Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 21 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Dariusz Mizera
Sędziowie:	SSO Renata Lech (spr.) SSR del. Piotr Fal
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 grudnia 2017 roku

sprawy z wniosku Z. J. i A. J.

z udziałem E. S. i Z. S.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestniczki E. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 21 kwietnia 2016 roku, sygn. akt I Ns 1170/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II.2. w ten sposób, że uchylić rozstrzygnięcie o zasądzeniu od uczestniczki E. S. na rzecz wnioskodawców Z. J. i A. J. kwoty 10.817,50 (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście 50/100) złotych tytułem zwrotu połowy nakładów na nieruchomość wspólną i w tym zakresie wniosek oddalić;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Dariusz Mizera

SSO Renata Lech SSR Piotr Fal

Sygn. akt II Ca 447/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z wniosku Z. i A. małżonków J. z udziałem E. S. i Z. S. o zniesienie współwłasności postanowił:

I. ustalić, że A. i Z. małżonkowi J. są współwłaścicielami na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej w 1/2 ( jednej drugiej) udziału a E. S. jest właścicielem w 1/2 ( jednej drugiej) udziału w prawie własności zabudowanej nieruchomości, oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem działki (...), o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ul. (...), dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...);

II. dokonać zniesienia współwłasności wyżej wymienionej nieruchomości, w ten sposób, że :

1. ustanowić odrębną własność lokali w budynku mieszczącym się na nieruchomości opisanej w pkt I w ten sposób, że:

a) lokal mieszkalny nr (...) oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 22 maja 2015 roku, o powierzchni (...) m2, usytuowany na parterze składający się z korytarza nr (...), hollu, pokoju nr (...), pokoju nr (...), kuchni, łazienki i korytarza nr (...), wraz z pomieszczeniami przynależnymi w postaci pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2 i pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2 wraz z udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej, przyznać na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej A. i Z. małżonkom J.;

b) lokal mieszkalny nr (...) oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 22 maja 2015 roku, o powierzchni (...) m2, usytuowany na parterze i poddaszu, składający się z korytarza, pokoju nr (...), kuchni nr (...), hollu,, pokoju nr (...), pokoju nr (...), kuchni nr (...), łazienki wraz z pomieszczeniami przynależnymi w postaci pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2, pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2, strychu nr (...) o powierzchni (...) m2, strychu nr (...) o powierzchni (...)m2 wraz z udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej, przyznać na własność E. S.;

2. zasądzić od uczestniczki E. S. na rzecz wnioskodawców A. J. i Z. J. solidarnie kwotę 14.912 złotych tytułem wyrównania przysługującego im udziału i kwotę 10.817,50 złotych tytułem zwrotu połowy nakładów na nieruchomość wspólną ;

3. nakazuje pobrać od wnioskodawców A. J. i Z. J. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę

351,63 złotych a od uczestniczki E. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 3.351.63 złotych tytułem brakującej części wynagrodzenia dla biegłego ;

4. ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Nieruchomość zabudowana położona w R. , przy ul. (...) w dacie złożenia wniosku stanowiła współwłasność wnioskodawców na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej w 1/2 części oraz Z. S. w 1/4 części i E. S. w 1/4 części.

Na skutek umowy darowizny dokonanej przez Z. S. na rzecz E. S. w trakcie postępowania obecnie współwłaścicielami nieruchomości są wnioskodawcy w 1/2 części na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej oraz E. S. w 1/2 części.

Na nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny o powierzchni użytkowej 138,58 m2 i budynek gospodarczy.

E. S. zamieszkuje na spornej nieruchomości od dziecka. Nieruchomość stanowi jej majątek spadkowy i obecnie znajduje się tam jej centrum życiowe. Na nieruchomości zamieszkuje wraz ze swoim konkubentem oraz małoletnim synem.

Wnioskodawcy tymczasem nabyli 1/2 udziału w tejże nieruchomości w drodze umowy zamiany z dnia 27 września 2010 roku. Zamieszkują tam od niespełna 6 lat.

Po nabyciu udziału w spornej nieruchomości wnioskodawcy przeprowadzili remont w tej części, w której zamieszkali na łączną kwotę 21.635 zł.

Wartość rynkowa całej nieruchomości wynosi 186.400 zł, z uwzględnieniem nakładów dokonanych przez wnioskodawców. Nie istnieje możliwość fizycznego podziału nieruchomości na dwie odrębne części, gdyż nie istnieje pionowa płaszczyzna wyznaczona przez ścianę dzielącą wyraźnie budynek mieszkalny na dwie odrębnie wykorzystywane części.

Istniej natomiast możliwość zniesienia współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem poprzez fizyczny podział i ustanowienie odrębnej własności lokali zgodnie ze sposobem dotychczasowego użytkowania przez strony.

Wnioskodawcy zajmują pomieszczenia mieszkalne na parterze. Znajduje się tam korytarz nr (...), kuchnia, holl, łazienka, korytarz nr (...) oraz 2 pokoje. W tej części znajduje się tez licznik energii, ciepła, gazu i wody.

Uczestniczka E. S. na parterze w drugiej części budynku zajmuje korytarz, kuchnię nr (...) i pokój nr (...). Znajduje się tam licznik energii elektrycznej i wody. Całe poddasze zajmowane jest również przez E. S.. Znajduje się tam holi, pokój nr (...), pokój nr (...), kuchnia nr (...) i łazienka. Na poddaszu znajduje się także strych nr (...) , strych nr (...) oraz strych bez wejścia. Na poddaszu znajduje się licznik gazu.

Powierzchnia użytkowa lokalu numer (...) zajmowanego przez wnioskodawców wynosi (...) m2, a powierzchnia użytkowa lokalu nr (...) zajmowanego przez uczestniczkę wynosi (...) m2. Przedmiotowe lokalu spełniają warunki samodzielnych lokali mieszkalnych.

Do powyższych lokali mieszkalnych przynależą nadto lokale przynależne w postaci pomieszczeń gospodarczych. Wnioskodawcy zajmują pomieszczenia gospodarcze o łącznej powierzchni 20,12 m2, a uczestniczka zajmuje pomieszczenia gospodarcze o łącznej powierzchni 23,57 m2.

Wnioskodawcy zajmują zatem łącznie powierzchnię(...) m2 w części zabudowanej, a uczestniczka (...) m2. Wnioskodawcy posiadają zatem 42 % udziału w nieruchomości wspólnej, a uczestniczka 58%.

Wartość wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni (...) m2, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej wraz z pomieszczeniami przynależnymi wynosi 78.288 zł. Wartość wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni (...) m2, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej wynosi 108.112 zł.

Około 3 lata temu dochodziło do sytuacji konfliktowych pomiędzy wnioskodawcami, a konkubentem uczestniczki. Źródłem nieporozumień były kwestie dotyczące tego, kto ma dbać o podwórko tj. odśnieżać teren, czy kosić trawę oraz gdzie i w jaki sposób maja być parkowane samochody. U konkubenta uczestniczki dochodziło do agresywnych zachowań z tego powodu, że w jego ocenie A. J. nie dbał właściwie o wspólne podwórko. Raz wnioskodawca kosił trawę na zewnątrz posesji i chciał wejść na posesję przez furtkę, która została wymieniona przez konkubent uczestniczki H. A.. Jednak ten nie chciał wpuścić wnioskodawcy przez tą furtkę, twierdząc, że może wejść na posesję przez swoją furtkę lub bramę. Doszło do awantury, podczas której została wezwana policja. W trakcie tej awantury konkubent E. S. zachowywał się obscenicznie i wulgarnie.

Raz była sytuacja, że uczestniczka wezwała Straż (...) w R., aby upomnieli A. J., by odśnieżał wspólną posesję. Po tej interwencji przyjechała straż miejska i zagroziła A. J., że jeśli nie będzie odśnieżał posesji zostanie na niego nałożony mandat. Po tej interwencji wnioskodawca odśnieżył posesję , jednak w ten sposób, że zepchnął śnieg na ulicę tak, że samochody nie mogły przejeżdżać. Wnioskodawca nadto nie zajmował się zbieraniem liści w okresie jesiennym i przycinaniem gałęzi.

W dniu 7 lipca 2013 roku doszło awantury z udziałem córki wnioskodawców E. H., podczas której H. A. uderzył ją w twarz, za co został prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Radomsku. Powodem nagannego zachowania konkubenta uczestniczki był fakt, że wnuki wnioskodawców bawiły się na części podwórka, która była pielęgnowana przez uczestniczkę i jej konkubenta, co przeszkadzało temu ostatniemu.

Uczestniczka E. S. nigdy nie zachowywała się nagannie, agresywnie, czy też niewłaściwe wobec wnioskodawców.

W chwili obecnej do takich konfliktów już nie dochodzi, nie ma żadnych interwencji policji. Strony umownie podzieliły podwórko, każda rodzina ma swoją furtkę i zajmuje się swoją częścią terenu. Brama wjazdowa nie jest zamykana na klucz, w sposób swobodny można ją otworzyć od zewnątrz i przez nią przejść lub przejechać.

Zarówno wnioskodawcy jak i uczestniczka i jej partner życiowy pozostają w dobrych stosunkach z sąsiadami. Nie mają z nimi żadnych sporów, ani konfliktów i każda ze stron jest uważana za dobrego sąsiada. W 2013 roku uczestniczka wymieniała na nowe furtkę prowadzącą o posesji oraz bramę. Koszt tej wymiany wynosił około 2.200- 2.300 zł.

Uczestniczka obecnie nie chce odsprzedawać swojego udziału wnioskodawcom, gdyż dom w którym mieszka jej majątkiem rodzinnym i nie posiada środków finansowych na nabycie udziału wnioskodawców.

W kuchni zajmowanej przez wnioskodawców na suficie znajduje się plama, stanowiąca prawdopodobnie przeciek z dachu. Usunięcie tej awarii jest możliwe poprzez wejście na dach i uszczelnienie pokrycia dachu.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz stron , które stały się podstawą ustaleń faktycznych. Opinia biegłego Z. K. (1) jawi się jako wiarygodna, zgodna z przepisami prawa budowlanego, fachowa, dlatego też stała się dla Sądu podstawą dla wyodrębnienia samodzielnych lokali.

Sąd Rejonowy zważył, iż wnioskodawcy wystąpili z żądaniem określonym w art. 210 k.c. Zgodnie z tym przepisem każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zgodnie z art. 622 § 1 w toku postępowania o zniesienie współwłasności sąd powinien nakłaniać współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując im sposoby mogące do tego doprowadzić. Gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych ( § 2 cytowanego przepisu) .

W przepisach Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego wyróżniono zatem trzy sposoby sądowego zniesienia współwłasności - fizyczny podział rzeczy wspólnej, przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli oraz sprzedaż rzeczy wspólnej.

Podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę (postanowienie SN z dnia 19.10.2011r., II CSK 50/2011, LexPolonica nr 5157811). Przez podział fizyczny należy przy tym rozumieć także wyodrębnienie własności lokali, tzw. nieruchomości lokalowych (art. 46 § 1 in fine k.c.), co wynika z art. 7 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o własności lokali.

Sąd powinien zatem przede wszystkim brać pod uwagę ten sposób wyjścia ze współwłasności, chyba że współwłaściciele zgodnie żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich lub jej sprzedaży. W związku z powyższym Sąd winien ustalić czy zachodzi fizyczna i prawna możliwość podziału fizycznego. Podkreślono trafnie w literaturze, że podział fizyczny jest najbardziej sprawiedliwy z punktu widzenia indywidualnych interesów współwłaścicieli (por. J. Ignatowicz (w:) Kodeks..., s. 548), gdyż każdy z nich ma możliwość otrzymania części rzeczy wspólnej w naturze. Ustawodawca postanowił więc, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej (art. 211 in principio k.c.). Zastrzeżono jednak równocześnie (in fine art. 211 k.c.), dla uwzględnienia ogólnego interesu społeczno-gospodarczego, określone bariery dopuszczalności podziału.

Zasada podziału fizycznego rzeczy wspólnej na żądanie uczestników wiąże Sąd, a ograniczeniom podlega wyłącznie w sytuacjach, w których podział taki byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 k.c.). Sprzeczność podziału ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa występuje - co w świetle art. 211 k.c. wyklucza zastosowanie tego sposobu przez sąd - gdy jego następstwem byłaby likwidacja zakładu produkcyjnego czy utrata przez działkę budowlaną lub stanowiącą tzw. siedlisko przydatności do tych celów (por. orzeczenie SN z dnia 17 lutego 1992 r., II CKU 63/98, Prok. i Pr. 1999, nr 6, s. 28). Natomiast z powodu istotnej zmiany rzeczy lub zmniejszenia jej wartości wyłączona jest możliwość sądowego podziału rzeczy ruchomych ze swej natury niepodzielnych, np. samochodu, dzieła sztuki (szerzej o tych ograniczeniach fizycznego podziału rzeczy S. Rudnicki, Komentarz, 2007, s. 314 i n.).

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w tym zakresie Sąd miał na uwadze opinię sporządzoną przez biegłego Z. K., który stwierdził, że nie ma możliwości fizycznego podziału nieruchomości na dwie odrębne części, zaś istnieje możliwość ustanowienia odrębnej własności lokali.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zasadnym jest zniesienie współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali. Nie znajduje uzasadnienia w realiach niniejszej sprawy przyznawanie nieruchomości tylko jednej ze stron. Uczestniczka E. S. oświadczyła, że obecnie nie chce odsprzedawać swojego udziału wnioskodawcom, , gdyż dom w którym mieszka jej majątkiem rodzinnym i nie posiada środków finansowych na nabycie udziału wnioskodawców.

Postępowanie dowodowe wykazało, że nieruchomość będąca przedmiotem zniesienia współwłasności zaspokaja potrzeby mieszkaniowe uczestniczki i jej rodziny. W domu uczestniczka zamieszkuje wraz ze swoim partnerem życiowym i małoletnim synem. Istotnym jest nadto fakt, że uczestniczka jest silnie przywiązana do powyższej nieruchomości. Jest to jej dom rodzinny. Na nieruchomości mieszka od urodzenia, to tu się wychowała i wychowuje również swego syna. Nieruchomość stanowiła własność jej rodziny od pokoleń, gdyż dom został zbudowany przez jej pradziadka.

W ocenie sądu ustanowienie odrębnej własności lokali nie powoduje sprzeczności podziału ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Konflikty, które miały miejsce między stronami nie są tego rodzaju, aby uniemożliwiały w przyszłości stronom dalsze wspólne zamieszkiwanie. W chwili obecnej do takich konfliktów już nie dochodzi , nie ma żadnych interwencji policji. Strony umownie podzieliły podwórko, każda rodzina ma swoją furtkę i zajmuje się swoją częścią terenu. Brama wjazdowa nie jest zamykana na klucz, w sposób swobodny można ją otworzyć od zewnątrz i przez nią przejść lub przejechać. Wnioskodawcy mogą w sposób swobodny z zewnątrz dokonywać napraw i konserwacji dachu, uniemożliwiając w ten sposób ewentualne przeciekanie wody do wewnątrz domu.

W niniejszej sprawie bardzo istotnym, aprobowanym przez Sąd rozpoznający niniejszą sprawę jest treść postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2014 roku w sprawie IV CSK 431/13 LEX nr 1475181, zgodnie z którym, gdy rzecz nadaje się do podziału z zachowaniem wymagań art. 211 k.c., a współwłaściciele nie wyrażają w toku postępowania uzgodnionego wniosku o przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z nich, sąd dokonuje podziału rzeczy, nie może zaś uwzględnić wniosku jednego ze współwłaścicieli o przyznanie jemu rzeczy wspólnej. W uzasadnieniu tegoż postanowienia zawarte zostało zapatrywanie, że wprawdzie w wyroku z dnia 3 października 1980 r., III CRN 126/80 (OSNCP 1981, Nr 8, poz. 150) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, zaaprobowany wówczas w piśmiennictwie, że istniejący między współwłaścicielami budynku poważny konflikt może stanowić okoliczność uzasadniającą odmowę zniesienia współwłasności przez ustanowienie odrębnej własności lokali, jednakże w postanowieniu z dnia 4 listopada 2002 r.. III CKN 1283/00 (OSNC 2003, Nr 12, poz. 170) Sąd Najwyższy odstąpił od tego poglądu i wyraził zapatrywanie, że konflikt osobisty istniejący miedzy współwłaścicielami budynku mieszkalnego nie stanowi samodzielnej przesłanki uzasadniającej odmowę zniesienia współwłasności przez ustanowienie odrębnej własności lokalu z powołaniem się na społeczno-gospodarcze przeznaczenie rzeczy. Sąd Najwyższy podkreślił, że za zmianą kierunku orzecznictwa przemawiają także - poza treścią art. 211 k.c. - zmiany w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych, które poprzednio, zwłaszcza w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, w dużym stopniu ograniczały obrót nieruchomościami lokalowymi; współcześnie te ograniczenia nie występują (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 stycznia 2012 r„ I CSK 358/11, nie publ.). Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela przedstawioną zmianę kierunku orzecznictwa.

Powyższe oznacza, że gdy rzecz nadaje się do podziału z zachowaniem wymagań art. 211 k.c., a współwłaściciele nie wyrażają w toku postępowania uzgodnionego wniosku o przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z nich, sad dokonuje podziału rzeczy ( obligatoryjnie) , nie może zaś uwzględnić wniosku jednego ze współwłaścicieli o przyznanie jemu rzeczy wspólnej.

Z tych wszystkich względów Sąd uznał, że zasadnym jest zniesienie współwłasności poprzez fizyczny podział nieruchomości, ustanawiając w nieruchomości odrębne lokale. W wyniku ustanowienia odrębnej własności lokali, każda ze stron otrzyma dokładnie takie fizycznie wyodrębnione lokale, które do tej pory zajmowała.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku CSK 286/16 LEX nr 1677118 przepisy art. 211 k.c. i art. 623 k.p.c. w zw. z art. 11 ustawy o własności lokali wymagają, aby dokonanie działu przez ustanowienie odrębnej własności lokali uwzględniało nie tylko wielkość udziałów i nominalną wartość odrębnej własności każdego lokalu, ale zaspokajało interesy wszystkich współwłaścicieli, bez rażącego pokrzywdzenia jednych kosztem innych. Nie można też oczekiwać, że w każdym wypadku zniesienia współwłasności współwłaściciele otrzymają części rzeczy o wartości zbliżonej do wartości udziałów.

Z tych względów Sąd dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości objętej wnioskiem, w ten sposób, że :

- ustanowił odrębną własność lokali w budynku mieszkalnym:

a. przyznając na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej A. i Z. małżonkom J. lokal mieszkalny nr (...) oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 22 maja 2015 roku, o powierzchni (...) m2, usytuowany na parterze składający się z korytarza nr (...), hollu, pokoju nr (...), pokoju nr (...), kuchni, łazienki i korytarza nr (...), wraz z pomieszczeniami przynależnymi w postaci pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2 i pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2' wraz z udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej,

b. przyznając na własność E. S. lokal mieszkalny nr (...) oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 22 maja 2015 roku, o powierzchni (...) m2, usytuowany na parterze i poddaszu, składający się z korytarza, pokoju nr (...), kuchni nr (...), hollu,, pokoju nr (...), pokoju nr (...), kuchni nr (...), łazienki wraz z pomieszczeniami przynależnymi w postaci pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2, pomieszczenia gospodarczego nr (...) o powierzchni (...) m2, strychu nr (...) o powierzchni (...)m2, strychu nr (...) o powierzchni (...) m2 wraz z udziałem w wysokości (...) w nieruchomości wspólnej.

W wyniku takiego zniesienia współwłasności uczestniczka uzyskała większą powierzchnię w nieruchomości wspólnej i związany z tym większy udział. Wnioskodawcy zajmują bowiem łącznie powierzchnię (...) m2 w części zabudowanej , a uczestniczka (...) m2. Wnioskodawcy posiadają zatem 42 % udziału w nieruchomości wspólnej, a uczestniczka 58%.

Wartość całej nieruchomości wynosi 186.400 zł. Wartość wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni (...) m2, z którym związany jest udział 8356/19821 w nieruchomości wspólnej wraz z pomieszczeniami przynależnymi wynosi 78.288 zł. Wartość wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni (...) m2, z którym związany jest udział 11465/19821 w nieruchomości wspólnej wynosi 108.112 zł. Skoro wnioskodawcom przysługiwał do tej pory udział w wysokości 50% w całej nieruchomości - jego wartość wynosiła 93.200 zł. Różnica między obecnym udziałem wynosi 14.912 zł. Z tych względów koniecznym było zasądzenie od uczestniczki E. S. na rzecz wnioskodawców A. J. i Z. J. solidarnie kwoty 14.912 złotych tytułem wyrównania przysługującego im udziału.

Nadto Sąd zasądził od uczestniczki solidarnie na rzecz wnioskodawców kwotę 10.817,50 ( dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście 50/100) złotych tytułem zwrotu połowy nakładów na nieruchomość wspólną, zgodnie z żądaniem wnioskodawców. Uczestniczka na żadnym etapie postępowania nie kwestionowała ani zasadności ani wartości poczynionych przez wnioskodawców na nieruchomość wspólną nakładów.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o treść art. 520 k.p.c ustalając, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od wnioskodawców A. J. i Z. J. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 351,63 (trzysta pięćdziesiąt jeden 63/100) złotych a od uczestniczki E. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 3.351,63złotych tytułem brakującej części wynagrodzenia dla biegłego. Sąd uznał, że każda ze stron winna po połowie ponieść wydatki związane z opiniami biegłego. Całość wydatków wyniosła 6.703,27. Połowa tej kwoty to 3.351,63 zł, a skoro wnioskodawcy uiścili już część tych wydatków w wysokości 3.000 zł, to pobrania pozostała różnica 351,63 zł.

Z powyższych względów Sąd postanowił jak w sentencji.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła uczestniczka E. S.. Zaskarżyła ona postanowienie Sądu Rejonowego w Radomsku I Wydział Cywilny z dnia 21.04.2016r. w części, tj.

1. w pkt 2 w zakresie, w jakim zasądzono od uczestniczki E. S. spłatę na rzecz wnioskodawców w kwocie 10 817,50 zł tytułem zwrotu połowy nakładów na nieruchomość wspólną oraz w zakresie, w jakim zasądzona na rzecz wnioskodawców kwota 14 912 zł tytułem wyrównania przysługującego im udziału nie została rozłożona na raty,

2. w pkt 3 w zakresie, w jakim nakazano pobrać od Uczestniczki E. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 3 351,63 zł tytułem wynagrodzenia dla biegłego.

Skarżąca zarzuciła zaskarżonemu postanowieniu:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 207 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i obciążenie E. S. obowiązkiem zwrotu na rzecz wnioskodawców połowy nakładów, jakie ponieśli wnioskodawcy na nieruchomość wspólną, podczas gdy nakłady te czynione były jedynie na tę część nieruchomości, z której korzystali wyłącznie Wnioskodawcy, a ponadto stanowiły one nakłady użyteczne i zbytkowne;

b) art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez

jego zastosowanie skutkujące obciążeniem E. S. kwotą 3 351,63 zł tytułem wynagrodzenia dla biegłego, podczas gdy sytuacja osobista i majątkowa E. S. nie pozwala jej na pokrycie tychże kosztów;

2. naruszenie przepisów postępowania, tj.: art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

• polegające na braku wszechstronnego i pełnego rozważenia materiału dowodowego, co skutkowało błędnym uznaniem, iż E. S. powinna zostać obciążona obowiązkiem zwrotu na rzecz Wnioskodawców połowy nakładów, jakie ponieśli Wnioskodawcy na nieruchomość wspólną, podczas gdy nakłady te czynione były jedynie na tę część nieruchomości, z której korzystali wyłącznie Wnioskodawcy, a ponadto stanowiły one nakłady użyteczne i zbytkowne oraz

• polegające na braku wszechstronnego i pełnego rozważenia materiału dowodowego, co skutkowało brakiem rozłożenia na raty kwoty 14 912 zł zasądzonej na rzecz Wnioskodawców tytułem wyrównania przysługującego im udziału, podczas gdy sytuacja osobista i majątkowa E. S. nie pozwala jej na jednorazową zapłatę tej kwoty.

Mając powyższe na uwadze uczestniczka wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez:

• w pkt 2 - nie orzekanie o obowiązku zwrotu przez uczestniczkę E. S. na rzecz wnioskodawców nakładów poniesionych przez Wnioskodawców na nieruchomość wspólną

ewentualnie

rozłożenie spłaty z tytułu zwrotu nakładów na 107 miesięcznych rat po 100 zł każda oraz

ostatnia w wysokości 117,50 zł

oraz

• w pkt 2 rozłożenie spłaty z tytułu wyrównania przysługującego wnioskodawcom udziału na raty (tj. 148 miesięcznych rat po 100 zł każda oraz ostatnia w wysokości 112 zł),

• w pkt 3 - odstąpienie od obciążania uczestniczki wydatkami związanymi z wydaną w sprawie opinią biegłego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja i podniesione w niej zarzuty zasługują na częściowe uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne z korektą odnośnie wartości lokali mieszkalnych powstałych w wyniku ustanowenia odrębnej własności lokali. W toku postępowania przed Sądem Okręgowym został dopuszczony dowód z pisemnej uzupełniającej opinii biegłego w zakresy (...) celem ustalenia wartości nakładów poczynionych przez wnioskodawców na przedmiotową nieruchomość, wartości wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi i z uwzględnieniem poczynionych nakładów, wartości tegoż lokalu bez uwzględnienia nakładów oraz wartości wyodrębnionego lokalu mieszkalnego numer (...).

Zgodnie z powyższą opinią (k. 433-453), której wnioski jako spójne, logiczne, należycie uzasadnione, Sąd podzielił:

- wartość rynkowa nakładów poniesionych przez wnioskodawców na nieruchomości położonej w R. przy ul. (...) w części dotyczącej nieruchomości wspólnej - wynosi 0 zł,

- wartość rynkowa nakładów poniesionych przez wnioskodawców na nieruchomości położonej w R. przy ul. (...) w części dotyczącej tylko wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) – wynosi 12.100,00 zł,

- wartość rynkowa wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi, udziałem w częściach wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej oraz z uwzględnieniem nakładów poniesionych przez wnioskodawców na tę nieruchomość lokalową – wynosi 89.700,0 zł,

- wartość rynkowa wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi, udziałem w częściach wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej bez uwzględnienia nakładów poniesionych przez wnioskodawców na tę nieruchomość lokalową – wynosi 77.600,0 zł,

- wartość rynkowa wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi, udziałem w częściach wspólnych budynku i nieruchomości gruntowej - wynosi 108.000,00 zł.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa procesowego Sąd Okręgowy uznał je za uzasadnione. Uczestniczka podniosła w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. polegający na braku wszechstronnego i pełnego rozważenia materiału dowodowego oraz niewłaściwym zastosowaniem art. 207 k.c., co skutkowało błędnym uznaniem, iż E. S. powinna zostać obciążona obowiązkiem zwrotu na rzecz wnioskodawców połowy nakładów, jakie ponieśli wnioskodawcy na nieruchomość wspólną, podczas gdy nakłady te czynione były jedynie na tę część nieruchomości, z której korzystali wyłącznie wnioskodawcy i która została im przyznana w wyniku zniesienia współwłasności.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału nie ulega wątpliwości, wbrew odmiennej ocenie Sądu Rejonowego, iż poczynione przez wnioskodawców nakłady nie dotyczyły nieruchomości wspólnej, lecz tylko i wyłącznie części nieruchomości zajmowanej przez wnioskodawców i obecnie wyodrębnionej jako lokal mieszkalny nr (...). Nakłady te, jak wynika z opinii uzupełniającej biegłego Z. K. (1), to: założenie paneli podłogowych w pokojach oraz kuchni, malowanie i gipsowanie ścian w całym mieszkaniu użytkowanym przez wnioskodawców, przebudowa łazienki poprzez wymianę całej sieci instalacji wodnej w łazience (w tym doprowadzenie ciepłej wody z sieci miejskiej), położenie płytek ściennych i podłogowych oraz nowe wyposażenie, założenie płytek podłogowych w korytarzach, demontaż ogrzewania gazowego oraz przebudowa schodów wejściowych do mieszkania, montażu barierki, furtki oraz wybudowanie chodnika. Jak zasadnie wskazała uczestniczka, zgodnie z podziałem quad usum przedmiotowa nieruchomość od lat była podzielona na dwie części, odpowiadające wydzielonym lokalom nr (...).

Biegły podkreślił w swojej opinii także i Sąd w pełni podzielił ten wniosek, iż z uwagi na charakter nieruchomości wspólnej i wejście do poszczególnych lokali oraz fakt, iż schody, furtka i chodnik służą tylko dla mieszkalnego nr (...), należy uznać, że są to nakłady na tenże lokal a nie na nieruchomość wspólną. Nie można przy tym podzielić twierdzeń wnioskodawców, iż brak nakładów na przebudowę schodów wejściowych do mieszkania, montaż barierki, furtki oraz wybudowanie chodnika nie pozwoliłyby na wyodrębnienie samodzielnych lokali. Jak bowiem wskazuje w opinii uzupełniającej biegły Z. K. (1), lokale posiadały oddzielne wejścia, a lokal nr (...) podwójne wejście od ulicy i podwórka. Nakład w postaci barierki pozwolił tylko na nieformalne oddzielenie wejścia do lokalu mieszkalnego nr (...) od pozostałej części nieruchomości wspólnej, ale nie może stanowić trwałego podziału nieruchomości, gdyż cała działka gruntu stanowi nieruchomość wspólną przypisaną w udziałach dla właścicieli poszczególnych wyodrębnionych lokali.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie II. 2. w ten sposób, iż uchylił rozstrzygnięcie o zasądzeniu od uczestniczki E. S. na rzecz wnioskodawców kwoty 10.817,50 zł tytułem zwrotu połowy nakładów na nieruchomość wspólną i w tym zakresie wniosek jako niezasadny oddalił, uznając, iż powyższe nakłady czynione były tylko na tę część nieruchomości, z której korzystali wnioskodawcy i która w wyniku zniesienia współwłasności została im przyznana na własność. Nakłady te zwiększyły wartość przedmiotowej nieruchomości, zaś różnica w wartości poszczególnych wydzielonych lokali została wyrównana poprzez zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawców spłaty.

W pozostałym zakresie apelacja uczestniczki jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Zważywszy na wysokość zasądzonej spłaty, tj. kwotę 14.912,00 zł, mając także na uwadze, iż na skutek uwzględnionej apelacji, uczestniczki nie obciąża już obowiązek zapłaty na rzecz wnioskodawców kwoty 10.817,50 zł z tytułu zwrotu nakładów, brak jest podstaw do uznania zasadności żądania rozłożenia spłaty na raty po 100 zł miesięcznie. Postępowanie w powyższej sprawie trwa od 14 listopada 2013r., zatem już przeszło 4 lata. Uczestniczka licząc się z koniecznością ewentualnej spłaty winna poczynić starania, aby zgromadzić niezbędne na ten cel środki. Należy bowiem podkreślić, iż forma spłaty winna być tak określona, aby spłata miała realnie odczuwalną ekonomiczną wartość dla osoby uprawnionej. W świetle powyższych okoliczności trudna sytuacja materialna uczestniczki nie może uzasadniać rozłożenia zasądzonej spłaty na raty.

Niezasadne jest także żądanie uczestniczki odstąpienia od obciążania jej wydatkami związanymi z wydaną w sprawie opinią biegłego. Sąd Rejonowy prawidłowo na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od wnioskodawców A. J. i Z. J. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 351,63 (trzysta pięćdziesiąt jeden 63/100) złotych a od uczestniczki E. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 3.351,63 złotych tytułem brakującej części wynagrodzenia dla biegłego. Sąd uznał, że każda ze stron winna po połowie ponieść wydatki związane z opiniami biegłego. Całość wydatków wyniosła 6.703,27. Połowa tej kwoty to 3.351,63 zł. W ocenie Sądu Okręgowego należało uznać, iż każda ze stron niniejszego postępowania, a zatem wnioskodawcy i uczestniczka, byli w takimi samym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, a zatem w takim samym też stopniu winny ich obciążać koszty tegoż postępowania. Z uwagi na to, iż postępowanie w niniejszej sprawie toczy się od 2013r., uczestniczka licząc się z ewentualnymi kosztami winna zgromadzić środki na ten cel z dochodów uzyskiwanych w dłuższym okresie czasu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację w powyższym zakresie jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy ustalił, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Renata Lech SSO Dariusz Mizera SSR Piotr Fal