Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 29 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki (spr.)
Sędziowie:	SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Dominika Kurpińska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Alicja Sadurska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 czerwca 2017 roku

sprawy z wniosku W. W.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 16 marca 2017 roku, sygn. akt I Ns 470/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punktach pierwszym drugim i piątym w ten sposób, że wniosek oddalić, zasądzić od wnioskodawcy W. W. na rzecz uczestnika (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania oraz ustalić iż wnioskodawca ponosi koszty postępowania sądowego w całości,

2. zasądzić od wnioskodawcy W. W. na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. kwotę 280 (dwieście osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 394/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim ustanowił na rzecz (...) S.A. z siedzibą w L. służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania (dostępu przechodu i przejazdu) z części nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składająca się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami: (...) objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim, opisanej na mapie sporządzonej w dniu 06.11.2015r. przed geodetę uprawnionego A. B. i zaewidencjonowanej za numerem (...)linią przerywaną w kolorze brązowym (przy czym powierzchnie służebności w poszczególnych działkach są następujące: w działce (...) (...), w działce (...) - (...), w działce(...) - (...), w działce (...) (...), w działce (...) - (...) , w działce (...) (...)), która to mapa stanowi integralną część niniejszego orzeczenia - w celu wykonywania eksploatacji, konserwacji, naprawy, modernizacji, remontu oraz przeprowadzenia innych napraw lub usuwania awarii napowietrznej linii średniego napięcia (...)kV; zasądził od uczestnika (...) S.A. z siedzibą w L. na rzecz wnioskodawcy W. W. kwotę 31.400,00zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności; umorzył postępowanie w zakresie wniosku co do działek oznaczonych numerami (...) położonych w Z., gmina T., objętych księgą wieczystą KW (...) prowadzoną w Wydziale Ksiąg Wieczystych w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim; oddalił wniosek w pozostałej części; rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania przedstawił do rozpoznania Referendarzowi Sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia przyjmując, iż wnioskodawca i uczestnik ponoszą koszty postępowania w następujących częściach: wnioskodawca w 1/7 części, uczestnik w 6/7 części.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego: Wnioskodawca W. W. jest właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...) dla której w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim urządzona jest księga wieczysta o numerze (...) i nieruchomości położonej w tej samej miejscowości, składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...) dla której w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim urządzona jest księga wieczysta o numerze

(...).

Przez nieruchomość położoną w miejscowości Z., gmina T., składającą się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), w linii północ-południe przebiega napowietrzna linia średniego napięcia (...)kV. Na tejże nieruchomości posadowione są trzy słupy. Przedmiotowe urządzenia przesyłowe stanowią własność uczestnika (...) S.A.” z siedzibą w L..

Przedmiotowe urządzenia przesyłowe zostały wybudowane, a następnie przekazane do eksploatacji w dniu 07 maja 1982 r.

Powyższa napowietrzna linia średniego napięcia (...) kV jest w ciągłym użyciu. Pracownicy uczestnika dokonują oględzin ww. urządzeń przesyłowych raz na 5 lat. Przy oględzinach nie uzyskują zgody wnioskodawcy, dokonują ich z pewnej odległości.

Na działce oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) posadowiony jest odcinek abonenckiej linii napowietrznej średniego napięcia (...) kV relacji K.-T. wraz ze stanowiskiem słupowym zasilającym stację transformatorową(...) kV B. numer (...), które to urządzenia przesyłowe nie stanowią własności uczestnika.

Wnioskodawca wzywał uczestnika do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, lecz bezskutecznie.

W dniu 13 kwietnia 2011 r. W. W. wniósł do Sądu Rejonowego dla Lodzi- Sródmieścia w Ł. pozew przeciwko (...) S.A.” z siedzibą w L. o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T..

Wyrokiem z dnia 03 października 2012 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Ł. zasądził od (...) S.A.” z siedzibą w L. na rzecz W. W. kwotę 5.120 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 03 października 2012 r. do dnia zapłaty.

W dniu 11 marca 2014 r. wnioskodawca wraz z uczestnikiem zawarli w formie aktu notarialnego umowę ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składającej się m.in. z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), polegającej na korzystaniu z ww. działek w zakresie istniejących i posadowionych urządzeń elektroenergetycznych, zapewnieniu dostępu do przedmiotowych urządzeń elektroenergetycznych za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 4.500 zł.

Zarządzeniem numer (...) Naczelnego Dyrektora (...)z dnia 30 stycznia 1975 r. w sprawie zakładów wchodzących w skład przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...) w W. utworzono zakład pod nazwą „Z. w budowie” w R..

Przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...) w W. prowadziło m.in. następujące zakłady: Zakład (...) w Ł. oraz Zakład (...) w Ł..

Zarządzeniem numer (...) Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12 sierpnia 1975 r. w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa w związku z ustawą z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracji Państwa oraz zmianie ustawy o radach narodowych zmieniono nazwę Zakład (...) na Zakład (...). Ustalono także, że Zakłady (...), tj. m. in. Zakład (...) z siedzibą w Ł. obejmuje obszary województw: (...), (...) i (...).

Zarządzeniem numer (...) Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w Ł. wymienionemu przedsiębiorstwu przydzielone zostały składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa państwowego (...) w W..

Z dniem 12 lipca 1993 r. nastąpiło przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w Ł. w spółkę akcyjną o nazwie Zakład (...) Spółka Akcyjna, na której rzecz nastąpiło przeniesienie składników mienia przedsiębiorstwa państwowego.

Zakład (...) Spółka Akcyjna wpisany został do rejestru przedsiębiorców w dniu 15 grudnia 2008 r.

Akcyjnej” w wyniku przejęcia objął uczestnik (...) S.A.” z siedzibą w L..

Dla tego typu linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV odległość liczona w poziomie między skrajnymi przewodami najczęściej wynosi 2 mb.

Minimalna szerokość pasa ograniczonego użytkowania pod linią średniego napięcia 15 kV wynosi 12 mb.

Najbardziej racjonalny jest pas służebności przesyłu o szerokości 12 mb, który jest tożsamy z pasem ograniczonego użytkowania.

Mapa projektu służebności przesyłu zgodnie z wariantem IV została sporządzona w dniu 06 listopada 2015 r. przez geodetę uprawnionego A. B. i zaewidencjonowana w dniu 03 stycznia 2017 r.

Wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...) wynosi kwotę 31.400,00 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów

przedstawionych przez wnioskodawcę i uczestnika, zeznań wnioskodawcy i świadków T. K. i E. W.. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne znaczenie miały opinie biegłych sądowych w dziedzinie elektrotechniki, elektroniki, elektroenergetyki, instalacji i sieci elektroenergetycznych, w dziedzinie geodezji i kartografii, a także ds. szacowania nieruchomości.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, iż wniosek co do zasady podlega uwzględnieniu.

W niniejszej sprawie bezsporne było, że przez nieruchomość położoną w miejscowości Z., gmina T., składającą się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim urządzona jest księga wieczysta o numerze (...), przebiega napowietrzna linia średniego napięcia(...) kV. Na tejże nieruchomości posadowione są trzy słupy. Przedmiotowe urządzenia przesyłowe (wybudowane i oddane do eksploatacji w dniu 07 maja 1982 r.) stanowią obecnie własność uczestnika (...) S.A.” z siedzibą w L., natomiast nieruchomość jest własnością wnioskodawcy W. W.. Powyższa napowietrzna linka średniego napięcia 15 kV jest w ciągłym użyciu. Pracownicy uczestnika dokonują oględzin ww. urządzeń przesyłowych raz na 5 lat. Przy oględzinach nie uzyskują zgody wnioskodawcy, dokonują ich z pewnej odległości.

Pełnomocnik wnioskodawcy cofnął wniosek ze skutkiem prawnym w zakresie żądania ustanowienia służebności przesyłu na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...)i (...), wobec czego Sąd Rejonowy na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. umorzył postępowanie w tymże zakresie.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy decydujące znaczenie miała ocena zasadności zgłoszonego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu.

W niniejszej sprawie uprawnienia uczestnika wywodzone są od poprzednika prawnego. Przedsiębiorstwo państwowe zostało bowiem przekształcone w spółkę Skarbu Państwa. W związku z powyższym wszelkie jego prawa i obowiązki drogą sukcesji uniwersalnej przeszły na nowy podmiot, w tym prawo własności dotychczasowego i jednocześnie zlikwidowanego przedsiębiorstwa państwowego.

W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że uczestnik (i jego poprzednicy prawni) korzystali z trwałych i widocznych urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się na nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...) od dnia 07 maja 1982 r. Wnioskodawca nie kwestionował samoistnego posiadania uczestnika. W konsekwencji w dniu 07 maja 1982 r. rozpoczął się bieg terminu zasiedzenia.

Należy zaznaczyć, że uczestnik nie złożył decyzji administracyjnej zezwalającej na przeprowadzenie linii średniego napięcia (...) kV na nieruchomości stanowiącej obecnie własność wnioskodawcy. Jeżeli zatem uczestnik nie dysponuje żadnym dokumentem, z którego wynikałoby ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez właściciela stanu ukształtowanego poprzez usadowienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości będącej własnością W. W., to tym samym należy uznać, że Skarb Państwa był posiadaczem w złej wierze. W konsekwencji rozpatrywać należy trzydziestoletni okres zasiedzenia - z uwagi na treść art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz.321), który stanowi, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie przedmiotowej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy ww. ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie.

W niniejszej sprawie zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu nastąpiłoby z dniem 07 maja 2012 r., przy czym podnieść należy, że w dniu 13 kwietnia 2011 r. W. W. wniósł do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Sródmieścia w Ł. pozew przeciwko (...) S.A.” z siedzibą w L. o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...), która to czynność w ocenie Sądu skutkowała przerwaniem biegu zasiedzenia w rozumieniu art. 175 k.c. w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., a tym samym zasiedzenie rozpoczęło swój bieg na nowo. W rzeczonej sprawie W. W. wytoczył bowiem powództwo przeciwko posiadaczowi służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu.

Pozew ten unicestwił dotychczasowy, samodzielny, niezależny od właściciela gruntu i nieodpłatny sposób korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego z gruntu uczestnika w zakresie urządzeń przesyłowych, uznać go więc należy za czynność przerywającą zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, biegnące na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego przeciwko właścicielowi gruntu”.

Zarzut zasiedzenia został zgłoszony w niniejszej sprawie dopiero po upływie ponad 2 lat od wszczęcia postępowania, a pierwszy pełnomocnik uczestnika w odpowiedzi na wniosek W. W. kwestionował jedynie wysokość dochodzonego roszczenia o jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności.

Kwestia ewentualnego zasiedzenia była niewątpliwie niejednoznaczna i dla uczestnika skoro w dniu 11 marca 2014 r. (a więc już po wszczęciu postępowania) zawarł z wnioskodawcą w formie aktu notarialnego umowę o ustanowienie służebności przesyłu na części nieruchomości obejmującej działki numerach (...).

Wnioskodawca - bezskutecznie - wezwał uczestnika do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, wobec czego wniósł pozew o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, a następnie w marcu 2013 r. złożył wniosek o ustanowienie służebności przesyłu, a więc przed upływem terminu zasiedzenia (bowiem jak wskazano powyżej rozpoczęło ono swój bieg na nowo dopiero po zakończeniu postępowania w sprawie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości).

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy ustanowił na rzecz uczestnika stosowną służebność przesyłu i z tego tytułu zasądził na rzecz wnioskodawcy kwotę 31.400,00 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek w pozostałej części, tj. dotyczącej żądania ustanowienia służebności przesyłu na działce oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), bowiem uczestnik podniósł, że posadowione tam urządzenia przesyłowe nie stanowią jego własności, a wnioskodawca (reprezentowany wszakże przez profesjonalnego pełnomocnika) okoliczności tej nie kwestionował. W tym stanie rzeczy wniosek o ustanowienie służebności przesyłu powinien był dotyczyć ewentualnie innego podmiotu.

Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd przedstawił rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania Referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia w niniejszej sprawie, przyjmując, iż wnioskodawca ponosi koszty postępowania w 1/7 części, a uczestnik w 6/7 części (stosownie do treści art. 520 § 2 k.p.c. i mając na względzie wynik postępowania).

W związku z powyższym orzeczono jak w treści postanowienia.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka zaskarżając je w części co do punktu 1, 2 i 5. Apelacja zaskarżanemu postanowieniu zarzuca:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. przepisów:

a)  art. 292 k.c. w zw. z art. 3054 k.c. oraz art. 172 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, iż w ustalonym w sprawie stanie faktycznym wykonywanie przez uczestniczkę i jej poprzedników prawnych na nieruchomości wnioskodawcy prawa odpowiadającego treścią służebności przesyłu oraz służebności przesyłu me doprowadziło do nabycia przedmiotowej służebności w drodze zasiedzenia w zakresie linii elektroenergetycznej średniego napięcia (...)kV relacji K. - T., w szczególności - iż nie upłynął okres umożliwiający przesłankowe stwierdzenie nabycia tej służebności w drodze zasiedzenia i oddalenie wniosku W. W. również w zakresie wskazanej wyżej linii elektroenergetyczne j,

b)  art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c. oraz art. 292 k.c. w zw. z art. 3054 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, iż w ustalonym w sprawie stanie faktycznym wniesienie przez W. W. powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości przez (...) S.A. przerwało bieg zasiedzenia prawa odpowiadającego treścią służebności przesyłu, czy też służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy

Mając powyższe na uwadze apelująca wnosiła o zmianę postanowienia z zaskarżonej części i oddalenie wniosku również w zakresie linii elektroenergetycznej średniego napięcia (...)kV relacji K. - T. znajdującej się na nieruchomości wnioskodawcy położonej w miejscowości Z., gm. T. (dz. nr (...)) oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, za I i II instancję.

Pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest zasadna.

W sprawie przedmiotowej Sąd I instancji ustalił na podstawie dowodów z dokumentów ( okoliczność niesporna ), że poprzednik prawny uczestnika wybudował i przyjął do eksploatacji w dniu 07 maja 1982 r. napowietrzną linię średniego napięcia, która przebiega przez nieruchomość położoną w Z. gm. T., a będącą własnością wnioskodawcy W. W..

W swych dalszych rozważaniach na tle podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu Sąd meriti zauważa, że termin zasiedzenia upłynąłby w dniu 07 maja 2012 r., gdyby nie doszło do przerwania biegu zasiedzenia przez wnioskodawcę. Otóż w ocenie Sądu Rejonowego wniesienie powództwa przez wnioskodawcę przeciwko uczestnikowi w dniu 13.04.2011r. o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości w zakresie służebności doprowadziło do przerwania biegu zasiedzenia.

Trafnie w ocenie Sądu Okręgowego podnosi pełnomocnik uczestnika, że oceny w/w prezentowanej przez Sąd I instancji nie można zaakceptować.

Aktualna i ugruntowana linia orzecznicza Sądu Najwyższego prezentuje odmienne stanowisko od przyjętego w sprawie przez Sąd Rejonowy. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale 7 sędziów z dnia 26.11.2014 r., w sprawie III CZP 45/14 wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi służebności przesyłu, a przed dniem 03.08.2008 r. przeciwko posiadaczowi służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności, nie przerywa biegu zasiedzenia ( OSNC 2015 nr 5, s.1). W swym pisemnym uzasadnieniu w/w uchwały Sąd Najwyższy podniósł, ze podstawowym zarzutem przeciwko twierdzeniu o przerwaniu biegu zasiedzenia wskutek wytoczenia powództwa o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości z przytoczonej przyczyny jest odwołanie się do przepisów o roszczeniach uzupełniających skargi petytoryjne, które umożliwiają ich dochodzenie mimo zasiedzenia służebności, jeśli powództwo o nie zostało wniesione przed upływem terminu zasiedzenia. Nie występuje więc także i z tej przyczyny potrzeba rozszerzającej interpretacji pojęcia czynności przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia prawa w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 w związku z art. 292 i 175 k.c.

Przepis art. 123 § 1 pkt 1 k.c. obejmuje powszechnie i jednolicie rozumianą „czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia prawa”. Czynność ta musi zmierzać do wyzucia posiadacza w zakresie prowadzącym do zasiedzenia. Sprawa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu nie jest rodzajem sporu o własność pomiędzy właścicielem gruntu a posiadaczem służebności.

Zaprezentowane powyżej stanowisko, prowadzi do wniosku, że ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie przez Sąd Rejonowy wynika, że uczestniczka nabyła przez zasiedzenie z dniem 07.05.2012 r. służebność przesyłu w zakresie linii elektroenergetycznej średniego napięcia na nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina T., składająca się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami: (...)

Zaskarżone postanowienie zostało wydane z obrazą przepisów prawa materialnego dlatego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy dokonał jego zmiany poprzez oddalenie wniosku. Ponieważ żądanie ustanowienia służebności przesyłu nie jest zasadne dlatego wnioskodawca obowiązany jest z uwagi na wynik postępowania ponieść koszty postępowania sądowego w całości.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 kpc.