Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 30 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak
Sędziowie:	SSA w SO Stanisław Łęgosz (spr.) SSR del. Wioletta Krawczyk
Protokolant:	Stażysta Anna Lipniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 lipca 2018 roku

sprawy z wniosku R. O. i H. O.

z udziałem: B. G., K. Ż., M. K. (1), E. Ż. (1) i M. Ż. (1)

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 19 stycznia 2018 roku, sygn. akt I Ns 1046/14

postanawia: oddalić apelację.

Sygn. akt II Ca 422/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2018r. w sprawie I Ns 1046/14 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim oddalił wniosek R. O. i H. O. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości stanowiącej działkę (...), o powierzchni 0,14 ha położonej w miejscowości L., gmina I..

Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania.

W dniu 16 grudnia 2004 r. H. i R. małżonkowie O. nabyli z mocy aktu notarialnego - umowy sprzedaży, Rep. A Nr (...), od L. K. (1), działającego w imieniu własnym oraz ubezwłasnowolnionego syna R. K., niezabudowaną nieruchomość rolną położoną we wsi L., o powierzchni 0,14 ha, oznaczoną w ewidencji gruntów numerem działki (...), uregulowaną - w świetle zapisu z paragrafu 1 aktu notarialnego - m.in. w księdze wieczystej Kw nr (...).

Zbywcy nieruchomości byli jedynymi spadkobiercami A. K. (1), zmarłej w dniu (...) r. Wyżej wymieniona była właścicielką m.in. działki nr (...), położonej we wsi L..

L. K. (1) zmarł w dniu (...) r., a jego spadkobiercą testamentowym jest bratanica B. G..

W 2004 r. H. i R. małżonkowie O. objęli nabytą nieruchomość we władanie i od tego czasu pozostają w jej posiadaniu, wykorzystując jako działkę rekreacyjną. Rosną na niej modrzewie - 5 sztuk i stare drzewa owocowe. Grunt nie jest użytkowany rolniczo, a trawa nie jest koszona.

W latach 50- tych nieruchomość ta była w posiadaniu W. Ż., który użytkował ją do śmierci, a zmarł w dniu (...) r. jako wdowiec. Pozostawił on dwoje dzieci : A. K. (1) i T. Ż.. Z mocy testamentu A. K. (1) była jego jedynym spadkobiercą.

W. Ż. zamieszkiwał wraz z synem T., z którym wspólnie użytkowali gospodarstwo rolne, o powierzchni 2,87 ha, położone w L., w tym działkę o numerze (...) i powierzchni 0,14 ha. Działka ta usytuowana była na wprost siedliska W. Ż. - po przeciwnej stronie drogi przez wieś.

Po śmierci W. Ż. w siedlisku tym nadal zamieszkiwali T. Ż. z żoną M. i synem E. Ż. (2). T. Ż. mieszkał na niej do śmierci, tj. do dnia 8 grudnia 2003 r., z tym że w ostatnim roku życia przebywał w hospicjum, natomiast jego syn wyprowadził się stamtąd w 1981 r., a żona - w 1983 r. T. Ż., z pomocą bliskich, osobiście użytkował posiadane gospodarstwo rolne, poza okresami przerw wynikających z faktu odbywania kary pozbawienia wolności. Natomiast A. i L. K. (2) nigdy nie byli w jego faktycznym posiadaniu, w tym także nigdy nie objęli w posiadanie działki nr (...).

T. Ż. wypasał na niej krowy i konia oraz kosił trawę. Wraz z ojcem i synem sadził drzewa owocowe, a kiedy one usychały na piaszczystym i kamienistym podłożu, to sadzili je ponownie. Pod koniec lat 60. T. Ż. z synem posadzili na przedmiotowej nieruchomości także świerki i jodłę. Pomiędzy drzewami rosły krzaki porzeczek i agrestu. Do 1983 r. T. i E. Ż. (2) siali równie seradelę i owies. Wypas konia i krów przez T. Ż. miał miejsce do 2001 r. Zwierzęta te zostały następnie sprzedane przez E. Ż. (1) na krótko przed śmiercią ojca.

Od daty założenia ewidencji gruntów obrębu L., tj. od 1966 r., działka oznaczona numerem (...), o powierzchni 0.14 ha, była w niej wpisana na władającego T. Ż., a następnie - na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz., wydanego w sprawie sygn. akt I Ns 663/77, oraz postanowienia Sądu Powiatowego w R. , wydanego w sprawie sygn. akt Ns 422/64 - wpisana na A. K. (2) z domu Ż., córkę W., jako na jej właścicielkę.

Postanowieniem z dnia 9 czerwca 1965 r., wydanym w sprawie sygn. akt Ns 422/64, Sąd Powiatowy w R. stwierdził, że W. Ż., syn M., nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości o powierzchni 1,7095 ha, położonej we wsi L., składającej się z pięciu działek, w tym m.in. z działki ogrodowej o powierzchni 680 m.kw., graniczącej od północnego wschodu z drogą wiejską, od południowego wschodu z gruntem J. Ż., od południowego zachodu z gruntem J. W. i od północnego zachodu z gruntem J. Ż., oznaczonej numerem (...) na planie scaleniowym wsi L. sporządzonym w 1928 r.

Na planie sporządzonym w dniu 7 lipca 1964 r. na potrzeby zasiedzenia, oznaczonym (...), mylnie podano numer działki (...), podczas gdy na planie wydanym w dniu 3 maja 1963 r. przez (...) w R., oznaczonym nr 130, jedną z działek M. Ż. (2) - ojca W. - była działką nr (...), o powierzchni 1690 m.kw. ( z częścią drogi ). Użycie starego numeru(...) działka nr (...) była węższa, ale długa ) zamiast numeru (...) spowodowało, że część do zasiedzenia posiadała powierzchnię tylko 680 m.kw. ( już bez drogi ) zamiast wielkości przypisanej działce nr (...), tj. 1690 m.kw. pomniejszonej o część drogi.

Dawna działka M. Ż. (3) - brata W. - to wschodnia część obecnej działki nr (...), nieformalnie sprzedana w 1930 r. W. Ż., który w postępowaniu w sprawie sygn. akt Ns 422/64 występował zarówno o działki, które sam posiadał po ojcu, jak i o grunt, którym nabył od rodzeństwa. Obecną działkę nr (...) użytkowali bracia W. i M. Ż. (3), więc postanowieniem w sprawie o zasiedzenie powinna być objęta cała działka nr (...), o powierzchni 1690 m.kw. minus część drogi, a nie działka nr (...), o powierzchni 0,0680 ha.

Postępowanie w sprawie sygn. akt Ns 422/64 był prowadzone w czasie, kiedy to trwały prace związane z zakładaniem ewidencji gruntów obrębu L. i ustalenia sądowe nie zostały uwzględnione w ewidencji gruntów.

Stosownie do treści art. 172 §1 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze ( zasiedzenie ). Zgodnie z §2 powołanego przepisu, po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

W przedmiotowej sprawie przesłanki zasiedzenia nie zostały spełnione, albowiem wnioskodawcy już są właścicielami działki nr (...) z mocy aktu notarialnego - umowy sprzedaży z dnia 16 grudnia 2004 r.

Wprawdzie z dokładnej, rzetelnej i wiarygodnej opinii biegłego geodety U. B. wynika, że z mocy postanowienia z dnia 9 czerwca 1965 r., sygn. akt Ns 422/64, W. Ż., jako poprzednik prawny zbywców nieruchomości, nabył przez zasiedzenie własność działki nr (...), zamiast działki nr (...) ( obecnej działki nr (...) ) i tym samym A. K. (1) nie była właścicielem przedmiotowej nieruchomości, jednakże fakt braku tytułu prawnego sprzedających, jako jej spadkobierców, nie oznacza jeszcze nieważności aktu notarialnego. Nie jest bowiem sprzeczna z ustawą ( art. 58 k.c. ) umowa dotycząca zbycia rzeczy przez osobę niebędącą jej właścicielem, nie ma bowiem przepisu zakazującego zbywania rzeczy cudzej. Umowa przeniesienia własności nieruchomości na wnioskodawców jest ważna, choć dotknięta wadą prawną w rozumieniu art. 556 ³ k.c. Istnienie tej wady nie powoduje nieważności umowy z mocy art. 58 k.c., ale podlega ocenie według przepisów o odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady prawne.

Gdyby nawet podzielić przekonanie wnioskodawców w kwestii braku po ich stronie tytułu prawnego do nieruchomości to także i wtedy złożony przez nich wniosek podlegałby oddaleniu z braku innej przesłanki zasiedzenia, a mianowicie braku samoistności posiadania nieruchomości przez okres 20 lat, przy przyjęciu dobrej wiary od daty zawarcia umowy notarialnej z dnia 24 listopada 2004 r. Doliczenie czasu posiadania poprzednika z mocy art. 176 par. 1 i 2 k.c. nie jest możliwe, bowiem A. K. (1), jak również jej mąż i syn, nigdy nie byli w posiadaniu nieruchomości. W świetle wiarygodnych zeznań bezstronnych świadków : M. K. (2), J. Z., E. Ż. (3) i Z. Ż. już w latach 60. nieruchomość pozostawała w posiadaniu T. Ż. i jego żony M.. T. Ż. wypasał na niej krowy, sadził drzewa owocowe i wykaszał trawę, użytkując ją prawie do swojej śmierci.

Zeznania świadków są zgodne z zeznaniami uczestników : E. Ż. (1) i M. Ż. (1) a także z wyjaśnieniami uczestniczki M. K. (1) i dowodami z dokumentów składających się na akta uwłaszczeniowe. Wynika z nich, że od 1963 r., tj. od śmierci W. Ż., T. i M. małżonkowie Ż. użytkowali samoistnie nieruchomość rolną położoną we wsi L., o powierzchni 2,87 ha, w tym działkę nr (...). A. K. (1) nigdy nie była jej samoistnym posiadaczem.

Powyższe wynika m.in. z treści decyzji Naczelnika Gminy I. z dnia 31 maja 1976 r. w przedmiocie odmowy uwłaszczenia wyżej wymienionych nieruchomością rolną.

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanego przepisu art. 172 §1 i 2 k.c. orzeczono jak w sentencji. Postanowienie o kosztach zostało wydane na podstawie art. 520 §1 k.p.c.

Od powyższego postanowienia apelację złożyli wnioskodawcy zarzucając:

1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na ustaleniu, iż wnioskodawcy są właścicielami nieruchomości będącej przedmiotem wniosku, podczas gdy sąd wieczystoksięgowy odmówił wpisania wnioskodawców, jako właścicieli;

2) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, wskutek naruszenia przepisów postępowania - art. 233 § l k.p.c., poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny oraz w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego

- w odniesieniu do dowodów powołanych na okoliczność istnienia przesłanek zasiedzenia, a tym samym okoliczności samoistności posiadania nieruchomości przez wnioskodawców oraz możliwości doliczenia czasu posiadania poprzednika z mocy art. 176 § l i 2 k.c.;

- w odniesieniu do dowodów z zeznań wnioskodawców wskazujących na fakt przebywania i korzystania z nieruchomości przez Państwa K., a tym samym błędne ustalenie, iż Państwo K. nie byli posiadaczami samoistnymi tej nieruchomości i uznanie przez Sąd I instancji braku spełnienia przesłanek zasiedzenia.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosili o zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku , ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Mazowieckim do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie jest uzasadniona. Sąd pierwszej instancji dokonując ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawą rozstrzygnięcia, nie dopuścił się zarzuconej w apelacji sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Sprzeczność taka zachodzi bowiem wówczas, gdy istnieje dysharmonia pomiędzy treścią zebranego materiału, a wnioskami do jakich dochodzi sąd na podstawie tego materiału. Jak podnosi się w orzecznictwie, sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego materiału ma miejsce wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu I instancji jest sprzeczne z tymi istotnymi dla rozstrzygnięcia okolicznościami, które sąd ustalił w toku postępowania, albo gdy wyprowadził logicznie błędny wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności, albo wreszcie gdy sąd przyjął fakty za ustalone bez dostatecznej podstawy . Nie zachodzi taka sprzeczność, gdy sąd poczynił ustalenia sprzeczne z materiałem dowodowym, który – oceniając go – odrzucił. Nie można zatem sądowi czynić zarzutów, gdy sąd dokonał ustaleń faktycznych opierając się na niektórych dowodach, tj. tych, którym dał wiarę, jeżeli należycie umotywował swoje stanowisko co do tego (art. 328§2kpc).

Sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego jest wynikiem uchybień w zakresie oceny dowodów, stanowiących konsekwencję naruszenia zasad oceny dowodów zakreślonych przepisem art. 233§ 1kpc. Takich zaś uchybień strona apelująca nie wykazała. Wskazać przy tym należy, że dla skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233§ 1kpc koniecznym jest wykazanie, które to konkretnie dowody były przedmiotem błędnej oceny Sądu oraz z jakich przyczyn. Samo zatem twierdzenie, iż zachodzi sprzeczność bez przytoczenia argumentów oraz dowodów w tym zakresie nie może służyć wykazaniu sprzeczności w materiale dowodowym oraz błędów w jego ocenie.

Ustalenie sądu pierwszej instancji, że działka (...) będąca przedmiotem zasiedzenia była w posiadaniu T. Ż., a nie jego siostry A. K. (1) i jej następców prawnych, znajduje oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym powołanym przez sąd pierwszej instancji w pisemnym uzasadnieniu, w tym w zeznanych świadków jak i w ustaleniach z administracyjnego postępowania uwłaszczeniowego. Skarżący zarzucając w apelacji, że sąd pominął dowody z dokumentów wskazujących, iż A. K. (1) jako spadkobierczyni W. Ż., który nabył przedmiotową nieruchomość przez zasiedzenie (w zakresie powierzchni 700m ² odpowiadającej (...) po jego śmierci władała działką (...) o powierzchni 0,14 ha ( w części tej powierzchni 700m ² jako posiadacz samoistny w złej wierze i w pozostałej części jako właściciel) nie precyzują jednak, jakie to konkretne dokumenty sąd pierwszej instancji pominął. Wprawdzie w tym samym fragmencie uzasadnienia apelujący wspominają o opłacaniu podatku przez A. K. (1), jednakże w toku postępowania sądowego nie przedstawili żadnego dowodu na tę okoliczność.

Posiadanie i własność to dwie różne instytucje prawne i nie zawsze właściciel (np. z tytułu spadkobrania) jest posiadaczem przedmiotowej nieruchomości rzeczy. O tym, że w przypadku spadku po W. Ż., A. K. (1) nie była posiadaczem przedmiotowej nieruchomości, jak również nie byli posiadaczami jej następcy prawni świadczy, treść wniosku L. K. (1) o stwierdzenie nabycia spadku po A. K. (1), z jakim wystąpił do Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim w dniu 21 września 1999r. sygn. akt I Ns 798/99. We wniosku tym jest wyraźne przyznanie , że gospodarstwo rolne po W. Ż. , które odziedziczyła A. K. (1) ,,użytkuje” T. Ż..

Dlatego też ustalenie sądu pierwszej instancji, że A. K. (1) i jej następcy prawni nie byli posiadaczami nieruchomości, jest oparte na zebranym w sprawie materiale dowodowym, który został przez sąd należycie oceniony i dlatego też znajduje akceptację sądu drugiej instancji .

Powyższe oznacza, że prawidłowe jest stanowisko sądu pierwszej instancji o niemożności doliczenia do posiadania wnioskodawców okresu sprzed 2004r. bowiem zbywcy nie byli jej posiadaczami, co skutkuje brakiem upływu terminu posiadania samoistnego, nawet przy przyjęciu po stronie wnioskodawcy dobrej wiary.

Nie można jednak zaakceptować wyrażonego przez sąd pierwszej instancji stanowiska, iż wnioskodawcy są już właścicielami działki (...) z mocy aktu notarialnego- umowy sprzedaży z dnia 16 grudnia 2004r. i argumentacji tegoż sądu zaprezentowanej na uzasadnienie tego stanowiska. W stanie faktycznym przedmiotowej sprawy nie chodzi o samą ważność umowy sprzedaży, ale jej skuteczność w postaci wywołania skutku rzeczowego tj. przeniesienia własności nieruchomości. Zasada nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet jest jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy pochodnym nabywaniu praw podmiotowych. Zgodnie z nią, nabycie prawa podmiotowego jest możliwe tylko o tyle, o ile zbywca sam był uprawniony do rozporządzenia rzeczą lub też został upoważniony do zbycia cudzego prawa. Jedynym wyjątkiem od tej zasady, w przypadku nieruchomości jest nabycie nieruchomości na podstawie przepisów o rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych ( art. 5 ustawy o księgach wieczystych).Tego zagadnienia sąd pierwszej instancji w pisemnym uzasadnieniu jednak nie poruszył.

Mając zatem na uwadze, że orzeczenie sądu pierwszej instancji, mimo częściowo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu , apelacja nie może odnieść zamierzonego skutku i na podstawie art. 385 kpc podlega oddaleniu.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Wioletta Krawczyk