Portal Orzeczeń

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 16 lutego 2018 r. G. G. (1) wniósł o dokonanie poddziału majątku wspólnego byłych małżonków G..

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, iż w skład majątku dorobkowego G. i R. byłych małżonków G. wchodzą nakłady inwestycyjne na działce oznaczonej nr. (...) o powierzchni (...) ha będącej własności uczestniczki postępowania o łącznej wartości 190.000, - zł. W skład wykonanych robót wchodziło:

- wybudowania ganku w z cegły klinkierowej;

- ocieplenie całego budynku styropianem;

- otynkowanie tynkiem ozdobnym;

- wymiana całej stolarki okiennej i drzwiowej zewnętrznej i wewnętrznej;

- wymiana dachu;

- przebudowa chodnika oraz położenia nowych, wymiana kominków;

- wstawienie okna dachowego;

- zakup i zamontowanie nowego ogrodzenia nieruchomości z kostki brukowej;

- wybudowani garażu z płyty betonowanych na 2 samochodu:

- remont 4 komórek (wymiana dachu, wymiana drzwi, wykonanie posadzki);

- wymiana instalacji elektrycznej;

- wymiana tynków wewnątrz całego domu;

- wykonanie dwóch łazienek i ich opłytkowanie:

- wymiana połóg;

- dodatkowy remont dwóch pokoi z przebudową sufitu , wyburzeniem ścian;

- położenie płytek na podłodze, kamienia dekoracyjnego, gładzi i tapety na ścianach z powodu pożaru wywołanego przez uczestniczkę postępowania:

- budowa i przebudowa ścian działowych w pokojach;

- ocieplenie poddasza;

- wykonanie włazu na dach wraz z drabinką; wymiana centralnego ogrzewania;

- wybudowanie kominka;

- zabudowanie korytarza z paneli oraz skosy boazeryjne;

- wybudowanie balustrady na balkonie;

- wymiana podłogi w całym domu;

- wybudowanie garderoby;

- wymiana balustrad z drewnianych na metalowe;

- doprowadzenie wody do sieci miejskiej;

- przerobienie instalacji hydraulicznej i kanalizacyjnej.

W skład majątku ruchomego pozostały: kuchnia w zabudowie, stół z krzesłami, 3 telewizory, pralka, lodówka, zestaw wypoczynkowy, segment o wartości 7.000,- zł.

W związku z powyższym wniósł o przyznanie uczestniczce postępowania nakłady i obciążenie ją spłatami w wysokości 1/2 części.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania R. G. przyłączyła się do wniosku i wniosła ustalenie, iż udziały w majątku dorobkowym są równe oraz ustalenie, iż nakłady poczynione na nieruchomość stanowiąca własność uczestniczki stanowią majątek osobisty uczestniczki. Nadto wniosła o ustalenie, iż w skład majątku dorobkowego wchodzi kwoty 30.000,- zł, 2 pojazd marki N. model (...) o wartości 7.000,- zł, motor skuter, 2 rowery w tym 1 elektryczny, quad, żelazko ze stacją parową, meble: komody antyczne (3 sztuki), 2 telewizory (...), 2 laptopy, aparat fotograficzny, zegar ścienny drewniany, krzesła ogrodowe, materac łóżkowy, 2 pilarki, 2 szlifierki, zestaw opon, przyczepa samochodowa, odzież motocyklowa, telefon komórkowy, tablet, kamera samochodowa, hulajnoga elektryczna, przyczepa samochodowa, odzież motocyklowa, telefon komórkowy, kamera samochodowa, hulajnoga elektryczna, przyczepa kempingowa. W związku z powyższym uczestniczka postępowania wniosła o przyznani na własność uczestnika postępowania i spłaty na jej rzecz kwotą 32.550,- zł.

Postanowieniem z dnia 6 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie:

I. ustalił, że w skład majątku dorobkowego G. G. (1) i R. G. wchodzą nakłady na nieruchomość położoną w Z. przy ulicy (...) oznaczonej numerem(...) o powierzchni (...) ha o wartości 38.200,- zł;

II. ustalił, że udziały byłych małżonków G. G. (1) i R. G. są równe;

III. dokonał podziału majątku dorobkowego opisanego w pkt I w ten sposób, że środki opisane w pkt I przyznał na wyłączną własność uczestniczki postępowania R. G.;

IV. zasądził od uczestniczki postępowania R. G. na rzecz wnioskodawczy G. G. (1) kwotę 19.100,- zł płatną w ciągu 3 miesięcy miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia płatności do dnia zapłaty;

V. zasądził od uczestniczki postępowania R. G. na rzecz wnioskodawczy G. G. (1) kwotę 300,- zł, tytułem zwrotu kosztów procesu:

VI. nakazał pobrać od wnioskodawczy G. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa Kasa Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 909,33 zł, tytułem brakującej części zaliczki na koszt opinii biegłego;

VII. nakazał pobrać od wnioskodawczy R. G. na rzecz Skarbu Państwa Kasa Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 2.909,33 zł, tytułem brakującej części zaliczki na koszt opinii biegłego.

Podstawę powyższego postanowienia stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji:

Związek małżeński stron trwał 20 lat od (...) roku do (...) roku. W trakcie trwania związku małżeńskim strony mieszkały w budynku mieszkalnym położonym w Z. przy ul. (...) na działce oznaczonej numerem (...).

Po ślubie strony zamieszkały w domu, który stanowił początkowo własność rodziców uczestniczki postępowania, a który następnie w 2013 roku został jej przekazany. Strony nie znosiły wspólności ustawowej małżeńskiej.

W trakcie trwania związku małżeńskiego uczestniczka pracowała w (...), które miały swoją siedzibę w Z., wnioskodawca pracował na czarno.

Na przedmiotowej nieruchomości od momentu zawarcia związku małżeńskiego prowadzony był remont, przy czym strony w pierwszym etapie zrobiły remont w zamieszkałej przez siebie części, a po wyprowadzce siostry uczestniczki postępowania w dalszej jego części na dole. Po ślubie z pieniędzy czepkowych została wyremontowana góra domu, w której zamieszkali.

Poczynając od 2000 roku przeprowadzany był remont. Materiały były zakupywane przez rodziców i samą uczestniczkę. W większości przy remoncie pracował wnioskodawca. Zrobiono wówczas ocieplenie poddasza, boazerię w jednym pokoju, wymienili piec olejowy na kominek, na dole wymienili płytki a w związku z tym również centralne ogrzewanie. Po zwolnieniu pomieszczenia na dole zerwali wówczas podłogę drewnianą, wylany został beton, położono styropian na posadzkach, zerwano sufit, położono karton gips. Zrobiona została jedna łazienka, była tam wanna. Następnie przerobiono prysznic, który został ostatecznie wymieniony na dużą kabinę prysznicową. Wnioskodawcza pracował przy remoncie domu, prace zlecane byłaby przez rodziców uczestniczki postępowania, uczestniczkę, bowiem trudno byłoby zatrudniała kogoś innego skoro on nie pracował. Gdy wnioskodawca pracował dawał pieniądze wnioskodawczyni na życie.

Wartość nakładów na budynek wyniosła 38.200,- zł.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c. w związku z art. 684 k.p.c. w sprawie podziału majątku dorobkowego obowiązkiem sądu jest ustalenie tegoż majątku jego wartości, przy czym ustala się skład majątku z chwili ustania małżeńskiej wspólności ustawowej natomiast wartość według cen w chwili dokonywania podziału. Wspólność ustawowa między stronami ustała na skutek uprawomocnienie się orzeczenia Sądu Okręgowego wydanego w sprawie I C 1167/16 z dnia 10 października 2017 r. Wyjaśnił, że dokonując ustaleń w zakresie nabytego majątku dorobkowego miał na uwadze art. 31 i 33 k.r.o. Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej przez małżonków lub przez jednego nich. Wobec powyższego zaliczył do majątku wspólnego nakłady na nieruchomość położoną w Z. przy ulicy (...) na działce oznaczonej numerem (...), która pierwotnie stanowiła własność rodziców uczestniczki postępowania, a następnie stanowiła majątek odrębny uczestniczki.

Zdaniem Sądu meritii, z przedstawionych dowodów niewątpliwie wynika, iż to rodzice uczestniczki byli właścicielami działki a następnie przejęła ją uczestniczka postępowania. W aktach sprawy znajdują się dwojakiego rodzaju dokumenty w postaci faktur za kupowane przez uczestniczkę postępowania jaki i jej rodziców materiałów budowlanych oraz zeznania uczestniczki postępowania i świadków, które w tym zakresie ze sobą korespondują. Przedmiotowe dowody w postaci faktur nie dziwą sądu, bowiem w owym czasie obowiązywała ulga remontowa umożliwiająca jedynie właścicielom odliczenia z tego tytułu podatku. Z okoliczności niewątpliwie, wynika, iż brak jest faktur potwierdzających, że roboty wykonywane były względnie zlecane innym podmiotom skoro wykonywał je wnioskodawca. Wartość robót w ocenie sądu należy przyrównać do wartości materiałów. Nie może więc być mowy o tym, iż brak jest jakiegokolwiek udziału w przeprowadzonych remontach wnioskodawcy. Wartość nakładów została oceniona przez biegłą na kwotę 38.200,- zł. Udział wnioskodawczy wyniósł więc 19.100,- zł.

Sąd pierwszej instancji przypomniał, że uczestniczka podniosła, iż wnioskodawca dysponował gotówka, której wysokość wynosiła 30.000 - zł, jednakże za wyjątkiem dzieci i swojej matki tego faktu nikt nie potwierdził. Prawdziwość tych twierdzeń obudziła wątpliwości Sądu, skoro po wyprowadzce od uczestniczki postępowania korzystał z pomocy swoich rodziców. Z tego też powodu w ocenie sądu powyższe twierdzenie uczestniczki postępowania należało potraktować jako żądanie nieudowodnione i niepotwierdzony został fakt ich posiadania. Przy uwzględnieniu zasady równych udziałów 1/2 dla G. G. (1) wyniosła 19.100,- zł.

Sąd pierwszej instancji zważył również, że przepis art. 43 § 2 k.r.o. wskazuje dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów, które muszą wystąpić łącznie, a mianowicie ważne powody oraz różny stopień przyczynienia się każdego małżonków do powstania majątku wspólnego. Za „ważne powody” uznaje się tylko takie zachowania drugiego małżonka, które powoduje, że zgromadzony przez małżonków majątek wspólnym jest mniejszy niż ten, który powstałby, gdyby postępował właściwie. Chodzi tutaj przede wszystkim o nieprawidłowe, rażące lub uporczywe nieprzyczynianie się do zwiększania majątku wspólnego, pomimo posiadanych możliwości zdrowotnych i zarobkowych. W myśl ustalonego orzecznictwa za ważne uznane mogą być takie tylko powody, których doniosłość wynika z zasad współżycia społecznego {postanowienie SN z dnia 28 kwietnia 1972 r., III CRN 626/71, LEX nr 7084). Przy ocenie istnienia "ważnych powodów" w rozumieniu art. 43 k.r.o. należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli. W praktyce najczęściej dotyczy to okoliczności gdy jeden z małżonków w sposób zawiniony przez siebie przez długi okres pozostaje bez zatrudnienia lub jeśli podejmuje inwestycje gospodarcze, które w sposób oczywisty przynoszą jedynie stratę. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 czerwca 2003 r., wskazuje, że "okoliczności natury majątkowej mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do powstania majątku wspólnego, ważnymi powodami są zaś względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego". Ciężar wykazania „różnego stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego" obciąża małżonka, który wnosi o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Przesłanka ta odnosi się w głównej mierze do wartości ekonomicznej wkładu każdego z małżonków w zgromadzenie lub powiększenie majątku wspólnego. Przy czym nie chodzi tu tylko o wkład majątkowy każdego z małżonków. Zgodnie z § 3 przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się również, że art. 43 § 2 k.r.o. nie dotyczy każdej faktycznej nierówności przyczynienia się do powstania majątku wspólnego, lecz tylko "wypadków, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych". Brak ekonomicznego wkładu małżonka w gromadzenie majątku musi więc wynikać z zawinionego zachowania się tego małżonka. Te okoliczności legły u podstaw wydania orzeczenia w zakresie określenia nierównych udziałów majątku dorobkowym. Sąd nie znalazł więc powodu do ustalenia iż udział wnioskodawcy jest inny niż ½.

Sąd wyjaśnił również, że nie dokonał rozliczenia ruchomości bowiem wnioskodawca nie wnosił ich rozliczenia a tego nie kwestionowała pełnomocnik uczestniczki. ( Powyższe stanowisko zdaje się przyjętego w wstępnej części uzasadnienia założenia, że „w trakcie postępowania pełnomocnicy stron ograniczyli majątek dorobkowy do nakładów poczynionych na nieruchomość uczestniczki postępowania, pełnomocnik uczestniczki do oszczędności wnioskodawcy”) . Zatem uznając że z majątku wspólnego stron zostały dokonane nakłady na rzecz osób trzecich sąd nie mógł przydzielić tych nakładów uczestnikowi.

Z mocy art. 567 § 3 k.p.c. do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Natomiast z mocy art. 684 k.p.c. skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd. Przepis art. 45 § 1 k.r.o. stanowi między innymi, że każde z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczyniło ze swego majątku odrębnego na majątek wspólny. W sprawie spór dotyczył w istocie początkowo nakładów na rzecz - nieruchomości stanowiącej współwłasność osób trzecich( rodzice uczestniczki). Czyli ustalenia czy w skład majątku wspólnego stron wchodzi określona wierzytelność. Dokonanie nakładów na rzecz przez jej posiadacza, można uzasadniać roszczenie wobec właściciela rzeczy o zwrot tych nakładów, jeśli zachodzą ku temu podstawy przewidziane w art. 226 i nast. k.c. Przy czym roszczenia takie mają charakter obligacyjny i powinny być dochodzone w postępowaniu procesowym. Jednakże wobec przekazania przedmiotowej nieruchomości uczestniczce ciążyło na Sądzie obowiązek ustalenia, że wartości tej wierzytelność stanowiąca majątek wspólny stron ewentualnie mogła by stanowić przedmiot kolejnych roszczeń stron wobec osób trzecich.

Zdaniem Sądu meritii, powyższy stan faktyczny wykazał, iż nie można mówiąc w przedmiotowej sprawie o nakładach uczestniczki postępowania bowiem nie przedstawiła dowodu, z którego wynikałby fakt, iż przed zawarciem związku małżeńskiego posiadała majątek odrębny, albo w oparciu o majątek powstały po powstaniu wspólności ustawowej małżeńskiej dokonała go. W sprawie III CZP 18/70 Sąd Najwyższy uznał, że roszczenie o zwrot nakładów dokonanych przez małżonków z majątku wspólnego, w czasie trwania wspólności, na nieruchomość stanowiącą własność osoby trzeciej wchodzi w skład majątku wspólnego i jako prawo majątkowe powinno ono być objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 13 lutego 1987 r. wydanej w sprawie III CZP 3/87 pominięcie w postanowieniu o podziale majątku wspólnego małżonków wierzytelności z tytułu nakładów poczynionych z tego majątku - w czasie trwania wspólności majątkowej - na nieruchomość stanowiącą własność osoby trzeciej nie pozbawia żadnego z małżonków (byłych małżonków) możliwości dochodzenia połowy tej wierzytelności, tym bardziej iż w chwili obecnej nieruchomość, na której dokonywano nakładów stanowi majątek odrębny uczestniczki postępowania.

Roszczenie o zwrot nakładów dokonanych przez małżonków z majątku wspólnego, w czasie trwania wspólności, na nieruchomość stanowiącą własność osoby trzeciej obecnie byłego małżonka wchodzi w skład majątku wspólnego i jako prawo majątkowe powinno ono być objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego (Sąd Najwyższy w uchwale SN z dnia 3 kwietnia 1970 r. III CZP 18/70 - OSNCP 1971, z. 2, poz. 18 przyjął, że wierzytelność taka "jest objęta" jako składnik majątku wspólnego postępowaniem o podział tego majątku, natomiast w uzasadnieniu uchwały z dnia 19 grudnia 1973 r. III CZP 65/73 - OSNCP 1974, z. 10, poz. 164 zajął stanowisko mniej rygorystyczne, stwierdzając, iż nie ma "przeszkód prawnych, aby tego rodzaju roszczenie zostało objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego").Mając na uwadze sytuacje uczestniczki postępowania sąd odroczył termin spłaty na okres 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 520 k.p.c. nakazując pozwanej zwrócić wnioskodawcy połowę poniesionego wpisu oraz Sąd nakazał stronom zwrot stosownej do udziału części kosztów przypadający na poczet opinii biegłej T. B..

Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka postępowania. Działający w jej imieniu pełnomocnik zaskarżył orzeczenie w części, tj. w zakresie punktów I – IV i wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonej części, poprzez ustalenie, iż:

1. w skład majątku dorobkowego G. G. (1) i R. G. wchodzą:

a) środki pieniężne w kwocie 30.000,00 zł;

b) ruchomości, tj. 2 samochody marki N., (...), motor i skuter, 2 rowery [w tym jeden elektryczny), quad, żelazko ze stacją parową, meble: komody antyczne 3 sztuki, 2 telewizory (...), 2 laptopy aparat fotograficzny, zegar ścienny drewniany, barometr, krzesła ogrodowe, materac łóżkowy, zawartość dwóch garaży, m.in. pilarki, szlifierki, prostownik, zestaw opon z felgami do samochodu O. (...) (4 szt.), przyczepa samochodowa, odzież motocyklowa, telefon komórkowy, tablet, kamera samochodowa, hulajnoga elektryczna, przyczepa kempingowa, o łącznej wartości 35.100,00 zł;

2. dokonanie podziału majątku wspólnego małżonków w następujący sposób:

a) przyznanie na wyłączną własność wnioskodawcy środków pieniężnych wskazanych w pkt I a oraz ruchomości wskazanych w pkt I b;

b) zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwoty 32.550,00 zł, stanowiącej 1/2 udziału w zakresie składników majątku określonych w pkt 1a i b płatną w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia płatności do dnia zapłaty.

Wniósł również o zasądzenie na rzecz uczestniczki zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na wynik sprawy, to jest art 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przekroczenie zasady swobodnej oceny materiału dowodowego i wynikającą z tego ocenę:

a) zeznań N. G. z dnia 23 października 2018 r., której to zeznania potwierdzały fakt, iż w skład majątku dorobkowego stron wchodziły ruchomości, które wnioskodawca zabrał ze sobą podczas wyprowadzki oraz fakt, iż wnioskodawca dysponował gotówką wchodzącą w skład majątku wspólnego byłych małżonków w kwocie 30.000,00 zł;

b) zeznań T. S. z dnia 4 września 2018 r., której to zeznania również potwierdziły fakt, iż wnioskodawca podczas wyprowadzki zabrał ze sobą ruchomości oraz fakt, iż dysponował kwotą 30.000,00 zł, pochodzącą z majątku wspólnego stron, oraz fakt, iż wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie za wykonywane remonty; przez wywiedzenie, iż za wyjątkiem dzieci i matki uczestniczki nikt nie potwierdził faktu, iż wnioskodawca dysponował gotówką w kwocie 30.000,00 zł, natomiast w ocenie Sądu wnioskodawca nie mógł dysponować taką kwotą, gdyż po wyprowadzce od Uczestniczki korzystał z pomocy swoich rodziców i w konsekwencji Sąd uznał ten fakt za nieudowodniony, natomiast N. G. i T. S. są osobami, które najlepiej znały sytuację finansową stron, a ich zeznania jako osób zamieszkujących wspólne gospodarstwo domowe z uczestniczką i wnioskodawcą stanowiły najbardziej wiarygodny dowód w niniejszym postępowaniu;

c) dowodu z dokumentów, tj. faktur, paragonów przedłożonych przez uczestniczkę w piśmie procesowym z dnia 8 sierpnia 2018 r., poprzez przyjęcie przez Sąd iż: „przedmiotowe dowody nie dziwią Sądu, bowiem w owym czasie obowiązywała ulga remontowa umożliwiająca jedynie właścicielom odliczenie z tego tytułu podatków", co stanowi zbyt daleko idące stwierdzenie Sądu, a wnioskodawca w żaden sposób nie udowodnił powyższej okoliczności, natomiast wskazać należy, iż przedłożone dokumenty jednoznacznie stwierdzają, że to uczestniczka oraz jej rodzice dokonywali zakupów wszelkich materiałów budowlanych na remonty, które miały miejsce na przestrzeni lat w nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), wobec tego uznać należy, że nakłady czynione w przedmiotowej nieruchomości nie wchodziły do majątku dorobkowego stron niniejszego postępowania;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 43 § 2 k.r.o. poprzez jego pominięcie przez Sąd, mimo iż zeznania świadków w niniejszej sprawie (N. G. i T. S.) potwierdziły fakt, iż to przede wszystkim uczestniczka zajmowała się dziećmi stron oraz zajmowała się pracami porządkowymi, sprzątała wspólnie zamieszkiwany dom, zatem włożyła nakład swojej osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym, natomiast Sąd powyższe okoliczności pominął;

3. błędu w ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie przez Sąd, iż nie dokonał rozliczenia ruchomości bowiem w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca nie wnosił ich rozliczenia, a tego nie kwestionowała pełnomocnik Uczestniczki, podczas gdy w złożonej przez Uczestniczkę odpowiedzi na wniosek o podział majątku wspólnego z dnia 9 lipca 2018 r., podniesiona została kwestia konieczności ustalenia, iż w skład majątku wspólnego wchodziła kwota 30.000,00 zł oraz wskazane w piśmie ruchomości, z wyszczególnieniem ich wartości, ponadto pełnomocnik Uczestniczki podtrzymywał stanowisko w tym zakresie do zakończenia postępowania przed Sądem I instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia oraz przekazaniem Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie do ponownego rozpoznania.

Wskazane rozstrzygnięcie stanowi konsekwencję przyjęcia, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy ( art. 386 § 4 k.p.c.). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 stycznia 2020 r. ( sygn. akt V CZ 3/20) pojęcie nierozpoznania istoty sprawy interpretowane jest jako wadliwość rozstrzygnięcia, polegająca na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, bądź na zaniechaniu zbadania przez ten Sąd materialnej podstawy żądania albo oceny merytorycznych zarzutów strony przy bezpodstawnym przyjęciu, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie. Nierozpoznanie istoty sprawy ma miejsce także w razie dokonania przez sąd pierwszej instancji oceny prawnej żądania bez ustalenia podstawy faktycznej, co wymagałoby czynienia kluczowych ustaleń po raz pierwszy w instancji odwoławczej; respektowanie uprawnień stron wynikających z zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego uzasadnia w takich wypadkach uchylenie orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie zaistniała sytuacja, w której Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do zagadnień będących przedmiotem sprawy i nie poczynił ustaleń faktycznych niezbędnych dla rozstrzygnięcia.

W przedmiotowej sprawie, Sąd miał obowiązek dokonać podziału majątku dorobkowego uczestników postępowania. Uczestnicy w wnoszonych pismach procesowych precyzyjnie (choć nie w pełni zgodnie) wskazali, że w skład majątku dorobkowego wchodzą nie tylko nakłady na nieruchomość położoną w Z. a stanowiącą własność R. G. ale również ruchomości i środki pieniężne. Wykaz ruchomości podlegających ich zdaniem podziałowi znalazł się przy tym tak we wniosku (k. 4) jak i w odpowiedzi na wniosek (k. 14 ). Tymczasem, Sąd pierwszej instancji bezpodstawnie uznał, że ruchomości wskazane przez uczestników nie wchodzą do majątku dorobkowego i nie podlegają podziałowi. Z całą mocą należy podkreślić, że twierdzenie Sądu jakoby „w trakcie postępowania pełnomocnicy stron ograniczyli majątek dorobkowy do nakładów poczynionych na nieruchomość uczestniczki postępowania” jest nieprawdziwe, nie znajduje żadnego potwierdzenia w aktach sprawy. Przypomnieć należy, że w pismach procesowych z dnia 21 sierpnia 2018 r., z dnia 18 września 2018 r. pełnomocnik uczestniczki zgładzał wnioski dowodowe dotyczące wartości majątku ruchomego podlegającego podziałowi (k. 141 -142, k. 173); podczas rozprawy w dniu 23 stycznia 2020 r. (poprzedzającej wydanie zaskarżonego postanowienia) domagał się spłaty z ruchomości przejętych przez wnioskodawcę (protokół rozprawy k. 247).

Wskazane uchybienie dodatkowo w sposób rażący narusza przepisy art. 684 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c. W świetle powyższych przepisów skład i wartość majątku podlegającego podziałowi ustala sąd. Jednocześnie, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 maja 2018 r. (sygn. akt V CSK 321/17) sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego nie jest związany wnioskami małżonków i jeżeli z oświadczeń ich wyniknie, iż istnieje jeszcze inny majątek wspólny wymagający podziału, to obejmie go postępowaniem. Ponadto biorąc pod uwagę twierdzenia wnioskodawcy odnoszące się do niektórych z wymienionych przez uczestniczkę ruchomości przypomnieć należy, że podział majątku wspólnego obejmuje tylko takie przedmioty majątkowe, które były składnikami majątku wspólnego w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej i które istnieją w chwili dokonania podziału. Jeżeli natomiast pewne składniki zostały bezprawnie zużyte lub roztrwonione przez jednego z małżonków, to ich rozliczenie może nastąpić na skonkretyzowane żądanie (kwotowo) poszkodowanego małżonka. Zarówno wysokość szkody, jak i pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej winien wykazać zainteresowany (vide: postanowienie SN - Izba Cywilna z dnia 15-11-2017 II CSK 98/17). Odrębnej oceny wymaga natomiast sytuacja, w której po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej a przed dokonaniem podziału majątku, który był nią objęty, w miejsce składników tego majątku, wchodzących w jego skład w chwili ustania wspólności, weszły w ramach surogacji (np. wskutek zbycia) inne składniki (np. cena, za którą nastąpiło zbycie). W takim wypadku podziałowi podlegają składniki nabyte w zamian za przedmioty objęte wcześniej wspólnością małżeńską. W sytuacji, w której w ramach surogacji do przedmiotowego majątku weszła cena zbycia składnika, który wcześniej wchodził w jego skład, oczywiste jest przyjęcie do składu majątku, który podlega podziałowi, tej ceny, zazwyczaj bez potrzeby dokonywania innych ustaleń wartości tego składnika.

Dotychczasowe rozważania uzasadniają uchylenie zaskarżonego postanowienia. Usprawiedliwia to jedynie pobieżne odniesienie się do zawartych w skardze apelacyjnej zarzutów.

W apelacji skarżąca zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. W istotnym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy zakresie zarzut ten należy uznać za usprawiedliwiony. Oczywistym jest, że ustalenia faktyczne stanowiące podstawę orzeczenie winny znajdować potwierdzenie w przeprowadzonych w toku postępowania dowodach. Gdy Sąd dokonując ustaleń, część dowodów pomija lub odmawia im wiarygodności winien szczegółowo, w sposób umożliwiający kontrolę instancyjną wskazać motywy swojej decyzji. W przedmiotowej sprawie ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji była pobieżna i ogólnikowa co uniemożliwia ocenę prawidłowości ustaleń poczynionych przez Sąd obejmującą rozstrzygnięcie czy w sprawie nie doszło do naruszenia wskazanego na wstępie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Należy się więc co do zasady zgodzić się z autorem apelacji, że odmowa wiarygodności twierdzeniom uczestniczki (potwierdzonym zeznaniami świadków) w zakresie w jakim oświadczyła, że w dacie zniesienie małżeńskiej wspólności ustawowej wnioskodawca posiadał kwoty 30.000,00 zł wchodzącą w skład majątku dorobkowego tylko dlatego, że wnioskodawca wyjaśnił, iż po wyprowadzce korzystał z pomocy swoich rodziców, wydaje się być dowolna i nieprzekonywująca. Ma tym samym rację skarżący, że w tym zakresie bez wątpienia doszło do przekroczenia przez Sąd pierwszej instancji zasady swobodnej oceny materiału dowodowego. Uwaga ta nie przesadza oczywiści o zasadności twierdzenia uczestniczki o potrzebie objęcia podziałem wskazanych środków pieniężnych. W sprawie nie wyjaśniono pochodzenia tych oszczędności, co wydaje się o tyle istotne, że R. G. konsekwentnie twierdziła, że G. G. (1) w czasie trwania związku małżeńskiego nie przyczyniał się do powstania majątku dorobkowego.

Ma również rację skarżąca podnosząc, że w toku postępowania zaprezentowała dowody wskazujące na to, iż to ona oraz jej rodzice czynili nakłady na nieruchomość położoną w Z. przy ul. (...), przedkładając w załączeniu do pisma procesowego z dnia 8 sierpnia 2018 r. faktury, paragony i umowy związane z wykonywanymi w czasie trwania małżeństwa pracami remontowymi. Z wskazanych dowodów wynika, że również rodzice uczestniczki pokrywali koszty zakupów materiałów budowlanych na remonty zajmowanego przez małżonków domu. Z niezrozumiałych względów Sąd pierwszej instancji pominą te dowody uznając, że nakłady remontowe w całości pochodziły z majątku wspólnego. Nie przesądzając o bezzasadności powyższego stanowiska, podkreślić należy, że aby nie uznać iż ma ono dowolny charakter, winno ono być uzasadnione precyzyjnymi i pełnymi rozważaniami odnoszącymi się nie tylko do treści wskazanych wyżej dokumentów ale także do zeznań świadków, z których wynika, nie tylko kto dokonywał nakładów ale również, ze za prace remontowe wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie.

Reasumując, zaskarżone postanowienie na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. podlega uchyleniu celem ponownego rozpoznania.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji ustali skład majątku dorobkowego w dacie zniesienia małżeńskiej wspólności ustawowej. W szczególności oceni prawdziwość twierdzeń uczestniczki postępowania, że majątek ten obejmował również ruchomości w postaci dwóch samochodów marki N. (...), motoru i skutera, dwóch rowerów (w tym jeden elektryczny), quada, żelazka ze stacją parową, mebli, dwóch telewizorów (...), dwóch laptopów, aparatu fotograficznego, zegara, barometru, krzeseł ogrodowych, materaca, zawartość dwóch garaży, m.in. pilarki, szlifierki, prostownika, zestawu opon z felgami do samochodu O. (...) (4 szt.), przyczepy samochodowej, odzieży motocyklowej, telefonu komórkowego, tabletu, kamery samochodowej, hulajnogi elektrycznej, przyczepy kempingowej. Zbada również czy ruchomości wskazane we wniosku przez G. G. (1) wchodzą w skład majątku dorobkowego. Następnie ustali wartość ruchomości oraz oceni sprecyzowane oczekiwania uczestników postępowania co do zasad ich podziału (o ile jest on jeszcze możliwy – rzeczy te faktycznie istnieją), ewentualnie inne żądania zgłaszane w związku z omawianym zagadnienie.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji dokona oceny już przeprowadzonych dowodów ( chociażby zeznań N. G. z dnia 23 października 2018 r., rachunków i faktur znajdujących się w aktach sprawy ) oraz stosownie do wniosków uczestników postępowania przeprowadzenie dalsze dowody.

Formułując orzeczenie kończące postępowanie oraz jego uzasadnienie Sąd zadba również o to aby te dokumenty mając na uwagę powagę urzędu od jakiego pochodzą były pozbawione błędów ortograficznych i stylistycznych. Formułując orzeczenie należy pamiętać również o tym, że stosownie do § 30 ust 2 Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej, liczby wymienione w orzeczeniach określające wymiar kary i kwoty pieniężne oznacza się cyframi arabskimi i określa się słownie.