Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 5 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki (spr.)
Sędziowie:	SSO Paweł Hochman SSO Dariusz Mizera
Protokolant:	stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lipca 2018 roku

sprawy z wniosku (...) w W.

z udziałem Z. K. (1) i E. K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestników

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 6 marca 2018 roku, sygn. akt I Ns 1699/16

postanawia:

1.  z urzędu sprostować oczywiste niedokładności:

a)  pierwszą, zawartą w punkcie pierwszym w sentencji w ten sposób, że po słowach o długości w miejsce liczby „13,80 mb” wpisać „345,40 (trzysta czterdzieści pięć 40/100) metrów bieżących”;

b)  drugą zawartą w komparycji oraz w punktach w pierwszym, drugim i czwartym sentencji w ten sposób, że w oznaczeniu wnioskodawcy każdorazowo w miejsce słów (...) w W.” wpisać (...) w W.”;

2.  oddalić apelację;

3.  zasądzić od uczestników Z. K. (1) i E. K. na rzecz wnioskodawcy (...) w W. kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt: II Ca 381/18

UZASADNIENIE

W dniu 13 października 2016 r. spółka (...) (dawniej (...)) z siedzibą w W. wniosła o ustanowienie na nieruchomości, stanowiącej przedmiot własności uczestników Z. K. (1) i E. K., położonej we wsi D., gmina M., składającej się z działek gruntu nr (...) o powierzchni (...) ha, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), na czas nieokreślony i odpłatnie za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 3.170,00 zł służebność przesyłu na rzecz wnioskodawcy, której treścią jest istnienie na tej nieruchomości, pod jej powierzchnią, urządzeń przesyłowych, tj. dwóch linii energetycznych sn 15 kV oraz kabla światłowodowego o długości (...) mb przechodzącego przez działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...) oraz prawa do korzystania z nieruchomości wzdłuż przebiegu trasy kablowej linii energetycznej oraz linii światłowodu oraz znoszenia na i w przestrzeni pod powierzchnią ww. instalacji oraz prawa wnioskodawcy do dokonywania napraw, remontów, eksploatacji, konserwacji, przebudowy, rozbudowy, modernizacji, usuwania awarii oraz prawo wykonywania wykopów, przekopów przez tę nieruchomość w wyżej wymienionych celach.

W piśmie z dnia 12 maja 2017 r. pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że na mocy Uchwały nr (...) (...) Zgromadzenia (...) (...) z dnia 9 marca 2017 r. nastąpiło połączenia spółki (...) ze spółką (...) Wynikiem powyższego jest zmiana nazwy strony postępowania z (...)na (...)

Na terminie rozprawy w dniu 16 stycznia 2018 r. pełnomocnik wnioskodawcy zaproponował zawarcie ugody na mocy której ustanowienie służebności nastąpiło by za wynagrodzeniem w kwocie 10.000,00 zł na czas nieokreślony. Uczestnicy zaproponowali ustanowienie służebności za wynagrodzeniem 100.000,00 zł. Ostatecznie do zawarcia ugody nie doszło.

W piśmie z dnia 21 lutego 2018 r. uczestniczka wniosła o ustanowienie służebności za wynagrodzeniem w kwocie 50.000,00 zł na okres 25 lat.

Na terminie rozprawy w dniu 27 lutego 2018 r. pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał stanowisko. Uczestniczka wnosiła o ustanowienie służebności za wynagrodzeniem w wysokości 50.000,00 zł.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim cytuję:

1. ustanowił na czas nieokreślony, na nieruchomości położonej we wsi D., gmina M., oznaczonej w ewidencji gruntów numerami działek (...), o łącznej powierzchni (...) ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim urządzona jest księga wieczysta nr (...), stanowiącej własność uczestników, na rzecz wnioskodawcy (...). w W., służebność przesyłu, której treścią jest:

• istnienie na nieruchomości, pod jej powierzchnią, urządzeń przesyłowych w postaci dwóch linii energetycznych średniego napięcia 15 kv oraz kabla światłowodowego o długości (...) mb przechodzących przez działki (...);

• obowiązek znoszenia na i pod powierzchnią wymienionych instalacji oraz;

• prawo wnioskodawcy do dokonywania napraw, remontów, eksploatacji, konserwacji, przebudowy, rozbudowy, modernizacji, usuwania awarii oraz wykonywania wykopów i przekopów przez wskazaną nieruchomość, a także;

• prawo do korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę, wzdłuż przebiegu trasy kabli energetycznych oraz światłowodu, tylko w celach realizacji służebności;

szczegółowo opisanej na mapach sporządzonych przez geodetę uprawnionego A. M. z 20.02.2017 roku, zaewidencjonowanych w (...) Ośrodku (...) w P. prowadzonym przez Prezydenta (...) w dniu 24.03.2017r; identyfikator (...), które to mapy znajdujące się na k. 158, 159 i 165, stanowią integralną część niniejszego orzeczenia;

2. zasądził od wnioskodawcy (...) w W. solidarnie na rzecz uczestników Z. K. (1), E. K. kwotę 5.498,00 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu płatną w terminie 14 (czternastu) dni od daty uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

3. ustalił, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

4. ustalił, iż obowiązek zwrotu kosztów tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa w niniejszej sprawie spoczywa w całości na wnioskodawcy (...)w W., a szczegółowe wyliczenie tych kosztów pozostawić Referendarzowi Sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia” – koniec cytatu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: Nieruchomość położona we wsi D., gmina M., składająca się z działek gruntu nr (...) o powierzchni (...) ha, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi przedmiot własności Z. K. (1) i E. K..

W dniu 13 września 2007 r.(...)zawarła ze Z. K. (1) i E. K. umowę użytkowania działek (...).

W dniu 15 grudnia 2015 r. spółka (...) z siedzibą w W. zawarła z(...)umowę sprzedaży dwóch linii energetycznych Sn 15 kv oraz kabla światłowodowego.

Długość kabla ułożonego na działkach wynosi: na działce nr (...) mb, na działce nr (...) mb, na działce nr (...) mb.

W piśmie z dnia 30 maja 2016 r. spółka(...) z siedzibą w W. skierował do uczestników postępowania zaproszenie do negocjacji w przedmiocie zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem.

W dniu 3 września 2016 r. spółka (...) z siedzibą w W. wezwała uczestników do zawarcia umowy w przedmiocie ustanowienia służebności przesyłu.

W piśmie z dnia 12.09.2016 r. uczestnicy nie wyrazili zgody na warunki wskazane przez powoda.

W piśmie z dnia 29 września 2016 r. uczestnicy przedstawili własne warunki ustanowienia służebności przesyłu polegającej wyłączne na konserwacji i remoncie istniejących urządzeń przesyłowych na części nieruchomości wzdłuż przebiegu trasy kablowej, na szerokości 1 metra, a w przypadku napraw pas do tych celów miał wynosić 3 m, za powstałe szkody w strukturze gleby i płodach rolnych przy naprawie bądź konserwacji urządzeń uczestnicy wymagali stosownego odszkodowania oraz przywrócenia gruntu do stanu pierwotnego, okres służebności miał wynosić 20-25 lat, zgodnie z propozycją cenową za 1 mb odpłatność wynosiła 1,5 zł.

Na mocy Uchwały nr (...) (...) Zgromadzenia (...) (...) z dnia 9 marca 2017 r. nastąpiło połączenia spółki (...) ze spółką(...) Wynikiem czego nastąpiła zmiana nazwy strony postępowania z (...)na (...)

Wartość wynagrodzenia przy płatności jednorazowej z tytułu ustanowienia służebności przesyłu obciążającej nieruchomość gruntową, oznaczoną jako działka gruntu nr (...) obręb (...), gmina M. w związku z istnieniem na niej dwóch kablowych podziemnych linii energetycznych średniego napięcia 15 kv i kabla światłowodowego, obejmującej pas gruntu o powierzchni (...) m2 wynosi 1.118,00 zł.

Wartość wynagrodzenia przy płatności jednorazowej z tytułu ustanowienia służebności przesyłu obciążającej nieruchomość gruntową, oznaczoną jako działka gruntu nr (...) obręb (...), gmina M. w związku z istnieniem na niej dwóch kablowych podziemnych linii energetycznych średniego napięcia 15 kv i kabla światłowodowego, obejmującej pas gruntu o powierzchni (...) m2 wynosi 1.842,00 zł.

Wartość wynagrodzenia przy płatności jednorazowej z tytułu ustanowienia służebności przesyłu obciążającej nieruchomość gruntową, oznaczoną jako działka gruntu nr (...) obręb (...), gmina M. w związku z istnieniem na niej dwóch kablowych podziemnych linii energetycznych średniego napięcia 15 kv i kabla światłowodowego, obejmującej pas gruntu o powierzchni (...) m2 wynosi 2.538,00 zł.

W świetle przepisów ustawy o drogach publicznych, przy drodze krajowej przy której znajduje się nieruchomość objęta wnioskiem brak jest możliwości sytuowania nowych reklam. Nie można więc mówić o utraconych korzyściach z rzeczy, która nie ma prawa znajdować się w takim terenie z tych względów w opinii nie uwzględniono przychodów uzyskanych przez uczestników z tytułu najmu, podnajmu, dzierżawy lub innych umów podobnych, na podstawie których udostępniono powierzchnię działki pod reklamy.

Przy szacowaniu wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu nie bierze się pod uwagę stawek funkcjonujących w obrocie dla korzystania z nieruchomości poprzez położenie kabli przy budowie turbin wiatrowych, gdyż transakcje takie są zawierane na rynku bardzo rzadko i często w odległym przedziale czasowym, a zatem nie stanowią wiarygodnej bazy do wyceny wynagrodzenia.

Wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu uwzględnia uszczerbek na wartości nieruchomości, który w przypadku gruntów rolnych stanowi 65%, a w przypadku gruntu budowlanego 75% wartości gruntu w pasie służebności bez uwzględnienia obciążenia. Grunt w dalszym ciągu może być użytkowany w dotychczasowy sposób, zgodnie z jego przeznaczeniem.

Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego na terenie objętym wnioskiem przewiduje się wielofunkcyjny rozwój funkcji gospodarczych w postaci lokalizacji zabudowy produkcyjnej, usługowej, składowej i magazynowej. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się realizację zabudowy mieszkaniowej związanej z funkcją usługową, produkcyjną i składowo-magazynową. Plan zagospodarowania przestrzennego został uchwalony w późniejszej dacie aniżeli studium i działki nr (...) mają przeznaczenie zgodne z dotychczasowym zagospodarowaniem terenu jako tereny rolne. Obecne przeznaczenie w studium nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia o czym jednoznacznie świadczy obecny plan zagospodarowania przestrzennego, który został opracowany w zgodności z tym studium, a jednak działki gruntu nr (...) mają przeznaczenie rolne.

W wycenie wartości jednostkowej działek zostało uwzględnione uzbrojenie działek, w tym w wodociąg i gaz.

Kwota wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu oszacowana w opinii podstawowej jest wynagrodzeniem jednorazowym ustalonym na czas nieokreślony istnienia służebności.

Sąd Rejonowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, których prawdziwość nie była kwestionowana ani przez wnioskodawcę ani przez uczestników postępowania. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kluczowe znaczenie miała treść opinii biegłego sądowego w dziedzinie budownictwa lądowego i szacowania nieruchomości Z. K. (2) na okoliczność ustalenia wysokości jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności na nieruchomościach należących do uczestników postępowania.

Ustalenia poczynione przez biegłego sądowego Z. K. (2) były kwestionowane przez uczestników postępowania. W ocenie Sądu Rejonowego jednak nieskutecznie. Wskazać należy, iż uczestnicy podważali metodę szacowania wynagrodzenia zastosowaną przez biegłego zarzucając biegłemu, iż nie uwzględnił wszystkich wartości wpływających na ostateczną wysokość wynagrodzenia, w tym m.in. zwiększenia wartości działki z uwagi na możliwość uzyskania przychodu w związku z dzierżawą czy najmem powierzchni pod reklamy, jak też braku uwzględnienia uzbrojenia działek. Jednocześnie uczestnicy podnieśli, iż biegły bezpodstawnie kwestionował wiarygodność przedłożonych przez uczestników dokumentów. Wskazać jednak należy, że uczestnicy pomimo licznych wątpliwości nie wnosili o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego, zaś w ocenie Sądu Rejonowego opracowania biegłego Z. K. (2) nie zawierają błędów, są fachowe, precyzyjne i wyczerpujące. W opiniach tych biegły wyjaśniał zasady porównywania i szacowania wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Zasady te różnią się od rynkowych ustaleń, a to z uwagi na szczególną formę szacowania wynagrodzenia w ramach postępowania sądowego ściśle ograniczonego przepisami kodeksu cywilnego. Podkreślić również należy, iż kompleksowy charakter opinii nie może wynikać z analizy jednostkowych dokumentów, a w przedmiotowym przypadku aktu notarialnego z dnia 13 września 2007 r. i wskazanych w nim wartości. Podstawą analizy nie mogą być również umowy najmu i dzierżawy powierzchni pod reklamy przedłożone do akt przez uczestników postępowania. Słusznie wskazał biegły, iż ma to swoje uzasadnienie w obowiązujących aktualnie przepisach, które w lokalizacji tożsamej z lokalizacją działki objętej wnioskiem zabraniają posadowienia reklam, co tym samym nie może generować żadnego zysku. Nadto nie znajduje racjonalnego uzasadnienia zastosowanie w realiach niniejszej sprawy stawki czynszu dzierżawy ziemi pod reklamy, z powodu znacznych różnic między rynkiem dzierżawy gruntu pod reklamy a rynkiem dzierżawy gruntu dla ustanowienia służebności przesyłu.

Z powyższych przyczyn Sąd Rejonowy uznał, iż uczestnicy nie podważyli w sposób skuteczny wniosków opinii wobec czego uwzględnił sporządzone w sprawie opracowania biegłego w całości.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał żądanie wniosku za zasadne w części.

Wnioskodawca wykazał, iż jest właścicielem wszystkich urządzeń znajdujących się pod powierzchnią nieruchomości należącej do uczestników.

Spełnione zostały również przesłanki do żądania sądowego ustanowienia służebności przesyłu, gdyż istnieje konieczność korzystania przez wnioskodawcę w określonym zakresie z tychże urządzeń przesyłowych, a nie została zawarta stosowna umowa o ustanowienie służebności przesyłu, mimo działań podjętych przez wnioskodawcę.

W toku postępowania sporną kwestię stanowiła wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności na nieruchomościach należących do uczestników postępowania. Powyższe stało się ostatecznie przedmiotem opinii biegłego sądowego w dziedzinie budownictwa lądowego i szacowania nieruchomości, który w precyzyjny sposób oszacował te wartości, wskazując, iż wysokość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu w związku z istnieniem pod jej powierzchnią dwóch kablowych podziemnych linii energetycznych średniego napięcia 15 kv i kabla światłowodowego, obciążającej nieruchomości gruntowe w postaci działki nr (...), obejmującej pas gruntu o powierzchni (...) m2 wynosi 1.118,00 zł, działki nr (...), obejmującej pas gruntu o powierzchni (...) m2 wynosi 1.842,00 zł oraz działki nr (...), obejmującej pas gruntu o powierzchni (...) m2 wynosi 2.538,00 zł.

Stanowisko to Sąd Rejonowy w pełni zaakceptował ponieważ sporządzone w sprawie opinie są wszechstronne i rzetelne, a nadto wyczerpujące. Uczestnicy nie zdołali skutecznie zakwestionować płynących z nich wniosków ani też nie wnosili o sporządzenie opinii przez innego biegłego również wnioskodawca nie zgłaszał do przedmiotowej opinii żadnych zastrzeżeń. Jednocześnie podkreślić należy, że wynagrodzenie ustalone w opinii biegłego jest wyższe niż wskazane w treści wniosku. Łączną kwotę jednorazowego wynagrodzenia ustalono bowiem w wysokości 5.498,00 zł i taką też kwotę Sąd Rejonowy zasądził solidarnie na rzecz uczestników od wnioskodawcy z obowiązkiem zapłaty w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się orzeczenia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności.

W treści służebności przesyłu Sąd Rejonowy zawarł: istnienie na nieruchomości, pod jej powierzchnią, urządzeń przesyłowych w postaci dwóch linii energetycznych średniego napięcia 15 kv oraz kabla światłowodowego o długości (...) mb, obowiązek znoszenia na i pod powierzchnią wymienionych instalacji, prawo wnioskodawcy do dokonywania naprawy, remontów, eksploatacji, konserwacji, przebudowy, rozbudowy, modernizacji, usuwania awarii oraz wykonywania wykopów i przekopów przez wskazaną nieruchomość, a także prawo do korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę, wzdłuż przebiegu trasy kabli energetycznych i światłowodowych, tylko w celach realizacji służebności.

Ustalając powyższy zakres służebności Sąd miał na uwadze stanowisko uczestników postępowania, co do zakresu wykonywania służebności ponad powierzchnią ziemi i w tym zakresie Sąd Rejonowy ustalił, iż wzdłuż przebiegu trasy kabli korzystanie z nieruchomości przez wnioskodawcę uprawnione będzie tylko w celach realizacji służebności. W dalszej zaś części Sąd Rejonowy uwzględnił zgodne stanowiska uczestników i wnioskodawcy.

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie – art. 520 § 1 k.p.c.

Na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1025) Sąd Rejonowy ustalił, iż obowiązek zwrotu kosztów tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa w niniejszej sprawie spoczywa w całości na wnioskodawcy (...)z siedzibą w W., a ich szczegółowe wyliczenie na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy pozostawił Referendarzowi Sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie w głównej mierze stanowiło interes wnioskodawcy wobec czego to wnioskodawca winien ponieść ciężar powstałych w toku postępowania wydatków. Powyższe uzasadnia także charakter postępowania, który wkłada na jedną ze stron obowiązek znoszenia istnienia na służebności. Niezgodne z zasadami współżycia społecznego byłoby zatem dodatkowo obciążenie uczestników kosztami wydatków poczynionych w sprawie.

Uczestnicy postępowania zaskarżyli w całości postanowienie Sąd Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucili:

a) naruszenie art. 305 ¹ Kodeksu cywilnego poprzez jego zastosowanie w sytuacji kiedy wnioskodawca, a więc podmiot na którego rzecz ustanawiana jest służebność przesyłu nie jest przedsiębiorcą przesyłowym oraz naruszenie art. 305 ² Kodeksu cywilnego poprzez przyjęcie, że ustalone przez biegłego sądowego wynagrodzenia za służebność przesyłu w kwocie 5.498,00 zł, jest wynagrodzeniem odpowiednim;

b) naruszenie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego poprzez wadliwą ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie prowadzącą do uznania, iż wnioskodawca jest przedsiębiorcą przesyłowym, poprzez wadliwe ustalenie numerów działek wchodzących w skład nieruchomości, która została obciążona służebnością, poprzez wadliwe ustalenie metrów bieżących linii energetycznych i kabla światłowodowego przechodzących przez działki Uczestników, poprzez bezkrytyczne przyjęcie ustaleń z opinii biegłego sądowego, rzeczoznawcy majątkowego, pomimo zgłaszanych wielokrotnie uwag do tej opinii, poprzez brak konkretnego merytorycznego uzasadnienia sposobu wyliczenia wynagrodzenia za ustanowienia służebności przesyłu i nie odniesienie się do uwag zgłaszanych przez Uczestników, poprzez ustalenie zakresu służebności przesyłu wbrew zgromadzonemu materiałowi dowodowemu.

Wskazując na powyższe wnosili o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku w całości, ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, ze wskazaniem na ponowne ustalenie wartości wynagrodzenia za ustalenie służebności.

Pełnomocnik wnioskodawców wnosił o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od Uczestników na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja nie jest uzasadniona.

Stosownie do treści art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

W ocenie apelujących z treści wyżej przytoczonego przepisu art. 305 ¹ k.c. wynika, że uprawnionym do żądania ustanowienia służebności przesyłu jest jedynie przedsiębiorca przesyłowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego stanowiska powyższego nie sposób zaakceptować.

Przepis art. 305 ¹ kodeksu cywilnego wyczerpuje istotę prawa służebności przesyłu, albowiem stanowi, że nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy właściciela urządzeń przesyłowych.

Pojęcie „przedsiębiorca przesyłowy" nie jest pojęciem znanym ustawie kodeks cywilny. Z treści w/w przepisu wynika, że uprawnionym z tytułu służebności przesyłu może być jedynie przedsiębiorca zamierzający wybudować urządzenie, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. lub przedsiębiorca będący właścicielem urządzeń przesyłowych.

Ustawodawca w przepisie art. 43 ¹ k.c. zamieścił definicję ustawową przedsiębiorcy. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna lub osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 ¹ § 1 k.c. prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Faktem nie budzącym wątpliwości jest, że wnioskodawca prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Zdaniem Sądu Okręgowego w przedmiotowym stanie faktycznym bezspornym jest, że wnioskodawca jest przedsiębiorcą oraz jest właścicielem przedmiotowych urządzeń przesyłowych. Podkreślić w tym miejscu należy, że w toku procesu żaden z w/w faktów nie był przez uczestników kwestionowany.

Zarzut apelujących naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 305 ¹ k.c. nie może być w świetle wyżej podniesionych rozważań uznany za zasadny.

Nie jest również uzasadniony kolejny zarzut apelacji tj. naruszenia przepisów postepowania poprzez wadliwą ocenę materiału dowodowego i uznanie, iż wnioskodawca jest przedsiębiorcą przesyłowym oraz poprzez wadliwe ustalenie numerów działek wchodzących w skład nieruchomości, która została obciążona służebnością, a także bezkrytyczne przyjęcie ustaleń biegłego sądowego za podstawę wynagrodzenia za ustanowioną służebność przesyłu.

Jak to już wyżej wskazano przeprowadzone w sprawie dowody potwierdzają ustalenia faktyczne Sądu I instancji, że wnioskodawca jest przedsiębiorcą prowadzącym w imieniu własnym działalność gospodarczą. W świetle powyższego zasadnie zostało wywiedzione, że wnioskodawca będąc przedsiębiorcą jest podmiotem uprawnionym do żądania ustanowienia służebności przesyłu.

Nie mają racji apelujący kiedy zarzucają Sądowi I instancji wadliwe ustalenie numerów działek wchodzących w skład nieruchomości obciążonej służebnością.

Prawo służebności przesyłu jest ustanawiane na nieruchomości, co wynika z treści art. 305 ¹ k.c.

Nieruchomość przedmiotowa, która została obciążona służebnością posiada założoną księgę wieczystą (...). Faktem niespornym jest, że nieruchomość ta składa się z kilku działek: (...). Urządzenia przesyłowe tj. dwie linie energetyczne oraz kabel światłowodowy znajdują się tylko na działkach (...).

Mając powyższe na uwadze zasadnie Sąd Rejonowy ustalił służebność przesyłu na nieruchomości ze wskazaniem, że jej przedmiotem jest istnienie urządzeń przesyłowych wyżej opisanych posadowionych jedynie na działkach(...).

Trafnie podnoszą uczestnicy, że Sąd Rejonowy błędnie określił długości urządzeń przesyłowych. Długość dwóch linii energetycznych oraz kabla światłowodu położonych na nieruchomości uczestników wynosi odpowiednio na działkach: (...)– 122 metry, (...) – 201 metrów i(...)– 22,4 metra tj. łącznie 345,4 metrów, a nie jak błędnie wskazano 13,80 metrów.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy z urzędu na podstawie art. 350 k.p.c. z urzędu sprostował w/w błąd zawarty w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że po słowach o długości w miejsce liczby „13,80 mb” wpisał „345,40” metrów bieżących..

W uzasadnieniu apelacji uczestnicy kwestionują także zakres korzystania z ich nieruchomości tj. prawo do rozbudowy, przebudowy i modernizacji urządzeń przesyłowych. Stanowisko uczestników w tym przedmiocie nie jest również uzasadnione.

Zauważyć należy, że treść służebności przesyłu powinna każdorazowo wskazywać, w jakim zakresie przedsiębiorca jest uprawniony do korzystania z nieruchomości obciążonej ( por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 19.05.2004 r., III CK 496/02, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2007 r., III CSK 90/07, Legalis ).

Oznacza powyższe, że treść służebności przesyłu powinna wskazywać rodzajowo czynności, które mogą być podejmowane przez przedsiębiorcę korzystającego z nieruchomości obciążonej. Czynności te mieszczą się zasadniczo w jednej z czterech kategorii: 1/ umieszczenia urządzeń przesyłowych na nieruchomości obciążonej, 2/ korzystania z nich, 3/ ich konserwacji, 4/ usunięcia, w tym mieści się również wymiana istniejących urządzeń przesyłowych na nowe. Czynnością odmienną rodzajowo od w/w, która może być elementem treści służebności przesyłu, jest rozbudowa urządzeń przesyłowych.

Mając na uwadze przeznaczenie urządzeń przesyłowych wnioskodawcy nie można podzielić obawy uczestników, że udzielone zezwolenie w zakresie rozbudowy, przebudowy czy modernizacji linii energetycznych oraz kabla światłowodowego jest zbyt daleko idącą ingerencją w ich prawo własności.

Zdaniem Sądu II instancji zaskarżone postanowienie uwzględnia wskazane wyżej kategorie. Wobec powyższego treść ustanowionej służebności przesyłu została ustanowiona prawidłowo.

Dodatkowo podnieść należy, że uczestnicy są obowiązani udostępnić nieruchomość w celu wykonania czynności związanych z konserwacją oraz usuwaniem awarii urządzeń przesyłowych. Trafnie w odpowiedzi na apelację podnosi pełnomocnik wnioskodawcy, że obecnie nie można określić zapotrzebowania na energię elektryczną w okresie dalszych 20 lub 30 lat działalności. W związku z powyższym może mieć miejsce sytuacja, w której wnioskodawca zmuszony będzie do stosownej rozbudowy, przebudowy czy modernizacji urządzeń przesyłowych. W tym miejscu podkreślić należy, że tego rodzaju działania mogą być podejmowane przez wnioskodawcę, ale wyłącznie w pasie gruntu, jaki został przewidziany w zaskarżonym postanowieniu.

W postępowaniu przed Sądem I instancji kwestią sporną między wnioskodawcą a uczestnikami była jedynie wysokość wynagrodzenia za ustanowioną służebność przesyłu.

Z treści art. 305 ² § 1 k.c. wynika, że jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że odpowiednie wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno być ustalone proporcjonalnie do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie szkodę właściciela z uszczuplenia prawa własności. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia wskazówką powinien być także sposób wykorzystania pozostałej części obciążonej służebnością przesyłu nieruchomość. Brak w art. 305 ² § 1 k.c. kryteriów określających rozmiar odpowiedniego wynagrodzenia oznacza, że ustawodawca pozostawił sądowi swobodę polegającą na indywidualizacji ocen w tym zakresie, dokonywanych w ramach swobody jurysdykcyjnej na podstawie określonego stanu faktycznego, które mogą też wynikać z ogólnych reguł porządku prawnego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 08.05.2018r., VCSK 614/17, Legalis ).

W sprawie niniejszej Sąd Rejonowy ustalając wysokość wynagrodzenia za ustanowioną służebność przesyłu oparł się na opinii opracowanej przez biegłego sądowego Z. K.. W toku postępowania przed Sądem I instancji, jak i w apelacji uczestnicy kwestionują metodę szacowania wynagrodzenia zastosowaną przez biegłego podnosząc, że nie uwzględnia wszystkich wartości wpływających na wysokość wynagrodzenia tj. zwiększenia wartości działek z uwagi na możliwość uzyskania dochodu z dzierżawy pod reklamy, uwzględnienia uzbrojenia działek, nieuwzględnienia przedstawionych dowodów z dokumentów.

Stanowiska zaprezentowanego przez uczestników w tej materii Sąd Okręgowy nie podziela. Dzieje się tak dlatego, że opinia główna i uzupełniająca opracowana przez biegłego sądowego Z. K. jest sporządzona rzetelnie i wyczerpująco, nie zawiera błędów. Biegły wyjaśnił zasady porównywania i szacowania wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

Trafnie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia podniósł Sąd I instancji, że kompleksowy charakter opinii nie może być oparty na analizie jednostkowego dokumentu tj. aktu notarialnego z 13.09.2007 r. i wskazanych w nim wartości. Podstawą taką nie mogą być także umowy najmu i dzierżawy powierzchni pod reklamy. Obowiązujące bowiem przepisy zabraniają z uwagi na lokalizację działek na posadowienie reklam. Z tego powodu nie mogą być traktowane jako okoliczności zwiększające wartość działki.

Jak wynika z opinii biegłego Z. K. wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu uwzględnia uszczerbek na wartości nieruchomości, który w przypadku gruntów rolnych stanowi 65%, a w przypadku gruntu budowlanego 75% wartości gruntu w pasie służebności bez uwzględnienia obciążenia. Umieszczenie na nieruchomości uczestników pod powierzchnią ziemi dwóch linii energetycznych średniego napięcia i kabla światłowodowego pozwala w dalszym ciągu użytkować grunt w dotychczasowy sposób, zgodnie z jego przeznaczeniem.

Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego na terenie objętym wnioskiem przewiduje się wielofunkcyjny rozwój funkcji gospodarczych w postaci lokalizacji zabudowy produkcyjnej, usługowej, składowej i magazynowej. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się realizację zabudowy mieszkaniowej związanej z funkcją usługową, produkcyjną i składowo-magazynową. Plan zagospodarowania przestrzennego został uchwalony w późniejszej dacie aniżeli studium i działki nr (...) mają przeznaczenie zgodne z dotychczasowym zagospodarowaniem terenu jako tereny rolne.

W tym stanie rzeczy ustalone wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu zostało w ocenie Sądu Okręgowego ustalone prawidłowo tj proporcjonalnie do stopnia ingerencji w prawo własności nieruchomości uczestników.

Dodatkowo tylko podnieść należy, że z lektury akt sprawy wynika, iż uczestnicy postępowania byli informowani przez Sąd I instancji o możliwości złożenia wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego. Takiego wniosku nie złożyli, a obecnie podnoszone w uzasadnieniu apelacji uwagi nie mogą odnieść zamierzonego skutku.

Ponieważ zarzuty apelacji nie są uzasadnione dlatego apelację na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono z mocy art. 520 § 3 k.p.c. Z uwagi na powyższe na podstawie § 5 pkt 3 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądzono od uczestników postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 zł.

Na podstawie art. 350 k.p.c. Sąd Okręgowy z urzędu sprostował w komparycji oraz w punktach 1, 2 i 4 sentencji oznaczenie wnioskodawcy poprzez wpisanie każdorazowo w miejsce słów(...) w W.” słowa (...)w W.” tj. zgodnie z treścią odpisu KRS z dnia 11.05.2017 r., karta 178-182.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Dariusz Mizera