Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 3 grudnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie:	SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2018 roku

sprawy z wniosku D. M. (1)

z udziałem Z. P., T. M., S. M., I. I., J. M. (1), E. M. i K. M. (1)

o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestnika J. M. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 29 listopada 2017 roku, sygn. akt I Ns 836/14

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 436/18

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 22 lipca 2014 r. wnioskodawczyni D. M. (1) wnosiła o stwierdzenie nabycia przez siebie i męża Z. M. przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2006 r. własności nieruchomości o powierzchni (...) ha, położonej w (...), przy ulicy (...), będącą ewidencyjnie częścią działki nr (...), oraz o ustalenie, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Uczestnicy I. iskierka, E. M., K. M. (1), S. M., T. M. i Z. P. przyłączyli się do wniosku, natomiast uczestnik J. M. (1) wnosił o jego oddalenie.

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Maz. po rozpoznaniu sprawy z wniosku D. M. (1) z udziałem I. I., E. M., J. M. (1), K. M. (1), S. M., T. M. i Z. P. o zasiedzenie postanowił:

1.  stwierdzić, że Z. M., syn P. i H., i D. M. (2) z domu K., córka L. i H., nabyli przez zasiedzenie, na prawach ustawowej wspólności małżeńskiej, z dniem 17 maja 2005 r. własność nieruchomości położonej przy ulicy (...) w miejscowości (...), gminie R., województwie (...), o powierzchni (...) ha oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...) i przedstawionej na mapie sporządzonej w dniu 2 lutego 2017 r. przez biegłego sądowego w zakresie geodezji i szacowania nieruchomości - geodetę uprawnionego U. B., wchodzącej w skład większej nieruchomości, dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. księga wieczysta nr (...);

2.  .ustalić, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

3.  nakazać pobrać od D. M. (1) na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. kwotę 3.679,58 zł ( trzy tysiące sześćset siedemdziesiąt dziewięć złotych 58/100 ) tytułem zwrotu wydatków.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 28 listopada 1959 r. H. i P. małżonkowie M. nabyli aktem notarialnym zabudowaną nieruchomość położoną w (...), o powierzchni (...) arów (...)metrów kwadratowych, na której znajdował się budynek mieszkalny wybudowany przez nabywców.

Natomiast J. G. ( kuzynka H. M. ) zakupiła w drodze tego samego aktu notarialnego niezabudowaną nieruchomość tamże położoną, o powierzchni (...) ary (...) metry kwadratowe, którą następnie - w dniu 4 stycznia 1961 r. - sprzedała R. i J. małżonkom M., zamieszkującym wraz z rodziną w P..

Dla nieruchomości nabytej od J. G. prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. księga wieczysta nr (...).

Z mocy Aktu Własności Ziemi Nr (...), wydanego w dniu 29 grudnia 1977 r. przez Naczelnika Gminy R., Z. M., syn P. i H., został właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni (...) ha, położonej w (...), oznaczonej w ewidencji gruntów numerami działek : (...).

W 1954 r. rodzice Z. M. wybudowali budynek mieszkalny na nieruchomości oznaczonej numerem działki (...), a następnie postawili na niej budynki gospodarcze : komórki oraz stodołę, na budowę której w dniu 28 kwietnia 1960 r. P. M. uzyskał pozwolenie na budowę.

W celu zapewnienia sobie możliwości wyjazdu ze stodoły H. i P. M. zagospodarowali w latach 60. wąski, niezabudowany pas gruntu, przylegający od zachodu do nabytej przez nich nieruchomości ( działki nr (...) ), graniczącej z nieruchomością J. ( brata P. ) i R. małżonków M..

W latach 60. nieruchomości te odgrodzone były od siebie prowizorycznym ogrodzeniem z drutów, zaciągniętych pomiędzy kołkami wbitymi przez J. M. (2).

W 1967 r. J. M. (2) z synem J. M. (1) wykopali dołki pod słupki stalowe z podstawami betonowymi, nabyte przez J. M. (2), po czym słupki te wkopali i zawiesili na nich siatkę - sami bądź wspólnie z P. M..

H. i P. małżonkowie M. do śmierci zamieszkiwali na działce nr (...) wraz z córką Z. P. i jej rodziną. P. M. zmarł w 1967 r., a jego żona - w 1998 r. Z. P. nadal zamieszkuje w budynku mieszkalnym wybudowanym przez rodziców.( niesporne ).

W dniu 17 maja 1975 r. Z. M. zawarł związek małżeński z D. z domu K..

W latach 1976/1977 D. i Z. M. wybudowali budynek mieszkalny, w którym zamieszkali w 1978 r. Wschodnia część tegoż budynku usytuowana jest na działce nr (...), natomiast część zachodnia - na działce nr (...), o powierzchni (...) ha, nabytej przez J. i R. małżonków M. na mocy aktu notarialnego - umowy kupna - sprzedaży, zawartej w dniu 4 stycznia 1961 r. z J. G..

W 1978 r. D. i Z. M. zdjęli starą siatkę i wykonali podmurówkę pod ogrodzenie, po czym zawiesili na dawnych słupkach nową siatkę, przekazaną im przez sąsiadów : E. M. i jej męża K. M. (2), syna J. i R.. Płot ten nadal istnienie, a jego położenie wyznaczają słupki wkopane przez J. i J. M. (1), które to elementy ogrodzenia nie były przesuwane.

Na nieruchomości oznaczonej numerem działki (...), o powierzchni (...) ha, przedstawionej na mapie sporządzonej w dniu 2 lutego 2017 r. przez biegłego sądowego w zakresie geodezji - geodetę uprawnionego U. B., wchodzącej w skład większej nieruchomości, dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. księga wieczysta nr (...), usytuowana jest zachodnia część domu postawionego przez D. i Z. małżonków M. oraz wjazd na teren ich siedliska obejmującego wymienioną działkę oraz działkę nr (...). Nieruchomości te tworzą na gruncie jedną zorganizowaną całość gospodarczą.

D. i Z. małżonkowie M. nie mieli świadomości tego, że granica pomiędzy działkami o numerach : (...) i (...) przebiega przez wybudowany przez nich budynek mieszkalny, a obecną działkę nr (...) traktowali jako zachodnią część swojego podwórza.

Na działce nr (...) znajdowały się również droga dojazdowa do garażu zlokalizowanego w bryle domu - od wschodu, a w jej obrębie chodnik z kostki brukowej ( analogiczny jak przed domem ) oraz brama dwuskrzydłowa z furtką, wykonane w 1978 r. przez Z. M. i jego szwagra H. I.. Od strony zachodniej nadal istnieje ogrodzenie z siatki stalowej, a pomiędzy nim a chodnikiem jest pas zieleni ozdobnej - krzewy, drzewa i rabata kwiatowa D. M. (1).

Stodoła na działce nr (...) usytuowana jest w odległości 0,56 m - 0,90 m od jej zachodniej granicy z dawną działką nr (...). Zachodnia ściana stodoły posiada drewniane wrota, wykorzystywane przez Z. M. i jego rodziców do wyjazdu na obecną działkę nr (...).

J. M. (2) zmarł w dniu (...) r., a R. M. - w dniu (...) r.

Nieruchomość oznaczona dawnym numerem działki (...), będąca własnością wyżej wymienionych, stanowiła po ich śmierci przedmiot współwłasności synów : J. M. (1) i K. M. (2), w częściach równych. K. M. (2) zmarł w dniu (...) r., pozostawiając jako spadkobierców : żonę E. M. i syna K. M. (1).

W dniu (...) r. zmarł Z. M., a jego jedynym spadkobiercą testamentowym jest żona D. M. (1). Jako spadkobierców ustawowych Z. M. pozostawił także rodzeństwo : Z. P., T. M., S. M. i I. I..

Z. M. do śmierci zamieszkiwał na nieruchomościach oznaczonych numerami działek : (...), a jego żona mieszka na nich do chwili obecnej. Co najmniej od 1967 r. obszar oraz granice przestrzenne siedliska nie ulegały zmianie, ani nie były kwestionowane przez sąsiadów, z którymi nie było zatargów granicznych.

Od kilku lat istnieje konflikt pomiędzy D. M. (1) a J. M. (1), zamieszkującym na dawnej nieruchomości oznaczonej numerem (...), powstały po ujawnieniu przez geodetę nieznanej im wcześniej okoliczności przebiegu granicy pomiędzy działkami o numerach : (...), przez budynek mieszkalny wyżej wymienionej i w obrębie wjazdu na teren siedliska Z. i D. M. (1).

Mając takie ustalenia Sąd zważył, iż stosownie do treści art. 172 par. 1 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze ( zasiedzenie ).

Zgodnie z paragrafem 2. powołanego przepisu, po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Stan faktyczny, analizowany w aspekcie przesłanek zasiedzenia, jest co do zasady niesporny pomiędzy stronami i jednoznacznie przemawia za uwzględnieniem zgłoszonego wniosku. Uczestnicy potwierdzają bowiem okoliczność posiadania przez D. i Z. małżonków M. siedliska urządzonego na działkach o numerach : (...) i(...). W obrębie działki nr (...) znajduje się zachodnia część budynku mieszkalnego wnioskodawczyni, zasiedlonego w 1978 r., oraz jej wjazd, prowadzący od bramy z furtką, zainstalowanych w tym samym roku, do zabudowań siedliska. Z przejazdu przez przedmiotową działkę Z. M. z rodzicami korzystali od lat. 60., tj. co najmniej od czasu postawienia stodoły z wrotami usytuowanymi w jej zachodniej ścianie.

Granice i powierzchnia przedmiotowej działki nie ulegały zmianom co najmniej od końca lat 60., a przypuszczalnie od 1967 r., kiedy to J. M. (2) z pomocą syna J. ustalili wschodnią granicę swojej nieruchomości, stawiając ogrodzenie z siatki, którego słupki metalowe istnieją do chwili obecnej, nadal usytuowane w miejscu wyznaczonym przez J. M. (2).

R. i J. małżonkowie M. nie korzystali z przedmiotowej nieruchomości, która służyła pierwotnie jako droga dojazdowa do zabudowań P. M., a następnie jako część podwórza wnioskodawczyni i jej męża, którzy wybudowali nowy dom i go zasiedlili, wymienili siatkę ogrodzeniową oraz urządzili pas zieleni ozdobnej, posadzili drzewa i krzewy, zagospodarowując i pielęgnując działkę nr (...) w taki sposób, że stanowi ona jedną całość gospodarczą z działką nr (...). Zachowanie wyżej wymienionych wskazuje na to, że czuli się oni właścicielami terenu, którym dysponowali według własnego uznania, wykonując naniesienia budowlane i roślinne, zamieszkując na przedmiotowej działce, przechodząc przez nią i przejeżdżając.

Z zeznań wszystkich przesłuchanych osób wynika, że bracia : P. i J. M. (3) pozostawali w dobrych ze sobą relacjach( rodzinnych i sąsiedzkich ) i nie mieli sporów granicznych, które ujawniły się dopiero w ostatnich latach, kiedy to J. M. (1) dowiedział się o rzeczywistym przebiegu granicy obu działek.

Zgromadzone w sprawie dowody osobowe oraz opinia biegłego geodety U. B. i fotografie, powołane w ustaleniach faktycznych, wskazują na szereg przejawów aktywności wnioskodawczyni i jej męża, świadczących o tym, że mieszkali oni na przedmiotowej nieruchomości, rozporządzali nią i gospodarzyli na niej w sposób typowy dla właścicieli, za których się uważali. Powyższe wynika ze zgodnych zeznań wnioskodawczyni oraz uczestników : Z. P., T. M., S. M. i E. M., a także z wyjaśnień I. I..

Na uwagę zasługuje przede wszystkim fakt niezmienności przebiegu granicy między działkami : (...) i dawną działką nr (...) wzdłuż ogrodzenia, które wyznaczało zakres przestrzenny posiadania wykonywanego zarówno przez D. i Z. małżonków M., jak i R. i J. małżonków M. oraz ich następców prawnych.

Znamienny jest przy tym fakt, że jedyny uczestnik kwestionujący zasadność złożonego wniosku w osobie J. M. (1) w rzeczywistości potwierdza ustalenia poczynione na podstawie powołanych wyżej dowodów. W złożonych wyjaśnieniach i zeznaniach podał on, że istniejący obecnie płot, rozdzielający działki o numerach : (...), istniał już w 1971r., a on sam, pod koniec lat 60. , kopał dołki pod słupki metalowe. Przyznał także, że : „ Teren za siatką był własnością P. M. ojca uczestników. Na przestrzeni lat położenie tego płotu nie zmieniało się. W obrębie pasa jest brama furtka, chodnik i częściowo dom wnioskodawczyni „ .

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 172 par. 1 i 2 k.c., przy przyjęciu trzydziestoletniego posiadania w złej wierze, liczonego od daty zawarcia związku małżeńskiego przez wnioskodawczynię, należało złożony wniosek uwzględnić jako uzasadniony.

Postanowienie o kosztach zostało wydane na podstawie art. 520 par. 1 k.p.c. Rozstrzygnięcie z punktu 3. orzeczenia wynika z art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 623 ze zm. ), z uwzględnieniem faktu poniesienia przez Skarb Państwa kosztów postępowania w kwocie 3.679,58 złotych ( 660,05 zł + 3.019,53 zł ) i treści zarządzenia z dnia 28 listopada 2017 r. w przedmiocie przeksięgowania zaliczki.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł uczestnik J. M. (1) zaskarżając postanowienie w całości. Nie sprecyzował zarzutów apelacyjnych niemniej jednak lektura środka zaskarżenia wskazuje, iż J. M. (1) zarzuca przede wszystkim naruszenie prawa procesowego poprzez pominięcie jego twierdzeń przy dokonywaniu ustaleń faktycznych dodatkowo jak się wydaje zarzuca naruszanie prawa materialnego poprzez pogwałcenie prawa własności wskazując, iż wnioskodawczyni wraz z mężem bezprawnie dokonała zaboru części jego nieruchomości.

W efekcie skarżący wniósł o zmianę postanowienia i oddalenie wniosku o zasiedzenie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Skarżący pomimo sformułowania zarzutu błędnych ustaleń faktycznych co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia jak się wydaje w istocie ich nie kwestionuje. Zatem zarzut obrazy art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów nie zawiera uzasadnionych podstaw a przez to nie może zostać uwzględniony. Sąd Rejonowy materiał dowodowy ocenił w sposób prawidłowy słusznie zwrócił przy tym uwagę na postawę uczestnika który wnosił o oddalenie wniosku nie przytaczając żadnych merytorycznych argumentów wskazujących na przerwę biegu zasiedzenia czy też charakter posiadania wnioskodawczyni i jej zmarłego męża.

Jak wynika z treści środka zaskarżenia skarżący uczestnik zdaje się nie rozumieć istoty zasiedzenia. Instytucja zasiedzenia nieruchomości polega na prawnym usankcjonowaniu długoletniego posiadania nieruchomości przez osobę nie będącą właścicielem i tym samym doprowadzenie do utraty własności przez właściciela z jednoczesnym nabyciem tej własności przez długoletniego posiadacza samoistnego. Uczestnik jednak w toku procesu we wszystkich swoich pismach formułuje zastrzeżenia co do tego, że sporny fragment działki o nr (...) należał do jego rodziców. Istotnie w aktach sprawy znajdują się dokumenty o tym świadczące , jest także odpis z księgi wieczystej wskazujący iż jednym ze współwłaścicieli działki o nr (...) jest właśnie skarżący uczestnik.. Uszło jednak uwadze skarżącego, iż od połowy lat 70-tych XX wieku w posiadanie spornej części działki o nr (...) weszła wnioskodawczyni wraz ze swoim mężem, zresztą uczestnik wcale tej okoliczności nie zaprzeczał sam przyznawał, iż budował płot rozgraniczający te nieruchomości i to jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku. Akcentowane przez skarżącego okoliczności i subiektywne przekonanie, iż część działki o nr (...) została „ukradziona” przez rodzinę wnioskodawczyni nie maja jurydycznego znaczenia albowiem nawet przy przyjęciu złej wiary jak to uczynił Sąd Rejonowy zasiadywana nieruchomość była w posiadaniu wnioskodawczyni i jej męża tak długo, że upoważnia to do nabycia własności tej działki w drodze zasiedzenia na podstawie art. 172 k.c..

W świetle ustalonego stanu faktycznego którego ustaleń skarżący tak naprawdę nie zwalcza wnioskodawczyni wraz z nieżyjącym już mężem od połowy lat 70-tych pozostawała w posiadaniu samoistnym działki o nr (...). Na działce tej znajdują się bowiem wieloletnie nasadzenia, na części działki znajduje się kostka brukowa położona przez wnioskodawczynie, sporna działka tworzy całość gospodarczą z działką nr (...) której właścicielką jest wnioskodawczyni. Posiadanie wnioskodawczyni i jej męża miało charakter posiadania samoistnego.

O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne o charakterze przede wszystkim zewnętrznym (zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób). W równym stopniu znaczenie ma także wola posiadacza ( animus rem sibi habendi). Posiadacz powinien swoim zachowaniem manifestować samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa nad rzeczą. Czynnik woli pozwala zatem odróżnić posiadanie samoistne od posiadania zależnego, ale rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania, ustala się na podstawie zamanifestowanych przejawów władania rzeczą.

W realiach niniejszej sprawy jej okoliczności w sposób bezsporny wskazują na samoistny charakter posiadania. Zewnętrznymi przejawami posiadania samoistnego są np. ogrodzenie nieruchomości, obsadzenie jej krzewami, położenie kostki brukowej, zagospodarowanie jej itp. Dokonując tych czynności wnioskodawczyni wraz z mężem manifestowała rzeczywiste i niezależne od nikogo władztwo na sporną nieruchomością. Same pretensje formułowane obecnie przez uczestnika J. M. (1) okoliczności tych nie są w stanie zmienić.

Reasumując w świetle dokonywanych przez Sąd ustaleń faktycznych nie doszło w sprawie do naruszenia ani prawa procesowego ani też prawa materialnego dlatego też apelacja uczestnika jako nie zawierająca uzasadnionych podstaw podlega oddaleniu a to na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c. .

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera