Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 27 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Jarosław Gołębiowski (spr.)
Sędziowie:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR del. Jolanta Szczęsna
Protokolant:	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 września 2018 roku

sprawy z wniosku D. K.

z udziałem M. K. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 9 maja 2018 roku, sygn. akt I Ns 248/15

postanawia:

1. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie trzecim w ten sposób, że zasądzoną od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni dopłatę pieniężną w kwocie 31.785,50 podwyższyć do kwoty 90.947 ( dziewięćdziesiąt tysięcy dziewięćset czterdzieści siedem) złotych płatnej w trzech ratach:

a/ pierwsza w kwocie 30.000 złotych do dnia 31 grudnia 2018r.,

b/ druga w kwocie 30.000 złotych do dnia 31 maja 2019 roku,

c/ trzecia w kwocie 30.947 złotych do dnia 31 października 2019 roku

- z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

2. oddalić apelację w pozostałej części;

3. ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR del. Jolanta Szczęsna

Sygn. akt II Ca 584/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 maja 2018 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z wniosku D. K. z udziałem M. K. (1) o podział majątku dorobkowego postanawia:

I. ustalić, że w skład wspólności majątkowej małżeńskiej D. K. z domu W. i M. K. (1), których wspólność majątkowa małżeńska ustała z dniem 8 stycznia 2015 roku na skutek wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 17 grudnia 2014 roku wydanego w sprawie I C 662/14, wychodzą:

1) nieruchomość zabudowana domem mieszkalnym położona w B. przy ulicy (...), obręb nr(...) oznaczona w' ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni (...) ha, dla której w Sądzie Rejonowym w- B. urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...);

2) samochód osobowy marki P. (...), rok. prod. (...) nr rej. (...), nr VIN (...),

3) środki pieniężne zgromadzone na subkoncie emerytalnym D. K. w (...) w kwocie 17.719,57 zł;

II. dokonać podziału majątku wspólnego D. K. i M. K. (1) w

ten sposób, że:

1) zarządzić sprzedaż nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...) opisaną w pkt I 1) określając podział sumy uzyskanej ze sprzedaży pomniejszonej o koszty egzekucyjne pomiędzy stronami stosowanie do udziału każdego z nich we współwłasności tj. po ½;

2) na wyłączną własność D. K. przyznać środki pieniężne zgromadzone na subkoncie emerytalnym D. K. w (...) opisane w 7 pkt I 3);

3) na wyłączną własność M. K. (1) przyznać samochód osobowy marki P. opisany w punkcie I 2),

III. zasądzić od uczestnika M. K. (1) na rzecz wnioskodawczyni D. K. kwotę 31.785,50 zł płatną jednorazowo w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

IV. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bełchatowie od uczestnika M. K. (1) kwotę 855,83 zł zaś od wnioskodawczym 80,- zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych i ustalić, że w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wnioskodawczym D. K. oraz uczestnik M. K. (1) pozostawali w związku małżeńskim do dnia 08 stycznia 2015 roku, kiedy to uprawomocnił się wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 17 grudnia 2014 roku wydany w sprawie o sygnaturze akt I C 662/14 orzekający pomiędzy stronami rozwód.

Do majątku wspólnego stron wchodzą:

1) nieruchomość zabudowana domem mieszkalnym położona w B. przy ulicy (...), obręb nr (...) oznaczona w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni (...) ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...);

2) samochód osobowy marki P. (...), rok. prod. (...), nr rej. (...), nr VIN (...) o wartości 20 000 zł,

3) środki pieniężne zgromadzone na subkoncie emerytalnym D. K. w (...) w kwocie 17.719,57 zł

Wartość nieruchomość zabudowanej domem mieszkalnym położonej w B. przy ulicy (...) na dzień ustania wspólności wynosi 395 000 zł.

Małżonkowie we wspólnym domu przy ul. (...) w B. zamieszkiwali do 2006 roku, kiedy to wyjechali do pracy do (...), gdzie mieszkały już ich dzieci. Małżonkowie zamieszkali tam wspólnie i wspólne gospodarowali do 2010 r.

Od 2006 r. do 30-11-2017 r. dom był przez strony wynajmowany, pieniądze pochodzące z tego tytułu (2500 zł/mies.) wpływały na rachunek bankowy uczestnika postępowania.

Uczestnik będąc pracownikiem (...) otrzymał także (w trakcie trwania małżeństwa) akcje pracownicze, które sprzedał w także w trakcie trwania wspólności majątkowej w 2011 r. za kwotę 61 590 zł (podlegającą jeszcze opodatkowaniu 19 %). Nadto w roku 2006 uczestnik rozwiązał umowę o pracę z pracodawcą i w ramach programu (...) otrzymał kwotę 132 735 zł brutto.

Kwestią wynajmu domu oraz opłatami za dom zajmował się uczestnik. Wnioskodawczym nie była temu przeciwna.

Finansami w małżeństwie zajmował się uczestnik.

Od stycznia 2012 r. do września 2015 r. uczestnik uzyskiwał dochody z najmu mieszkania, które otrzymał w darowiźnie od córki. Czynsz wynosił 600 zł/mies.

1 podatek 51 zł.

Przychód z najmu wyniósł w poszczególnych latach:

2015: 40.134,48 zł (w tym przychód z najmu mieszkania 5589 zł),

2016: 35.204,13 zł,

2017: 26.400,00 zł. i był opodatkowany wg stawki 8,5 %.

Po rozwodzie tylko uczestnik ponosił koszty utrzymania domu.

Podatek od nieruchomości na ul. (...) wyniósł w 2015 r., 2016 r. i 2017 r. po 587 zł, a składka ubezpieczeniowa - po 350 zł w 2015 r. i 2016 r. oraz 317 w 2017 r.

Uczestnik poniósł wydatki na prace remontowe w domu przy ul. (...).

Za prace remontowe w domu przy ul. (...) uczestnik zapłacił w 2017 r. 7500 zł.

Strony od sierpnia 2011 r. mieszkały w mieszkaniu wnioskodawczym na Os. (...) będącym majątkiem odrębnym wnioskodawczyni (otrzymała je w darowiźnie od syna) i wspólnie opłacały stałe opłaty za mieszkanie. W styczniu 2011 r. wnioskodawczyni wyprowadziła się i od tego czasu do czerwca 2014 r. uczestnik sam mieszkał w mieszkaniu wnioskodawczyni na Os. (...): od stycznia 2011 r. sam uiszczał opłaty za mieszkanie. Opłaty stale związane z mieszkaniem na Os. (...) wynosiły 404,35 zł za miesiąc.

Uczestnik miał jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych objętych rejestrem pracowniczego programu emerytalnego i jednostki uczestnictwa w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, sfinansowane ze składek opłacanych przez pracodawcę,, które sprzedał jeszcze w trakcie trwania małżeństwa.

Sąd Rejonowy zważył , iż wniosek o podział majątku wspólnego zasługuje na uwzględnienie.

Uczestnicy nie zawierali umowy majątkowej małżeńskiej, w związku z czym - zgodnie z arl.31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - między małżonkami z mocy ustawy istniał ustrój wspólności majątkowej (wspólności ustawowej) obejmującej przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny); udziały obojga małżonków w majątku wspólnym są równe (art. 43 § 1 Kodeksu). Ustawowa wspólność majątkowa między małżonkami ustala wraz z rozwiązaniem małżeństwa przez rozwód.

Na podstawie art. 45 § 1 Kodeksu, każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, / wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba żc zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. W myśl art. 45 § 2, zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego. Stosownie do art. 46, w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który by 1 nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Na podstawie art. 1035 Kodeksu cywilnego, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII księgi czwartej Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jak stanowi art. 212 § 1 Kodeksu cywilnego (do którego m. in. odsyła powołany wyżej art. 1035), jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 212 § 2), przy czym preferowanym sposobem zniesienia współwłasności rzeczy jest podział rzeczy wspólnej (art. 211 kc). Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek (§ 3).

W myśl art. 687 w związku z art. 567 § 3 kpe, podział majątku wspólnego powinien nastąpić przede wszystkim na zgodny wniosek stron. Stosownie do art. 622 § 2 kpc (znajdującego zastosowanie odpowiednio do podziału majątku wspólnego na podstawie art. 567 § 3 i 688 kpe), gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia Sąd ustalił na podstawie dokumentów dotyczących nabycia i najmu nieruchomości, posiadanych i zbytych aktywów, dochodów z najmu, opinii biegłego oraz wyroku rozwodowego. Nie było sporne, że do majątku wspólnego należy dom przy ul. (...) w B., samochód (jego wartość ostatecznie też była niesporna), środki zaewidencjonowane na koncie w (...) prowadzonym dla wnioskodawczyni. Z dokumentów przesłanych przez podmioty prowadzące rachunki, na których ewidencjonowane były aktywa posiadane przez uczestnika wynika, że wszystkie te składniki zostały zbyte w trakcie trwania związku małżeńskiego. Sąd tylko częściowo oparł się na dowodach z przesłuchania stron i zeznaniach świadków powołanych przez każdą ze stron. Świadkowie nie udzielili informacji na tyle szczegółowych i konkretnych, aby były przydatne dla rozstrzygnięcia. Potwierdzili natomiast okoliczności, które w zasadzie nie były sporne, tj. dotyczące nabytego majątku, otrzymania akcji i odprawy, miejsc i okresu zamieszkiwania, wynajmowania nieruchomości.

Wnioskodawczyni podnosiła, że kwota otrzymana w czasie trwania małżeństwa przez uczestnika postępowania z tytułu (...) z (...) oraz z tytułu sprzedanych przez uczestnika postępowania akcji pracowniczych (...) była rozdysponowanej wyłącznie przez niego bez zgody i wiedzy wnioskodawczyni. Na poparcie tego twierdzenia nic przedstawiła jednak żadnych konkretnych dowodów. Zeznania jej i świadków w tym zakresie są ogólnikowe i bazują na przypuszczeniach, a przytaczane fakty nie pozwalają na wysnucie jednoznacznych logicznych wniosków zbieżnych z twierdzeniami wnioskodawczyni. Bezsprzecznie natomiast w czasie, w którym doszło do uzyskania przez uczestnika pieniędzy ze wskazanych wyżej tytułów, strony w zasadzie wspólnie zamieszkiwały i gospodarowały, a każdym razie tworzyły rodzinę i w związku z tym trzeba przyjąć, że osiągane dochody stopniowo zużyły właśnie na potrzeby rodziny. Jako takie potrzeby należy też traktować uzasadnione wydatki jednego tylko małżonka, takie jak koszty leczenia. Dodatkowo należy wskazać, że wnioskodawczyni w trakcie trwania małżeństwa nie domagała się dostępu do tych pieniędzy ani jakiegoś sprawozdania z ich rozdysponowania. To przede wszystkim uczestnikowi były pozostawione sprawy związane z finansami. Podobnie sprawa ma się z dochodami z wynajmowania domu, czym zgodnie z wolą obu stron zajmował się tylko uczestnik. Także tylko on organizował prace związane z utrzymaniem nieruchomości, a w wnioskodawczyni w ogóle tym się nic interesowała i nie domagała się bieżącego wglądu w te kwestie. Wobec przytoczonych okoliczności nie można było uwzględnić żądania wnioskodawczyni rozliczenia dochodów ze sprzedaży akcji, (...) i wynajmowania domu do czasu ustania wspólności majątkowej.

Uczestnik podnosił, że dokonywał nakładów na mieszkanie będące majątkiem odrębnym wnioskodawczyni (w czasie, gdy nim mieszkał). Poza wydatkami z tytułu stałych miesięcznych opłat (które potwierdza zaświadczenie wydane przez zarządcę nieruchomości, a uiszczanie nich przez uczestnika było niesporne) na tę okoliczność brak jednak konkretnych wiarygodnych dowodów. Natomiast bezsprzecznie uczestnik dokonywał nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci nakładów na dom przy ul. (...) w czasie po ustaniu wspólności. Niesporne jest, że tylko uczestnik zajmował się tą nieruchomością, jednakże za udowodnione można uznać tylko wydatki wykazane fakturami na kwotę 7500 zł oraz udokumentowane wydatki na opłacenie podatku i składek ubezpieczeniowych. Same zeznania uczestnika jako bezpośrednio zainteresowanego rozstrzygnięciem na swoją korzyść nie mogą być w tym zakresie uznane za wystarczający wiarygodny dowód. Choć w ogóle wykonywanie jakichś bieżących prac przy domu przez uczestnika lub na jego zlecenie było niesporne, to uczestnik nie zaoferował poza wspomnianymi fakturami dowodów pozwalających jednoznacznie i konkretnie co do kwoty ustalić wysokości wydatków z tego tytułu w okresie po ustaniu wspólności.

Strony zgodne były co do tego, aby samochód P. przyznać na wyłączną własność uczestnika. Rozstrzygnięcie co do tego składnika majątku wspólnego nastąpiło zatem stosownie do ich wniosku z uwzględnieniem art. 622 § 2 kpc.

Z kolei żadna ze stron nie była zainteresowana przejęciem na wyłączną własność nieruchomości zabudowanej domem. Obie strony mają inne mieszkania, wnioskodawczyni mieszka za granicą, uczestnik nie czuje się na silach finansowo i fizycznie sprostać utrzymaniu domu. Sąd nic może wbrew woli uczestnika przyznać mu prawa majątkowego i zasądzić od niego na rzecz innego uczestnika spłatę lub dopłatę. Powody sprzeciwu uczestnika są prawnie irrelewantne. Również wzgląd na zasady współżycia społecznego i interesy uczestników nie uzasadnia orzekania o podziale w taki sposób. W związku z powyższym Sąd zarządził stosownie do art. 625 kpe sprzedaż tego składnika majątku, przewidując podział sumy uzyskanej ze sprzedaży pomniejszonej o koszty egzekucyjne pomiędzy stronami stosownie do udziału każdego z nich we współwłasności tj. po 1/2 (art. 43 § 1 krio).

Z kolei środki na koncie w (...) przyznano wnioskodawczyni, która je posiadała (dla której były one zaewidencjonowane) dla uniknięcia trudności w realizacji ewentualnego podziału fizycznego i zwiększania zasądzanej spłaty. Sąd uznał, że podział tych środków i zasądzanie spłaty odpowiadającej wartości połowie z nich byłoby nieracjonalne.

Tym sposobem strony „w naturze” otrzymały na wyłączna własność składniki majątku o porównywalnej wartości. Uczestnik otrzymał samochód o wartości 20000 zł, a wnioskodawczyni środki na koncie w (...) w wysokości 17719,57 zł.

Uczestnik powinien zwrócić wnioskodawczyni połowę dochodów z najmu domu, pobranych po ustaniu wspólności (w okresie 2015-2017 r.), zatem kwotę 43889 zł (od przychodów wskazanych w informacji z urzędu skarbowego należało odjąć przychody z. najmu mieszkania w 2015 r. oraz odliczyć podatek dochodowy). Równocześnie może żądać zwrotu połowy nakładów na wspólną nieruchomość (podatek 587 zł. składka na ubezpieczenie 350 zł - za 2015 r. zgodnie z żądaniem, wydatki na remont udokumentowane fakturami 7500 zł, łącznie 8437 zł), tj. kwoty 4218,50 zł oraz połowy nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni (opłaty stałe za mieszkanie za okres, w którym najpierw strony razem mieszkały i płaciły z majątku wspólnego, a później sam uczestnik w nim mieszkał i je uiszczał, tj. sierpień 2011 r. - grudzień 2014 r., przy czym wniosek obejmował okres 39 miesięcy - k. 363, łącznie 15769,65 zł), tj. 7885 zł. Łącznie powinien zwrócić wnioskodawczyni 43889 zł, a może żądać od niej zapłaty 12203,50 zł. zatem do zasądzenia od uczestnika dla wnioskodawczyni jest kwota 3 1 785,50 zł.

O odsetkach na wypadek opóźnienia Sąd orzekł na podstawie art. 212 § 3 i 481 § 1 kc, natomiast o kosztach postępowania - stosownie do art. 520 § 1 kpc termin płatność Sąd ustalił na podstawie art. 212 § 3 k.c. Zdaniem Sądu strony prowadząc postępowanie podziałowe od 2015 r. powinny były od długiego już czasu liczyć się z obowiązkiem wzajemnych spłat. Ustalony termin 3 miesięcy powinien być wobec powyższego wystarczający do zorganizowania pieniędzy na dokonanie spłaty, a jednocześnie słuszny interes wnioskodawczyni nie zostanie w ten sposób naruszony.

O nieuiszczonych kosztach sądowych w zakresie opinii biegłego i opłat za udzielenie informacji przez banki tymczasowo poniesionymi przez Sąd, a które nie zostały pokryte z zaliczek stron orzeczono na podstawie art. 2 ust. 2 i art. 113 ust. uksc oraz 520 § 1 kpc. Wnioskodawczyni uiściła zaliczkę na opinię biegłego w kwocie 800 zł. a opinia był sporządzona także w interesie uczestnika, w związku z czym nieuiszczonymi kosztami opinii kwocie 855,83 zł został obciążony uczestnik, a kosztami uzyskania informacji z banków w kwocie 80 zł wnioskodawczyni. Co do innych kosztów Sąd orzekł zgodnie z ogólną zasadą z art. 520 § 1 kpc, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego orzeczenia złożyła wnioskodawczyni zarzucając mu:

1. sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym w spawie materiałem dowodowym polegającą na nie wyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy w postaci:

a) wysokości środków pieniężnych zgromadzonych na koncie uczestnika postępowania w (...) za okres trwania małżeństwa stron;

b) ilości środków pieniężnych pochodzących m.in.:

- z dywidendy od posiadanych przez uczestnika postępowania akcji (...) w wysokości 23 796,43 zł oraz akcji (...) w wysokości 15 963.80 zł;

- środków z (...) w wysokości 3 476,99 zł;

- kwoty 48 085,60 zł znajdującej się koncie uczestnika w (...) o numerze rachunku (...) (w dacie zamknięcia rachunku w dniu 08.08.2014 r. była na nim jedynie kwota 2 080,36 zł, która została przelana na nowe konto uczestnika w tym samym banku, nr nowego rachunku to (...);

- dokonanej przez uczestnika w dniu 09.03.2015 r. wpłaty 27 000 zł na konto uczestnika w (...);

które uczestnik rozdysponował po tym. jak pomiędzy stronami ustala już więź gospodarcza w styczniu 2012 r., a uczestnik postępowania nie wykazał i nic udowodnił na co przeznaczył całość w/w środków;

2. naruszenie przepisów postępowania tj.:

a) art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodu z zeznań uczestnika postępowania i przyjęcie ich za wiarygodne w tym zakresie, w jakim wskazywał, że wszelkie środki pieniężne pochodzące czy to z (...), czy ze sprzedaży akcji pracowniczych, dywidendy, (...), ubezpieczenia na życie, oszczędności na koncie w banku (...), oraz te pochodzące z wynajmu domu zostały spożytkowane w czasie trwania małżeństwa na potrzeby rodziny, w sytuacji kiedy obie strony postępowania przyznały, że od stycznia 2012 r. nie prowadziły już wspólnego gospodarstwa domowego, a wnioskodawczyni nie zajmowała się sprawami finansowymi małżonków i nic korzystała z konta uczestnika;

b) art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. polegające na nieustaleniu składu i wartości całego majątku wspólnego uczestników w zakresie środków znajdujących się na koncie uczestnika postępowania M. K. w (...) (do czego Sąd był zobowiązany z urzędu), nieprzeprowadzeniu postępowania dowodowego w tym zakresie i nieustaleniu wartości tego majątku na skutek czego nie uwzględniono w postanowieniu wszystkich składników majątku wspólnego;

c) art. 625 k.p.c. w zw. z art. 5 k.c. polegające na uwzględnieniu stanowiska uczestnika postępowania i zarządzenie sprzedaży licytacyjnej nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), w sytuacji, kiedy takie żądanie uczestnika pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego poprzez to, że przez ostatnie lata trwania małżeństwa tj. od stycznia 2012 r. kiedy strony definitywnie zaprzestały prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, uczestnik postępowania sam rozdysponował znaczącą częścią majątku wspólnego i oszczędności stron na inne potrzeby, niż rodzina, przez lata czerpał korzyści z najmu domu nie dzieląc się dochodami z wnioskodawczynią

3. naruszenie prawa materialnego, a to art. 45 § 1 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i rozliczenie nakładów zgłoszonych przez uczestnika postępowania, w sytuacji w której, nakłady te i wydatki na dom oraz mieszkanie były nakładami koniecznymi i zostały poniesione na przedmioty majątkowe przynoszące dochód, które to naruszenia miały bezpośredni wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia.

Wskazując na powyższe wnosiła o:

1. uchylenie zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o

2. zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

a) ustalenie, że w skład majątku dorobkowego stron wchodzą także środki pieniężne zgromadzone na koncie emerytalnym M. K. (1) w (...);

b) dokonanie podziału majątku w ten sposób, że nieruchomość położoną przy ul. (...) w B. przyznać na wyłączną własność uczestnika postępowania M. K. (1);

c) zasądzenie od uczestnika postępowania M. K. (1) na jej rzecz odpowiedniej kwoty tytułem spłaty;

d) stosowne rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni częściowo jest uzasadniona i odnosi skutek w postaci zmiany zaskarżonego postanowienia.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w przedmiocie zarządzenia sprzedaży nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...) jest prawidłowe i nie może być skutecznie kwestionowane. Wolą skarżącej wyrażoną w apelacji było (por. apelacji str.4 ,k. 603), aby w/w nieruchomość w wyniku podziału majątku wspólnego przypadła uczestnikowi na wyłączną własność, za stosowną spłatą na jej rzecz. Autorka środka odwoławczego podnosiła, że takiemu sposobowi podziału majątku sprzeciwiają się zasady współżycia społecznego. Zgłaszała alternatywnie, tj. przyznanie jej całej nieruchomości ze spłatą na rzecz uczestnika w kwocie 0.000 zł, ale nie było to akceptowane przez stronę przeciwną.

Takie stanowisko autorki apelacji nie znajduje akceptacji.

W judykaturze wyrażony jest pogląd, że nieruchomość będąca przedmiotem postępowania podziałowego, w tym podziału majątku wspólnego, może zostać przyznana na własność jednemu ze współwłaścicieli (por. art. 212 § 2 kc), jedynie wówczas, gdy chociażby jeden z uczestników wyrazi zgodę na taki sposób podziału i zniesienia współwłasności. Jeżeli natomiast przy zniesieniu współwłasności żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy, oznacza to – zgodnie z treścią art. 212 §2 kc – że rzecz nie nadaje się do podzielenia.

Podkreślenia wymaga również, że ustalając się czy współwłaściciel wyraził zgodę na przyznanie mu w wyniku podziału majątku wspólnego, określonej rzeczy uwzględnić warunki przedstawione przez tego współwłaściciela przejęcia tej rzeczy, w szczególności odnoszące się do jej wartości, decydującej zarazem o wysokości spłat, jakie będzie zobowiązany ponosić wobec pozostałych uczestników (współwłaścicieli). Jednocześnie podnieść należy, że nie ma podstaw do przyjęcia , że współwłaściciel wyraził zgodę na przyznanie mu na wyłączną własność rzeczy, jeżeli zgodę na taki sposób zniesienia współwłasności uzależnił od przyjęcia przez Sąd określonej wartości rzeczy będącej przedmiotem podziału, a sąd ustalił ją na wyższym poziomie.

W sprawie niniejszej stanowisko prezentowane przez wnioskodawczynię w zakresie sposobu podziału majątku wspólnego w zasadzie było niezmienione.

We wniosku z dnia 23 marca 2015 roku (por. k. 2-3) domagała się, ażeby wszystkie składniki dorobku przyznać na wyłączną własność uczestnikowi z obowiązkiem stosownej spłaty na jej rzecz. Takie samo stanowisko w odniesieniu do przedstawionej nieruchomości skarżąca prezentowała w ostatniej fazie postępowania w zaistniałej sytuacji brakowało podstaw do przyznania jej na wyłączność własności w/w składnika majątkowego. Wola, ażeby tę rzecz przyznać uczestnikowi została wyrażona w apelacji w sposób wyraźny i kategoryczny.

Pomijając powyższe spłata w wysokości 60.000zł sygnalizowana wcześniej jest znacząco niższa niż wartość spornej nieruchomości.

Z drugiej strony należy przyznać, iż z uwagi na prezentowane przez uczestnika (por. chociażby jego odpowiedź na apelację k.616) stanowisko – z przyczyn podanych wyżej –nie było możliwe zaakceptowanie reguł przedstawionych wcześniej. Uczestnik sprzeciwiał się ażeby jemu przypadła w/w posesja. Domagał się oddalenia apelacji wnioskodawczyni.

Swoje stanowisko uzasadniał tym, że nie jest w ogóle zainteresowany przejęciem działki nr.(...)położonej w B..

Reasumując należy stwierdzić, że obydwie strony niniejszego postępowania nie wyraziły zgody na przyznanie powyższego mienia każdej z nich.

Stanowisko Sądu Najwyższego przytoczone w odpowiedzi na apelację (por. postanowieniem z 14 XI 2012r. II CSK 187.12), że sąd w postępowaniu podziałowym nie może wbrew woli uczestnika przyznać mu oznaczonej rzeczy ,jest w pełni akceptowane przez Sąd Okręgowy i koresponduje z judykatami wyrażonymi wcześniej.

W zaistniałej sytuacji należało uznać, że wyjście ze współwłasności poprzez zarządzenie sprzedaży przedmiotowej nieruchomości było uzasadnione.

Stanowisko zawarte w apelacji, że takiemu sposobowi podziału majątku wspólnego sprzeciwiają się zasady współżycia społecznego jest niezrozumiałe.

Podkreślenia wymaga, że skoro podział rzeczy nie był w ogóle przedmiotem zainteresowania stron, zaś przyznanie rzeczy jednemu z uczestników było niemożliwe z uwagi na wyrażoną wolę pozostał jedyny (ostatni sposób zniesienia własności) – zarządzenie sprzedaży.

Kwestia zasad współżycia społecznego w tym zakresie jest prawnie indyferentna.

Zasady współżycia społecznego mogły być co najwyżej powodem rozważania obniżenia spłat pieniężnych. Takie zagadnienie może być uwzględnione jedynie wyjątkowo – o ile w ogóle zostanie wyartykułowane.

Lektura akt dowodzi, że taki wniosek nie został zgłoszony.

Odmienną kwestią jest natomiast wysokość należnej od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni dopłaty pieniężnej.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w tej mierze jest wadliwe i nie znajduje oparcia w zgromadzonym w tej sprawie materiale dowodowym. Zasądzony ekwiwalent pieniężny jest za niski. Jest to wynikiem nierozliczenia wszystkich składników majątku wspólnego.

Skoro nieruchomość położona w B. jest wyłączona z rozliczenia,

bowiem zarządzono jej sprzedaż w trybie licytacji komorniczej, należy jej wartość pominąć w ustaleniu wartości dopłaty pieniężnej tj. kwoty 395.000zł.

Wartość podlegająca rozliczeniu poszczególnych składników to kwota 265.924zł.

Wnioskodawczyni przyznano środki pieniężne znajdujące się na jej subkoncie emerytalnym (por. 31 § 2 pkt. 4 krio) W tym miejscu należy podnieść, że na etapie postępowania apelacyjnego informacja uzyskana z (...)w T. ,wskazuje iż po stronie uczestniczki brak jest analogicznych świadczeń.

Na kwotę 265.924zł składają się następujące pozycje:

- samochód osobowy P. – 20.000zł

- środki na jej koncie emerytalnym – 17.719,57 zł

- surogat akcji pracowniczych (...) 49.888 zł

- Odszkodowanie z (...) 107.515zł

- dochód z domu – 70.801zł.

Nie objęto rozliczeniem środków pieniężnych zgromadzonych w(...) i (...). Były to bowiem niewielkie sumy pieniężne i faktycznie mogły zostać wykorzystane na bieżące potrzeby rodziny.

Pozostałe środki pieniężne mają znaczną wartość w zestawieniu z bieżącym dochodem obu stron i wysokością bieżących potrzeb rodziny. Trudno znaleźć akceptacje dla stanowiska, że także te środki były przeznaczone na potrzeby rodziny.

Ciężar dowodzenia w tej mierze spoczywał na uczestniku (por. art. 6 KC ; art. 45 §1 krio ; art. 232 kpc). On bowiem kwestionował żądanie skarżącej, która konsekwentnie domagała się ich rozliczenia. Nie zostało wykazane, że w/w środki zostały przez rodzinę skonsumowane.

Uściślając przedstawione ustalenia należy podnieść, że dochód z domu obliczono za lata 2015-2017 ,co dało przychód w kwocie 87.600zł, oraz dochód w kwocie 80.062zł. Tę kwotę należało pomniejszyć o uiszczony przez uczestnika podatek od nieruchomości co daje kwotę 78.301zł. Uwzględniając koszty remontu, który wykonywał uczestnik (7.500 zł)ostateczna kwota to 70.801zł.

Środki uzyskane z tytułu akcji pracowniczych wraz ze środkami Programu (...)((...)) również zostały pomniejszone o należyty podatek dochodowy.

Brak było podstaw do rozliczenia opłat związanych z utrzymaniem mieszkania, skoro w okresie od 2011 roku do czerwca 2014 roku zamieszkiwał w nim jedynie uczestnik.

On zatem czerpiąc z tego tytułu korzyści winien te opłaty uiszczać.

Syn stron wymagał w czasie małżeństwa intensywnej opieki medycznej. Generowało to koszty. Jedynie w niewielkim stopniu wydatki te pokrywał uczestnik

Wnioskodawczyni jak wspomniano wyżej wykazała środki w kwocie 17.719,57zł zamieszczone na jej subkoncie (...).

Wartość majątku wspólnego podlegającego rozliczeniu (z wyłączeniem domu) to 265.924zł. Połowa tej kwoty to 132.962zł. Jest to wartość udziałów w majątku dorobkowym.

Uwzględniając w/w kwotę 17.719,5zł należna skarżącej spłata pieniężna to 115.242 zł.

Podnieść dodatkowo należy, że uczestnik nie rozliczył się z dywidendy przysługującej z akcji prawnych, a czyniło to kwotę 23.796,43 zł. Dysponował środkami pieniężnymi z tytułu sprzedaży tych akcji. Mógł więc uzyskać pożytki w postaci dochodu z odsetek bankowych. To samo dotyczy odszkodowania z (...).

Nie została nadto rozliczona kwota 48.085,60 zł, która z majątku wspólnego została przelana na nowe konto uczestnika i pozostałe sumy wymienione na stronie 2 apelacji.

Wszystko to sprawia, że żądana w apelacji od uczestnika dopłata nie jest wygórowana i w istocie jest i tak niższa niż kwota, która z ostatecznych rozliczeń wynika.

Należało zatem wniesioną apelację w tej części uwzględnić o czym orzeczono na podstawie art. 386§1 kpc.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczej orzeczono na odstawie art. 520§1kpc stosując zasadę w nim wyrażoną, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Jolanta Szczęsna