Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSA w SO Stanisław Łęgosz (spr.) SSR del. Jakub Ślęzak
Protokolant	st.sekr.sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniej Z. W. reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową E. K.

przeciwko M. W. (1) i T. W.

o alimenty

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 25 kwietnia 2018 roku, sygn. akt III RC 6/17

oddala apelację.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Jakub Ślęzak

Sygn. akt II Ca 491/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim oddalił powództwo wniesione przez E. K. działającą w imieniu małoletniej Z. W. o zasądzenie alimentów przeciwko M. W. (1) i T. W. tj. dziadkom ojczystym małoletniej.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Małoletnia powódka Z. W. urodziła się (...) w Ł.. Jej ojcem jest K. W.. Związek małżeński E. K. (poprzednio W.) i D. W. został rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 21 kwietnia 2015 roku w sprawie sygn. akt IC 135/13. Wyrokiem tym po raz ostatni została ustalona wysokość alimentów należnych od D. W. na rzecz jego córki Z. W. ustalona na kwotę po 500 złotych miesięcznie. Orzeczenie uprawomocniło się 30 marca 2016 roku.

Prowadzone jest postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim P. Ś. celem uzyskania powyższych alimentów. W dacie 14 grudnia 2016 roku wysokość niezapłaconych alimentów wynosiła 4 273,35 złotych plus ustawowe odsetki. Od tego czasu dłużnik dokonywał wpłat zarówno bieżących alimentów jak i pokrywał zadłużenie. Na dzień 10 kwietnia 2018 roku jego zadłużenie w płaceniu alimentów wynosiło 1 665,98 złotych.

D. W. od sierpnia 2017 roku nie ma żadnego kontaktu z córką, nie daje jej żadnych prezentów okolicznościowych. Płaci bieżące alimenty. Z. W. uczęszcza do III klasy szkoły podstawowej. Jej zeszyty i pozostałe przybory w tym plecak kosztowały około 220 złotych. Dziewczynka ma opłacone wszystkie opłaty w szkole w tym składki klasowe. Spożywa obiady w szkole, które kosztują około 50 złotych miesięcznie. Wyjeżdża na wszystkie wycieczki zorganizowane przez szkołę.

Małoletnia powódka trenuje grę w piłkę siatkową. Opłata wynosi 75 złotych miesięcznie. Pobierała prywatne lekcje z języka angielskiego co kosztuje 140 złotych miesięcznie. Jest dzieckiem zdrowym, czasami choruje na przeziębienia. W związku z tym jest na specjalnej diecie. Przyjmuje witaminy, które kosztują 30 złotych miesięcznie. Pozostaje pod stałą opieką lekarza stomatologa. W maju 2018 roku przystąpi do I Komunii Świętej co wiąże się z dużymi wydatkami.

Systematycznie ma kupowaną dzież, obuwie, bieliznę. Średnio raz na kwartał na ten cel przeznaczana jest kwota 250 złotych

E. K., matka małoletniej powódki, zatrudniona jest w (...)w K. na stanowisku Kierownik Produkcji. Jej miesięczne wynagrodzenie netto wynosi 3 172,08 złotych. E. K. wynajmuje mieszkanie za co płaci 1 100 złotych miesięcznie plus opłaty za media. W utrzymaniu pomagają jej rodzice. Opiekują się wnuczką w czasie wolnym od nauki np. w ferie, w wakacje, w okresie różnorodnych świąt. Małoletnia pozostaje wówczas na ich całkowitym utrzymaniu. M. W. (1) i T. W. to dziadkowie ojczyści małoletniej powódki. Od września 2017 roku nie mają z nią żadnych kontaktów, nie dają żadnych prezentów okolicznościowych

M. W. (1) ma 49 lat. Zatrudniona jest w Spółce Cywilnej (...) (...) w Ł.. Jest to firma krawiecka. Z tego tytułu osiąga wynagrodzenie netto około 2 000 złotych miesięcznie. T. W. ma 49 lat. Zatrudniony jest w Zakładzie (...) Sp. z o.o. w Ł. na stanowisku monter konserw. (...) Jego miesięczna pensja wynosi netto 3 206,27 złotych.

Małżonkowie W. mają troje dzieci w tym jedną małoletnią. Dziewczynka ma stwierdzoną chorobę immunologiczną krwi powodującą silne omdlenia. Pozostaje pod opieką kliniki w G.. Dwa razy do roku jeździ na wizyty kontrolne. Jeden wyjazd kosztuje 600 złotych. Jej leki kosztują 200-300 złotych miesięcznie. Ich stałe opłaty wynoszą około 2 600 złotych w tym spłata kredytu hipotetycznego zaciągniętego na generalny remont domu, w którym mieszkają oraz zakup opału na okres grzewczy oraz kredyt konsumpcyjny pobrany przez pozwanego w zakładzie pracy przez pozwanego. Pozwani posiadają cztery samochody: V. rok produkcji 1992, P. (...) rok produkcji 2011, M. (...) rok produkcji 1999, R. (...) rok produkcji 2002. Są właścicielami dwóch nieruchomości w R.: na jednej działce o powierzchni (...) metrów kwadratowych znajduje się dom, w którym mieszkają; druga to lokal, który nie jest wynajmowany. Nadto M. W. (1) jest właścicielką nieruchomości o powierzchni (...)metrów kwadratowych w R..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody, które są spójne i wzajemnie się uzupełniają.

Mając takie ustalenia Sąd zważył, że powództwo nie jest zasadne. Sąd Rejonowy wskazał, że stosownie do treści art. 128 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W myśl art. 129 § 1 k.r.o. obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym (§ 2 art. 129 k.r.o.). Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi albo gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, co wynika z art. 132 k.r.o. Wskazując na treść art. 133 k.r.o Sąd Rejonowy wskazał, że ogólną przesłanką powstania obowiązku alimentacyjnego (poza obowiązkiem rodziców względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie) jest pozostawanie w „niedostatku”, którego to pojęcia nie zdefiniował ustawodawca.

Powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego, Sąd wyjaśnił, iż niedostatek występuje wtedy, gdy uprawniony nie może w pełni własnymi siłami, z własnych środków, zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb. Zaspokojenie potrzeb każdego człowieka powinno nastąpić przede wszystkim z jego własnych środków. Dotyczy to dochodów z pracy, z majątku, ze świadczeń z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego.

W ocenie Sądu Rejonowego, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że małoletnia ma zaspokojone wszystkie usprawiedliwione jej potrzeby: ma opłacone wszystkie opłaty w szkole, wyjeżdża na wszystkie wycieczki szkolne, na wakacje, uczęszcza na dodatkowe zajęcia, ma kupowaną odzież, obuwie ( o czym dokładnie w stanie faktycznym). Na pewno to dziecko nie znajduje się w niedostatku. Pieniądze na pokrycie tych potrzeb pochodzą z dochodów uzyskiwanych przez E. K. oraz alimentów płaconych przez D. W..

Ponadto, Sąd wskazał, iż w literaturze prezentowany jest pogląd, w myśl którego wysokość obciążenia alimentacyjnego powinna być określona na takim poziomie, aby nie prowadziła do niedostatku samego obciążonego. Z dowodów zgromadzonych w sprawie wynika, że pozwani obydwoje pracują ale ich zobowiązania w tym leczenie chorej córki przewyższają ich dochody.

Sąd podkreślił także, że na ostatniej rozprawie w dniu 13 kwietnia 2018 roku ustawowa przedstawicielka małoletniej powódki wnosiła jedynie o zasądzenie łącznie od obojga pozwanych tytułem alimentów kwotę 200 - 300 złotych miesięcznie. Nawet takie stanowisko wskazuje, że małoletnia nie znajduje się w niedostatku, a tylko chodzi o to by zmobilizować ojca dziecka do systematycznego płacenia zasądzonych alimentów.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła powódka reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową zaskarżając wydany wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

a) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i ustalenie, że małoletnia powódka nie znajduje się w niedostatku, przy jednoczesnym zaniechaniu poczynienia miarodajnych ustaleń co do usprawiedliwionych potrzeb dziecka;

b) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, w postaci art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i w konsekwencji przyznaniu waloru wiarygodności zeznaniom pozwanych;

b) naruszenie prawa materialnego, w postaci art. 132 k.r.o. w zw. z art.129 § 2 k.r.o. poprzez jego wadliwą wykładnię i w konsekwencji bezzasadne niezastosowanie pomimo zmaterializowania się wynikających z ww. przepisów przesłanek, które w przypadku prawidłowej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadziłyby do konieczności zasądzenia żądanej przez powódkę kwoty alimentów.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona albowiem zaskarżony wyrok nie narusza przepisów obowiązującego prawa.

Sąd Rejonowy, wbrew zarzutom zawartym w apelacji, właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy i wyjaśnił motywy swego rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy argumentację tę podziela, uznając ją za przekonującą. Przede wszystkim, Sąd Rejonowy, po wszechstronnym rozważeniu całego zebranego w sprawie materiału dowodowego, prawidłowo ocenił sytuację małoletniej powódki. Przedstawione w apelacji twierdzenia, iż małoletnia pozostaje w niedostatku nie znalazły odzwierciedlenia w zgromadzonych dowodach. Zaprezentowana w apelacji wersja stanu faktycznego oparta na odmiennej ocenie materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd orzekający przy ocenie materiału dowodowego wykroczył poza dyrektywy i uprawnienia wynikające z przepisu art. 233 § 1 kpc. W ocenie Sądu Okręgowego, o naruszeniu ww. przepisu nie może być w sprawie mowy. Mogłoby do tego dojść tylko wówczas, gdyby skarżąca wykazała uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. zasadom logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, co jednak w sprawie nie miało miejsca.

Należy się odnieść także do zarzutu dopuszczenia się przez Sąd błędu w ustaleniach faktycznych, albowiem dopiero nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego, które także zostały podniesione w wywiedzionej apelacji.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własną podstawę rozstrzygnięcia. Podważanie ustaleń poczynionych przez Sąd w świetle już tylko zeznań przedstawicielki ustawowej złożonych przed sądem rejonowym jawi się jako nieuzasadnione. Nic nie wskazuje bowiem na to, aby małoletnia powódka miała jakiekolwiek niezaspokojone, a usprawiedliwione potrzeby, nie mówiąc już nawet o tym, aby znajdowała się w niedostatku. Słusznie skarżąca wskazała, że zgodnie z orzecznictwem SN, niedostatek występuje nie tylko wtedy, gdy uprawniony do alimentacji nie posiada żadnych środków utrzymania, lecz określa także i taką sytuację materialną osoby uprawnionej, gdy nie może ona w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2000 r. I CKN 1187/99). Rzecz jednak w tym, że w wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego i zaoferowanych przez stronę powodową dowodów, które były wystarczające dla poczynienia koniecznych ustaleń, nic nie wskazuje na to, aby te przesłanki zachodziły po stronie małoletniej. Matka małoletniej zarabia ponad 3.200,00 złotych netto. Na utrzymanie małoletniej przeznaczane są także alimenty w kwocie 500,00 złotych, co do których istniało zadłużenie po stronie zobowiązanego, jednakże w toku procesu w dużej części zostało spłacone. Matka dziecka ma dobrą i stabilną kondycję finansową, nie ma długów, dziecko zaś korzysta z oferty zajęć pozalekcyjnych, wyjazdów, za które regulowane są płatności. To, że powódka i jej matka nie mają majątku w postaci nieruchomości, podnoszone przez skarżącą w apelacji nie wpływa na tę ocenę, albowiem okoliczności te nie świadczą o ich złej sytuacji majątkowej. Istotne jest bowiem to, że dziecko ma zapewnione dobre warunki życiowe, możliwość rozwoju swych uzdolnień sportowych, co – czego nikt nie negował w toku postępowania – jest w przeważającej części zasługą matki. Należy podkreślić, co także dostrzegł Sąd Rejonowy w toku postępowania, że sprawa ta nie była wynikiem istnienia po stronie małoletniej potrzeby wsparcia finansowego od dziadków, ale faktem, że jej ojciec nie uiszczał na czas należnych jej alimentów. Sama przedstawicielka ustawowa w swych zeznaniach wskazała, że powództwo zostało wytoczone, ponieważ ojciec małoletniej nie łożył na jej utrzymanie. Okoliczności te tylko wzmacniają prawidłowość ustaleń poczynionych przez Sąd.

Sąd Rejonowy przeprowadził pełne postępowanie dowodowe, w tym przesłuchał matkę powódki oraz przeanalizował przedłożone do akt faktury zaoferowane przez stronę powodową i to na tej podstawie poczynił swe ustalenia faktyczne. To właśnie z zeznań samej przedstawicielki ustawowej małoletniej wyłania się zarys sytuacji dziecka, zgodny z tym, co zaprezentowane zostało przez sąd w uzasadnieniu wyroku. Dlatego nie ma podstaw go kwestionować.

Odnosząc się do podniesionego przez skarżącą zarzutu obrazy prawa materialnego, należy zaznaczyć, że może nastąpić ono w postaci bądź błędnej wykładni, polegającej na mylnym rozumieniu treści lub znaczenia przepisu prawnego, bądź niewłaściwym zastosowaniu danego przepisu. W ocenie skarżącej, sąd dokonał jednocześnie i błędnej wykładni przepisów art. 132 k.r.o. w zw. z art. 129 § 2 k.r.o. i błędnie je zastosował, co jednak jest argumentem chybionym.

Bezspornie, i nie podważał tego również Sąd Rejonowy w swych ustaleniach, to na matce dziecka ciąży w dużej mierze obowiązek utrzymania małoletniej, z którego to matka wywiązuje się w 100%. Sam jednak fakt, iż to matka dziecka głównie ponosiła ciężar związany z utrzymaniem i wychowaniem małoletniej (albowiem zobowiązany nie regulował przez pewien okres alimentów) nie oznacza, iż automatycznie, niespełniony obowiązek alimentacyjny ojca dziecka ulega przerzuceniu na dziadków. Rozumowanie skarżącej w tym zakresie było błędne. Otóż, dopiero gdyby drugi z rodziców - mimo odpowiedniej staranności i wykorzystania wszystkich możliwości zarobkowych - nie był w stanie w całości lub części sprostać swoim obowiązkom względem dziecka i z tego powodu dziecko mogłyby znaleźć się w niedostatku - w grę wchodziłby subsydiarny obowiązek dalszych krewnych, a w szczególności dziadków (tak: SN w wyroku z dnia 22 kwietnia 1974 r. III CRN 66/74). Skoro zaś dziecko nie znajduje się w niedostatku, obowiązek alimentacji dziecka przez dalszych krewnych nie zaktualizował się. Na takie też rozumienie powołanych przepisów wskazywał Sąd Rejonowy, prawidłowo dokonując ich wykładni oraz subsumpcji.

Z tych względów apelacja powódki nie jest zasadna i dlatego na podstawie art. 385 kpc została oddalona przez Sąd Okręgowy.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Jakub Ślęzak