Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 12 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie:	SSO Paweł Hochman SSO Dariusz Mizera (spr.)
Protokolant:	stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lipca 2018 roku

sprawy z wniosku G. S. i I. S.

z udziałem K. S. (1), E. S., M. Ł. i K. S. (2)

o zasiedzenie własności nieruchomości

na skutek apelacji uczestnika K. S. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 19 lutego 2018 roku, sygn. akt I Ns 432/17

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że wniosek oddalić;

2.  w pozostałej części apelację oddalić;

3.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt: II Ca 396/18

UZASADNIENIE

W dniu 10 kwietnia 2017 r. wnioskodawcy G. S. oraz I. S. – reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – wnieśli o stwierdzenie, że wnioskodawcy z dniem 31 grudnia 2010 r. nabyli na własność, przez zasiedzenie część nieruchomości gruntowej o obszarze około (...) m ^{( 2)} wraz z budynkiem mieszkalnym i budynkiem obory, o numerze działki (...) położonej w miejscowości P., jednostka ewidencyjna (...) S. - obszar wiejski, obręb (...) P., powiat (...), województwo (...).

W odpowiedzi na wniosek, uczestnik postępowania K. S. (1) – reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika – wniósł o oddalenie wniosku o zasiedzenie w całości.

Postanowieniem z dnia 19 lutego 2018r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2018 r. sprawy z wniosku G. S., I. S. z udziałem K. S. (1), E. S., M. Ł., K. S. (2) o zasiedzenie własności nieruchomości stwierdził, iż K. oraz I. małżeństwo S. nabyli przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 2010 roku udział wynoszący 1/2 (jedną drugą) we własności zabudowanej działki gruntu o numerze (...) położonej w miejscowości P. w jednostce ewidencyjnej (...) S. – obszar wiejski, w obrębie (...) P., dla której w tutejszym Sądzie Rejonowym prowadzona jest księga wieczysta (...), który to udział w tej księdze jest wpisany na rzecz L. i K. małżeństwa S. oraz ustalił, iż wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

L. i K. małżeństwo S. oraz R. i M. małżeństwo P. byli współwłaścicielami w częściach po ½ całości nieruchomości oznaczonej nr (...), położonej w miejscowości P., gmina S.. Na nieruchomości znajdował się dom mieszkalny, obora murowana oraz stodoła murowana.

Nieruchomość oznaczona nr (...), położona w miejscowości P., gmina S. ma urządzoną w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych księgę wieczystą nr (...).

M. P. oraz L. S. byli rodzeństwem.

W akcie notarialnym Rep.(...)z dnia (...) r. sporządzonym w Kancelarii Notarialnej w P. przed Notariuszem G. B., L. S. i K. S. (2) zawarli z K. S. (1) umowę darowizny, której przedmiotem była m.in. ½ części nieruchomości rolnej, położonej we wsi P., w gminie S., w województwie (...), zawierającej obszar (...), oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...). W części ½ współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości byli R. i M. małżonkowie P..

W akcie notarialnym (...) z dnia(...) r. sporządzonym w Kancelarii Notarialnej w P. przed Notariuszem G. B., R. P. i M. P. zawarli z I. S. i G. S. umowę darowizny, której przedmiotem było gospodarstwo rolne oraz udział wynoszący ½ części nieruchomości, położonej we wsi Ł. i P. w gminie S., w województwie (...), oznaczonej w ewidencji gruntów wsi P. nr (...)oraz ewidencji gruntów wsi (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Nieruchomość stanowiła w części ½ własność R. P. i M. P. oraz w części ½ własność L. S. i K. S. (2).

L. S. pozostawił po sobie spadkobierców – żonę K. S. (2) oraz dzieci: K. S. (1), E. S., M. Ł..

Do 1978-1979 r. L. i K. małżeństwo S. oraz R. i M. małżeństwo P. wspólnie zamieszkiwali budynek mieszkalny oraz razem użytkowali oborę na nieruchomości oznaczonej nr (...). Małżeństwa spędzały razem święta i uroczystości, rodzeństwo utrzymywało ze sobą dobre relacje. W latach 1976 – 1993r. w budynku tym za zgodą małżeństwa P. zamieszkiwał H. N., nie pytał o zgodę małżeństwa S. w zakresie możliwości zamieszkiwania w tej posesji.

Około roku 1978 r. L. i K. małżeństwo S. dokonali zakupu zabudowanej nieruchomości wraz z gospodarstwem sąsiadującej z nieruchomością oznaczoną nr (...), położoną w miejscowości P., gmina S.. L. i K. małżeństwo S. wyprowadzili się z dotychczasowego miejsca zamieszkania, z którego zabrali wszystkie rzeczy osobiste oraz przestali użytkować część obory. Środki pozyskali z zaciągniętego na ten cel kredytu oraz oszczędności, a także otrzymanej od małżeństwa P. spłaty w kwocie ok. 18.500,00 zł.

Jednorazowej spłaty do rąk L. S. dokonali małżonkowie P., bez sporządzenia potwierdzenia w obecności S. P.. R. i M. małżeństwo P. celem dokonania spłaty zaciągnęli pożyczkę u H. N. w wysokości około 10.000,00 zł. Kwotę tę spłacili w około 4-6 ratach.

W 1979 r. po dokonaniu spłaty L. S. odpowiednio do wysokości tej spłaty podzielił działkę, który to podział utrwalił drewnianym płotem z furtką. Ponadto L. S. wzniósł w tym czasie na swojej nieruchomości garaż. Obydwie nieruchomości miały osobne wjazdy.

Na nieruchomości oznaczonej nr (...) wnioskodawcy rozebrali oborę, ponadto wnioskodawcy przeprowadzili szereg remontów, w tym dokonali naprawy dachu oraz przyłącza wody około 17-18 lat temu, przed 13-15 laty zmienili płot, remont wnętrza przeprowadzili w 1997 r., przy czym przy pracach tych nie dążyli do uzyskania zgody współwłaściciela.

K. S. (1) nie podejmował żadnych formalnych działań zmierzających do zachowania prawa współwłasności nieruchomości do dnia wystąpienia przez uczestnika w 2016 r. o spłatę udziału. Od roku około 1978-1979 uczestnicy nie korzystali ze spornej nieruchomości oraz znajdujących się na niej budynków, jak też nie przeprowadzali na niej żadnych prac. Uczestnicy nie partycypowali w kosztach przeprowadzonych remontów.

Między stronami postępowania nie dochodziło do sporów sądowych ani granicznych.

W latach 2012-2017 r. wnioskodawcy figurowali jako płatnicy podatku rolnego i leśnego od nieruchomości oznaczonej nr działki (...), położonej w miejscowości P., gmina S. oraz działki ewidencyjnej nr (...) – obręb P., gmina S..

W latach 2003-2004 r. uczestnik K. S. (1) figurował jako płatnik podatku rolnego i leśnego od nieruchomości oznaczonej nr działki (...), położonej w miejscowości P., gmina S. oraz działki ewidencyjnej nr (...) – obręb P., gmina S..

W dniu 19 stycznia 2017 r. wobec wnioskodawców oraz uczestnika K. S. (1) wystawiono nakaz płatniczy (...) w sprawie wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego na 2017r. wynikający ze współwłasności nieruchomości oznaczonej nr (...), położonej w miejscowości P., gmina S..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych przez strony dokumentów załączonych do akt sprawy. W zasadniczej mierze Sąd oparł się na zeznaniach wnioskodawców oraz uczestników postępowania jak też powołanych w sprawie świadków. Na tej podstawie Sąd rozstrzygnął w przedmiocie spornej kwestii spłaty dokonanej przez M. i R. małżeństwo P. na rzecz L. i K. małżeństwa S., która to okoliczność miała doniosłe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W ocenie Sądu na przymiot wiarygodności zasługują w tym zakresie zeznania wnioskodawców oraz świadków M. P., A. P. oraz H. N.. Zeznania te były spójne, logiczne, a nadto szczegółowe i zgodne z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Zeznania K. S. (2), M. Ł. oraz K. S. (1) Sąd wziął pod uwagę w części w jakiej dało się je pogodzić z zeznaniami pozostałych świadków i wnioskodawców, a nadto na okoliczność podejmowanych przez uczestników na nieruchomości czynnościach. Tym samym Sąd pominął zeznania świadków M. N. oraz J. F. z uwagi na brak szczegółowej wiedzy świadków, co do spornych kwestii.

Jednocześnie Sąd uznał za zbędny w sprawie dowód z opinii biegłego geodety, jako że wniosek o zasiedzenie obejmował udział w prawie własności nieruchomości, zaś granice nieruchomości nie były co do zasady przedmiotem sporu.

W ocenie Sądu Rejonowego w tak ustalonym stanie faktycznym wniosek o stwierdzenie zasiedzenia część nieruchomości gruntowej z dniem 31 grudnia 2010 r. o obszarze około (...) m ^{( 2)} wraz z budynkiem mieszkalnym i budynkiem obory, o numerze działki (...) położonej w miejscowości P., jednostka ewidencyjna S. - obszar wiejski, obręb (...) P., powiat (...), województwo (...) zasługiwał na uwzględnienie.

Podstawę wniosku stanowi treść art. 172 § 1 k.c., który stanowi, że posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 2 k.c.).

Ponadto jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści (art. 176 § 1 k.c.).

W nauce prawa podkreśla się, że zasiedzenie następuje po łącznym wystąpieniu następujących okoliczności: nieprzerwanego posiadania samoistnego rzeczy oraz upływu odpowiedniego terminu (20 lub 30 lat). W odróżnieniu od regulacji dotyczącej ruchomości, dobra wiara posiadacza nie stanowi przesłanki zasiedzenia, ma natomiast wpływ na długość wymaganego terminu posiadania samoistnego

Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą „jak właściciel” (art. 336 k.c.). Posiadacz wykonuje zatem faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności, stąd też posiadanie takie zwane jest również właścicielskim. O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne o charakterze przede wszystkim zewnętrznym (zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób). W pewnym stopniu znaczenie ma także wola posiadacza. Posiadacz powinien swoim zachowaniem manifestować samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa nad rzeczą. Jednakże nawet nieefektywne wykonywanie władztwa nie powoduje utraty posiadania, gdyż dla istnienia posiadania nie jest konieczne rzeczywiste korzystanie z rzeczy, lecz sama możliwość takiego korzystania. Także wymaganie zgody właściwego organu ze względu na interes publiczny na wykonanie pewnych czynności wobec rzeczy nie wyłącza kwalifikacji władztwa nad nią jako posiadania”

W wyroku z dnia 22 października 2015 r. (sygn. akt I ACa 529/15) Sąd Apelacyjny w Białymstoku stwierdził, że „Władanie rzeczą jak właściciel jest zasadniczym elementem posiadania prowadzącego do zasiedzenia. O posiadaniu samoistnym nie świadczy sama tylko długotrwałość posiadania, która nie jest kryterium odróżniającym posiadanie samoistne od zależnego, ale sposób wykonywania władztwa nad nieruchomością. Wola posiadania jak właściciel ( animus possidendi) oznacza wykonywanie faktycznego władztwa w takim zakresie, w jakim wykonuje je właściciel - przy czym swą wolę władania daną nieruchomością jak właściciel posiadacz samoistny musi objawiać na zewnątrz. Konieczne jest więc wykonywanie przez posiadacza, który - co jasne - właścicielem nie jest, czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa”.

Dla istnienia posiadania samoistnego niezbędne jest faktyczne władanie rzeczą. Przy posiadaniu samoistnym odpowiadającym prawu własności oznacza to korzystanie z rzeczy w taki sposób jak właściciel.

Samoistne posiadanie musi trwać nieprzerwanie przez określony ustawą czas. Ciągłość posiadania ma dotyczyć nie w ogóle władztwa faktycznego nad rzeczą, lecz władztwa mającego charakter posiadania samoistnego.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia w wypadku nieruchomości wynosi 20 lat, jeśli uzyskanie posiadania nastąpiło w dobrej wierze oraz 30 lat w wypadku złej wiary.

Dobra wiara posiadacza nie jest przesłanką nabycia własności nieruchomości. Możliwe jest zatem uzyskanie własności tego rodzaju rzeczy przez podmiot, który od samego początku zdawał sobie sprawę, że jego właścicielskie władanie rzeczą nie ma żadnej podstawy prawnej. Dobra wiara posiadacza ma natomiast wpływ na skrócenie wymaganego terminu zasiedzenia z 30 do 20 lat. Istotnym udogodnieniem dla posiadacza w tym zakresie jest to, że ocenie podlega dobra lub zła wiara w chwili uzyskania posiadania rzeczy. Stan świadomości władającego rzeczą po tym momencie nie ma już znaczenia. Niezbędne jest podkreślenie, iż miarodajny jest moment uzyskania posiadania samoistnego, a nie władania rzeczą w ogóle. Ma to znaczenie w sytuacjach, w których doszło do zmiany charakteru posiadania z zależnego na samoistne na skutek samodzielnych działań posiadacza - ocenie podlega wówczas właśnie chwila, w której doszło do takiej zmiany samoistnego.

W myśl art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie przedmiotowej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy ww. ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie (ustawa ta wydłużała terminy zasiedzenia nieruchomości – odpowiednio z 10 do 20 lat w przypadku dobrej wiary i z 20 do lat 30 – w przypadku złej wiary posiadacza).

W ocenie Sądu analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wykazała, że wniosek o zasiedzenie przez I. S. i G. S. udziału wynoszącego ½ we własności zabudowanej działki gruntu oznaczonej nr (...) położonej w miejscowości P. zasługiwał na uwzględnienie. Sąd uznał, iż do zasiedzenia doszło zgodnie z treścią wniosku w dniu 31 grudnia 2010 r., a zatem z upływem 30 lat. Nie ulegało bowiem wątpliwości, iż wnioskodawcy posiadali i posiadają nieruchomość w złej wierze, bez tytułu prawnego i mają tego świadomość.

Zdaniem Sądu należało uznać, że po opuszczeniu nieruchomości przez L. i K. S. (2) pod koniec lat 70., to M. i R. małżeństwo P., a następnie I. i G. małżeństwo S. objęli należący do L. i K. S. (2) udział w nieruchomości, którym władali jak posiadacze samoistni. Należy bowiem zauważyć, że opuszczeniu budynku mieszkalnego przez rodzinę S., pokoje z których dotychczas korzystali zajął H. N. z żoną - córką R. i M. P.. O powyższym decydował R. P., który czuł się gospodarzem. Podkreślić jednocześnie należy, że wraz z opuszczeniem budynku mieszkalnego rodzina S. zabrała wszystkie swoje rzeczy osobiste oraz zaprzestała korzystać z budynków gospodarczych na tej nieruchomości, w tym części obory. Na zakupionym gruncie małżonkowie S. wybudowali zaś własny garaż, posiadali też własną oborę. Z zeznań świadków, uczestników i wnioskodawców wynika wprawdzie, iż sąsiednie nieruchomości przegradzał jedynie drewniany płot, w którym była furtka umożliwiająca swobodne przejście, to wskazać należy, że M. P. zeznała, iż strony pozostawały w dobrych relacjach, a będąc rodziną wzajemnie się odwiedzały, ponadto w czasie wzmożonych prac gospodarskich rodziny także sobie pomagały. Należy przypuszczać, że udostępnienie tego przejścia nie nastąpiło celem umożliwienia rodzinie S. wykonywania władztwa nad częścią nieruchomości, tym bardziej, że władztwa tego ani L. i K. małżeństwo S. ani ich następcy prawni w żaden sposób nie manifestowali. Powyższe utwierdza Sąd w przekonaniu, iż M. i R. małżeństwo P. dokonali spłaty na rzecz L. i K. S. (2), co pozwoliło utrzymać dobre relacje między rodzeństwem, a nadto skutkowało posadowieniem płotu oddzielającego działki w miejscu odpowiadającym stronom z uwagi na wysokość dokonanej spłaty. Ponad wszystko podkreślić należy, iż wnioskodawcy samodzielnie podejmowali decyzje, co do remontów budynków, przyłącza wody, ogrodzenia czy przeznaczenia nieruchomości, które to czynności podejmowali już przed niemalże 20 laty. Ponadto opłacali podatki od nieruchomości do roku 2017 r. Przez ten okres uczestnik postępowania K. S. (1) nie podjął żadnych działań zmierzających do zachowania swojego prawa do udziału w przedmiotowej nieruchomości.

Okoliczności te w odniesieniu do zeznań świadków i wnioskodawczyni Sąd przyjął za bezsporne. Należy przy tym zauważyć, że między wnioskodawcami a uczestnikiem K. S. (1) nie toczyły się żadne spory o nieruchomość objętą wnioskiem. Wobec powyższego należało uznać, iż M. i R. małżeństwo P., a następnie I. i G. małżeństwo S. posiadali nieruchomości jak właściciele.

W dalszej kolejności należało bowiem przyjąć, iż M. i R. małżeństwo P. na mocy umowy darowizny z dnia 25 lutego 1998 r. przekazali swój udział w spornej nieruchomości wnioskodawcom. Wkrótce zaś to wnioskodawcy przejęli rolę gospodarza. Nie bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż wnioskodawcy od momentu przekazania nieruchomości w 1998 r. swobodnie nią rozporządzali, a w tym czasie nikt nie zgłaszał do nich roszczeń. Nadto wnioskodawcy dopełniali wszystkich formalności, w tym opłacali podatki.

W tych okolicznościach, Sąd stoi na stanowisku, że wnioskodawcy stali się posiadaczami samoistnym udziału we własności przedmiotowej nieruchomości pod koniec lat 70-tych, tj. po opuszczeniu nieruchomości przez K. i L. S. w roku 1978-1979. Brak jest bowiem jakichkolwiek dowodów zaprzeczających tym twierdzeniom. Szczególnie biorąc pod uwagę precyzyjne i spójne zeznania świadków.

Mając na uwadze, iż M. i R. P. objęli nieruchomości w samoistne posiadanie pod koniec lat 70-tych Sąd na podstawie art. 176 § 1 k.c. doliczył okres tego władania do czasu przez jaki nieruchomości pozostawały w posiadaniu samoistnym wnioskodawców I. i G. S.. Niewątpliwie w momencie objęcie nieruchomości w posiadanie zarówno M. i R. P., jak I. i G. S. mieli świadomość braku do niej tytułu prawnego. Potwierdza to fakt, że w umowie darowizny z dnia 25 lutego 1998 r. M. i R. P. przekazali wnioskodawca jedynie ½ udziału w nieruchomości. Z tych względów Sąd przyjął, iż w przedmiotowej sprawie do stwierdzenia zasiedzenia prawa własności wymagany był 30-letni termin przedawnienia, który należało liczyć od 31 grudnia roku 1980, tj. od momentu opuszczenia nieruchomości przez K. i L. S. i objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne przez M. i R. P..

W konsekwencji Sąd uznał, iż wnioskodawcy I. i G. S. nabyli przez zasiedzenie udziału wynoszącego ½ we własności zabudowanej działki gruntu oznaczonej nr (...) położonej w miejscowości P. w jednostce ewidencyjnej (...) S. – obszar wiejski, w obrębie (...) P., dla której w tutejszym Sądzie Rejonowym prowadzona jest księga wieczysta (...), który to udział w tej księdze jest wpisany na rzecz L. i K. małżeństwa S. z dniem 31 grudnia 2010 r.

W związku z powyższym orzeczono jak w punkcie 1 postanowienia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. i ustalił, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie – vide punkt 2 postanowienia.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia w imieniu K. S. (1) złożył jego pełnomocnik zaskarżając postanowienie w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ

na wynik sprawy tj.:

a) art. 13 § 2 w zw. z art. 321 k.p.c. poprzez stwierdzenie zasiedzenia przez wnioskodawców udziału w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości w postaci zabudowanej działki gruntu o nr (...) położonej w miejscowości P., podczas gdy wniosek inicjujący niniejsze postępowanie dotyczył stwierdzenia zasiedzenia części nieruchomości gruntowej o obszarze około 1.300 m2 wraz z budynkiem mieszkalnym i budynkiem obory z nieruchomości o nr działki (...) położonej w miejscowości P., a zatem wydanie przez Sąd orzeczenia co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem,

b) art. 13 § 2 w zw. z art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne pominięcie przez Sąd dowodu z opinii biegłego geodety, który był kluczowy dla precyzyjnego ustalenia obszaru nieruchomości oznaczonego w pkt. 1 petitum wniosku o zasiedzenie, które to uchybienie stanowi konsekwencję powzięcia przez Sąd decyzji o orzekaniu co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem,

c) art. 13 § 2 w zw. z art. 233 § 1 w zw. z art. 244 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne pominięcie dowodu z dokumentu urzędowego w postaci postanowienia Komornika Sądowego P. N. z dnia 9 września 2011 r. (sygn. akt: (...)), a przez to brak ustalenia, iż w 2011 r., a zatem już po upływie okresu rzekomego zasiedzenia, z wniosku I. S. było prowadzone postępowanie egzekucyjne przeciwko K. S. (1) z niewydzielonej części spornej nieruchomości,

d) art. 13 § 2 w zw. z art. 233 § 1 w zw. z art. 258 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej zamiast swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań świadków w osobach H. N., M. P. i A. P. i bezkrytyczne przydanie im waloru wiarygodności w zakresie dotyczącym dokonania przez małż. P. rzekomej spłaty małż. S. pod koniec lat 70. XX w., podczas gdy zeznania te nie znajdują potwierdzenia (choćby uprawdopodobnienia) w jakimkolwiek dokumencie, a analiza zeznań tych świadków budzi uzasadnione wątpliwości co do ich wiarygodności i bezstronności,

e) art. 13 § 2 w zw. z art. 233 § 1 w zw. z art. 258 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd wybiórczego w miejsce wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w postaci zeznań świadka H. N., pomimo uznania ich za w pełni wiarygodne, co skutkowało brakiem poczynienia przez Sąd ustaleń faktycznych, iż w 1976 r. wprowadził się on do części budynku zajmowanego jedynie przez M. i R. małż. P., niezależnej od dalszej części domu, którą to zajmowali L. i K. małż. S., bowiem przedzielonej ścianą oraz posiadającą odrębne wejście, co uzasadniało brak uzyskiwania przez świadka zgody na zamieszkanie od małż. S., jak również nieustaleniem przez Sąd braku wyrażenia sprzeciwu przez L. S. wobec wprowadzenia się świadka,

f) art. 13 § 2 w zw. z art. 233 § 1 w zw. z art. 258 k.p.c. oraz art. 13 § 2 w zw. z art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c. poprzez bezpodstawne pominięcie przez Sąd zeznań świadka K. S. (2) w części, w jakiej nie korespondowały one z zeznaniami powyższych świadków oraz wnioskodawców, bez wskazania jakiegokolwiek powodu odmówienia im wiarygodności i mocy dowodowej w pełnym zakresie, a przez to brak dokonania przez Sąd szeregu ustaleń faktycznych, tj. dotyczących nieotrzymania przez małż. S. od małż. P. jakiejkolwiek spłaty z tytułu przysługującego im udziału w prawie własności spornej nieruchomości, nieustalenia pomiędzy małż. P., a małż. S. jednoznacznego sposobu korzystania z budynków gospodarskich

położonych na działce nr (...), co także przeczy dokonaniu między nimi rzekomego definitywnego rozliczenia, a także składania przez wnioskodawców K. S. (1) ofert odkupu przysługującego mu udziału we współwłasności spornej nieruchomości,

g) art. 13 § 2 w zw. z art. 233 § 1 w zw. z art. 299 k.p.c. oraz art. 13 § 2 w zw. z art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c. poprzez bezpodstawne pominięcie przez Sąd zeznań złożonych przez K. S. (1) i M. Ł. w części, w jakiej nie korespondowały one z zeznaniami wnioskodawców i zawnioskowanych przez nich świadków, bez wskazania przez Sąd jakiegokolwiek powodu odmówienia im wiarygodności i mocy dowodowej) w pozostałym zakresie, pomimo, iż były one spójne z zeznaniami K. S. (2), a w efekcie brak ustalenia przez Sąd, iż małż. P. wraz z małż. S. nie określili jednoznacznego sposobu korzystania z budynków gospodarskich położonych na działce nr (...), co przeczy dokonaniu między nimi rzekomego definitywnego rozliczenia, o którym zeznawali wnioskodawcy i wskazani powyżej świadkowie, a także brak ustalenia, okoliczności, iż wnioskodawcy dwukrotnie w 2016r. składali K. S. (1) oferty odkupu przysługującego mu udziału we współwłasności spornej nieruchomości oraz wystosowania w tym przedmiocie korespondencji przez poprzedniego pełnomocnika uczestnika;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 6 k.c. w zw. z art. 172 § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, iż brak dowodów zaprzeczających twierdzeniom wnioskodawców uzasadnia ustalenie, iż poprzednicy prawni wnioskodawców w osobach M. i R. małż. P. rozpoczęli samoistne posiadanie spornej nieruchomości pod koniec lat 70. XX w., podczas gdy zgodnie z zasadą ciężaru dowodu okoliczność samoistnego

posiadania, a w tym przypadku rozszerzenia zakresu samoistnego posiadania nieruchomości ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c. oraz moment i sposób zamanifestowania tej zmiany wobec pozostałych współwłaścicieli winny zostać udowodnione przez wnioskodawców,

b) art. 176 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie, podczas gdy poprzednicy prawni wnioskodawców w osobach M. i R. małż. P. w ogóle nie posiadali spornej nieruchomości jako posiadacze samoistni ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c., a tym bardziej nie dokonali uzewnętrznienia swojej woli posiadania całej nieruchomości wyłącznie dla siebie, które to uchybienie stanowi również konsekwencję naruszenia przez Sąd w/w przepisów z zakresu postępowania dowodowego,

c) art. 172 § 1 i 2 k.c. poprzez jego zastosowanie, podczas gdy wnioskodawcy nie posiadali spornej nieruchomości jako posiadacze samoistni ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c. przez okres 30 lat, które to uchybienie stanowi również konsekwencję naruszenia przez Sąd w/w przepisów z zakresu postępowania dowodowego.

Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. i K. małżeństwo S. oraz R. i M. małżeństwo P. byli współwłaścicielami w częściach po ½ całości nieruchomości oznaczonej nr (...), położonej w miejscowości P., gmina S.. Na nieruchomości znajdował się dom mieszkalny, obora murowana oraz stodoła murowana.

/ bezsporne/

Nieruchomość oznaczona nr (...), położona w miejscowości P., gmina S. ma urządzoną w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych księgę wieczystą nr (...). M. P. oraz L. S. byli rodzeństwem.

Dowód: odpis z księgi wieczystej nr (...) SR w Piotrkowie Tryb..

Do 1978-1979r. L. i K. małżeństwo S. oraz R. i M. małżeństwo P. wspólnie zamieszkiwali budynek mieszkalny oraz razem użytkowali oborę na nieruchomości oznaczonej nr (...). Małżeństwa spędzały razem święta i uroczystości, rodzeństwo utrzymywało ze sobą dobre relacje. W latach 1976 – 1993 r. w budynku tym za zgodą małżeństwa P. zamieszkiwał H. N., nie pytał o zgodę małżeństwa S. w zakresie możliwości zamieszkiwania w tej posesji.

W dniu 11 października 1978r. L. i K. małżeństwo S. dokonali zakupu zabudowanej nieruchomości wraz z gospodarstwem przy czym działka (...) sąsiadowała z nieruchomością oznaczoną nr (...), położoną w miejscowości P., gmina S. za kwotę 160.000 zł przy czym kwotę 120.000 zł sfinansowali z kredytu bankowego. L. i K. małżeństwo S. wyprowadzili się z dotychczasowego miejsca zamieszkania, z którego zabrali wszystkie rzeczy osobiste oraz przestali użytkować część obory. Środki pozyskali z zaciągniętego na ten cel kredytu oraz oszczędności.

W 1979 r. L. S. oddzielił zakupioną przez siebie działkę od działki (...) drewnianym płotem z furtką. Ponadto L. S. wzniósł w tym czasie na swojej nieruchomości garaż. Obydwie nieruchomości miały osobne wjazdy.

Dowód: - zeznania wnioskodawców G. S. k.102odw. /00:09:00-00:28:48/, I. S. k.102odw. /00:28:48-00:42:21/, zeznania uczestników K. S. (1) k.102odw. /00:42:21-00:59:12/, K. S. (2) k. 102odw. /00:59:12-01:10:02/, M. Ł. k.102odw. /01:10:16-01:21:01/, zeznania świadków M. P. k.118odw. /00:24:52-00:36:30/ , H. N. k. 118odw. /00:51:33-01:10:36/, akt notarialny rep. (...) k.83-85

W akcie notarialnym Rep. (...) z dnia (...) r. sporządzonym w Kancelarii Notarialnej w P. przed Notariuszem G. B., L. S. i K. S. (2) zawarli z K. S. (1) umowę darowizny, której przedmiotem była m.in. ½ części nieruchomości rolnej, położonej we wsi P., w gminie S., w województwie (...), zawierającej obszar (...), oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...). W części ½ współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości byli R. i M. małżonkowie P..

Dowód: - akt notarialny Rep. (...) k. 41-44

W akcie notarialnym Rep.(...) z dnia 25 lutego 1998 r. sporządzonym w Kancelarii Notarialnej w P. przed Notariuszem G. B., R. P. i M. P. zawarli z I. S. i G. S. umowę darowizny, której przedmiotem było gospodarstwo rolne oraz udział wynoszący ½ części nieruchomości, położonej we wsi Ł. i P. w gminie S., w województwie (...), oznaczonej w ewidencji gruntów wsi P. nr (...) oraz ewidencji gruntów wsi (...), dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Nieruchomość stanowiła w części ½ własność R. P. i M. P. oraz w części ½ własność L. S. i K. S. (2).

Dowód: akt notarialny (...) k. 18-19

L. S. pozostawił po sobie spadkobierców – żonę K. S. (2) oraz dzieci: K. S. (1), E. S., M. Ł..

/ bezsporne/

Na nieruchomości oznaczonej nr (...) wnioskodawcy rozebrali oborę, ponadto wnioskodawcy przeprowadzili szereg remontów, w tym dokonali naprawy dachu oraz przyłącza wody około 17-18 lat temu, przed 13-15 laty zmienili płot, remont wnętrza przeprowadzili w 1997 r., przy czym przy pracach tych nie dążyli do uzyskania zgody współwłaściciela.

Dowód: - zeznania wnioskodawców G. S. k. 102odw. /00:09:00-00:28:48/, I. S. k.102odw. /00:28:48-00:42:21/, zeznania świadków M. P. k.118odw. /00:24:52-00:36:30/ , H. N. k. 118odw. /00:51:33-01:10:36/,

W latach 2003-2004r. uczestnik K. S. (1) figurował jako płatnik podatku rolnego i leśnego od nieruchomości oznaczonej nr działki (...), położonej w miejscowości P., gmina S. oraz działki ewidencyjnej nr (...) – obręb P., gmina S.

Dowód: - pismo Burmistrza S. z 7.02.2018r. k. 117

W latach 2012-2017 wnioskodawcy figurowali jako płatnicy podatku rolnego i leśnego od nieruchomości o nr (...) położonej w miejscowości P. oraz z działki ewidencyjnej nr (...).

Dowód: - pismo Burmistrza S. z dnia 20 listopada 2017r. k.94

Postanowieniem z dnia 9 września 2011r. Komornik Sądowy umorzył postępowanie egzekucyjne toczące się z udziału ½ nieruchomości należącej do K. S. (1) które toczyło się z wniosku wnioskodawczyni I. S. z uwagi na wyegzekwowanie całego roszczenia.

Dowód: - postanowienie z 9 września 2011r. k.114

Około 2015-2016r. wnioskodawcy zaproponowali K. S. (1) odkupienie udziału w nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) proponowali kwotę 20.000 zł ten jednak nie zgodził się.

Dowód: zeznania uczestnika K. S. (1) k. 102odw. /00:42:21-00:59:12/,

W dniu 19 stycznia 2017r. wobec wnioskodawców oraz uczestnika K. S. (1) wystawiono nakaz płatniczy (...)w sprawie wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego na 2017r. wynikający ze współwłasności nieruchomości oznaczonej nr (...), położonej w miejscowości P., gmina S..

Dowód: - nakaz płatniczy z 19.01.2017r. k.46

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż słusznie apelacja zarzuca Sądowi I instancji naruszenie art. 321§ 1 k.p.c. albowiem przedmiotem żądania w sprawie było zasiedzenie wydzielonego fragmentu działki o nr (...) , a nie udziału w prawie własności całej tej działki. Sąd nie mógł orzekać o zasiedzeniu udziału w całej działce o nr (...) a jedynie uznając, iż wnioskodawcy mając tytuł prawny do udziału ½ w tej działce mógł stwierdzić zasiedzenie udziału ½ w wydzielonym fragmencie tej działki. Do tego zresztą zmierzał wniosek pełnomocnika wnioskodawców o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety który dokonałby podziału działki nr (...) i dokonał zaewidencjonowania tego podziału. Tymczasem Sąd Rejonowy wykraczając poza ramy przedmiotowego wniosku stwierdził nabycie przez zasiedzenie udziału ½ w całej działce o nr (...).

Rozstrzygnięcie takie jest wadliwe i to nie tylko z tego powodu , iż Sąd wyszedł poza żądanie wniosku.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 382 k.p.c., sąd apelacyjny ma nie tylko uprawnienie, ale i obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (por: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97, OSNC 1998 Nr 12, poz. 214). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest zatem przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo. Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym oznacza to, iż kognicja sądu apelacyjnego obejmuje "rozpoznanie sprawy", a nie tylko środka odwoławczego, i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien uczynić to sąd pierwszej instancji.

Powyższe było asumptem do dokonania przez Sąd Okręgowy własnych ustaleń faktycznych. Podstawą do tych ustaleń był materiał dowodowy zgromadzony przed Sądem I instancji.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków M. P., H. N. i A. P. w części w której świadkowie ci wskazali, iż poprzednicy prawni wnioskodawców w okresie wyprowadzenia się z nieruchomości małżonków S. na sąsiednią działkę o nr (...) tj. L. i K. S. (2) otrzymali stosowną spłatę z przysługującego im udziału. Okoliczności tej wprost zaprzeczyła świadek K. S. (2), a to przecież właśnie ona wraz z mężem miała rzekomo spłatę otrzymać. Zaprzeczenie tej okoliczności sprawia, że ciężar dowodu w zakresie dokonania spłaty spoczywa na wnioskodawcach. Tymczasem okoliczności spłaty nie zostały nawet uprawdopodobnione w inny sposób niż zeznaniami świadków, osób z rodziny wnioskodawcy w istocie żywotnie zainteresowanych pozytywnym dla wnioskodawcy rozstrzygnięciem. Ocena zeznań w/w świadków dokonana przez Sąd Rejonowy okazała się dowolna. Sąd Rejonowy zbagatelizował fakt, iż świadek M. P. już w odpowiedzi na pierwsze pytanie Sądu dotyczące zupełnie innej kwestii wskazała, że dokonała spłaty swojego brata L. S.. Powyższe wskazuje na wewnętrzną potrzebę świadka przedstawienia wersji wydarzeń z korzyścią dla wnioskodawców. Na ocenę zeznań w/w świadków oraz zeznań wnioskodawców którym Sąd bezkrytycznie dał wiarę niebagatelne znaczenie mają okoliczności które Sąd Rejonowy zupełnie pominął, a które wprost świadczą o braku po stronie wnioskodawców przymiotu samoistnych posiadaczy udziału w nieruchomości. Uszło bowiem uwadze Sądu I instancji, że jeszcze w 2011r. z wniosku I. S. toczyło się postępowanie egzekucyjne przeciwko K. S. (1) z przysługującego mu udziału ½ w spornej nieruchomości. Jest to o tyle istotne, iż dotyczy okresu po postulowanym w niniejszym procesie okresie zasiedzenia. Oczywistym jest - na co słusznie zwraca uwagę apelacja, - iż nikt kto uważa się za jedynego właściciela danej nieruchomości nie będzie wnioskował o prowadzenie z niej egzekucji, natomiast zachowa się wprost przeciwnie, gdy traktuje daną rzecz jako własność swojego dłużnika.

Poza zainteresowaniem Sądu była także okoliczność potwierdzona także przez wnioskodawczynię składania przez wnioskodawców uczestnikowi postępowania oferty odkupu przysługującego mu udziału we współwłasności spornej nieruchomości. Według K. S. (1) miało to miejsce dwukrotnie w 2016 r., kiedy to wnioskodawcy oferowali mu kwotę 20.000,- zł podczas spotkania w jego domu, na co on nie wyraził zgody. Następnie korespondencję w tym przedmiocie wystosował poprzedni pełnomocnik uczestnika. K. S. (2), choć nie znała szczegółów, także oświadczyła, że wnioskodawcy kilka razy próbowali się porozumieć z jej synem co do odkupu jego udziału, jednakże bez powodzenia. I. S. z kolei w trakcie swojego przesłuchania wpierw, zaprzeczyła takim sytuacjom, jednakże później przyznała fakt otrzymania pisemnej odpowiedzi od pełnomocnika uczestnika. Z samego doświadczenia życiowego wynika, iż odpowiedź musiała zostać wystosowana w związku z propozycjami kierowanymi przez wnioskodawców.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, iż sam fakt zwrócenia się przez samoistnego posiadacza w czasie biegu zasiedzenia do właściciela lub innej osoby, którą uważa on za właściciela, z ofertą nabycia rzeczy nie pozbawia jego posiadania przymiotów samoistności (chyba że wynika to z innych okoliczności). Uzasadniając to stanowisko Sąd Najwyższy zauważa się, że takie wystąpienie wskazuje jedynie na świadomość posiadacza, mającą znaczenie dla oceny jego złej lub dobrej wiary i czasu potrzebnego do zasiedzenia nieruchomości (por.. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009r. II CSK 405/08 baza Legslis). Jednakże, powyższe dotyczy wyłącznie sytuacji, która ma miejsce w okresie biegu zasiedzenia. Przed zasiedzeniem posiadacz może bowiem dążyć do usunięcia niezgodności stanu faktycznego ze stanem prawnym także innymi dopuszczalnymi sposobami (np. w drodze zawarcia umowy sprzedaży, czy właśnie poprzez zniesienie współwłasności). Ocena sytuacji zmienia się jednakże, jeśli tego rodzaju starania następują już po rzekomym nabyciu prawa przez zasiedzenie, bowiem czynności te dają świadectwo co do rzeczywistej woli władania rzeczą. Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy, dla oceny elementu współposiadania nieruchomości w określony sposób mogą mieć istotne znaczenie zachowania posiadaczy i ich następców prawnych zarówno w okresie wymaganym do zasiedzenia własności jak i po jego upływie (...) Jednocześnie podzielając pogląd (...) iż samo złożenie przez samoistnego posiadacza rzeczy w złej wierze właścicielowi rzeczy oferty nabycia jej własności nie pozbawia dotychczasowego posiadania przymiotu samoistności, wskazać należy, że pogląd ten odnosi się do oferty złożonej w okresie biegu zasiedzenia , kiedy stan posiadania nie pokrywał się ze stanem prawnym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009r., sygn. akt: II CSK 405/08, baza Legalis).

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że pomimo podjęcia do tej pory przez wnioskodawców pewnych czynności ich wola posiadania nieruchomości (animus) nie została rozszerzona ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c., bowiem już po rzekomym okresie zasiedzenia domagali się oni kontynuowania egzekucji z przysługującego uczestnikowi udziału w prawie własności, a także czynili starania, aby ten udział odkupić, taka postawa wnioskodawców przeczy stanowisku prezentowanemu w toku niniejszego postępowania, zakładającemu, iż od 2010 r. uważają się oni za wyłącznych właścicieli nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), a przynajmniej w interesującym ich obszarze, opisanym we wniosku o zasiedzenie.

Dodatkowo zaprzecza zeznaniom świadków co do dokonanej spłaty udziału. Zwłaszcza, że kwestia ta pojawiła się dopiero na etapie postępowania sądowego i nie była wcześniej podnoszona. Oceniając w tym kontekście zeznania świadków na których Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie podkreślić należy, iż brak podstaw do ustalenia, że poprzednicy prawni wnioskodawców dokonali w istocie nieformalnego odkupienia udziału w nieruchomości od K. i L. S..

Skoro tak to należy rozważyć przy spełnieniu jakich warunków współwłaściciel może nabyć udział w nieruchomości należący do innego współwłaściciela.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się bezspornie, że jest możliwe nabycie prze zasiedzenie idealnego udziału w prawie własności nieruchomości. Tym samym udział taki może nabyć także współwłaściciel.

W myśl art. 172 k.c. w każdej sprawie o zasiedzenie Sąd bada spełnienie dwóch przesłanek. Pierwszą jest posiadanie samoistne, przy czym zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. O tym czy możemy mówić o właścicielskim charakterze władztwa decydują konkretne ustalenia faktyczne. W świetle ustaleń faktycznych każdorazowo podlega badaniu zarówno corpus czyli faktyczne władanie rzeczą jak i animus rem sibi handebi czyli wola władania rzeczą jak właściciel.

Kwestią zasiedzenia udziału we współwłasności nieruchomości zwłaszcza w ostatnim czasie Sąd Najwyższy zajmował się wielokrotnie. (por. postanowienie SN z 25 marca 1999r. III CKN 214/98, postanowienie SN z 17 października 2003r. IV CK 115/02, , postanowienie SN z 8 października 2008r. V CSK 146/08, postanowienie SN z 7 stycznia 2009r. II CSK 405/08, postanowienie SN z 1 kwietnia 2011r. III CSK 184/10, postanowienie SN z 2 marca 2012r. II CSK 249/11, postanowienie SN z 19 marca 2013r. I CSK 735/12, postanowienie z 26 czerwca 2013r. II CSK 581/12, postanowienie SN z 8 maja 2014r. V CSK 324/13, postanowienie SN z 2 kwietnia 2014r. IV CSK 412/13 ).

W w/w judykatach Sąd Najwyższy każdorazowo akcentował szczególną sytuację jaka powstaje, gdy posiadanie właścicielskie wykonuje osoba do tego uprawniona jako współwłaściciel. Zgodnie bowiem z art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Uprawnienie to jest konsekwencją przyjętej w art. 195 k.c. koncepcji współwłasności jako prawa przysługującego niepodzielnie kilku osobom. Prawo to cechuje jedność przedmiotu, wielość podmiotów i niepodzielność samego prawa. Niepodzielność prawa wyraża się w tym, że każdy ze współwłaścicieli ma prawo do całej rzeczy. Oznacza to, że z faktu posiadania rzeczy przez współwłaściciela wynika jedynie to, że korzysta on z tej rzeczy zgodnie z przysługującym mu prawem. Przy czym niewykonywanie posiadania przez innych współwłaścicieli nie oznacza, że współwłaściciel posiadający przejmuje rzecz w samoistne posiadanie w zakresie ich uprawnień. Możliwie jest także przekształcenie posiadania udziału współwłaściciela w posiadanie samoistne w zakresie jego uprawnień albowiem prawo polskie nie przyjęło zasady nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest. /nikt nie może zmienić sobie – w sposób na zewnętrz skuteczny – posiadania zależnego na samoistne/. Niemniej jednak żądający stwierdzenia zasiedzenia idealnego udziału innego współwłaściciela winien udowodnić, że zmienił zakres swego posiadania samoistnego ponad realizację uprawnień z art. 206 k.c. i uzewnętrznił tę zmianę wobec otoczenia w szczególności wobec współwłaściciela, którego udział chce zasiedzieć. Należy pamiętać, iż uprawnienia współwłaściciela do rzeczy są bardzo szerokie, a co za tym idzie współwłaściciel chcąc zasiedzieć udział innego współwłaściciela musi wykazać konkretne fakty potwierdzające przejęcie praw i obowiązków drugiego współwłaściciela i to w taki sposób, że współwłaściciel nie posiadający będzie miał szanse dostrzec tą zmianę. Surowe wymagania wobec współwłaściciela zmieniającego zakres posiadania samoistnego uzasadnione są bezpieczeństwem stosunków prawnych i ochroną własności która narażona byłaby na uszczerbek gdyby współwłaściciel – uprawniony do współposiadania całości - mógł łatwo doprowadzić do utraty praw pozostałych współwłaścicieli powołując się na zmianę swej woli (por. postanowienie SN z 11 października 2002r. I CKN 1009/00, postanowienie SN z 29 czerwca 2010r. III CSK 300/09, postanowienie SN z 2 marca 2012r. II CSK 249/11, postanowienie SN z 20 września 2012r. IV CSK 117/12)

Reasumując, u poprzedników wnioskodawców w osobach M. i R. małż. P. na żadnym etapie posiadania nieruchomości gruntowej oznaczonej jako działka (...), nie nastąpiła zmiana charakteru posiadania (jego rozszerzenie) na posiadanie z zamiarem władania wyłącznie dla siebie ( cum animo rem sibi habendi) zarówno w zakresie idealnego udziału należącego do L. i K. małż. S., czy też w zakresie danej, fizycznie oznaczonej części nieruchomości. Zakładając nawet, iż zamanifestowanie wobec współwłaścicieli wyłącznej woli władania nieruchomością nastąpiło poprzez założenie różnych przyłączy bez zgody współwłaściciela, czy też rozbudowa budynku bez jego zgody to i tak te czynności miały miejsce około 20 lat temu co uniemożliwia zasiedzenie nieruchomości z uwagi na brak wymaganego okresu posiadania.

W tym miejscu wypada jeszcze przywołać wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2003r. P 3/03, baza Legalis cytowany także w apelacji w którym podkreślono nienaruszalność prawa własności jako jedną z podstawowych gwarancji konstytucyjnych. W tzw. sprawach o zasiedzenie, stanowiącym poważne odstępstwo od tej zasady, wszelkie wątpliwości powinny być tłumaczone na korzyść ochrony własności (innych praw majątkowych), bez względu na to czy chodzi o własność (prawa majątkowe) osób fizycznych, jednostek samorządu terytorialnego, Skarbu Państwa czy innych podmiotów.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach sprawy występuje szereg poważnych wątpliwości, które uniemożliwiają stwierdzenie zasiedzenia na rzecz wnioskodawców, gdyż przeczą spełnieniu przez nich ustawowych warunków.  Materiał dowodowy zebrany przed Sądem I instancji wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego nie daje postaw do pozbawienia innej osoby prawa własności w drodze wyjątkowej instytucji jaką jest zasiedzenie.

Reasumując na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c. należało zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób że należało wniosek oddalić.

W pozostałym zakresie a mianowicie w części dotyczącej kosztów postępowania apelacja nie zawiera uzasadnionych podstaw. Pomimo ,iż co do zasady interesy w tego rodzaju sprawach są sprzeczne jednakże mając na uwadze okoliczności sprawy oraz charakter żądania zmierzający w istocie do zasiedzenia udziału w nieruchomości gdzie wchodzą w grę istotne obostrzenia co do wykazywania samoistnego posiadania w ocenie Sądu Okręgowego zachodzą podstawy do uznania orzeczenia Sądu Rejonowego w przedmiocie kosztów za prawidłowe.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie zasady określonej w art. 520§1 k.p.c. pomimo ,że wnioskodawcy przegrali sprawę w postępowaniu apelacyjnym to jednak charakter sprawy jak i fakt , iż toczy się ona między osobami spokrewnionymi sprawia iż należało ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane z własnym udziałem w sprawie

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Paweł Hochman SSO Dariusz Mizera