Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera SSR del. Jakub Ślęzak (spr.)
Protokolant	st. sekr. sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W.

przeciwko B. N. i P. R.

o uchylenie obowiązku płacenia renty

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 29 grudnia 2017 roku, sygn. akt I C 634/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że określony w nim obowiązek płacenia przez powoda na rzecz pozwanej renty odszkodowawczej w kwocie po 500 złotych miesięcznie uchyla z dniem 17 maja 2017 roku,

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  nie obciąża pozwanej P. R. obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda części kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSO Dariusz Mizera SSR Jakub Ślęzak

Sygn. akt. II Ca 375/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z powództwa Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. przeciwko B. N. i P. R. o uchylenie obowiązku płacenia renty:

1. uchylił obowiązek płacenia przez stronę powodową Towarzystwo (...) Spółkę Akcyjną w W. na rzecz pozwanej P. R. renty odszkodowawczej w kwocie 500,00 złotych (pięćset złotych) miesięcznie zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 24 lipca 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 1500/07 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 grudnia 2008 roku w sprawie sygn. akt I ACa 872/08;

2. oddalił powództwo w stosunku do pozwanej B. N.;

3. nie obciążył pozwanej P. R. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu (...) roku w miejscowości D. doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego zginął D. N., mąż B. N. i ojciec małoletnich wówczas: P. N. i E. N.. Bezpośrednim sprawcą wypadku był kierujący autobusem K. K. posiadający ubezpieczenie w powodowym towarzystwie ubezpieczeń.

Przed śmiercią D. N. był współwłaścicielem wraz z żoną gospodarstwa rolnego o powierzchni (...) ha i (...) ha lasu, ponadto sam był właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni (...) ha. To D. N. zajmował się produkcją rolną, jego żona zaś, B. N., sprawowała opiekę nad ich małoletnimi córkami: P., mającą w chwili śmierci ojca 15 lat, oraz E., mającą wówczas 10 lat. Małżonkowie w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego uprawiali zboże oraz hodowali tuczniki. W ostatnim roku przed wypadkiem w gospodarstwie hodowanych było 50 tuczników. D. N. oprócz gospodarstwa rolnego prowadził działalność gospodarczą - firmę, która zajmowała się zakładaniem ogrodzeń betonowych. W firmie tej D. N. zatrudniał dwóch pracowników, natomiast gospodarstwo rolne prowadził samodzielnie. D. N. korzystał z funduszy unijnych. Za życia D. N. małżonkowie mieli wysoki standard życia, powodziło im się bardzo dobrze.

Po śmierci D. N. sytuacja finansowa B. N. i jej dwóch córek uległa znacznemu pogorszeniu. Działalność gospodarcza, którą prowadził jej mąż została zlikwidowana, B. N. zaprzestała hodowli trzody chlewnej, a w pracach rolnych musiała korzystać z pomocy rodziny ewentualnie z najętych pracowników.

Wyrokiem z dnia 24 lipca 2008 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygnaturze akt I C 1500/07 zasądził od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz B. N. rentę odszkodowawczą w wysokości po 600,00 złotych miesięcznie oraz podwyższył wypłacaną dobrowolnie przez Towarzystwo (...) Spółkę Akcyjną w W. na rzecz P. N. rentę odszkodowawczą z kwoty 444,00 złotych miesięcznie do kwoty 644,00 złote miesięcznie.

Od powyższego wyroku Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w W. złożyło apelację.

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt I ACa 872/08 Sąd Apelacyjny w Łodzi zmienił zaskarżony wyrok między innymi w ten sposób, że rentę odszkodowawczą zasądzoną na rzecz B. N. w wysokości 600,00 złotych miesięcznie obniżył do kwoty po 400,00 złotych miesięcznie oraz rentę odszkodowawczą przyznaną na rzecz P. N. obniżył z kwoty 644,00 złote miesięcznie do kwoty 500,00 złotych miesięcznie.

Pozwana P. R. (poprzednio N.) ma obecnie 24 lata. W dniu 30 kwietnia 2016 roku wyszła za mąż za J. R.. Po ślubie małżonkowie zamieszkali w domu rodzinnym P. R., a w grudniu 2016 roku wyprowadzili się do wynajętego mieszkania w R.. P. R. od 2 grudnia 2016 roku do chwili obecnej zatrudniona jest w (...) na stanowisku grafik - technik reklamy z wynagrodzeniem za pracę około 2.700,00 złotych netto. W dniu 16 lipca 2017 roku P. R. urodziła dziecko i obecnie przebywa na urlopie rodzicielskim, otrzymując 80% swojego wynagrodzenia. Mąż P. R., J. R. zatrudniony jest w Komendzie (...) Państwowej Straży Pożarnej w T. i otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie za pracę w kwocie około 2.800,00 złotych netto. Ponadto przez kilka miesięcy w 2017 roku J. R. prowadził własną działalność gospodarczą pod nazwą (...), której prowadzenia zaprzestał z powodu nieopłacalności. P. R. w październiku 2012 roku rozpoczęła 3,5 letnie studia I-go stopnia na Politechnice (...). W dalszym ciągu nie ukończyła jeszcze siódmego semestru. P. R. i jej mąż J. R. nie pomagają B. N. w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. P. R. i jej matka B. N. wzajemnie pożyczają sobie drobne kwoty rzędu 100,00 - 200,00 złotych, w zależności od tego, która z nich znajduje się w potrzebie. Małżonkowie R. nie korzystają z pomocy finansowej rodziców J. R..

Pozwana B. N. ma obecnie 47 lat, jest wdową, nie wyszła powtórnie za mąż. B. N. mieszka tylko z 19 - letnią córką E. N., w domu, który został wybudowany jeszcze za życia D. N..

B. N. w dalszym ciągu prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni (...) ha, na których uprawia zboże. Nadal nie hoduje żadnych zwierząt. W prowadzeniu gospodarstwa rolnego w razie konieczności pomaga jej rodzina ewentualnie wynajęci ludzie. Za 2015 rok uzyskała ona z prowadzonego gospodarstwa rolnego dochód w wysokości około 13.000,00 złotych, zaś za 2016 rok dochód wyniósł 10.041,64 złotych. Obecnie gospodarstwo rolne jest mniej wydolne niż za życia jej męża z uwagi na rezygnację z hodowli trzody chlewnej, niższą cenę skupu zboża oraz konieczność wynajęcia pracowników do pracy w gospodarstwie.

B. N. korzysta z dopłat unijnych w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz w ramach ONW. W latach 2016 - 2017 uzyskała łącznie z dopłat z Unii Europejskiej około 37.000,00 złotych (36.939,17 złotych). Otrzymane pieniądze B. N. inwestuje w gospodarstwo.

Z uwagi na trudną sytuację finansową B. N. kilka razy w roku pracuje dorywczo jako pomoc kuchenna na przyjęciach weselnych. Za pracę otrzymuje 12,00 złotych za godzinę.

Młodsza córka B. N., E. N., od września 2017 roku rozpoczęła naukę w szkole policealnej - (...). E. N. otrzymuje z Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. rentę odszkodowawczą w wysokości 500,00 złotych miesięcznie oraz rentę rodzinną z KRUS w kwocie 1.000,00 złotych brutto.

Swoje ustalenia Sąd Rejonowy poczynił w dowodach, które zostały powołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, zaś zgromadzony w sprawie materiał dowodowy był – zdaniem tegoż Sądu – wystarczający dla potrzeb rozstrzygnięcia.

W takich realiach Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo okazało się zasadne co do pozwanej P. R., natomiast Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa wytoczonego przeciwko pozwanej B. N., uzasadniając to następująco:

Zgodnie z art. 907§2 kc jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Celem art. 907 §2 kc jest zharmonizowanie treści przysługującego poszkodowanemu prawa podmiotowego ze zmianą okoliczności faktycznych, jaka może nastąpić w przyszłości. Uznać zatem należy, że w tym przepisie przewidziano odstępstwo od zasady materialnej prawomocności wyroków i materialnej skuteczności ugód, w zakresie określenia wysokości i czasu trwania renty. Wynikające z istoty unormowania zawartego w art. 907§2 kc ograniczenie materialnej prawomocności wyroku oznacza, że wyrok orzekający o obowiązku świadczenia renty wiąże materialnie tylko w okolicznościach przyjętych za podstawę orzeczenia z tym, że zmiana może nastąpić jedynie w razie istotnej zmiany stosunków w stosunku do stanu, w jakim orzekano o rencie.

Podkreślić przy tym należy, że dla uwzględnienia powództwa o zmianę wysokości i czasu trwania renty konieczne jest wykazanie w procesie zmiany stosunków, a ciężar udowodnienia koniecznych przesłanek zgłoszonego w pozwie żądania spoczywa - zgodnie z treścią art. 6 kc - na powodzie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1976 roku, III PRN 4/76). Sąd Najwyższy wskazał, że „zmiana stosunków” w rozumieniu art. 907§2 kc. musi być istotna i taka, której sąd w wyroku zasądzającym rentę lub strony w ugodzie gwarantującej wypłatę renty nie przewidziały, albo nawet przewidziały, lecz inaczej, o innej treści. Pojęcie „stosunków” jest ujęte w sposób ogólny i dlatego nie pozwala na wyłączenie z nich wszelkich okoliczności, od których zależy wysokość i czas trwania renty odszkodowawczej.

Zmiana stosunków musi nastąpić po dacie ustalenia uprawnienia do renty. Orzekając o zmianie, sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności dotyczące sytuacji osobistej i majątkowej stron umowy oraz okoliczności obiektywne, w tym też istotny spadek zmiany siły nabywczej pieniądza.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 24 lipca 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 1500/07, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 grudnia 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt I ACa 872/08, przyznał pozwanej P. R. rentę wynikającą z deliktowej - opartej na treści art. 415 kc w związku z art. 446§2 kc - odpowiedzialności sprawcy wypadku komunikacyjnego, za którego odpowiedzialność przejęła, w ramach ubezpieczenia OC, strona powodowa. Przepis art. 446§2 kc stanowi, iż osoba względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody, renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. W tym zakresie istnieje odesłanie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a dotyczy to obowiązku alimentacyjnego i okresu jego trwania. Zgodnie z art. 133§1 kro rodzice są obowiązani do świadczenia alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Przepis ten nie wskazuje na żadną sztywną datę, ani też nie odnosi się do wieku uprawnionego. Przesłanką jest zatem tylko możliwość samodzielnego utrzymania się przez dziecko, a ta okoliczność dotyczy całokształtu sytuacji rodzinnej i majątkowej uprawnionego, bez względu na jego wiek.

Odnosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że w sytuacji życiowej pozwanej P. R., po wyroku zasądzającym na jej rzecz rentę, doszło do kilku istotnych zmian. P. R. jest zatrudniona od grudnia 2016 roku na umowę o pracę i z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 2.700,00 złotych netto (100%). W chwili obecnej otrzymuje 80% wynagrodzenia z uwagi na urlop rodzicielski. W kwietniu 2016 roku pozwana wyszła za mąż za J. R., który jest zatrudniony w Komendzie (...) Państwowej Straży Pożarnej w T. i otrzymuje miesięczne wynagrodzenie na poziomie 2.800,00 złotych. Zarówno z zeznań pozwanej P. R. jak i jej męża J. R. wynika, że małżonkowie utrzymują się sami, nie korzystają z pomocy finansowej swoich rodziców, są samowystarczalni. W takim stanie rzeczy okoliczność czy pozwana kontynuuje naukę na studiach wyższych nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Należy wskazać, że na ojcu pozwanej, w sytuacji usamodzielnienia się córki, nie ciążyłby bowiem już ustawowy obowiązek alimentacyjny, z którym nierozerwalnie związana była uzyskiwana przez pozwaną renta, przyznana jedynie do czasu trwania prawdopodobnego obowiązku alimentacyjnego. Podkreślić przy tym należy, że celem zasądzonej na rzecz pozwanej renty nic było zapewnienie jej dożywotniego źródła utrzymania.

Z tych też względów Sąd uchylił obowiązek płacenia przez stronę powodową Towarzystwo (...) Spółkę Akcyjną w W. na rzecz pozwanej P. R. renty odszkodowawczej w kwocie 500.00 zł (pięćset złotych) miesięcznie zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 24 lipca 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt 1 C 1500/07 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 grudnia 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt 1 ACa 872/08.

Odnosząc się natomiast do żądania uchylenia obowiązku rentowego, orzeczonego również wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowic Trybunalskim z dnia 24 lipca 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 1500/07, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 grudnia 2008 roku w sprawie o sygnaturze akt I ACa 872/08, na rzecz pozwanej B. N., stwierdzić należy, że w ocenie Sądu strona powodowa nie zdołała wykazać, aby w sytuacji życiowej pozwanej doszło do zmiany stosunków, która konieczna jest w świetle art. 907 §2 kc, do uchylenia takiego obowiązku.

Powód, domagając się uchylenia obowiązku rentowego nałożonego na niego względem pozwanej B. N. podnosił, że przez 10 lat od śmierci męża pozwana miała wystarczający czas, aby wdrożyć się w samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego i wyrównać ewentualne różnice między umiejętnościami małżonków. Poza tym powód wskazywał, że obie córki są już pełnoletnie i pozwana nic musi podejmować osobistych starań o ich wychowanie. W rozpoznawanej sprawie obowiązek powoda względem pozwanej został określony treścią prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, a zatem to na powodzie, jako wywodzącym skutki prawne z określonego faktu, ciążył obowiązek wykazania „zmiany stosunków” o której mowa w art. 907§2 kc. Powód tymczasem wywodził słuszność swojego żądania jedynie z samego faktu upływu 10 lat od śmierci męża B. N.. Powód nie wykazał jednak, aby nastąpiła taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby uchylenie obowiązku rentowego na rzecz pozwanej. Z przeprowadzanego postępowania dowodowego nie wynika, aby sytuacja materialna B. N. uległa poprawie, a tym bardziej istotnej poprawie. Pozwana z prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego osiąga roczny dochód na poziomie średnio 13.000,00 złotych. Pozwana od śmierci męża nie hoduje zwierząt, ponadto zmuszona jest do okresowego korzystania przy pracach w gospodarstwie z pomocy innych osób, czy to grzecznościowej czy to odpłatnej. B. N. kilka razy w roku w weekendy pracuje jako pomoc kuchenna na przyjęciach weselnych, co świadczy o tym, że gospodarstwo rolne nie przynosi oczekiwanych dochodów. Sytuacja osobista pozwanej również nie uległa zmianie. B. N. nie wyszła powtórnie za mąż, mieszka tylko ze swoją młodszą córką. Wprawdzie córka pozwanej, E. N., jest już osobą pełnoletnią, ma 19 lat, jednak nie oznacza to, że jest już osobą w pełni samodzielną. E. N. nadal uczy się i mieszka razem z matką.

Z drugiej strony należy także wskazać, że wysokość renty ustalana niemalże 10 lat temu, nie była do tej pory podwyższana, a zatem siła nabywcza tej kwoty, biorąc pod uwagę inflację zmniejszyła się.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Rejonowego powód nic wykazał, aby po prawomocnym wyroku, zasądzającym obowiązek rentowy na rzecz B. N. w kwocie po 400,00 zł miesięcznie, doszło do zmiany stosunków uzasadniających uchylenie tego obowiązku rentowego w stosunku do pozwanej.

Z tych też względów Sąd oddalił powództwo w stosunku do pozwanej B. N..

Orzeczenie o kosztach procesu, który pozwana P. R. przegrała, znalazło oparcie w treści art. 102 kpc. W ocenie Sądu charakter niniejszej sprawy oraz fakt, że jedynie w orzeczeniu sądowym mogło nastąpić uchylenie obowiązku rentowego, uzasadnia odstąpienie od obciążania pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz powoda.

Powyższe orzeczenie zaskarżyła strona powodowa w zakresie:

1) punktu 1. wyroku - w części co do zniesienia obowiązku renty odszkodowawczej od dnia wydania wyroku tj. od dnia 29 grudnia 2017 roku, nie zaś od dnia wniesienia pozwu tj. od dnia 13 marca 2017 roku;

2) punktu 2. wyroku - w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

a) naruszenie przepisu postępowania, który miał wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 233§1 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w postaci dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych na okoliczność sytuacji osobistej i majątkowej pozwanych;

b) naruszenie przepisu prawa procesowego art. 730 ¹§1 i 3 kpc, poprzez jego niezastosowanie i uwzględnienie interesu jedynie strony pozwanej, polegające na niezabezpieczeniu roszczenia od chwili wniesienia pozwu;

c) naruszenie przepisu prawa art. 446§2 kc w związku z art. 133§1 kro, poprzez jego błędną interpretację polegającą na uznaniu, iż na powodzie ciążył obowiązek rentowy do dnia wyrokowania, podczas gdy pozwana P. R. usamodzielniła się od kwietnia 2016 roku, tj. z chwilą założenia własnej rodziny z J. R., z którym to zaczęła prowadzić wspólne gospodarstwo domowe;

d) naruszenie przepisu prawa - art. 907§2 kc, poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i w konsekwencji bezzasadne przyjęcie w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, że w sprawie zachodzi tego rodzaju istotna zmiana stosunków, że nie uzasadnia ona pozbawienia pozwanej B. N. w całości świadczenia rentowego od dnia wniesienia pozwu. Natomiast odnośnie P. R. nie uzasadnia ona pozbawienia świadczenia rentowego od chwili ziszczenia się przesłanek o usamodzielnieniu się pozwanej od kwietnia 2016 roku, a niedokonanie zabezpieczenia świadczenia przez Sąd od dnia 13 marca 2017 roku.

W związku z podniesionymi zarzutami wnoszono o:

1. zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części, a także zniesienie obowiązku świadczenia reny odszkodowawczej u pozwanej P. R. i pozwanej B. N. od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 13 marca 2017 roku oraz rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji;

2. rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania w I. i II. instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się o tyle skuteczna, iż doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1. poprzez uchylenie szczegółowo opisanego w tymże punkcie obowiązku rentowego z datą wsteczną względem wyroku, tj. z datą doręczenia odpisu pozwu pozwanej P. R.. Zauważyć bowiem należy - a czego nie uczynił Sąd pierwszej instancji - iż żądanie zgłoszone przez stronę powodową dotarło do wiadomości strony pozwanej właśnie we wskazanej przez Sąd Okręgowy dacie, w której to – jak wynika z prawidłowych ustaleń faktycznych Sądu meriti – pozostawały już aktualne przesłanki wygaszenia obowiązku rentowego powodowego towarzystwa ubezpieczeń. Powyższe uzasadnia - w świetle art. 133§1 kro - uchylenie obowiązku rentowego powoda względem pozwanej z datą dotarcia do jej wiadomości żądania zgłaszanego przez towarzystwo ubezpieczeń, skoro P. R. już od kwietnia 2016 roku utrzymywała się samodzielnie, kolejno: zakładając własną rodzinę wraz z mężem J. R. oraz podejmując pełnoetatową pracę.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacyjnych wskazać należy, iż w postępowaniu Sądu pierwszej instancji nie sposób się doszukać sugerowanej przez powoda dowolnej oceny dowodów, a to wobec wszechstronnego rozważenia dowodów i wyciągnięcia z nich wniosków odpowiadających zasadom doświadczenia życiowego. Znamiennym pozostaje przy tym, iż skarżący zarzuca Sądowi Rejonowemu lakoniczność w umotywowaniu rozstrzygnięcia, by następnie ograniczyć się w treści apelacji jedynie do powołaniu faktów, które to właśnie tenże Sąd wskazał w uzasadnieniu, a nadto zestawić je zupełnie dowolnie i zinterpretować wedle swoich potrzeb - przy czym nie powołano de facto żadnych nowych argumentów ponad te zawarte w pozwie.

Po drugie, zupełnie niezrozumiałe pozostaje dla Sądu Okręgowego wytykanie w apelacji rzekomych błędów procesowych przy niezabezpieczeniu roszczenia przez Sąd Rejonowy.

Kwestie te pozostają bez znaczenia na obecnym etapie postępowania, wszak postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia nie zostało zaskarżone zażaleniem, a art. 380 kpc pozwala na zbadanie prawidłowości tylko tych postanowień, które miały wpływ na rozstrzygnięcie a nie podlegały zaskarżeniu.

Ponadto, powołując się na treść art. 907 §2 kc, skarżący nie wskazał konkretnych naruszeń tegoż przepisu prawa materialnego do jakich miałoby dojść w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego pozwanej B. N.. Niemniej pogłębiając rozważania Sądu meriti warto podkreślić, iż nie można zrównywać ze sobą sytuacji obydwu pozwanych w sprawie. Doskonale dostrzegł to Sąd pierwszej instancji i stąd orzeczenie uwzględniające żądanie pozwu tylko co do córki zmarłego, o ile bowiem dziecko – mimo straty rodzica – wkracza w dorosłość z „czystą kartą” i z otwartą perspektywą znalezienia kogoś z kim będzie dzielić resztę swojego życia, o tyle nie można takiego wymagania (co zdaje się czynić powód) stawiać wdowie po stracie męża. Nie ulega wątpliwości, że okres żałoby po śmierci współmałżonka jest normalną sytuacją, w której osoba pokrzywdzona nie będzie w stanie poukładać sobie życia na nowo z innym partnerem. Taka okoliczność zaistniała w przypadku pozwanej B. N., która nie dość, że - mimo upływu lat - nie znalazła osoby, z którą mogłaby dzielić swoje radości i troski, to dodatkowo znajduje się w dużo gorszej sytuacji materialnej aniżeli za życia męża. Podkreślić należy, że w żaden sposób nie wynika to z jej zaniedbań, a stanowi konsekwencje śmierci D. N., która miała i musi nadal znajdować swoistą rekompensatę w rencie wypłacanej przez powoda. Porównując stan rzeczy sprzed śmierci i po śmierci męża pozwanej obiektywnie trzeba stwierdzić, iż sytuacja B. N. pogorszyła się znacząco i nie ma szans na jej poprawę przynajmniej do momentu, w którym na jej utrzymaniu pozostaje wciąż młodsza z córek. Oczywiście można zakładać, że w niedalekiej przyszłości pozwana ułoży sobie emocjonalne i materialne aspekty swojego życia, co ewentualnie będzie podlegać ponownej ocenie Sądu. Inna wreszcie - co warto podkreślić - była podstawa prawna orzeczenia obowiązku rentowego powoda wobec pozwanych.

O ile w przypadku P. R. odwołano się do treści art. 133 krio, a tym samym obowiązku alimentacyjnego rodziców, który jak wiadomo jest limitowy osiągnięciem przez dziecko samodzielności – co bezspornie nastąpiło u wskazanej pozwanej, o tyle w przypadku pozwanej B. N. oparto się na art. 27 krio, który z natury rzeczy wskazuje na stałość wzajemnego przyczyniania się małżonków do zaspokajania potrzeb założonej przez nich rodziny, na którą wszak składają się nie tylko dzieci ale i sami małżonkowie. Śmierć jednego z nich stanowi więc trwałą i często niezastępowalną stratę dla drugiego, przynajmniej do czasu przywrócenia równowagi w sferze rodzinnej i majątkowej, co wciąż w odniesieniu do pozwanej nie nastąpiło.

Reasumując, Sąd pierwszej instancji dokonał wszechstronnych ustaleń faktycznych popartych prawidłową oceną dowodów. Z porównania sytuacji pozwanej B. N. na moment określania obowiązku rentowego powoda jak i obecnej wynika, iż wciąż aktualna pozostaje okoliczność znacznego obniżenia jej stopy życiowej, która immanentnie związana jest z obniżeniem rentowności gospodarstwa prowadzonego wcześniej niemal wyłącznie przez jej męża. Przypomnieć należy również, że w sprawie w odniesieniu do pozwanej B. N. doszło do zmniejszenia widoków na polepszenie jej bytu po zgonie współmałżonka, który wszak miał bogate plany co do poszerzenia swoich możliwości zarobkowych. Nie podlega dyskusji, iż obecnie pozwana nie ma widoków na stałe zarobkowanie ponad dochody z gospodarstwa rolnego (znacząco mniejsze, bowiem obecnie szacowane na kwotę około 1.000,00 złotych wobec wcześniejszych co najmniej 4.000,00 złotych), nie prowadzi dodatkowych działalności, które już realizował bądź zamierzał realizować jej zmarły mąż. O fakcie pogorszenia jej sytuacji materialnej świadczy dosadnie fakt, iż niekiedy jest zmuszona dorobić sobie kwoty po kilkadziesiąt złotych jako pomoc kuchenna na weselach. Jedyna okoliczność świadcząca na korzyść argumentacji powoda to odjęcie po stronie pozwanej obowiązku alimentacyjnego wobec starszej córki, który to fakt nie powinien jednakowoż podwójnie stygmatyzować pozwanych w niniejszym postępowaniu, skoro uchylono obowiązek rentowy wobec P. R..

Z przyczyn powyższych orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 i 386 § 1 kpc oraz 102 kpc, uznając za zasadne nieobciążanie pozwanej P. R. częścią kosztów, związanych z nieznaczną korektą rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1. zaskarżonego wyroku.

SSO Paweł Hochman

SSO Dariusz Mizera SSR Jakub Ślęzak