Treść orzeczenia II Ca 457/16 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

II Ca 457/16 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim z 2017-02-02

Sygn. akt II Ca 457/16 Przed sprostowaniem

POSTANOWIENIE

Dnia 2 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Jarosław Gołębiowski (spr.)

Sędziowie:

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSR del. Dominika Kurpińska

Protokolant:

st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 stycznia 2017 roku

sprawy z wniosku E. K.

z udziałem J. P. (1), J. S. (1) i Z. S.

o podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestników J. S. (1) i J. S. (2)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 28 stycznia 2016 roku, sygn. akt I Ns 1198/09

postanawia: .

1. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II - drugim i III - trzecim w ten sposób, że:

- ustanowić w budynku położonym na działce Nr (...) w R., przy ul. (...) odrębną własność:

a/ lokalu użytkowego oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, położonego na parterze budynku,

b/ lokalu użytkowego oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...) m², położonego na pierwszym piętrze budynku,

c/ lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...) m² położonego na drugim piętrze budynku,

d/ lokalu mieszkalnego, oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...) m^{(
2)} położonego na drugim piętrze budynku

- według oznaczeń przedstawionych w opinii biegłego sądowego Z. K. (1) z dnia 23 września 2016 roku, stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia;

- dokonać podziału majątku wspólnego pomiędzy uczestnikami E. K. i J. P. (1) w ten sposób, że przyznać:

a/ E. K.:

- lokal wyżej wymieniony oznaczony numerem (...) wraz z udziałem wynoszącym (...) we współwłasności gruntu i w częściach wspólnych budynku, które nie służą do wyłącznego korzystania przez właścicieli poszczególnych lokali,

- udział wynoszący (...) część we współwłasności wyżej wymienionej działki numer (...)

- udział wynoszący (...) część we współwłasności wyżej wymienionej działki numer (...), wraz z wyposażeniem budynku na niej posadowionym,

- wierzytelność wskazaną wyżej o wartości 47.500 czterdzieści siedem tysięcy pięćset) złotych,

b/ J. P. (1):

lokale:

- wyżej wymieniony oznaczony numerem (...), wraz z udziałem wynoszącym (...) we współwłasności gruntu i w częściach wspólnych budynku, które nie służą do wyłącznego korzystania przez właścicieli poszczególnych lokali,

- wyżej wymieniony oznaczony numerem (...) wraz z udziałem wynoszącym (...) we współwłasności gruntu i w częściach wspólnych budynku, które nie służą do wyłącznego korzystania przez właścicieli poszczególnych lokali

- udział wynoszący (...) część w działce wymienionej wyżej oznaczonej numerem (...),

- udział wynoszący (...) część we współwłasności wyżej wymienionej działki numer (...)

- prawo korzystania z pomieszczenia zaplecza przeznaczonego na garaż znajdującego się na parterze budynku usytuowanego na działce (...),

- pozostawić do wspólnego korzystania E. K. i J. P. (1) kotłownię usytuowaną na parterze budynku posadowionym na działce numer (...)

- ustanowić dla każdoczesnych właścicieli odrębnych lokali usytuowanych w budynku posadowionym na działce numer (...) służebność polegającą na prawie korzystania z klatki schodowej znajdującej się w budynku posadowionym na działce numer (...), usytuowanej przy granicy z działką numer (...) oraz ustanowić dla każdoczesnego właściciela działki numer (...) służebność polegającą na prawie korzystania z klatki schodowej znajdującej się w budynku, posadowionym na działce (...), usytuowanej przy granicy z działką (...);

2. uchylić rozstrzygnięcie dotyczące zniesienia współwłasności pomiędzy J. S. (1) i Z. S. działki numer (...) i postępowanie w tym zakresie w obu intencjach umorzyć;

3. ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz LisieckiSSR Dominika Kurpińska

Sygn. akt II Ca 457/16 Po sprostowaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 2 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSO Jarosław Gołębiowski (spr.)

Sędziowie:

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSR del. Dominika Kurpińska

Protokolant:

st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 stycznia 2017 roku

sprawy z wniosku E. K.

z udziałem J. P. (1), J. S. (1) i Z. S.

o podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestników J. S. (1) i Z. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 28 stycznia 2016 roku, sygn. akt I Ns 1198/09

postanawia: .

1. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II - drugim i III - trzecim w ten sposób, że:

- ustanowić w budynku położonym na działce Nr (...) w R., przy ul. (...) odrębną własność:

a/ lokalu użytkowego oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej(...) m^{(

2)}, położonego na parterze budynku,

b/ lokalu użytkowego oznaczonego numerem (...) o powierzchni użytkowej (...)m^{(
2)}, położonego na pierwszym piętrze budynku,

c/ lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...) m² położonego na drugim piętrze budynku,

d/ lokalu mieszkalnego, oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...)m^{(
2)} położonego na drugim piętrze budynku

- według oznaczeń przedstawionych w opinii biegłego sądowego Z. K. (1) z dnia 23 września 2016 roku, stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia;

- dokonać podziału majątku wspólnego pomiędzy uczestnikami E. K. i J. P. (1) w ten sposób, że przyznać:

a/ E. K.:

- udział wynoszący (...) część we współwłasności wyżej wymienionej działki numer (...)

- udział wynoszący (...) część we współwłasności wyżej wymienionej działki numer (...), wraz z wyposażeniem budynku na niej posadowionym,

- wierzytelność wskazaną wyżej o wartości 47.500 czterdzieści siedem tysięcy pięćset) złotych,

b/ J. P. (1):

lokale:

- udział wynoszący (...) część w działce wymienionej wyżej oznaczonej numerem (...),

- udział wynoszący (...) część we współwłasności wyżej wymienionej działki numer (...)

- prawo korzystania z pomieszczenia zaplecza przeznaczonego na garaż znajdującego się na parterze budynku usytuowanego na działce (...),

- pozostawić do wspólnego korzystania E. K. i J. P. (1) kotłownię usytuowaną na parterze budynku posadowionym na działce numer (...)

2. uchylić rozstrzygnięcie dotyczące zniesienia współwłasności pomiędzy J. S. (1) i Z. S. działki numer (...) i postępowanie w tym zakresie w obu intencjach umorzyć;

3. ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz LisieckiSSR Dominika Kurpińska

Sygn. akt II Ca 457/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 28 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z wniosku E. K. z udziałem J. P. (1), J. S. (1), Z. S. o podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności

I. ustalił, że w skład majątku wspólnego małżonków E. K. i J. P. (1) wchodzą:

a. prawo własności działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem (...) o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ul. (...), zabudowanej murowanym budynkiem handlowo - usługowo - biurowo - mieszkalnym, niepodpiwniczonym, trzykondygnacyjnym, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta PT 1R/ (...);

b. udział w (...) we współwłasności niezabudowanej działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem (...) o powierzchni (...) ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...) ;

c. udział w (...) we współwłasności zabudowanej działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...)miasta R. numerem (...) o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ulicy (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...) wraz z wyposażeniem ;

d. wierzytelność z tytułu nakładu o wartości 47.500,00 zł złotych z majątku wspólnego na majątek odrębny E. K.;

II. ustalił, że J. i Z. małżonkom S. przysługuje na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej:

a) prawo własności nieruchomości, oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem działki (...) o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ul. (...), zabudowanej murowanym budynkiem handlowo - usługowo - biurowo - mieszkalnym, niepodpiwniczonym, trzykondygnacyjnym, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...)

a) prawo własności udziału w (...) we współwłasności niezabudowanej działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem (...) o powierzchni (...)ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...);

III. dokonał podziału majątku dorobkowego E. K. i J. P. (1) z jednoczesnym zniesieniem współwłasności pomiędzy J. S. (1) i Z. S., w ten sposób, że :

1. ustanowił odrębną własność lokali w budynku mieszczącym się na działkach oznaczonymi w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerami (...), położonymi w R. przy ul. (...) w ten sposób, że :

a. lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na parterze w części budynku handlowo-usługowego, położonego na działce (...), składającego się z sali sprzedaży, wc, kotlarza oraz kotłowni, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako (...) przyznał na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej J. i Z. małżonkom S.;

b. lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowany na pierwszym piętrze w części budynku handlowo-usługowego, położonego na działce (...), składającego się z czterech pokoi, dwóch wc oraz holu, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „samodzielny lokal użytkowy nr (...)”, przyznał na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej J. i Z. małżonkom S.;

c. lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowany na drugim piętrze w części budynku handlowo-usługowego położonego na działce (...), składającego się z salonu, 3 pokoi, kuchni, korytarza oraz łazienki, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „ samodzielny lokal mieszkalny nr (...)”, przyznał na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej J. i Z. małżonkom S.;

d. lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na parterze w części budynku handlowo-usługowego, położony na działce (...), składającego się z sali sprzedaży, wc, korytarza oraz pomieszczenia zaplecza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako (...), przyznał na wyłączną własność E. K.;

e. lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na pierwszym piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z pięciu pokoi, wc oraz dwóch holi, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „(...) przyznał na wyłączną własność J. P. (1);

f. lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na drugim piętrze w części budynku handlowo-usługowego, położonego na działce (...), składającego się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczonego w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako (...) oraz lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na drugim piętrze składający się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako (...) przyznał na wyłączną własność J. P. (1);

g. ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela działek (...) i właścicieli wyodrębnionych lokali służebność polegającą na prawie korzystania ze wspólnej ściany łączącej budynek usytuowany na działkach (...) oraz korzystania ze wspólnych klatek schodowych, stanowiących ciąg komunikacyjny pomiędzy wyodrębnionymi lokalami i kolejnymi piętrami;

h. kotłownię, jako część nieruchomości wspólnej znajdującą się na parterze budynku , przy lokalu użytkowym numer (...) pozostawił do wspólnego korzystania i użytkowania E. K. i J. P. (1);

i. hol stanowiący wspólne wejście do budynku handlowo - usługowo - biurowo - mieszkalnego, znajdujący się na działce (...) oraz inne części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali pozostawił do wspólnego korzystania i użytkowania właścicielom poszczególnych lokali jako nieruchomość wspólna;

j. przyznał uczestnikowi J. P. (1) prawo najmu pomieszczenia zaplecza przeznaczonego na garaż znajdującego się w lokalu użytkowym oznaczonym numerem (...), znajdującym się na parterze do budynku handlowo - usługowo - biurowo - mieszkalnego, na działce (...);

2. udział w (...) części we współwłasności niezabudowanej działki opisanej w pkt I przyznał na własność J. P. (1) ;

3. udział w (...) części we współwłasności niezabudowanej działki opisanej w pkt I b) przyznał na własność E. K. ;

4. udział w (...) części we współwłasności niezabudowanej działki opisanej w pkt II b) pozostawił we współwłasności na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej J. i Z. małżonków S.;

5. udział w (...) części we współwłasności zabudowanej działki, szczegółowo opisanej w pkt I c) wraz z wyposażeniem przyznał na własność E. K.;

6. prawo do wierzytelności opisanej w pkt I d) przyznał na własność E. K.;

7. nie orzekać o spłatach i dopłatach między stronami;

8. ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Małżeńska wspólność ustawowa pomiędzy E. K. oraz J. P. (1) powstała na skutek zawarcia związku małżeńskiego w dniu 08.07.1978r., a ustała na skutek orzeczenia rozwodu tego małżeństwa, wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 15.10.2003r.

E. K. i J. P. (1) nie zawierali umów małżeńskich majątkowych, a w trakcie trwania małżeństwa nie została zniesiona między nimi ustawowa wspólność małżeńska.

Na prawach wspólności ustawowej E. K. i J. P. (1) przysługiwało :

b. udział w (...) we współwłasności niezabudowanej działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem (...) o powierzchni (...)ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...);

c. udział we współwłasności zabudowanej działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem (...) o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ulicy (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...) wraz z wyposażeniem ;

d. wierzytelność z tytułu nakładu o wartości 47.500,00 zł złotych z majątku wspólnego na majątek odrębny E. K.;

Pozostały udział we współwłasności działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ulicy (...) stanowi składnik majątku odrębnego E. K..

J. i Z. małżonkom S. przysługuje na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej:

b) prawo własności udziału w (...)we współwłasności niezabudowanej działki oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerem (...) o powierzchni (...) ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta (...).

W toku postępowania wnioskodawczym wykonała prace adaptacyjne w części budynku położonej na działce (...), polegające na:

-: zamontowaniu oddzielnego pieca wraz z całym opomiarowaniem gazowym, który ogrzewa tylko i wyłącznie część parterową, wraz z rozdzieleniem instalacji centralnego ogrzewania;
-: wstawieniu w kotłowni w miejsce istniejącego okna drzwi wejściowych oraz zamurowaniu drzwi prowadzących z garażu na parterze do kotłowni;
-: rozdzieleniu instalacji wodnej i założeniu odrębnego opomiarowania tej instalacji dla pomieszczenia na parterze;
-: rozdzieleniu instalacji wodociągowej poprzez wykorzystanie obecnej instalacji oraz rozszerzenie umowy na dostawę wody i odprowadzenie ścieków n« kolejnego odbiorcę.

Koszty prac adaptacyjnych w łącznej kwocie 17.993,39 zł w całości poniosła wnioskodawczym.

Wykonane przez wnioskodawczynię prace adaptacyjne pozwalają na wyodrębnienie z budynku położonego na działce gruntu nr (...) oraz budynku położonego na działce gruntu (...) czterech odrębnych nieruchomości lokalowych użytkowych oraz trzech odrębnych nieruchomości lokalowych mieszkalnych tj.:

-: lokalu użytkowego o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowanego na parterze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z sali sprzedaży, wc oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej;
-: wyodrębnienie lokalu użytkowego o powierzchni użytkowej (...)m², usytuowanego na parterze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z sali sprzedaży, wc, korytarza oraz garażu, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej;
-: wyodrębnienie lokalu użytkowego o powierzchni użytkowej (...)m², usytuowanego na pierwszym piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z czterech pokoi, dwóch wc oraz hollu, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej;
-: wyodrębnienie lokalu użytkowego o powierzchni użytkowej (...)m², usytuowanego na pierwszym piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z pięciu pokoi, wc oraz dwóch holi, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej;
-: wyodrębnienie lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej (...) m^;, usytuowanego na drugim piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej;
-: wyodrębnienie lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowanego na drugim piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej;
-: wyodrębnienie lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej (...) mm², usytuowanego na drugim piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z salonu, 3 pokoi, kuchni, korytarza oraz łazienki, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej.

Granica działki (...) i działki (...) biegnie przez środek klatek schodowych, co powoduje iż wyodrębnienie lokali w części budynku usytuowanej na działce E. K. i T. P. możliwe jest wyłącznie przy potraktowaniu budynku położonego na obu działkach jako jednej nieruchomości. Na karcie 1294 tom VII biegły K. stwierdził, że po wykonaniu prac adaptacyjnych przez wnioskodawczynie, przy obecny stanie budynku położonego na działce gruntu (...), z uwagi na brak ściany oddzielającej go od budynku położonego na działce (...) oraz dwie wspólne klatki schodowe brak jest możliwości ustanowienia odrębnej własności samodzielnych lokali tylko w budynku położonym na działce gruntu (...) ( czyli będącej współwłasnością byłych małżonków P.! . Możliwość ustanowienia odrębnej własności lokali istnieje tylko w przypadku, jeżeli budynek położony na działce gruntu (...) i budynek położony na działce gruntu (...) potraktujemy jako jedna nieruchomość i z takiej nieruchomości będą wydzielane odrębne lokale. Wynika to z faktu, że segment położony na działce gruntu (...) nie stanowi oddzielnego budynku, gdyż nie jest wydzielony z przestrzeni przegrodami budowlanymi- brak ściany biegnącej od fundamentu po dach, pU granicy działki oddzielającej segment znajdujące się na działce gruntu nr (...),

Wartość rynkowa całej nieruchomości będącej działką oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni (...) ha, położonej w R. przy ulicy (...) wraz zabudowaniami wynosi 293.200 zł.

Wartość rynkowa nieruchomości będącej działką oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni (...) ha, położoną w R. przy ulicy (...), wraz z wybudowaną na nim częścią budynku wynosi 966.000 zł.

Wartość wyodrębnionego lokalu użytkowego o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowanego na parterze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z sali sprzedaży, wc, korytarza oraz garażu, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, wynosi 363.600 zł.

Wartość wyodrębnionego lokalu użytkowego o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowanego na pierwszym piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z pięciu pokoi, wc oraz dwóch holi, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, wynosi 295.800 zł.

Wartość wyodrębnionego lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowanego na drugim piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, wynosi 148.600 zł.

Wartość wyodrębnionego lokalu mieszkalnego o powierzchni użytkowej (...) usytuowanego na drugim piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z, który tu związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, wynosi 158.000 zł.

W czasie trwania małżeństwa E. K. i J. P. (1) poczynili z majątku wspólnego nakład na budynek usytuowany na działce nr (...), położony w R. na ul. (...) o wartości 47.500 zł.

Stan faktyczny niniejszej sprawy w części pozostawał bezsporny. Strony nie kwestionowały składu majątku wspólnego, który z biegiem postępowania, stosownie do prezentowanych przez nich stanowisk, ulegał stopniowemu zmniejszaniu.

Wiele spośród okoliczności sprawy wymagało wiedzy specjalnej, czego skutkiem było sporządzenie na potrzeby postępowania szeregu opinii biegłych.

W zakresie szacowania wartości składników wchodzących w skład majątku wspólnego Sąd oparł się na wnioskach operatów szacunkowych, sporządzonych przez biegłego M. R. (1) (nieruchomości na ul. (...) w R.). Uczestnicy nie składali zastrzeżeń co do treści opinii również w ocenie Sądu nie wzbudziły one wątpliwości. Nadto odzwierciedlają one aktualną sytuację panującą na rynku nieruchomości.

Celem dokonania podziału fizycznego działki części budynku znajdującej się na działce (...) Sąd, w oparciu o opinię biegłego z zakresu budownictwa lądowego i szacowania nieruchomości Z. K. (1), zlecił wnioskodawczym wykonanie szeregu prac adaptacyjnych. Ich wykonanie pozwoliło wyodrębnić samodzielne lokale użytkowe i mieszkalne. W zakresie wyodrębniania lokali Sąd przychylił się do wniosków wypływających z opinii M. R. (1). W ocenie biegłego wyodrębnienie lokali w budynku położonym na działce (...) wiąże się z jednoczesną koniecznością ustanowienia odpowiednich służebności na klatach schodowych zlokalizowanych nad powierzchnią działki J. i Z. S.. Rozwiązanie to skutecznie kwestionuje fakt, iż w budynku usytuowanym na działce (...) nie istnieje pionowa ściana rozdzielająca obie części budynku. Słusznie zatem wskazuje biegły Z. K. (1), iż wyodrębnienie lokali możliwe jest wyłącznie przy potraktowaniu budynku położonego na działkach (...) jako jedną nieruchomość. Pozwala to określić udział w części wspólnej budynku.

Z powyższych powodów opinia biegłego Z. K. (1) jawi się jako wiarygodna, zgodna z przepisami prawa budowlanego, fachowa, dlatego też stała się dla Sądu podstawą dla wyodrębnienia samodzielnych lokali.

Sąd Rejonowy zważył, iż rozstrzygnięcie sprawy o podział majątku wspólnego rozpocząć należy od ustalenia właściwego reżimu prawnego, który znajdzie zastosowanie dla oceny stosunków majątkowych byłych małżonków.

Obowiązujące brzmienie przepisów regulujących małżeńskie stosunki majątkowe stanowi wynik głębokiej nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dokonanej ustawą z dnia 17.06.2004r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2004.162.1691). Celami głównymi nowelizacji uczyniono: poddanie modyfikacjom ustroju ustawowego, jakim jest wspólność majątkowa, w tym w szczególności regulacji zarządu majątkiem wspólnym i odpowiedzialność tym majątkiem za długi małżonków; poszerzenie zakresu wyboru przez małżonków modelu ustroju umownego; umożliwienie małżonkom wyboru nie tylko wspólności umownej lub rozdzielności, lecz także ustroju rozdzielności z wyrównaniem dorobków na wypadek ustania małżeństwa, który to system obowiązywał pod rządem dekretu z 1946 r. Założeniem ustawodawcy było dostosowanie obowiązującej od 38 lat regulacji dotyczącej

majątkowych stosunków małżeńskich do współczesnych uwarunkowań społecznych I gospodarczych (por. Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw -druk sejmowy nr 1566).

Art. 5 ustawy nowelizujące, będący przepisem międzyczasowym, określa generalną zasadę stosowania przepisów ustawy do stosunków w niej unormowanych, chociażby powstały przed jej wejściem w życie. Zasada ta doznaje pewnych ograniczeń - przepisy dotychczasowe stosuje się do m.in. do podziału majątku wspólnego małżonków i do zwrotu wydatków i nakładów dokonanych z majątku wspólnego na majątek osobisty lub z majątku osobistego na majątek wspólny, jeżeli wspólność majątkowa małżeńska ustala przed wejściem ustawy w życie (art. 5 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17.06.2004r.). Przepisy regulujące stosunki majątkowe małżeńskie weszły w życie z dniem 20.01.2005r. Z zestawienia daty wejścia w życie znowelizowanych przepisów z datą ustania wspólności ustawowej wynika, że w realiach niniejszej sprawy zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące przed dniem 20.01.2005r.

Stosownie zatem do treści art. 31 krio, w brzmieniu z daty ustania wspólności ustawowej, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. Dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności I ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (art. 32 § 1 krio).

Zgodnie z art. 42 krio od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych. Art. 43 § 1 krio wyrażał z kolei zasadę, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek odrębny. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku odrębnego na majątek wspólny. Zwrotu dokonywa się przy podziale majątku wspólnego; jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (art. 45 § 1 krio).

W sprawach nie unormowanych w artykułach poprzedzających, do podzjfllił majątku, który był objęty wspólnością ustawową, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 46 krio).

Od strony procesowej zasadnicze znaczenie nadać należy przepisom art. 567 kpc, zgodnie z którym w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (§ 1). W razie sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym sąd może w tym przedmiocie orzec postanowieniem wstępnym (§ 2). Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (§ 3).

Przepisy o dziale spadku, zarówno w części materialnej, jak i procesowej, przewidują dalsze odesłanie. Zgodnie bowiem z art. 1035 kc, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu. Stosownie zaś do treści art. 688 kpc do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 kpc.

W przepisach Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego wyróżniono trzy sposoby sądowego zniesienia współwłasności - fizyczny podział rzeczy wspólnej, przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli oraz sprzedaż rzeczy wspólnej.

Podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę (postanowienie SN z dnia 19.10.20Hr., II CSK 50/2011, LexPolonica nr 5157811). Sąd powinien zatem przede wszystkim brać pod uwagę ten sposób wyjścia ze współwłasności, chyba że współwłaściciele zgodnie żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich lub jej sprzedaży. W związku z powyższym Sąd winien ustalić czy zachodzi fizyczna i prawna możliwość podziału fizycznego. Zasada podziału

(...) rzeczy wspólnej na żądanie uczestników wiąże Sąd, a ograniczeniom podlega wyłącznie w sytuacjach, w których podział taki byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub(...) gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę (...) lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 kc).

W dalszej kolejności ustawodawca aprobuje przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli (art. 212 § 2 in principio kc) za spłatą pozostałych. Ostatecznością jest zaś sprzedaż rzeczy wspólnej, stosownie do przepisów kpc (art. 212 § 2 infine kc).

W trakcie postępowania o podział majątku wspólnego sąd ustala skład majątku wspólnego oraz jego wartość (art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc).

Postanowieniem wstępnym Sąd uznał , że podział majątku dorobkowego byłych małżonków P. i zniesienia współwłasności z nieruchomością należącą do małżonków S. poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali jest usprawiedliwione. Strony i ich pełnomocnicy nie kwestionowali tego sposobu podziału majątku (...) i zniesienia współwłasności.

W tym zakresie Sąd miał na uwadze opinię sporządzoną przez biegłego Z. K., który stwierdził, że możliwość ustanowienia odrębnej własności lokali istnieje tylko w przypadku, jeżeli budynek położony na działce gruntu (...) i budynek położony na działce gruntu (...) potraktujemy jako jedną nieruchomość i z takiej nieruchomości będą wydzielane odrębne lokale. Wynika to z faktu, że segment położony na działce gruntu (...) nie stanowi oddzielnego budynku, gdyż nie jest wydzielony z przestrzeni przegrodami budowlanymi- brak ściany biegnącej od fundamentu po dach po granicy działki oddzielającej segment znajdujące się na działce gruntu nr (...). W tych warunkach po wykonaniu prac adaptacyjnych przez wnioskodawczynię, przy obecny stanie budynku położonego na działce gruntu (...), z uwagi na brak ściany oddzielającej go od budynku położonego na działce (...) oraz dwie wspólne klatki schodowe brak jest możliwości ustanowienia odrębnej własności samodzielnych lokali tylko w budynku położonym na działce gruntu (...)( czyli będącej współwłasnością byłych małżonków P.) .

W przedmiotowej sprawie spór między byłymi małżonkami P. zarysował się natomiast co do sposobu podziału nieruchomości położonej przy ul. (...)()a W R.. W toku postępowania udało się jednak wypracować stanowisko.

Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2016 roku E. K. i J. P. (2) ba oraz ich pełnomocnicy wnieśli o wydanie zgodnego postanowienia, w którym na rzerz wnioskodawczym przyznany zostanie lokal użytkowy znajdujący się na parterze budynku handlowo-usługowego położonego przy ul. (...) na działce (...) udziału w nieruchomości położonej R. przy ul. (...) na działce (...) wraz. z wierzytelnością dotyczącą nakładów na tą nieruchomość i wyposażeniem domu mieszkalnego. Na rzecz uczestnika przyznane zostaną lokale mieszkalno-usługowe znajdujące się na pierwszym i drugim piętrze budynku handlowo-usługowego znajdującego się w R. przy ul. (...), które to lokale znajdują się na działce (...), a na rzecz małżonków S. przyznane zostaną odrębne lokale znajdujące się w budynku handlowo-usługowym na działce (...). Nadto strony nie wnosiły o rozliczenie spłat i dopłat między nimi, a uczestnik oświadczył, iż nie domaga się rozliczenia czynszu od wnioskodawczyni z lokalu użytkowego położonego na parterze w budynku handlowo-usługowym na działce (...), a wnioskodawczyni oświadczyła, iż nie domaga się rozliczenia czynszu od uczestnika z lokali usługowych znajdujących się na pierwszym piętrze tegoż budynku. Uczestnik J. P. (1) wniósł o przyznanie mu prawa korzystania z zaplecza w postaci garażu znajdującego się na parterze budynku w lokalu użytkowym numer (...), a wnioskodawczyni wyraziła na to zgodę.

W ocenie Sądu podział majątku dorobkowego byłych małżonków P. na działce gruntu oznaczonej numerem (...) i zniesienie współwłasności nieruchomości położonej na działce (...) należącej do małżonków S. , czyli w budynku handlowo- usługowym poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali wydaje się najbardziej uzasadniony. Zgodny jest bowiem z preferowanym przez ustawodawcę fizycznym podziałem składnikami majątku wspólnego. Przemawiają za nim także względy ekonomiczne - na przestrzeni lat E. K. wykazała się gospodarnością w zarządzaniu przedmiotowym lokalem, podejmowała skuteczne kroki w kierunku aktywnego wykorzystania powierzchni handlowej, z pozytywnym efektem przyciągali) kolejnych najemców. Sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych, w połączeniu z wykonanymi przez wnioskodawczynię pracami adaptacyjnymi pozwoliły osiągnąć lokalom w części budynku położonej na działce (...) status samodzielnych lokali w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 24.06.1994r. (Dz.U.2000.80.903).

Celem przydzielenia wszystkim uczestnikom poszczególnych lokali konieczne było uprzednie ich wyodrębnienie.

Z tych względów Sąd ustanowił odrębną własność lokali w budynku handlowo- usługowym mieszczącym się na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów obrębu geodezyjnego (...) miasta R. numerami (...), położonymi w R. przy ul. (...) w ten sposób, że :

a) lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na parterze w części budynku handlowo-usługowego, położonego na działce (...), składającego się z sali sprzedaży, wc, korytarza oraz kotłowni, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako (...) został przyznany na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej J. i Z. małżonkom S.;

b) lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowany na pierwszym piętrze w części budynku handlowo-usługowego, położonego na działce (...), składającego się z czterech pokoi, dwóch wc oraz hollu, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „ samodzielny lokal użytkowy nr (...)", został przyznany na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej J. i Z. małżonkom S.;

c) lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowany na drugim piętrze w części budynku handlowo-usługowego położonego na działce (...), składającego się z salonu, 3 pokoi, kuchni, korytarza oraz łazienki, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „ samodzielny lokal mieszkalny nr (...)", został przyznany na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej J. i Z. małżonkom S.;

d) lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m^{(

2)}, usytuowany na parterze w I budynku handlowo-usługowego, położony na działce (...), składającego się z działu sprzedaży, wc, korytarza oraz pomieszczenia zaplecza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako (...) został przyznany na wyłączną własność E. K.;

e) lokal użytkowy o powierzchni użytkowej (...) m², usytuowany na pierwszym piętrze w części budynku położonej na działce (...), składającego się z pięciu pokoi, wc oraz dwóch holi, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „samodzielny lokal użytkowy nr (...)", został przyznany na wyłączną własność J. P. (1);

f) lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej (...) m^{(
2)}, usytuowany na drugim piętrze w części budynku handlowo-usługowego, położonego na działce (...), składającego się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczonego w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „samodzielny lokal mieszkalny nr (...)", oraz lokal mieszkalny o powierzchni użytkowej (...) m^{(
2)}, usytuowany na drugim piętrze składający się z salonu z aneksem kuchennym, pokoju, łazienki oraz korytarza, z którym związany jest udział (...) w nieruchomości wspólnej, oznaczony w opinii biegłego Z. K. (1) z dnia 21 września 2006 roku jako „samodzielny lokal mieszkalny nr (...)", został przyznany na wyłączną własność J. P. (1).

Powołując się na opinię biegłego M. R. (1) koniecznym było również ustanowienie na rzecz każdoczesnego właściciela działek (...) i właścicieli wyodrębnionych lokali służebność polegającą na prawie korzystania ze wspólnej ściany łączącej budynek usytuowany na działkach (...) oraz korzystania ze wspólnych klatek schodowych, stanowiących ciąg komunikacyjny pomiędzy wyodrębnionymi lokalami i kolejnymi piętrami. H. stanowiący wspólne wejście do budynku handlowo usługowo - biurowo - mieszkalnego, znajdujący się na działce (...) oraz inną części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali Sąd pozostawił do wspólnego korzystania i użytkowaniu właścicielom poszczególnych lokali jako nieruchomość wspólna.

Tymczasem zgodnie z ustaleniami poczynionymi pomiędzy E. K. i J. P. (1) kotłownię, jako część nieruchomości wspólnej znajdującą się na parterze budynku , przy lokalu użytkowym numer (...) Sąd pozostawił do ich wspólnego korzystania i użytkowania . Ponadto zgodnie z zawartym porozumieniem Sąd przyznał uczestnikowi J. P. (1) prawo do korzystania z pomieszczenia zaplecza przeznaczonego na garaż znajdującego się w lokalu użytkowym oznaczonym numerem (...), znajdującym się na parterze do budynku handlowo - usługowo - biurowo - mieszkalnego, na działce (...).

Z uwagi na sposób podziału zabudowanej działki nr (...) Sąd zdecydował się udział w (...) części we współwłasności niezabudowanej działki (...) przyznać na własność J. P. (1) i udział w (...) części tejże nieruchomości przyznać na własność E. K.. Jako działka bezpośrednio przyległa do działki (...), otaczająca ją z trzech stron, zapewnia swobodny dostęp do części wspólnej budynku: drzwi wejściowych na klatkę schodową od ul. (...) oraz drzwi prowadzących do kotłowni. Przyznanie udziału na wyłączną własność jednego z byłych małżonków wiązałoby się z koniecznością ustanowienia dla drugiego służebności przechodu celem zagwarantowania dostępu do wyodrębnionych lokali. Za wyborem tego rozwiązania przemawia ponadto dotychczasowy sposób korzystania z przedmiotowej nieruchomości - na przestrzeni lat nie powstał na tym tle żaden spór, do chwili obecnej każdy z jej właścicieli współposiadał nieruchomość i korzystał z niej w zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem przez pozostałych współwłaścicieli, co odpowiada treści art. 206 kc. Okoliczności te potwierdzają powyższe rozstrzygnięcie.

Również Sąd nie dostrzegł powodów, aby odmówić przyznania udziału w zabudowanej nieruchomości położonej przy ul. (...) wraz z wyposażeniem na wyłączną własność E. K.. Wnioskodawczyni do chwili obecnej zajmuje usytuowany na tej działce budynek. Dom zaspokaja jej potrzeby mieszkaniowe, stanowi dla niej centrum życia rodzinnego. Ponadto udział w prawie własności stanowi majątek odrębny wnioskodawczyni. Powyższe okoliczności przemawiają jednoznacznie za zasadnością przydzielenia E. K. omawianego składnika majątku wspólnego. Również zgodnie z zawartym porozumieniem prawo do wierzytelności stanowiącej nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni zostało przyznane na rzecz E. K..

Z uwagi na fakt, że strony E. K. i J. P. (1) nie wnosiły o rozliczenie spłat i dopłat między nimi Sąd w tej materii nie orzekał.

Z powyższych względów Sąd postanowił jak w sentencji.

Na podstawie art. 520 k.p.c Sąd ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł pełnomocnik uczestników zaskarżając je w całości, zarzucając mu:

1. obrazę przepisów prawa materialnego to jest:

a. art. 21 Konstytucji RP poprzez naruszenie prawa własności J. i Z. S., a co za tym idzie również E. K. i J. P. (1),

b. art. 211 k.c. poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności wobec ustaleń w zakresie własności działek gruntu na których posadowiony jest budynek wynika, że podział ten jest niemożliwy,

2. obrazę przepisów prawa procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia to jest:

a. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodną i przydatną opinię biegłego Z. K. (1) w części dotyczącej hipotetycznego potraktowania naniesień na działkach (...) jako jednego budynku i potraktowania obu działek jako jednej nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności, w sytuacji gdy stan taki w rzeczywistości nie istnieje i jest on sprzeczny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym,

b. art. 321 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie wniosku a polegające na swoistym scaleniu dwóch nieruchomości oznaczonych numerami działek (...) oraz przekształcenia prawa własności we współwłasność,

c. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia postanowienia w sposób uniemożliwiający kontrolę prawidłowości zapadłego orzeczenia to jest poprzez brak wskazania i wyjaśnienia podstawy prawnej dokonania zmiany własności nieruchomości, ustalenia wartości udziałów,

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, mający istotny wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, iż:

a. uczestnicy małżonkowie S. nie oponowali, aby w części budynku położonym w granicach ich działki została ustanowiona odrębna własność lokali w sytuacji, gdy z treści protokołu rozprawy z dnia 23 września 2014r. pełnomocnik uczestników oświadczył, że wyraża zgodę na wydzielenie odrębnej własności lokali ale w części byłych małżonków P. jednak bez ingerencji w prawo własności małżonków S.,

b. dwa segmenty można potraktować jako jeden budynek, w sytuacji gdy grunty na których posadowiono oba segmenty stanowią odrębną własność i nie są objęte współwłasnością,

c. w warunkach niniejszej sprawy, istnieje możliwość wydzielenia odrębnych własności lokali w sytuacji gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał ku temu podstaw,

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestników J. i Z. małżonków S. jest uzasadniona i musiała prowadzić do zmiany zaskarżonego postanowienia.

Jak trafnie zarzuca pełnomocnik skarżących, że postanowienie Sądu I instancji zostało wydane z rażącym naruszeniem art. 211 k.c.

Z treści powołanego przepisu wynika jednoznacznie, że zniesienie współwłasności w pierwszym rzędzie winno być dokonane przez podział fizyczny rzeczy. Taki sposób wyjścia ze współwłasności jest preferowany przez ustawodawcę. Powyższe oznacza, że inny sposób zniesienia współwłasności wchodzi w grę jedynie wówczas, gdy rzecz nie daje się podzielić. Wówczas to – stosownie do okoliczności – Sąd może przyznać rzecz jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo zarządzić sprzedaż stosownie do przepisu kodeksu postępowania cywilnego (por. np. orzecz. SN z 30 października 1978 roku, III CRN 214/78, z 16 listopada 1993 roku, I CRN 176/93, z 29 lipca 1998 roku III CRN 748/97, Biul. SN 1/99, str. 9 oraz art. 212 k.c.).

Szczególnym sposobem zniesienia współwłasności przez podział nieruchomości jest wyjście ze współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali (por. np. uchwałę pełnej Izby Cywilnej z 21 grudnia 1974 roku, III CZP 31/74, OSNCP 9/75, poz. 128).

W sprawie niniejszej jest poza sporem, iż działka Nr (...) należała do majątku objętego wspólnością ustawową E. K. i J. P. (1). Niekwestyjnym jest także, że grunt ów jest zabudowany budynkiem posadowionym w tzw. zabudowie szeregowej. Zebrany w sprawie, bogaty materiał dowodowy, w szczególności w postaci opinii biegłych z zakresu budownictwa, jednoznacznie wskazywał, że podział tegoż budynku w płaszczyźnie pionowej był w ogóle niemożliwy. Płaszczyzny takiej bowiem nie ma i nie jest możliwe jej wykonanie. Nie istnieje natomiast prawna możliwość podziału budynku w poziomie (por. np. orzecz. SN z 23 lutego 1998 roku, III CRK 380/97, niepubl.).

Z podanych przyczyn Sąd Rejonowy trafnie dokonując podziału majątku wspólnego E. K. i J. P. (1) wyodrębnił w budynku posadowionym na działce Nr (...) odrębną własność lokali zarówno użytkowych, jak też mieszkalnych usytuowanych na parterze i pierwszym oraz drugim piętrze budynku.

Sąd meriti nie był natomiast uprawniony do zniesienia współwłasności działki sąsiedniej stanowiącej Nr (...) o powierzchni (...) ha należącej do J. i Z. małżonków S..

Sprawa o podział majątku wspólnego jest rozpoznawana w trybie postępowania nieprocesowego. Wszczęcie jego inicjuje wniosek, którego autor zakreśla granice rozpoznania przez Sąd. Wskazuje zatem przedmiot współwłasności, a więc jakich składników majątkowych postępowanie dotyczy. Sąd w tym postępowaniu nie może rozszerzyć zakresu orzekania poprzez objęcie postępowaniem innych składników niż wskazane przez wnioskodawcę i uczestnika (por. np. Postępowanie nieprocesowe Władysław Siedlecki, PWN, W-wa 1988, str. 62 i nast.). Dzieje się tak m. in. dlatego, że wniosek wszczynający postępowanie nieprocesowe zawiera żądanie wydania orzeczenia określonej treści (por. np. Kodeks postępowania cywilnego pod red. A. Góra- Błaszczykowskiej, Wydawn. C.H. Beck, W- wa 2013, t. I, teza 2 do art. 506 k.p.c., str. 1360). Lektura akt, zamieszczonych w nich protokołów oraz pism procesowych od E. K. i J. P. (1) wskazuje, że w/w nie domagali się zniesienia współwłasności działki Nr (...). W tym zakresie brak jest również żądania ze strony uczestników J. i Z. małżonków S.. Decyzję o zniesieniu wspólności w/w działki Sąd Rejonowy podjął więc z urzędu do czego nie był w ogóle uprawniony. W zaistniałej sytuacji zostały pogwałcone nie tylko przepisy prawa materialnego (art. 210 k.c. i nast.), ale także prawa procesowego (art. 617 k.p.c. i nast., art. 680 k.p.c. i nast. w zw. z art. 46 k.r.i.o.).

Z tych przyczyn nie sposób nie zgodzić się ze skarżącymi, iż w realiach niniejszej sprawy doszło również do rażącej obrazy dyspozycji art. 21 Konstytucji RP poprzez naruszenie ich prawa własności.

Na marginesie podnieść należy, że gdyby tak sformułowany wniosek pochodził od E. K., względnie od J. P. (1) podlegałby on oddaleniu z uwagi na fakt, iż wnioskodawcy, który nie jest właścicielem ani też współwłaścicielem działki Nr (...), niemożliwym by było przypisać interes prawny w dochodzeniu takowego żądania.

Reasumując ma rację apelacja, że wydane postanowienie zostało wydane z obrazą art. 321 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie wniosku. W konsekwencji musiało to prowadzić do uchylenia zaskarżonego orzeczenia w przedmiotowym zakresie i umorzenia postępowania w obu instancjach (art. 386 § 3 k.p.c.).

Jak trafnie podnosi pełnomocnik skarżących błędne i nie znajdujące podstaw faktycznych oraz prawnych jest stanowisko sądu rejonowego, który potraktował działki Nr (...) oraz budynki na tych gruntach posadowione jako jedną całość. Rozstrzygnięcie Sądu doprowadziło do swoistego „scalenia” obu nieruchomości.

Jak wynika z obszernego materiału dowodowego obydwie działki mają samodzielny byt prawny. Własność każdej należy do zupełnie innych podmiotów. Obydwie nieruchomości posiadają odrębne księgi wieczyste. Potraktowanie zatem obu działek jako jedną nieruchomość było wadliwe. W tym zakresie stanowisko Sądu oparte jest na opinii biegłego Z. K. (por. k. 883 i nast.). Wywody i wnioski tego biegłego są nie do zaakceptowania. Biegły sądowy wyraża opinię. Nie jest natomiast uprawniony do rozstrzygania zagadnień jurydycznych. Te bowiem są zastrzeżone dla sądu, który rozstrzyga o stanie prawnym nieruchomości. Oba budynki są samodzielne. Każdy posadowiony jest na innej działce. Obie nieruchomości oddzielone są od siebie granicą prawną. Biegły Z. K. w opinii (por. k. 883 i nast.) przyznaje, że wybudowanie obu obiektów nastąpiło zgodnie z dokumentacją techniczną oraz z pozwoleniem na budowę. Budynki te nie stanowią przejawu samowoli budowlanej. Dokumentacja techniczna i wzniesienia obiektów podlegała nadzorowi władz budowlanych. Wpisy w księgach wieczystych dla działek Nr (...) są prawomocne i kreują stan prawny dla obydwu działek.

Opinia biegłego nie przystaje zatem do stanu prawnego obu gruntów. Wnioski biegłego mają charakter czysto hipotetyczny. Słuchany na rozprawie (por. jego ustną opinię k. 920 i k. 921) biegły wyraźnie stwierdził, że jeżeli obydwa budynki potraktować jako całość, wówczas dopiero możliwym jest wyodrębnienie odrębnej własności lokali.

Takie założenie jest z góry wadliwe. Na możliwość ustanowienia odrębnej własności lokali w budynku posadowionym na działce Nr (...) wskazuje opinia biegłego M. R. (1), która jest rzeczowa, wnikliwa i wewnętrznie spójna.

Wnioski biegłego Z. K., że nie ma możliwości podziału fizycznego działki Nr (...) poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali są nie do zaakceptowania. Autor opinii stwierdził, że podział geodezyjny całego areału dokonany został niezgodnie z prawem. W tym miejscu należy podnieść, że biegły ma uprawnienia budowlane. Nie ma wiedzy specjalnej z zakresu geodezji i kartografii. Podkreślenia jednak wymaga, że geodezyjny projekt podziału został zatwierdzony decyzją Starosty Powiatu (...). Decyzja ta jest prawomocna i ostateczna. Nie podlega kontroli i jest wiążąca dla Sądu. Została ona wydana przez uprawniony organ administracyjny i w oparciu o obowiązujące przepisy postępowania administracyjnego (por. wyrok SN z 16 grudnia 2009 roku, I CSK 175/09, Legalis Nr 218234 i wyrok SN z 4 stycznia 2012 roku, III CSK 126/11, Legalis Nr 464798).

Wzruszenie tej decyzji mogło nastąpić wyłącznie w toku postępowania administracyjnego.

W piśmie z dnia 12 stycznia 2011 roku (por. 930 i k. 931) Starostwo oświadczyło, że obie działki są nieruchomościami odrębnymi. Przed wydaniem decyzji podziałowej z dnia 7 marca 1996 roku (...)obie działki stanowiły jedną nieruchomość – tj. działkę Nr (...). Lokale umiejscowione w budynku na działce Nr (...) mają status lokali samodzielnych i mogą stanowić odrębną własność lokalową (por. pismo k. 982).

Akceptując stanowisko wyrażone przez biegłego M. R. dodatkowo należy podnieść, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji budynku. Nie zawiera jej także ustawa z dnia 24 października 1974 roku- Prawo Budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm.), a przydatność dla stosunków cywilno – prawnych definicji zawartej w ustawie z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. Nr 207, poz. 2016 z 2003 roku, ze zm.) jest wadliwa. Na podstawie art. 46 i art. 48 k.c. oraz posiłkując się prawem budowlanym należy uznać, że budynkiem jest obiekt budowlany, trwale związany z gruntem, stanowiący część składową nieruchomości gruntowej (art. 48 k.c.) albo odrębny od gruntu przedmiot własności (art. 235 § 1 k.c.), wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych i posiadający fundamenty oraz dach, przy czym spełnienie cechy odrębności może zostać zrealizowane także przez ustanowienie potrzebnych służebności. Budowla spełniające te warunki może być uznana za budynek (por. uchwała SN z 23 stycznia 2007 roku, III CZP 136/06, OSNC 2007, Nr 11, poz. 163, wyrok SN z 26 stycznia 2006 roku, II CK 365/05, niepubl. Postanowienie SN z 13 maja 1966 roku, III CR 103/66, OSPiKA 1967, Nr 5, poz. 110, uchwała całej izby z 15 grudnia 1969 roku, III CZP 12/69, OSNCP 1970, Nr 3, poz 39, orzecz. SN z 25 stycznia 1971 roku, I CR 5/71 i z 22 grudnia 2004 roku, II CK 262/04, niepubl.).

Kierując się powyższymi ustalenia oraz wskazówkami płynącymi z lektury judykatury należało uznać, że możliwym było ustanowienie odrębnej własności lokalu w budynku należącym do J. P. (1) oraz E. K..

Jak wynika z map geodezyjnych granica prawna pomiędzy działkami Nr (...) przebiegała przez środek klatki schodowej oddzielającej obydwa budynki.

Aby uczynić zadość wymaganiom, o których była mowa wcześniej zaistniała konieczność ustanowienia wzajemnych służebności obydwu części klatki schodowej. Służebność ta uprawnia każdoczesnego właściciela lokalu usytuowanego w budynku na działce Nr (...) do korzystania z klatki schodowej mieszczącej się w budynku na działce Nr (...). I na odwrót. K. (...) Nr (...)/23 jest uprawniony do korzystania z części klatki schodowej w budynku na działce Nr (...) (por. art. 212 § 1 zd. 2 k.c.).

Wyeliminowanie z podziału / zniesienia współwłasności działki Nr (...)/ należącej do uczestników J. i Z. małżonków S. zrodziło konieczność dokonania ponownej inwentaryzacji lokali w budynku położonym na działce Nr (...). W tym celu dopuszczony został dowód z uzupełniającej opinii biegłego Z. K.. Dowód ten został przeprowadzony w postępowaniu apelacyjnym. Biegły na nowo oznaczył wszystkie lokale położone w tymże budynku od numeru (...) do numeru(...). Wskazał powierzchnię poszczególnych lokali oraz przypisał do każdego z nich udział we współwłasności gruntu i w tych częściach budynku, które nie służą do wyłącznego korzystania przez poszczególnych właścicieli wyodrębnionych lokali.

Treść apelacji uczestników wskazuje co prawda, że skarżą oni całe postanowienie sądu rejonowego, jednakże uzasadnienie tego środka odwoławczego wskazuje, że jego autorzy w istocie dążyli do wyeliminowania ze współwłasności działki Nr (...).

Z tych przyczyn modyfikacja zaskarżonego postanowienia w zakresie działki Nr (...) była ograniczona. Sprowadzała się ona do przyznania odrębnej własności lokali w w/w budynku na rzecz E. K. i J. P. (1) w taki sposób, jak to uczynił sąd rejonowy, z tym że zostały właściwie ustalone udziały we współwłasności w działce oraz we wspólnych częściach budynku.

Zwrócić uwagę należy, że zarówno wnioskodawczyni jak też uczestnik J. P. (1) na rozprawy apelacyjne nie stawili się. Nie ustosunkowali się do apelacji skarżących oraz stanowiska zaprezentowanego przez ich pełnomocnika podczas rozprawy apelacyjnej. Nie odnieśli się również do opinii uzupełniającej biegłego Z. K. oraz biegłego M. R.. Ten ostatni, przesłuchiwany podczas rozprawy apelacyjnej podał, że od ostatnio wydanej przez siebie opinii, ceny mienia nie uległy znaczącej zmianie. W tej ocenie brak było podstaw do zweryfikowania wartości działki Nr (...) i wartości lokali zlokalizowanych w budynku na tej nieruchomości.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie było zaskarżone przez wnioskodawczynię oraz uczestnika J. P. (1). Nie był zatem przez nich zwalczony sposób podziału majątku wspólnego. Co więcej, jak wynika z rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie zaskarżonego postanowienia obie strony uzgodniły sposób podziału majątku wspólnego.

Z tych przyczyn lokale przyznane dla każdego z nich przez sąd rejonowy nie zostały zmienione przez Sąd odwoławczy. Zmieniła się jedynie numeracja lokali – zgodnie z nowym oznaczeniem dokonanym w ostatniej – uzupełniającej opinii biegłego Z. K..

Zgodnie z powyższą zasadą przyznano wnioskodawczyni i uczestnikowi J. P. udział po (...) części w działce Nr (...).

Zgodnie ze stanowiskiem w/w zaprezentowanym na ostatniej rozprawie przed sądem rejonowym wnioskodawczyni przyznano (...) we współwłasności działki Nr (...) o powierzchni (...) na zabudowanej budynkiem mieszkalnym (czyli (...) z (...) objętej wspólnością ustawową oraz wierzytelność w wysokości 47.500 złotych.

Mając zatem na względzie przedstawione ustalenia, rozważania i powoływane w nich przepisy orzeczono jak wyżej na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą rozstrzygnięto na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. stosując zasadę w nim wyrażoną, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSR Dominika Kurpińska

Dodano: 4 grudnia 2023, Opublikował(a): Justyna Dolata
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim
Osoba, która wytworzyła informację: Jarosław Gołębiowski, w SO Arkadiusz Lisiecki , Dominika Kurpińska
Data wytworzenia informacji: 2 lutego 2017