Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 5 kwietnia 2023 r. sygn. akt I C 421/22

oddala apelację;

zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki (...) z siedzibą w P. kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 439/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 kwietnia 2022 r. powódka (...) w P., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 4.114,35 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty tytułem uzupełniającego odszkodowania - kosztów najmu pojazdu zastępczego. Powódka wniosła również o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w wysokości według norm przepisanych .

W odpowiedzi na pozew z dnia 13 czerwca 2022 r. pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w wysokości według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Pozwana zakwestionowała czas trwania najmu pojazdu zastępczego ponad uznane 31 dni najmu jako wydłużony oraz stawkę najmu jako wygórowaną.

W dniu 5 kwietnia 2023 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim wydał wyrok w którym:

1. zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki (...) w P., kwotę 3.696,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki (...) w P., kwotę 2.267,08 zł (dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt siedem złotych i osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...) r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki A. (...) o nr. rej. (...), stanowiący własność M. P.. Sprawcą wypadku był kierujący innym pojazdem mechanicznym, posiadający zawartą z pozwaną (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W dniu (...) r. M. P. zawarł z powódką (...) umowę najmu pojazdu zastępczego R. (...) o nr. rej. (...) przy stawce dobowej w kwocie 209,10 zł brutto (170 zł netto). Umowa była realizowana w okresie od (...)2019 r., godz. 10:00 do dnia (...) 2019 r., godz. 20:00, to jest przez 37 dni. Całkowity koszt najmu pojazdu zastępczego wyniósł 7.736,70 zł brutto (6.290,00 zł netto).

Zgłoszenia szkody w pojeździe dokonał w dniu (...) r. (...) (mąż powódki). W formularzu zgłoszenia szkody zaznaczył, że poszkodowany M. P. korzysta już z pojazdu zastępczego.

W treści formularza zgłoszenia szkody wskazano, że poszkodowanemu przysługuje prawo do skorzystania z pojazdu zastępczego w podobnej klasie na czas naprawy uszkodzonego pojazdu lub na czas niezbędny do zakupu innego pojazdu. Wskazano, że uszkodzony pojazd należy do segmentu D, a maksymalna kwota netto z tytułu dobowej stawki wynajmu pojazdu zastępczego, którą pokryje ubezpieczyciel wynosi 125 zł netto. Ponadto mąż powódki zaznaczył, że zapoznał się z zasadami wynajmu pojazdu zastępczego.

W dniu (...) r. pozwana wygenerowała potwierdzenie zgłoszenia szkody, załącznikiem do którego była informacja w sprawie zasad wynajmu pojazdu zastępczego, w treści której wskazano: w jaki sposób poszkodowany powinien udokumentować najem pojazdu zastępczego, na jaki czas najem ten przysługuje w zależności od rodzaju szkody stwierdzonej w pojeździe (szkoda częściowa czy całkowita), akceptowane stawki najmu pojazdów zastępczych (wynoszące w klasie D - 125 zł netto). Ponadto, w sprawie szczegółów najmu pojazdu zastępczego organizowanego za pośrednictwem ubezpieczyciela odesłano na infolinię, wskazując jej numer telefonu.

W dniu 10 lipca 2019 r. pozwana przesłała wycenę wartości pojazdu oraz kalkulację kosztów naprawy, z których wynikało, iż koszty naprawy uszkodzonego pojazdu przekraczają wyliczoną wartość rynkową pojazdu.

Pozwana w dniu 18 lipca 2019 r. przyjęła odpowiedzialność za szkodę w pojeździe marki A. (...) o nr. rej. (...) co do zasady, stwierdzając, że zachodzi szkoda całkowita. Pozwana wypłaciła poszkodowanemu odszkodowanie w kwocie 3.200 zł w dniu 19 lipca 2019 r.

Poszkodowany M. P. w dniu 26 lipca 2019 r. zawarł z powódką (...) umowę cesji, na podstawie której przelał na jej rzecz wierzytelność z tytułu odszkodowania, obejmującą zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego, jaką posiadał wobec pozwanej w związku z uszkodzeniem użytkowanego pojazdu w zdarzeniu z dnia (...)

Powódka wystawiła w dniu 28 lipca 2019 r. na rzecz M. P. fakturę VAT nr (...), na łączną kwotę 7.736,70 zł brutto, obejmującą koszty najmu pojazdu zastępczego przez 37 dni po stawce 209,10 zł brutto.

Decyzją z dnia 19 sierpnia 2019 r. pozwana przyznała odszkodowanie w kwocie 3.622,35 zł brutto z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, akceptując okres najmu pojazdu zastępczego wynoszący 31 dni (od (...) r. do 17 lipca 2019 r.) i rozliczając najem po stawce dobowej wynoszącej 116,85 zł brutto (95 zł netto).

Zdarzenie drogowe, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki A. (...) należący do M. P. miało miejsce w P.. Sprawca zdarzenia najechał na tył przyczepy ciągnionej przez samochód poszkodowanego. W czasie zdarzenia, poszkodowany pozostawał właścicielem również innego pojazdu marki O. (...), jednakże był on niejezdny i służył jako magazyn. Żona poszkodowanego w dacie zdarzenia była współwłaścicielką pojazdu marki V., którego pozostawała jedynym użytkownikiem. Pojazd ten był jej potrzebny do dojazdów do pracy. Pomimo zakwalifikowania szkody w pojeździe jako całkowitej, poszkodowany naprawił pojazd za około 2.500-3.000 zł w warsztacie samochodowym w R.. Za naprawę pojazdu zapłacił po otrzymaniu odszkodowania. Po otrzymaniu odszkodowania od pozwanej z tytułu szkody całkowitej w uszkodzonym pojeździć, pojazd ten pozostawał w warsztacie przez 4 lub 5 dni.

Pojazd najmowany R. (...) należy autosegmentu C, a pojazd uszkodzony A. (...) do autosegmentu D.

Wysokość stawek rynkowych za wynajem pojazdu odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego, w najmie krótkoterminowym, mieściła się w zakresie od 130 do 250 zł netto za dzień. W przypadku samochodów typu kombi należących do segmentu D można przyjmować granicę górną w wysokości 280 zł netto za dzień najmu.

Wysokość stawek rynkowych za wynajem pojazdu odpowiadającego klasie najmowanego pojazdu w najmie krótkoterminowym mieściła się w zakresie od 120 do 180 zł netto za dzień.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie okoliczności bezspornych (art. 229 k.p.c.), zaoferowanych przez strony dowodów z dokumentów, zeznań poszkodowanego M. P. oraz opinii biegłego do spraw techniki samochodowej M. M.. Podniósł, że zaoferowane przez strony dowody z dokumentów nie były kwestionowane w zakresie ich rzetelności i wiarygodności. Sąd - działając z urzędu - również nie dopatrzył się okoliczności, które poddawałyby w wątpliwość rzetelność i autentyczność przedłożonych dokumentów.

Sąd wyjaśnił również, że zeznania poszkodowanego M. P. ocenił jako wiarygodne i istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadek w sposób jasny opisał status właścicielski uszkodzonego pojazdu oraz fakt jego stałego użytkowania przed szkodą, okoliczności wynajmu pojazdu zastępczego od powódki, w tym w zakresie warunków najmu pojazdu zastępczego, a także wskazał na brak możliwości korzystania z innego pojazdu po wypadku i potrzebę wynajęcia pojazdu zastępczego. Zeznania świadka były jednakże nieprzydatne dla ustalenia, czy po dniu wypłaty odszkodowania z tytułu szkody całkowitej, a więc po dniu (...)., i po dokonaniu naprawy uszkodzonego pojazdu, w dalszym ciągu po stronie poszkodowanego istniała potrzeba korzystania z pojazdu zastępczego najętego od powódki. Świadek w zakresie pytań dotyczących tego, kiedy dokładnie dokonał naprawy własnego pojazdu, pomimo zakwalifikowania szkody w nim zaistniałej jako całkowitej, zasłonił się nie pamięcią i nie był w stanie wskazać, czy, gdy zwracał powódce najęty pojazd zastępczy dysponował już własnym, naprawionym pojazdem. W aktach sprawy brak było jakichkolwiek dowodów potwierdzających okoliczności dokonania przez świadka naprawy należącego do niego pojazdu marki A. (...), zaś na podstawie wyłącznie twierdzenia świadka o tym, że za naprawę własnego pojazdu zapłacił z odszkodowania nie wynika, kiedy naprawa ta została faktycznie dokonana i kiedy w związku z tym świadek odzyskał możliwość korzystania z własnego pojazdu, poza wyłącznie przybliżonym wskazaniem przez świadka, że nastąpiło to po 4 lub 5 dniach od otrzymania odszkodowania.

Wobec potrzeby zasięgnięcia wiadomości specjalnych objętych tezą postanowienia z dnia 12 października 2022 r. (k. 67) Sąd na wniosek pełnomocnika powódki dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej M. M.. Sporządzona przez biegłego opinia pozwoliła na dokonanie ustaleń zgodnych z zakreśloną przez Sąd tezą dowodową. W ocenie Sądu, złożona przez biegłego opinia mogła stanowić podstawę dokonanych ustaleń, albowiem była jasna, pełna, kategoryczna i logicznie uzasadniona. Opinia biegłego nie była kwestionowana przez strony procesu.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że p owództwo jako zasadne zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Zważył, że podstawą prawną rozstrzygnięcia są przepisy o umowie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawartej z pozwaną (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. przez sprawcę zdarzenia z dnia (...) r. Powódka na podstawie art. 19 ust. 1, art. 34 ust. 1, art. 35 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 ze zm.; dalej jako „u.u.o., PBUK, UFG”) uprawniona była do dochodzenia od pozwanej odszkodowania za szkodę w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego wynikających z uszkodzenia pojazdu marki A. (...) o nr. rej. (...) w dniu (...) r. Powyższe znajduje także uzasadnienie w treści art. 822 § 1 i 2 k.c. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności powódka wstąpiła w prawa poszkodowanego M. P. w zakresie wierzytelności przysługujących mu od pozwanej, a powstałych na skutek zdarzenia z dnia (...) r., w tym obejmujących zwrot wydatków związanych z najmem pojazdu zastępczego. Podstawę prawną cesji wierzytelności stanowił art. 509 § 1 k.c. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie doszło do ważnego zawarcia umowy cesji i wywołała ona skutki prawne. Legitymacja czynna powódki nie była z resztą przedmiotem sporu pomiędzy stronami. W ocenie Sądu pierwszej instancji, w niniejszej sprawie zasada odpowiedzialności pozwanej za szkodę nie była sporna. Przedmiotem sporu były uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość dobowej stawki tego najmu. Odnosząc się do powyższego zagadnienia wyjaśnił, że zakres należnego odszkodowania w niniejszej sprawie określają dwie normy prawne. Norma prawna limitująca odpowiedzialność pozwanego za szkodę wynika z treści art. 36 ust. 1 u.u.o., (...) i (...), zgodnie z którym odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Odesłanie do ustalenia odszkodowania w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym powoduje konieczność sięgnięcia do przepisów kodeksu cywilnego. Posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. Dalsza norma prawna limitującą odpowiedzialność sprawcy szkody i odpowiadającego za niego gwarancyjnie ubezpieczyciela wynika ponadto z art. 361 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Ponadto w art. 363 § 1 i 2 k.c. określono, iż naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jeżeli naprawa ma nastąpić w pieniądzu, to co do zasady wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, przy czym w przypadku ubezpieczyciela, ten za szkodę odpowiada wyłącznie poprzez obowiązek spełnienia świadczenia pieniężnego (art. 805 § 1 i 2 k.c.). Zasada odpowiedzialności pozwanej, oparta na umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego z dnia (...) r., nie była przedmiotem sporu między stronami. Sąd meritii przypomniał, że pozwana uznała swą odpowiedzialność co do zasady i rozliczając szkodę w pojeździe jako całkowitą, wypłaciła uprawnionemu odszkodowanie w wysokości 3.200 zł w dniu 19 lipca 2019 r., oraz że decyzją z dnia 19 sierpnia 2019 r. uznała koszty najmu pojazdu zastępczego do kwoty 3.622,35 zł brutto, uznając za zasadne 31 dni najmu po stawce 116,85 zł brutto za dobę w okresie od dnia (...) r. do dnia 17 lipca 2019 r. wskazując, iż spór między stronami dotyczył zasadności żądania zapłaty uzupełniającego odszkodowania w łącznej kwocie 4.114,35 zł tytułem najmu pojazdu zastępczego. W ocenie Sądu Rejonowego odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, jednak w tym wypadku szkodę majątkową stanowi utrata możliwości korzystania z pojazdu przez poszkodowanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, LEX nr. 1011468). W tej sytuacji kompensacji podlegają wydatki faktycznie poniesione, gdyż sama utrata możliwości korzystania z pojazdu nie powoduje samoistnie odrębnego uszczerbku majątkowego odnoszącego się do tej rzeczy, niezależnie od jej przeznaczenia. Gdy doszło do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego, w przypadku definitywnej utraty rzeczy odszkodowanie przysługuje za okres od jej utraty do uzyskania odszkodowania (nie dłużej jednak niż przez czas niezbędny do nabycia innego pojazdu), a w przypadku utraty czasowej - do chwili odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z niej (za czas naprawy pojazdu) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, LEX nr. 1392609). Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, LEX nr. 2340475). Jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy poszkodowany wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia i zwrotu pojazdu zastępczego, obowiązek wpłaty kaucji, czy uiszczenia innych opłat. Odnośnie zaś warunku zaistnienia szkody majątkowej z tytułu korzystania z pojazdu zastępczego, jakim jest poniesienie wydatków na ten najem, obecnie w sposób ugruntowany przyjmuje się, że już samo zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, a wysokość tej szkody pozostaje równa kosztom najmu pojazdu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19, LEX nr. 2830567). Istotne jest również, że z punktu widzenia zasadności żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu pozostaje obojętne, czy poszkodowany zapłaty dokona w sposób realny, czy też poprzez przeniesienie wierzytelności z tego tytułu na rzecz cesjonariusza. Poszkodowany M. P. wskutek zdarzenia z dnia (...) r. został pozbawiony możliwości korzystania ze swojego pojazdu, który został uszkodzony w stopniu wyłączającym możliwość dalszego użytkowania - w pojeździe stwierdzona została szkoda całkowita. Poszkodowany był właścicielem i wyłącznym użytkownikiem uszkodzonego pojazdu i z pojazdu tego korzystał w sposób stały przed zdarzeniem z dnia (...) r., co w toku postępowania nie było kwestionowane. Ponadto wykazane zostało, że poszkodowany nie dysponował innym pojazdem, którym mógłby zastąpić potrzebę korzystania z uszkodzonego pojazdu - posiadany przez poszkodowanego pojazd O. (...) był niejezdny, zaś samochód żony poszkodowanego służył wyłącznie jej potrzebom. W ocenie Sądu, poszkodowanemu przysługiwał pojazd zastępczy od dnia (...) r., kiedy doszło do zaistnienia szkody w pojeździe i wynajęcia pojazdu zastępczego od powódki, aż do dnia 23 lipca 2019 r., kiedy według twierdzeń poszkodowanego miała najwcześniej zakończyć się naprawa jego pojazdu. Tak ustalony okres najmu trwał przez 35 dni. Początkowa data wiąże się z rzeczywistą datą wynajęcia pojazdu zastępczego, co wiązało się z chwilą powstania szkody w majątku poszkodowanego polegającej na niemożliwości korzystania z dotychczasowego pojazdu. Również pozwana na etapie postępowania likwidacyjnego uznała zasadność najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego począwszy od dnia (...) r. Z kolei, w okolicznościach niniejszej sprawy zakończenie okresu najmu pojazdu zastępczego należało wiązać z chwilą odebrania przez M. P. naprawionego pojazdu z warsztatu, co mogło mieć miejsce już w dniu 23 lipca 2019 r. Sąd pierwszej instancji przywołał również orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym wyrażono pogląd, że w przypadku wystąpienia w pojeździe szkody całkowitej, z którą wiążę się definitywna utrata możliwości korzystania z należącego do poszkodowanego pojazdu, zasadny okres najmu pojazdu zastępczego kończy się nie tyle z chwilą poinformowania poszkodowanego o zakwalifikowaniu szkody w pojeździe jako całkowitej, czy wypłatą odszkodowania z tytułu wystąpienia szkody całkowitej w pojeździe, ale okres ten podlega wydłużeniu o czas niezbędny na tzw. zagospodarowanie pozostałości powypadkowych (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, LEX nr 1392609). Praktyka sądów powszechnych, którą co do zasady zaakceptował wskazuje, że czas ten wynosi zwyczajowo 7 dni. Jednakże w okolicznościach niniejszej sprawy poszkodowany wskazał, że z wypłaconego odszkodowania z tytułu szkody całkowitej w pojeździe marki A. (...) w kwocie 3.200 zł zdecydował się na naprawę uszkodzonego pojazdu, która to naprawa miała się zakończyć po 4 lub 5 dniach od dnia wypłaty odszkodowania. Ani powód, ani przesłuchany w charakterze świadka poszkodowany nie zaoferowali dowodów, z których wynikałby rzeczywisty czas naprawy uszkodzonego pojazdu, który sam poszkodowany określił wyłącznie w przybliżeniu na trwający od 4 do 5 dni. Tym samym, wobec braków postępowania dowodowego w tym zakresie, i spoczywającym na powódce ciężarze dowodu, Sąd przyjął, że naprawa pojazdu poszkodowanego po zdarzeniu z dnia (...) r. zakończyła się najwcześniej w dniu 23 lipca 2019 r., a więc po 4 dniach od dnia wypłaty odszkodowania w dniu 19 lipca 2019 r. W konsekwencji tego przyjęto, że począwszy od dnia 23 lipca 2019 r. poszkodowany M. P. odzyskał możliwość korzystania z własnego pojazdu. Usprawiedliwiony pozostaje pogląd, że w przypadku szkody całkowitej przez okres niezbędny na tzw. zagospodarowanie pozostałości pojazdu rozumieć należy nie tylko udzielony poszkodowanemu czas na poszukiwanie nabywcy wraku pojazdu, ale także czas konieczny na przeprowadzenie nietechnologicznej naprawy wraku pojazdu (wynoszący w każdej z tych sytuacji maksymalnie 7 dni), to jednak warunkiem uznania zasadności najmu pojazdu zastępczego przez czas po wypłacie odszkodowania z tytułu szkody całkowitej jest ustalenie, że po tym dniu poszkodowany w dalszym ciągu nie mógł zaspokoić swoich potrzeb związanych z korzystaniem z pojazdu innym pojazdem, względnie własnym pojazdem już naprawionym. Materiał dowodowy zgromadzony w okolicznościach niniejszej sprawy nie pozwalał na poczynienie ustaleń usprawiedliwiających korzystanie z pojazdu zastępczego po dniu 23 lipca 2019 r. Uznając zasadność żądania zapłaty kosztów najmu pojazdu zastępczego co do zasady, Sąd pierwszej instancji ocenił również wysokość stawki tego najmu. Wyjaśnił, że stawka najmu ustalona w umowie najmu poszkodowanego z powódką była uzasadniona w całym usprawiedliwionym okresie wynajęcia pojazdu zastępczego. Odnosząc się do podnoszonej przez pozwaną okoliczności złożenia poszkodowanemu skutecznej oferty najmu pojazdu zastępczego, Sąd Rejonowy przyjął, że skierowana do zgłaszającego szkodę (...), jak również wygenerowana w dniu 21 czerwca 2019 r. i adresowana do poszkodowanego M. P. informacja z zasadami najmu pojazdu zastępczego nie stanowiły oferty tego najmu w rozumieniu art. 66 § 1 k.c. Wystosowane przez pozwaną informację były ogólnikowe, ograniczały się do wskazania przybliżonego akceptowanego okresu najmu pojazdu zastępczego w zależności od rodzaju szkody stwierdzonej w uszkodzonym pojeździe i spośród warunków najmu wskazywały wyłącznie stawkę tego najmu. Z przesłanych przez pozwaną informacji nie wynikały inne istotne warunki najmu pojazdu zastępczego, spośród których za najistotniejsze uważa się kwestię odpowiedzialności najemcy za szkody w pojeździe zastępczym oraz kary między innymi za niedopełnienie obowiązku pieczy nad pojazdem zastępczym, jego niedotankowanie, powierzenie osobie niebędącej najemcą. Tym samym, w ocenie Sądu, pozwana nie wykazała, by złożyła poszkodowanemu skuteczną, konkretną i porównywalną z ofertą powódki ofertę zorganizowania najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie. Ponadto, z zeznań świadka w sposób jednoznaczny wynikało, że oferta powódki była dla niego korzysta, albowiem z najmem pojazdu nie wiązał się limit kilometrów, odpowiedzialność z tytułu udziału własnego, czy jakiekolwiek inne opłaty karne. Okolicznością, która dodatkowo przemawiała za zasadnością rozliczenia najmu pojazdu zastępczego w całym okresie jego trwania po stawce zastosowanej przez powódkę było to, że pozwana na etapie postępowania likwidacyjnego w sposób nieuzasadniony uznała, że zasadny okres najmu pojazdu zastępczego trwał wyłącznie 31 dni, przy - w ocenie Sądu - zasadnym najmie pojazdu zastępczego wynoszącym 35 dni. Z tego względu nawet ewentualna propozycja pozwanej dotycząca zorganizowania najmu pojazdu zastępczego na warunkach porównywalnych do oferty powódki pozostawałaby bez znaczenia dla możliwości rozliczenia najmu pojazdu zastępczego po stawce wynikającej z informacji pozwanej, skoro pozwana najem pojazdu zastępczego gwarantowała przez okres o 4 dni krótszy niż uzasadniony. Sąd Rejonowy stwierdził również, że skoro zwrotowi podlegają jedynie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego zasadne jest żądanie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w klasie odpowiadającej klasie pojazdu uszkodzonego (chyba, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy klasy niższej, wówczas zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego należy się w klasie pojazdu faktycznie wynajętego), a nadto kwotowo w granicach stawki rynkowej (nie zaś w stawce średniej) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, LEX nr 78592). Należący do poszkodowanego pojazd należał do segmentu D, zaś pojazd wynajęty od powoda - do segmentu C. Ze złożonej przez biegłego opinii wynika, że stawka rynkowa za najem pojazdu zastępczego w kwocie 170 zł netto mieści się w zakresie stosowanych w dacie szkody stawek rynkowych, zarówno dla klasy D, jak i dla klasy C. Tym samym w okolicznościach sprawy powódka była uprawniona do żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w całym okresie trwania tego najmu z uwzględnieniem stawek rynkowych obowiązujących dla segmentu C (takiego jak pojazd wynajęty), które mieściły się w przedziale stawek rynkowych dla segmentu D (takiego jak pojazd uszkodzony), i w kwocie 170 zł netto (209,10 zł brutto) za dzień najmu, uwzględniwszy warunki zaoferowane przez powódkę. Należne powódce odszkodowanie obejmujące zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego zamknęło się kwotą 7.318,50 zł brutto (= 35 dni x 209,10 zł brutto). Biorąc pod uwagę już wypłaconą przez ubezpieczyciela w toku postępowania likwidacyjnego kwotę 3.622,35 zł brutto tytułem odszkodowania obejmującego zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, Sąd uznał, że dalsze odszkodowanie z tego tytułu należne jest w kwocie 3.696,15 zł brutto (= 7.318,50 zł - 3.622,35 zł). O ustawowych odsetkach za opóźnienie dochodzonych wraz z należnością główną Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 14 ust. 1 u.u.o., PBUK i UFG. Zgodnie z art. 14 ust. 1 u.u.o., PBUK i UFG, ubezpieczyciel zobowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o szkodzie. Zgłoszenie roszczenia z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego nastąpiło w dniu 28 lipca 2019 r., kiedy to powódka wystawiła i przesłała pozwanej fakturę VAT wraz z pozostałą dokumentacją. Trzydziesty dzień od dnia zgłoszenia szkody przypadał na dzień 27 sierpnia 2019 r. wobec czego pozwana pozostawała w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia z ww. tytułu począwszy od dnia 28 sierpnia 2019 r. Wobec tego Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej począwszy od dnia 28 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty.

W konsekwencji powyższych rozważań, Sąd w punkcie 1. wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.696,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty tytułem dalszego odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego. W punkcie 2. wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne i wygórowane. Zakres oddalenia powództwa objął należność główną w kwocie 418,20 zł oraz dochodzone od należności głównej odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia 12 sierpnia 2019 r. do dnia 27 sierpnia 2019 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 3. wyroku zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozdzielenia wyrażoną w art. 100 zd. pierwsze k.p.c. Powódka wygrała sprawę w 89,84%, zaś pozwana w 10,16% (3.696,15 zł : 4.114,35 zł). Powódka poniosła koszty procesu w łącznej wysokości 2.627,17 zł. Na powyższą kwotę złożyły się: 400 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu (art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; Dz. U. z 2020 r. poz. 755 ze zm.), 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1.310,17 zł tytułem wynagrodzenia biegłego pokrytego z uiszczonej przez powódkę zaliczki (k. 69, k. 97). Pozwana poniosła koszty procesu w łącznej kwocie 917 zł, na którą złożyły się: 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych; Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Wobec powyższego, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.267,08 zł [(2.627,17 x 89,84%) - (917 zł x 10,16%) = 2.360,25 zł - 93,17 zł = 2.267,08 zł] tytułem zwrotu kosztów procesu, stanowiącą różnicę kosztów procesu poniesionych przez powódkę, ponad kwotę kosztów należnych przeciwnikowi, a obliczonych z uwzględnieniem stosunku, w jakim każda ze stron wygrała niniejszy proces. Sąd nie orzekał o odsetkach od kosztów procesu, o których stanowi art. 98 § 1 ¹ k.p.c., albowiem powódka o nie wnosiła.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana. Reprezentujący ją pełnomocnik zaskarżył wyrok w części: w zakresie pkt 1. co do kwoty 1,937,25 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 28.08.2019 r, do dnia zapłaty oraz w pkt 3, w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Sądowi Rejonowemu zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego:

a. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w aktach sprawy materiału dowodowego, błędną i sprzeczną z logicznym rozumowaniem ocenę materiału dowodowego, dokonaną z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów poprzez błędne przyjęcie, że wystosowane przez pozwaną informacje w zakresie najmu pojazdu zastępczego były ogólnikowe, ograniczały się do wskazania przybliżonego akceptowanego okresu najmu pojazdu zastępczego w zależności od rodzaju szkody stwierdzonej w uszkodzonym pojeździe i spośród warunków najmu wskazywały wyłącznie stawkę tego najmu, podczas gdy pozwana poinformowała poszkodowanego, że oferuje ona możliwość zorganizowania bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy, a w przypadku korzystania już z płatnego wynajmu pojazdu zastępczego, zorganizowanego we własnym zakresie (co miało miejsce w przedmiotowej sprawie) pozwana poprosiła o zgłoszenie takiej informacji na infolinii pozwanej, w celu zorganizowania przez pozwaną bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy.

b. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż stawka za dobę wynajmu pojazdu zastępczego w wysokości 170,00 zł netto (zastosowana przez powoda) jest zasadna i mieściła się w granicach celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków podlegających rekompensacie przez ubezpieczyciela, uznanie, iż poszkodowany nie przyczynił się do zwiększenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej poprzez wybranie innego podmiotu z wykazaniem racjonalnie uzasadnionych powodów, podczas gdy:

- zarówno poszkodowany jak i pracownik powoda, który jest profesjonalistą w zakresie zgłaszania szkód zakładom ubezpieczeń i doskonale zdaje sobie sprawę jakie warunki najmu obowiązują u pozwanej zostali przez pozwaną poinformowani o możliwości zorganizowania najmu za pośrednictwem pozwanej, o akceptowanej stawce za dobę wynajmu oraz o konsekwencjach skorzystania z usługi najmu od innego podmiotu,

- poszkodowany miał realną możliwość skorzystania z tańszego najmu pojazdu zastępczego zorganizowanego przez pozwaną, a powód w żaden sposób nie wykazał aby zaistniały szczególne okoliczności czy potrzeby poszkodowanego pozwalające na stwierdzenie, iż uzasadnione i celowe było wynajęcie przez poszkodowanego samochodu zastępczego u niego,

- pozwana jako firma dysponująca znacznym kapitałem ma możliwość wynegocjowania z podmiotami świadczącymi usługi wynajmu pojazdów zastępczych stawki korzystniejsze, niż osoba fizyczna czy mniejszy przedsiębiorca,

- poszkodowany zachował się nielojalnie i naruszył obowiązek współpracy z pozwaną. W momencie gdy pozwana zaproponowała poszkodowanemu pomoc w zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, to powód powinien wykazać, że po stronie poszkodowanego, od którego nabył wierzytelność, zachodziły szczególne potrzeby, uzasadniające nieskorzystanie z propozycji pozwanej, czemu powód nie sprostał.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego:

a. art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 362 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy wierzyciel ma obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów, co w rezultacie oznacza, że na dłużniku ciąży powinność zwrotu wyłącznie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika, a ponadto w sytuacji gdy poszkodowany odmówił współdziałania z pozwaną w wykonaniu zobowiązania, ponieważ nie skorzystał z oferowanej przez pozwaną możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego;

b. art. 66 k.c. poprzez uznanie, iż propozycja organizacji pojazdu zastępczego powinna stanowić ofertę w rozumieniu zarzucanego przepisu, podczas gdy propozycja ubezpieczyciela dotycząca organizacji pojazdu zastępczego nie musi być ofertą w rozumieniu art. 66 k.c. (vide: wyrok SO w Warszawie z dnia 23.05.2018 r., sygn. akt XXIII Ga 378/18).

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wniósł także o zwrot kosztów procesu za postępowanie drugoinstancyjne. Ewentualnie, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powódki wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje. Apelacja jest nieuzasadniona.

Wskazując na okoliczność, że przedmiotowa sprawa toczyła się z uwzględnieniem przepisów o postępowaniu uproszczonym w rozumieniu art. 505 ¹ k.p.c., Sąd drugiej instancji wyjaśnia, że stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., wobec nie przeprowadzenia postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku ogranicza do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku i przytoczenia przepisów prawa. Tym samym, Sąd Okręgowy odstępuje od szczegółowego odniesienia się do zgłoszonych w wniesionych skargach apelacyjnych zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego związanych z przebiegiem postępowania dowodowego i oceną przeprowadzonych dowodów ograniczając się do stwierdzenia, że powyżej przedstawione ustalenia faktyczne przyjmuje za własne i wskazuje jako podstawę swojego rozstrzygnięcia.

Z kolei wskazując podstawę prawną wydanego wyroku Sąd Okręgowy wyjaśnia, że oddalenie wniesionych skarg apelacyjnych stanowi konsekwencję uznania, że zaskarżony wyrok znajduje swoje oparcie w powołanych przez Sąd pierwszej instancji przepisach prawa materialnego. W kolejności należy powołać, art. 19 ust. 1, art. 34 ust. 1, art. 35 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 ze zm.; dalej jako „u.u.o., PBUK, UFG”) oraz art. 822 § 1 i 2 k.c., na podstawie których właściciel uszkodzonego pojazdu miał prawo dochodzić wskazanych w pozwie roszczeń pod pozwanego ponoszącego odpowiedzialność gwarancyjną. Prawidłowo również Sąd pierwszej instancji przyjął, że posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. i w tych granicach należy określić odpowiedzialność gwaranta. Uprawnienie powoda do wytoczenia powództwa (legitymacja czynna) wynika natomiast z umowy przelewu wierzytelności zawartej zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c. Zakres odpowiedzialności pozwanego wyznacza natomiast art. 361 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika a naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono, modyfikowany normą art. 805 § 1 i 2 k.c. ograniczającego obowiązek naprawienia szkody do spełnienia świadczenia pieniężnego.

W uzupełnieniu powyższych uwag, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że w pełni podziela rozważania prawne Sądu pierwszej instancji opisujące zastosowanie w przedmiotowej sprawie norm prawa materialnego w szczególności art. 354 § 2 k.c. oraz art. 362 k.c. Przypominając jednocześnie, że jak wskazano na wstępie, zastosowanie powołanych przepisów uznać należało za prawidłowe należy jedynie wyjaśnić, iż zawarte w uzasadnieniu skargi apelacyjnej próby wykazania, że poszkodowany wynajmując pojazd zastępczy u powódki naruszył obowiązek współdziałania przy likwidacji szkody nie mogą odnieść oczekiwanego przez skarżącego skutku. Przywołane na tą okoliczność argumenty o rzekomym przedstawieniu w postępowaniu likwidacyjnym skonkretyzowanej oferty najmy pojazdu za cenę niższą miały charakter jedynie polemiczny, a jego nieuwzględnienie prowadzi do wniosku, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do naruszenia art. art. 354 § 2 k.c. i art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Za nieudowodnione należało bowiem uznać twierdzenie, że poszkodowany w sposób niewłaściwy współpracował z pozwanym w procesie likwidacji szkody oraz dopełnił ciążących na nim obowiązków.

W uzupełnieniu powyższych uwag wskazać należy, że również w ocenie Sądu Okręgowego, pozwana nie przedstawiła istotnych warunków najmu pojazdu zastępczego, skoro w przesłanej informacji ograniczyła się do wskazania, iż oferuje możliwość zorganizowania bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy. Nie sposób jednocześnie uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Takie stanowisko nie wytrzymuje krytyki skoro informacja ta mogła być przekazana poszkodowanemu niezwłocznie po zgłoszeniu szkody.

Reasumując, apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Paweł Hochman