarygodnych jej zeznań ocenionych w ten sposób przez pryzmat pokwitowania uiszczenia opłaty na rzecz (...) organu administracji dotyczącego wydania tak zwanych tablic tymczasowych. Chodzi o porównanie dat w jakich został sporządzony ten dokument z datą umowy zawartej między uczestniczką a właścicielem M. N. (2) oraz umową, w której wskazano jako kupujących strony tego postępowania. Z tej analizy wynika wniosek, iż niemiecki organ nie mógł załatwiać sprawy tablic tymczasowych koniecznych do przemieszczenia się przedmiotowym pojazdem z (...) do (...) przed zawarciem umowy kupna tego pojazdu. Znaczy to tyle, że umową która faktycznie była zawarta jest pierwsza umowa z 29 września 2011 roku, w której kupującym jest tylko uczestniczka. Okoliczności sporządzenia dokumentu, w którym jako kupujący są wskazane strony procesu nie jest już istotna dla procesu, a ważne jest to, iż ona w ocenie sądu nie jest ważna.

Sąd Rejonowy zważył ,iż wniosek nie jest zasadny z uwagi na brak czynnej legitymacji procesowej w postępowaniu o zniesienie współwłasności rzeczy, którego współwłaścicielem nie jest wnioskodawca.

W sprawie są dowody i okoliczności mogące świadczyć, że T. L. (1) poniósł jakieś koszty tytułem nakładów na ten pojazd czy jego bieżącego utrzymania, jednakże należy mieć na względzie, że art. 13 § 2 K.p.c. w związku z art. 321 K.p.c., iż sąd nie może orzekać ponad roszczenie. W art. 618 § l K.p.c. znajduje się wskazanie, że postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Jednakże w' niniejszej sprawie - w której wniosek wyraźnie dotyczył zniesienia współwłasności i nie był później modyfikowany - T. L. (2) nie ma legitymacji czynnej dotyczącej owego zniesienia współwłasności. Jest to najdalej idący argument wskazujący na niezasadność jego wniosku. Z tych względów oraz z uwagi na granice wniosku i związanie nimi sądu w sprawie tej nie można było rozstrzygać o ewentualnej zapłacie z tytułu poniesionych przez wnioskodawcę nakładów.

O kosztach orzeczono na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu i w oparciu o przepisy dotyczące wynagrodzeń dla pełnomocników profesjonalnych.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżając je w całości zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez dokonanie nieprawidłowej oceny materiału dowodowego w postaci zeznań stron, dokumentacji nadesłanej przez Starostwo Powiatowe w P. tj. umowy sprzedaży pojazdu marki A. (...) z dnia 24 listopada 2011 roku, w której jako kupujący zostali wskazani A. G. i T. L. (1), zaś jako sprzedawca M. N. (1), dowodu rejestracyjnego pojazdu, w którym jako współwłaściciele pojazdu zostali wskazani A. G. i T. L. (1), prowadzące do błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na przyjęciu, że przedmiotowy pojazd nie został nabyty na współwłasność przez wnioskodawcę, podczas gdy ww. dokumenty oraz zeznania wnioskodawcy wprost wskazują, iż jest on współwłaścicielem przedmiotowego pojazdu - co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy;

2.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez nadanie waloru wiarygodności kopii rzekomej umowy sprzedaży przedstawionej w toku postępowania przez uczestniczkę (w której nie wskazano wnioskodawcy jako nabywcy), pomimo wyraźnego stwierdzenie uczestniczki, że nie dysponuje oryginałem umowy sprzedaży, który rzekomo zaginął (co czyni poświadczenie za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika bezprawnym i ze swej istoty nieskutecznym), a który to rzekomy dokument nigdy nie był przedmiotem jakichkolwiek czynności administracyjnoprawnych, takich jak złożenie w Starostwie Powiatowym celem rejestracji pojazdu, w przeciwieństwie do poświadczonej urzędowo kopii umowy nadesłanej przez Starostwo, a z której wnioskodawca wyprowadza skutek prawny w postaci nabycia pojazdu jako współwłaściciel, co w konsekwencji spowodowało

3.  błędne ustalenie, iż wnioskodawca nie jest współwłaścicielem przedmiotowego pojazdu - co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy;

4.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez dowolną, jako sprzeczną z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego powodującą przyjęcie, że fakt wystawienia pokwitowania zapłaty ceny za przedmiotowy pojazd na rzecz uczestniczki przesądza, iż to ona nabyła pojazd na wyłączną własność, podczas gdy pokwitowanie zapłaty nie jest czynnością tożsamą ze złożeniem oświadczenia woli, a wskazywać może np. tylko na osobę dokonującą czysto technicznej operacji zapłaty, a osobą tą może być tylko jedna spośród kilku podmiotów stosunku prawnego (np. upoważniona przez pozostałe, co nie dziwi np. w przypadku konkubinatu), jak również może to być i osoba trzecia, niebędąca w ogóle stroną umowy - co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy;

5.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez dowolną, jako sprzeczną z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego powodującą przyjęcie, że „(...) organ administracyjny” nie mógł załatwiać spraw}' tablic tymczasowych koniecznych do przemieszczenia się przedmiotowym pojazdem z (...) do (...) przed zawarciem umowy sprzedaży pojazdu, podczas gdy szeroko znana (z uwagi na rozmiar importu prywatnego samochodów do (...) z terytorium (...)) praktyka obrotu pojazdami na terytorium (...) (...) jest taka, iż do wydania tablic tymczasowych wystarczające jest przedstawienie przez nabywcę dwóch dokumentów: „F.’ (karty pojazdu) oraz (...) (dowodu rejestracyjnego), natomiast nie jest konieczne przedstawianie dokumentu umowy sprzedaży pojazdu, a co za tym idzie - z faktu wcześniejszego, niż formalnie określona w dokumencie data zawarcia umowy, wystawienia tablic tymczasowych, nie wynika żadna doniosła prawnie okoliczność - co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy;

6.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez niezwarcie w uzasadnieniu postanowienia wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia wraz z przytoczeniem przepisów prawa w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy uznał, że bliżej nieokreślony „niemiecki organ administracyjny” nie mógł załatwiać sprawy tablic tymczasowych koniecznych do przemieszczenia się przedmiotowym pojazdem z (...) do (...) przed zawarciem umowy sprzedaży pojazdu;

7.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez niezwarcie w uzasadnieniu postanowienia wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia wraz z przytoczeniem przepisów prawa w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy uznał umowę sprzedaży z dnia listopada 2011 roku (której poświadczoną urzędowo kopię nadesłało do akt sprawy Starostwo Powiatowe) za nieważną - tj. w oparciu o jakie przepisy prawa umowa została uznana za nieważną (cyt: „okoliczności sporządzenia dokumentu w którym jako kupujący są wpisane strony (uczestnicy) procesu nie jest już istotna dla procesu, a ważne jest to, iż w ocenie sądu nie jest ważna”), uniemożliwiając tym samym kontrolę instancyjną pod kątem zgodności rozstrzygnięcia z prawem materialnym, co również w konsekwencji oznacza nierozpoznanie istoty sprawy;

8.  naruszenie prawa procesowego art. 231 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że wnioskodawca nie nabył współwłasności przedmiotowego pojazdu w sytuacji, gdy wskazuje na to oczywiste domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.) wynikające z bezspornego faktu zawarcia umowy sprzedaży pojazdu z dnia 24 listopada 2011 roku przez wnioskodawcę i uczestniczkę oraz faktu jego rejestracji w (...) na podstawie tejże umowy, również na wniosek wnioskodawcy i uczestniczki, a domniemanie to nie zostało w żaden sposób obalone - co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy;

9.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 328 §2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu postanowienia przyczyn, dla których Sąd Rejonowy odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom wnioskodawcy;

10.  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. polegające na niewłaściwej, jako sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, co skutkowało w konsekwencji uznaniem, iż A. G. nabyła pojazd marki A. (...) od R. K. (pisownia przyjęta przez tłumacza przysięgłego wskazuje jednak na R. K.) w dniu 27 września 2011 roku, podczas gdy z prawidłowo ustalonych okoliczności (na podstawie dokumentów złożonych do Starostwa Powiatowego) wynika, że pojazd ten był własnością M. N.;

11.  z ostrożności procesowej - naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. polegające na niewłaściwej, jako sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, co skutkowało w konsekwencji brakiem uznania, że niesporny fakt zawarcia umowy z dnia 24 listopada 2011 roku przez wnioskodawcę i uczestniczkę oraz fakt zgłoszenia przez nich wniosku o rejestrację pojazdu ze wskazaniem współwłaścicieli w osobach wnioskodawcy i uczestniczki (jak również wypełnienie szeregu innych dokumentów wskazujących na współwłasność) stanowiłby wyraz oświadczenia woli uczestniczki (art. 60 k.c.) przeniesienia na wnioskodawcę, jako konkubenta, udziału we współwłasności pojazdu oraz przyjęciu tego oświadczenia przez wnioskodawcę nawet przy założeniu, że nabyła ona pojazd na wyłączną własność wskutek zawarcia umowy z dnia 27 września 2011 roku - co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, w związku z nierozpoznaniem przez Sąd I instancji istoty sprawy (art. 386 §4 k.p.c.) oraz zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona i odnosi skutek w postaci zmiany zaskarżonego postanowienia, albowiem podniesione w niej zarzuty: naruszenia przepisów art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 i art.231 kpc., które to doprowadziło do nieprawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i dokonania sprzecznych z tym materiałem ustaleń faktycznych, wskazujących na to, że strony nie są współwłaścicielami przedmiotowego samochodu, który stanowi wyłączną własność uczestniczki postępowania i w związku z tym wnioskodawca nie ma legitymacji do żądania zniesienia jego współwłasności , są uzasadnione, aczkolwiek nie można zgodzić się z apelującym, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, co uniemożliwiałoby wydanie przez Sąd II instancji orzeczenia reformatoryjnego.

W sprawie niniejszej Sąd Rejonowy przeprowadził bowiem wszystkie zaoferowane mu przez strony dowody, jednakże - jak słusznie zauważa apelacja – zgromadzony materiał, który jest wystarczający dla rozstrzygnięcia sprawy, poddał nieprawidłowej i zbyt dowolnej ocenie, pomijając niektóre z nich, bądź nie nadając im odpowiedniego znaczenia dla istoty rozstrzygnięcia.

Przyznając słuszność apelacji nie można zgodzić się z ustaleniem Sądu I instancji, że przedmiotowy samochód nie stanowił współwłasności wnioskodawcy i uczestniczki postępowania, lecz wyłączną własność uczestniczki.

Abstrahując już od oceny stanowiska Sądu w zakresie okoliczności dotyczących samego nabycia samochodu w (...), nie sposób nie dostrzec i pominąć niekwestionowanej przez strony drugiej umowy nabycia pojazdu z 24 listopada 2011 r podpisanej przez obie strony jako nabywców, której istnienia nie kwestionuje uczestniczka, i na podstawie której to umowy doszło do rejestracji pojazdu w (...) przez wpisanie w dowodzie rejestracyjnym tegoż pojazdu wnioskodawcy i uczestniczki jako jego współwłaścicieli.

Należy zgodzić się z apelującym, że gdyby nawet można było przyjąć za Sądem Rejonowym, że to wyłącznie uczestniczka nabyła sporny pojazd na podstawie umowy z dnia 29 września 2011 r to nie ulega wątpliwości, że umową kolejną z dnia 24 listopada 2011 r oraz przez zgłoszenie we wniosku o zarejestrowanie pojazdu, w którym obie strony wskazane zostały jako współwłaściciele, uczestniczka darowała na rzecz wnioskodawcy udział we współwłasności tegoż pojazdu i wniosek przedmiotowy o zniesienie jego współwłasności jest uzasadniony.

Z uwagi na to, że uczestniczka zbyła już przedmiotowy pojazd należało ustalić, że przedmiot współwłasności stanowi wierzytelność z tytułu ceny jego sprzedaży i przyjmując – zgodnie ustaloną przez strony na rozprawie odwoławczej – wartość pojazdu na kwotę 20.000 zł Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie pierwszym w ten sposób, że przyznał tę wierzytelność uczestniczce, zasądzają od niej na rzecz wnioskodawcy spłatę w kwocie 10.000 zł, kierując się domniemaniem równych udziałów współwłaścicieli.

Konsekwencją powyższej zmiany merytorycznej postanowienia była też zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przez zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zwrotu połowy opłaty sądowej od wniosku w kwocie 500 zł na podstawie art. 520 § 2 kpc, uznając, iż koszty postępowania w niniejsze sprawie strony powinny ponieść w wysokości stosownej do wysokości ich udziałów we współwłasności, a obie były reprezentowane przez pełnomocników, których koszty wzajemnie znoszą się.

W ten sam sposób jak powyżej orzeczono o kosztach postępowania za drugą instancję.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Renata Lech

Na oryginale właściwe podpisy